Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w02 5/1 pp. 11-15
  • Ahneki Mohngiong Ehu Me Siohwa Kin Ketin Kupwurki

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Ahneki Mohngiong Ehu Me Siohwa Kin Ketin Kupwurki
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2002
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • “Aramas Rir Emen en Mohngiong”
  • “Kihong Amwail Mohngiong kan ong” Mahsen en Koht
  • ‘Kaunopada Mohngiomw Pwehn Sukuhliki Mahsen en Koht’
  • ‘Poakohng Siohwa Sang Nan Mohngiongomw Unsek’
  • Pere Mohngiongomw
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2002
  • Ke Ahneki “Mohngiong Ehu Pwehn Esehla” Siohwa?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2013
  • Kolokol Mohngiong Unsek ong Siohwa
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2012
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2002
w02 5/1 pp. 11-15

Ahneki Mohngiong Ehu Me Siohwa Kin Ketin Kupwurki

“Maing Koht, komw ketin wiahiong ie ehu mohngiong mwakelekel, oh ketikihong nan kapehdiet ehu ngehn kapw oh loalopwoat.”​—MELKAHKA 51:10.

1, 2. Dahme kahrehda kitail anahne nsenohki duwen pein mohngiongitail kan?

E reirei oh masamwahu. Ni ahnsou me soukohp Samuel kilangada ih, e ahpw nda me nein Sehsi pwutak me keieu laud me Koht ketin piladahr en wiahla nanmwarki mwurin Sohl. Ahpw, Siohwa mahsanih: “Ke dehr tehk duwen eh reirei oh masamwahu. Pwe kaidehk ih me I piladahr. Pwehki I sohte kin kasawih aramas nin duwen me aramas akan kin wia. Aramas kin kasawih mwomwen aramas, ahpw ngehi, I kin kasawih nan mohngiong en aramas akan.” Siohwa ketin pilada nein Sehsi pwutak me keieu pwulopwul, iei Depit​—“ohl emen me E ketin kupwurki.”​—1 Samuel 13:14; 16:7.

2 Koht kin kak wadek mohngiong en aramas, nin duwen a ketin kasalehda mwahu, mahsanih: “Ngehi, Siohwa, I kin raparapahki nan mohngiong oh kasakasawih nan mwidihlihk kan. I kin katingih emenemen nin duwen me konehng mwomwen eh mour, nin duwen me konehng eh wiewia kan.” (Seremaia 17:10, New World Translation) Ei, “Siohwa kin ketin kasawihada nan mohngiong en aramas.” (Lepin Padahk 17:⁠3, NW) Ahpw, soangen mohngiong dah me Siohwa kin ketin kasawihada? Oh dahme kitail kak wia pwehn ahneki mohngiong ehu me Siohwa kin ketin kupwurki?

“Aramas Rir Emen en Mohngiong”

3, 4. Ni ahl dahieu me lepin lokaia wet: “mohngiong” kin keieu pwarada nan Paipel? Kihda karasaras kan.

3 Lepin lokaia wet “mohngiong” kin pwarada nan Pwuhk Sarawi mpen pak kid. Pali laud en ahnsou lepin lokaia wet kin mih ni lokaiahn karasaras. Karasepe ieu, Siohwa mahsanihong soukohp Moses: “Ndaiong mehn Israel kan en wia kisakis ong ie. Sang rehn aramas akan koaros me mohngiongarail kan kin kamwekid irail, ke pahn ale arail kisakis ong ie.” Oh irail akan “me inengkihda sang mohngiongarail” kin wia ahr meirong. (Eksodus 25:2; 35:21) E sansal me ehu irair en mohngiong karasaras iei kangoang​—⁠ineng ehu me kin siken kitail en wia mehkot. Mohngiongatail ni karasaras kin pid atail pepehm akan oh ineng kan. E kak audaudki lingeringer de audaudki masepwehk, e kin kak ohkihla nsensuwed de direkihla peren. (Melkahka 27:3; 39:3; Sohn 16:22; Rom 9:2) E kak aklapalap de aktikitik, limpoak de kailok.​—Lepin Padahk 16:5; Madiu 11:29; 1 Piter 1:22.

4 Ni pwungi, “mohngiong” kin kalapw pidada irair en ngoang oh pepehm akan, ahpw “madamadau” kin pid loalokong. Iei duwen atail kin wehwehki lepin lokaia pwukat ni ira koaros kin pwarada nan iren Paipel kan. (Madiu 22:37; Pilipai 4:7) Ahpw, wehwehn “mohngiong” oh “madamadau” sohte kin ahnsou koaros duduwehte. Karasape ieu, Moses kin kangoange mehn Israel kan oh mahsanih: “Kumwail pwurehng katamandohng nan mohngiongamwail kan [de, “pwurehng katamandohng nan amwail madamadau,” footnote] me Siohwa iei Ih me Koht mehlel.” (Deuderonomi 4:39) Sises mahsanih ong irail sounkawehwehn Kosonned oko me kin sosong en uhwong Sises: “Dahme kumwail kolokolki lamalam suwed pwukan nan mohngiongamwail kan?” (Madiu 9:4, NW) Lepin lokaia pwukat: “wehwehki,” “loalokong,” oh “kasakasawih” pil kak pidada mohngiong. (1 Nanmwarki 3:12; Lepin Padahk 15:14; Mark 2:6) Kahrehda, mohngiong ni karasaras, kak pil pidada kehl en loalokong​—atail madamadau kan de atail wehwehki mehkot.

5. Ia wehwehn mohngiong ni karasaras?

5 Ehu pwuhk me kin kawehwe duwen lepin lokaia kan, kin kawehwehdi mohngiong ni karasaras ni ahl wet: “loalen mehkot, duwehte loalen aramas me kin pid soangsoangen wiewia kan, eh ineng kan, eh pepehm akan, eh mehn akadei kan, eh madamadau kan, eh kehl en kasawihada mehkot, eh erpit, eh loalokong, eh koahiek kan, dahme e kin kamehlele, oh dahme e kin tamataman oh wehwehki.” Eri, mohngiong ni karasaras kin wehwehki duwen loalen aramas akan: “aramas rir emen en mohngiong.” (1 Piter 3:4) Iei met me Siohwa kin ketin mahsanih oh kasawihada. Eri, Depit kak kapakapki: “Maing Koht, komw ketin wiahiong ie ehu mohngiong mwakelekel, oh ketikihong nan kapehdiet ehu ngehn kapw oh loalopwoat.” (Melkahka 51:10) Iaduwen kitail kak ahneki mohngiong ehu me mwakelekel?

“Kihong Amwail Mohngiong kan ong” Mahsen en Koht

6. Soangen kaweid dahieu Moses kihong mehn Israel akan ni arail pokonpene nan sapwen Mohap?

6 Ni ahnsou me Moses kin kihong mehn Israel kan kaweid ni arail pokonpene nan sapwen Mohap mwohn irail pahn pedolong nan Sapwen Inou, Moses mahsanih ong irail: “Kumwail kihong amwail mohngiong kan ong mehkoaros me I kehkehlingkihong kumwail rahnwet. Kumwail kangoangehki noumwail seri kan, pwe re en loalopwoatohng kapwaiada sapwellimen Koht padahk pwukat.” (Deuderonomi 32:46) Mehn Israel akan anahne en “rong kanahieng.” (Knox) Ma re kin uhdahn wehwehkihla sapwellimen Koht kosonned akan, irail pahn kak padahkiong neirail seri kan duwen padahk pwukat.​—Deuderonomi 6:6-8.

7. Iaduwen aramas emen kak ‘kihong eh mohngiong ong’ Mahsen en Koht?

7 Ma aramas emen men ahneki mohngiong me mwakelekel, e anahne sukuhliki loalokong pwung duwen kupwuren Koht akan. Loalokong wet pahn kak ihte kohsang Mahsen en Koht. (2 Timoty 3:16, 17) Ahpw, loalokong kelehpw sohte pahn kak sewese kitail en lel irair en mohngiong me Siohwa kin ketin kupwurki. Ma loalokong me kitail kin sukuhliki pahn kak kamwekid loalatail kan, kitail anahne ‘kihong atail mohngiong ong’ dahme kitail kin sukuhliki. (Deuderonomi 32:46, An American Translation) Iaduwen kitail pahn kak wia met? Sounmelkahkao Depit kawehwehda: “I tamataman rahn akan me samwalahr; I medemedewe duwen soahng koaros me komw ketin wiadahr, oh katamandohng ie wiepen nin limomwi kan koaros.”​—Melkahka 143:5.

8. Mehnia peidek kan kitail kak medemedewe ni ahnsou me kitail kin wia atail onop?

8 Kitail pil anahne doudouloale duwen sapwellimen Siohwa wiewia kan oh kalahnganki wiewia pwukat. Ni ahnsou me kitail kin wadek Paipel de pwuhk kan me kin kawehwehdi audepen Paipel, kitail anahne medemedewe duwen soangen peidek pwukat: ‘Dahme iren Paipel pwukat kin padahkiong ie duwen Siohwa? Mehnia sapwellimen Siohwa irair akan me kin sansal nan iren Paipel pwukat? Dahme poadopoad wet kin padahkiong ie duwen dahme Siohwa kin kupwurki oh sohte kupwurki? Ia imwilahn iang kekeid nan ahl ehu me Siohwa kin kupwurki oh kekeid nan ehu ahl me e kin kalahdeki? Iaduwen iren Paipel pwukat kin pid duwen dahme I sukuhlikier?’

9. Ia uwen kesempwal kitail en wia pein atail onop oh doudouloale?

9 Lisaa me mahki sounpar silisek riau, kawehwehda iaduwen e tepida kalahnganki kesempwalpen wia onop mwahu oh doudouloale dahme e wadekehr: “Mwurin I papidais nan pahr 1994, I kehlail nan padahk mehlel erein sounpar riau samwa. I kin iang towehda mihding en Kristian akan koaros, oh I kin iang doadoahk en kalohk sounpwong koaros oh kalohk awa 30 samwa de 40 nan ehu ehu sounpwong, oh I pil kin kalapw werekiong iengei Kristian akan. Ahpw, mwuhr, I tepida peiweisang padahk mehlel. I luwetala ni pali ngehn lao lel I kauwehla sapwellimen Koht kosonned. Ahpw, I pwurehng pehmada pein ngehi oh pilada en kamwakelehda ai mour. Ia uwen laud ai kalahngan me Siohwa pohnese duwen ai koluhla oh pwurehng kupwurkin ie! I kin kalapw medemedewe duwen met: ‘Dahme kahrehda I pwupwudi oh wia dihp laud?’ Pasapeng en peidek wet, I kin kalapw medemedewe me kahrepen ahi luwetala ni pali ngehn oh pwupwudi pwehki I sohte kin wia ahi onop en katapan oh I sohte kin doudouloale dahme I kin onopki. Padahk en Paipel sohte lel ai mohngiong. Sang met kohla, I pahn kesempwaliki oh ahnsou koaros wia pein ai onop oh doudouloale dahme I kin onop.” Ni atail kin kekeirada sukuhliki duwen loalokong en Siohwa, sapwellime Ohl, sapwellime Mahsen, ia uwen kesempwal kitail en isaneki ahnsou mwahu en doudouloale!

10. Dahme kahrehda e kesempwal kitail en isaneki atail ahnsou mwahu koaros pwehn wia pein atail onop oh doudouloale?

10 Nan sampah wet me diren kedirepw kan, e kin apwal en diarada ahnsoun onop oh doudouloale. Ahpw, Kristian akan nan rahnwet, irail miher ni keilen Sapwen Inou lingan​—sapwellimen Koht sampah pwung kapw. (2 Piter 3:13) Wiewia kapwuriamwei kan, duwehte kamakamalahn “Papilon Lapalap” oh “Kok en Sapwen Makok” pahn song en kalowehdi sapwellimen Siohwa aramas akan, pahn kereniong wiawi. (Kaudiahl 17:1, 2, 5, 15-​17; Esekiel 38:1-4, 14-​16; 39:2) Dahme pahn wiawi, ele pahn kak kasonge atail limpoak ong Siohwa. Ni ahnsou wet, e kesempwal kitail en isaneki ahnsou mwahu koaros oh kihong atail mohngiong kan ong Mahsen en Koht!​—Episos 5:15, 16.

‘Kaunopada Mohngiomw Pwehn Sukuhliki Mahsen en Koht’

11. Iaduwen mohngiongitail kan kin kak rasehng pwelen sampah?

11 Mohngiong ni karasaras pahn kak rasehng pwehl me werentuhkehn padahk mehlel me kamwerediong. (Madiu 13:18-​23) Werentuhke kan pahn kak pweida mwahu, ma aramas pahn koadoahki pwelen sampah. Kitail pil anahne kaunopada mohngiongitail kan pwehn sewese kitail en perenki rong Mahsen en Koht. Esra kin wia samworo men me kin “kaunopada eh mohngiong pwehn sukuhliki sapwellimen Siohwa kosonnedo oh kapwaiada.” (Esra 7:10) Iaduwen kitail pahn kak kaunopada mohngiongitail kan?

12. Dahme pahn kak kaunopada mohngiongitail kan ong onop?

12 Ehu ahl kaselel en kaunopada mohngiongitail kan iei ni atail pahn kapakap sang mohngiongitail kan ni ahnsou me kitail pahn onop Mahsen en Koht. Mihding en Kristian akan en tohnkaudok mehlel akan kin tepikihda oh imwikihla kapakap. Eri, e pil konehng kitail en tepkihda pein atail onop Paipel kapakap me kin kohsang mohngiongitail kan oh kolokolete soangen madamadau ni erein atail kin onop Paipel!

13. Ma kitail men ahneki mohngiong ehu me Siohwa kin ketin kupwurki, dahme kitail anahne wia?

13 Mohngiong ni karasaras pahn anahne kaunopada pwehn kihsang madamadau kan en mahs. Kaunen pelien lamalam kan ni mwehin Sises kahng en wia met. (Madiu 13:15) Ni pali teio, inen Sises, Mery, kin wiahda eh pilipil kan ni e kin “medemedewe nan kupwure” me kin poahsoankihda padahk mehlel kan me e rongehr. (Luk 2:19, 51) Ih eri wiahla tohnpadahk en Sises lelepek men. Lidia mehn Daiadaira kin rong Pohl, “oh Kauno [“Siohwa,” NW] ketin ritingada eh mohngiong pwe en rong kanahieng.” E pil pwosonlahr. (Wiewia 16:14, 15) Kitail en dehr “kekeluwak” oh kolokol pein atail madamadau kan de perenki padahk likamw akan. Ahpw, kitail en utungada oh perenki padahk mehlel kan oh tamataman me “Koht uhdahn pahn mehlel, mehnda ma aramas koaros me likamw.”​—Rom 3:4.

14. Iaduwen kitail kak kaunopada mohngiongitail kan en rong kanahieng ahnsoun mihding en Kristian akan kin wiawi?

14 E inenen kesempwal en kaunopada mohngiongitail kan en rong kanahieng nan mihding en Kristian akan. Soahng kan me kak kedirepwki atail madamadau pahn kak kahrehong kitail en sohte rong mwahu padahko. Padahk kan me kin wiawi nan mihdingo sohte pahn kak sewese kitail laud ma atail madamadau kan kin kedirepwki wiewia kan me wiawi rahno de ma kitail pwunodki dahme kitail pahn wia rahn mwuri kan. Kitail anahne en koasoanehdi nan kapehdatail me kitail pahn rong kanahieng oh sukuhliki sang padahk kan ma kitail men paiekihda mihding kan. Ia uwen laud kapai kan me kitail pahn kak alehda ma kitail pahn ngoangki en wehwehki iren Paipel kan me padahk kan kin kawehwehda.​—Nehmaia 8:5-8, 12.

15. Iaduwen lamalam en aktikitik kin sewese kitail pwehn mengeiong kitail en alehda kasukuhl?

15 Ni soangen mwomwohte: en kihong koiasi kak wiahda pwehl mwahu, iei ih pil duwen atail pahn pil kakairada: en karakarahk, nsenohki soahng ngehnin kan, lemmwiki, likih oh poakohng Koht a kak kamwahuwihala pwehl en atail mohngiong ni karasaras. Lamalam en aktikitik kin kamwuterekihala mohngiongitail kan, oh pahn sewese kitail en mengeiong kitail en alehda kasukuhl. Siohwa mahsanih ong Nanmwarki en Suda, Sosaia: “Pwehki ke koluhlahr oh aktikitiklahr mwohn silangi, ke tehrpesengehr omw likou kan oh sengiseng, I karongeheier omw kapakap.” (2 Nanmwarki 22:19) Mohngiong en Sosaia me aktikitik oh perenki ale sawas. Irair en aktikitik kin sewese sapwellimen Sises tohnpadahk kan “me sohte wad oh pil sohte iang sukuhl” en wehwehkihla oh kapwaiada padahk ngehnen kan me irail aramas “loalokong oh koahiek” sohte kak koledi. (Wiewia 4:13; Luk 10:21) Kitail “aktikitikla mwohn silangin atail Koht” ni atail kin song en ahneki mohngiong ehu me Siohwa kin ketin kupwurki.​—Esra 8:21.

16. Dahme kahrehda emen anahne kaiahne pein kitail en men kang mwengehn ngehn?

16 Sises mahsanih: “Meid pai me kin nsenohki duwen arail anahn ni pali ngehn akan.” (Madiu 5:3, New World Translation) Mendahki kitail koaros kin men wehwehki duwen soahng ngehnin kan, kasongosong kan sang sampah suwed wet de pein atail dangahnga ele pahn kak kahrehong atail men wehwehki duwen soahng ngehnin kan en tikitikla. (Madiu 4:4) Kitail anahne en kaiahne pein kitail en men kang mwengehn ngehn. Mendahki nin tepio kitail sohte kin perenki wadek Paipel oh wia pein atail onop, ma kitail pahn nantihong soahng pwukat, kitail pahn diarada me loalokong pahn ‘kansenamwahuwihkitailla,’ oh met pahn kahrehong kitail en kasikasik ahnsoun onop kan.​—Lepin Padahk 2:10, 11.

17. (a) Dahme kahrehda Siohwa ketin warohng en ale likilik unsek sang rehtail? (b) Iaduwen kitail kak kakehlahda atail kin likih Koht?

17 Nanmwarki Solomon kihda kaweid mwahu oh mahsanih: “Likih Kauno [“Siohwa,” NW] ni mohngiongomw unsek. Dehr koapworopworki mehkan me ke pein lemeleme me ke ese.” (Lepin Padahk 3:5) Mohngiong ehu me kin likih Siohwa kin kamehlele me sohte lipilipil dahme Siohwa kin kupwurki kitail en wia, e kin pwung ahnsou koaros. (Aiseia 48:17) Siohwa ketin warohng en ale likilik unsek sang rehtail. E kak kapwaiada soahng kan koaros me E kin ketin kupwurki. (Aiseia 40:26, 29) Mwaren Koht, Siohwa, kin wehwehki “E Kahrehong en Wiahla,” oh met kin kamehlele ong kitail duwen sapwellime kehl en kapwaiada dahme E kin ketin inoukihong kitail! E kin ketin “pwung ni mehkoaros me e kin ketin wia, oh kalahngan ni wiepen nin lime kan koaros.” (Melkahka 145:17) Ni mehlel, ma kitail men kakehlahda atail kin likih Ih, kitail anahne “rapahki ia uwen kalahngan en Kauno [“Siohwa,” NW]” oh kitail kak wia met sang ni atail kin kapwaiada dahme kitail kin sukuhliki sang Paipel oh medemedewe duwen kapai kan me pahn kapwarehda sang met.​—Melkahka 34:8.

18. Iaduwen lemmwiki Koht kin sewese kitail en perenki ale kaweid me kohsang rehn Koht?

18 Solomon pil mahsanih duwen irair ehu me kin kak sewese kitail en ahneki mohngiong ehu me kin perenki ale kaweid sang powe: “Lemmwiki Siohwa oh mweisang wiewia sapwung.” (Lepin Padahk 3:7, NW) Me kin pid mehn Israel en kawa ko, Siohwa mahsanih: “Iamen re en kakairada mohngiongirail kan en lemmwiki ie oh kapwaiada ei kosonned akan ahnsou koaros, pwe irail oh kadaudokarail kan en kin nsenamwahu kohkohlahte!” (Deuderonomi 5:29) Ei, irail akan me kin lemmwiki Koht kin peikiong Ih. Siohwa kin sapwellimaniki manaman en “ketin kakehlahda irail kan me arail mohngiong kin loalopwoatohng Ih” oh E pil kak kaloke irail akan me kin sapeikiong Ih. (2 Kronikel 16:9) Eri, kitail en mweidong atail kin lemmwiki Koht en kahrehong kitail en dehr kansensuwedihala Ih ni atail wiewia kan, madamadau kan oh pepehm akan.

‘Poakohng Siohwa Sang Nan Mohngiongomw Unsek’

19. Iaduwen limpoak pahn kak sewese mohngiongitail kan en mwekidki sapwellimen Siohwa kaweid kan?

19 Ahpw, irair me keieu kesempwal en sewese kitail en ahneki mohngiong ehu me kin perenkihda sapwellimen Siohwa kaweid kan, iei limpoak. Mohngiong ehu me kin direkihla limpoak ong Koht kin kahrehong aramaso en perenki sukuhliki duwen dahme kin kaperenda Koht oh kansensuwedih Ih. (1 Sohn 5:3) Sises mahsanih: “Ke pahn poakohng Siohwa omw Koht sang nan mohngiongomw unsek, sang ni ngenomw unsek, sang ni omw lamalam koaros unsek.” (Madiu 22:37) Eri, kitail en kaloalehla atail limpoak ong Koht ni atail pahn ahnsou koaros medemedewe duwen sapwellimen Koht irairen kamwahu, oh ahnsou koaros kapakap ong Koht nin duwen emen kompoakpatail keren, oh ngoangki koasoiong aramas teikan duwen Ih.

20. Iaduwen kitail pahn kak anehki mohngiong ehu me Siohwa kin ketin kupwurki?

20 Kousapahl en dahme kitail sukuhlikier: Ahneki mohngiong ehu me Siohwa kin ketin kupwurki kin pidada mweidong Mahsen en Koht en kamwekid loalatail kan, iei aramas rir emen en mohngiong. Wia pein ahmw onopki Pwuhk Sarawi kan me katapan oh doudouloale me inenen kesempwal. Met pahn kak pweida mwahu ma emen pahn kaunopada eh mohngiong​—mohngiong ehu me sohte kin “kekeluwak” oh kolokol pein atail madamadau kan me kitail ahneki sang mahs, ahpw, kitail en ahneki mohngiong me direkihla irair akan me kin sewese kitail en perenki rong oh kapwaiada padahk mehlel kan! Ei, ki sapwellimen Siohwa sawas, kitail kak ahneki mohngiong ehu me Siohwa kin ketin kupwurki. Ahpw, dahme kitail kak wia pwehn pere mongiongatail kan?

[Nting tikitik me mi pahs]

a Uhdahn eden aramas menet weksang ede me se kihong ih nan artikel wet.

Iaduwen Ke Pahn Sapeng?

• Ia wehwehn mohngiong ni karasaras me Siohwa kin ketin kasawihada?

• Iaduwen kitail kak ‘kihong atail mohngiong ong’ Mahsen en Koht?

• Iaduwen kitail anahne kaunopada mohngiongitail kan pwehn sukuhliki Mahsen en Koht?

• Mwurin ahmw sukuhlikier onop wet, dahme audepen onop wet kamwekid uhk en wia?

[Kilel nan Pali 11]

Depit kin doudouloale duwen soahng ngehnin kan oh kin kalahnganki mehpwukat. Iaduwen kowe?

[Kilels nan Pali 12]

Kaunopada mohngiongomw mwohn ke pahn tepida onop Mahsen en Koht

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share