Kolokol Mohngiong Unsek ong Siohwa
“Nei pwutak, I peki ke en pohnese Koht en semomw oh papah ni mohngiong unsek.”—1 KRON. 28:9.
RAPAHKI PASAPENGPEN PEIDEK PWUKAT:
Dahkot mohngiong ni karasaras?
Ia ehu ahl me kitail kak kasawih mohngiongitail?
Ia duwen atail kak papah Siohwa ni mohngiong unsek?
1, 2. (a) Mehnia kisehn paliwar me Paipel kin kalapw doadoahngki ni karasaras? (b) Dahme kahrehda e kesempwal kitail en wehwehki ia wehwehn mohngiong ni karasaras?
PAIPEL kin kalapw kasalehda ehuehu kisehn paliwar kan ni elen karasaras pwehn kawehwehda mehkot. Karasepe, Paipel mahsanih soahng kan me Siohwa ketin kalahdeki iangahki “au likamw.” Siohwa mahsanih: “Serusalem, I sohte kak manokeiukala! I ntingihedier mwaromw nan pehi kat.” Oh soukohp Seremaia koasoia: “Kumwail rong, kumwail aramas pweipwei kan, me mie pwoaren mese, ahpw sohte kak kilang; me mie salenge, ahpw sohte kak rong.”—Lep. Pad. 6:16-19; Ais. 49:16; Ser. 5:21.
2 Ehu kisehn paliwar me kin kadoadoahk ni elen karasaras nan Paipel pak tohtohsang kisehn paliwar teikan, iei mohngiong. Lih lelepek Ana koasoia nan eh kapakap: “KAUN-O ketin audehkidahr peren nan kapehdiet [“mohngiongiet,” NW].” (1 Sam. 2:1) Kereniong pak kid, sounnting en Paipel kan kin doadoahngki mohngiong oh pali laud ni elen karasaras. E uhdahn kesempwal kitail en wehwehki dahme mohngiong ni karasaras kin dokedoke pwehki Paipel padahkihong kitail me kitail anahne perehla.—Wadek Lepin Padahk 4:23.a
DAHKOT MOHNGIONG NI KARASARAS?
3. Ia duwen atail kak ese sang nan Paipel wehwehn mohngiong ni karasaras?
3 Mendahki Paipel sohte kihda wehwehn mohngiong ni karasaras, ahpw kitail kak ese dahkot met. Ia duwen? Kitail anahne kilang wasa tohto nan Paipel me lepin lokaia “mohngiong” kadoadoahk ie pwe kitail en kak wehwehkihla ia wehweho. Eri, dahkot mohngiong ni karasaras?
4. (a) Ia wehwehn lepin lokaia wet “mohngiong” nan Paipel? (b) Ia wehwehn sapwellimen Sises mahsen nan Madiu 22:37?
4 Sounnting en Paipel kan kin doadoahngki lepin lokaia wet “mohngiong” pwe ren kawehwehda loalatail. Met iangahki atail ineng kan, madamadau oh pepehm kan, soangen aramas dah kitail, atail koahiek kan, dahme kin kamwakid kitail oh atail mehn akadei kan. (Wadek Melkahka 119:111; Lepin Padahk 13:12; Mark 7:21.) Ahpw mie pak me lepin lokaia “mohngiong” sohte kin wehwehki soahng pwukat koaros. Karasepe, Sises mahsanih: “Ke pahn poakohng Siohwa omw Koht sang nan omw mohngiong unsek, sang ni omw mour unsek, oh sang ni omw lamalam koaros unsek.” (Mad. 22:37, NW) Nan ire wet, lepin lokaia “mohngiong” kin dokedoke ahn emen pepehm kan oh ineng kan. Sises mahsanih duwen mohngiong, mour, oh lamalam pwehki e kupwurki kasalehda me kitail anahne kasalehda atail poakohng Koht nan atail pepehm kan, mwomwen atail mourki atail mour oh pil doadoahngki atail madamadau. (Sohn 17:3; Ep. 6:6) Ahpw ni lepin lokaia wet eh kin kelehpw kadoadoahk, e kin wehwehki loalen aramas men.
DAHME KAHREHDA KITAIL ANAHNE PERE ATAIL MOHNGIONG?
5. Dahme kahrehda kitail men wia uwen atail kak en papah Siohwa sang ni mohngiong unsek?
5 Nanmwarki Depit katamankihong Solomon: “Nei pwutak, I peki ke en pohnese Koht en semomw oh papah ni mohngiong unsek oh inengieng nan omw lamalam. E ketin mwahngih audepen atail lamalam oh ineng koaros.” (1 Kron. 28:9) Siohwa kin ketin kasawih mohngiong koaros oh pil mohngiongitail. (Lep. Pad. 17:3; 21:2) Kitail kak kompoakepahnki Siohwa oh ahneki mour nsenamwahu ahnsou kohkohdo ma Siohwa ketin kupwurki dahme e ketin diarada nan mohngiongitail. Eri, kitail pahn men idawehn ahn Depit kaweid sang ni atail kin wia uwen atail kak koaros en papah Siohwa “ni mohngiong unsek.”
6. Dahme kitail anahne pohnese me kak wiawihong atail koasoanehdi teng en papah Siohwa?
6 Kitail kin kasalehdahr sang atail ngoangki doadoahk nin duwen Sounkadehdehn Siohwa kan me kitail men papah Koht ni mohngiong unsek. Ahpw kitail kin pohnese me ahn Sehdan koasoandi suwed en sampah oh atail soh unsek kak kamwakid kitail laud oh kaluwetala atail koasoanehdi teng en papah Siohwa ni mohngiong unsek. (Ser. 17:9; Ep. 2:2) Pwe kitail en dehr mweidohng met en wiawi, kitail anahne kasawih mohngiongitail ahnsou koaros. Ia duwen atail kak wia met?
7. Dahme kin kasalehda ia uhdahn irair en mohngiongitail?
7 Sohte emen kak kilang loalatail duwehte emen eh sohte kak kilang nan werengen de loalen tuhke pwoat. Ahpw duwehte dahme Sises mahsanih nan sapwellime Kapahrek en Pohn Dohl, wahn tuhke pwoat kin kasalehda ma loalen tuhkeo mwahu de sakanakan. Ih pil duwen atail wiewia kan ar kin kasalehda ia uhdahn irair en mohngiongitail. (Mad. 7:17-20) Kitail pahn tehkpene ehu soangen wiewia pwukat.
EHU AHL KITAIL KAK KASAWIH MOHNGIONGITAIL
8. Nin duwen dahme Sises mahsanih nan Madiu 6:33, ia duwen atail kak kasalehda dahme mi nan mohngiongitail?
8 Nan sapwellime Kapahrek en Pohn Dohlo, Sises ketin padahkihong me rongorong ko dahme re anahne wia pwehn kasalehda arail ineng en papah Siohwa ni mohngiong unsek. E mahsanih: “Eri, kumwail rapahki mahs Wehin Koht oh dahme e kin ketin kupwurki, a soahng teikan koaros e ahpw pahn ketikihong kumwail.” (Mad. 6:33) Kitail kin kasalehda dahme kitail kin inengieng, medemedewe, oh koasoakoasoane nan mohngiongitail sang dahme kitail kin mwohneki nan atail mour. Eri ehu ahl me kitail en kasawih ma kitail kin papah Koht ni mohngiong unsek iei en medewe mwahu dahme kitail kin keieu kesempwalki nan atail mour.
9. Dahme Sises ketin lukehiong ohl ekei ren wia? Dahme ara mwekidki met kasalehda?
9 Kitail pahn tehkpene ehu irair me wiawi mwurinte Sises eh ketin padahkihong sapwellime ko ren kin rapahki mahs Wehio. Irair wet kasalehda me kitail kak ese ahn emen pepehm nan eh mohngiong sang dahme e kin mwohneki nan eh mour. Luhk padahkihong kitail me Sises ketin koasoanehdi teng en kohla Serusalem mendahki e mwahngih me mwuhr e pahn ketin lelohng kalokolok wasao. Ni ih oh sapwellime wahnpoaron ko ar kohkohlahng Serusalem, Sises ketin tuhwong ohl ekei oh ketin luke irail en wiahla sapwellime tohnpadahk kan. Ohl pwuko perenki wiahla sapwellime tohnpadahk, ahpw mwowe re men wia mahs soahng kei. Emen ohl ko patohwanohng: “Maing, komw ketin mweidohng ie mahs I en patolahng sarepedi semeio.” Pil emen patohwanohng: “Maing, I pahn iangkomwihla; ahpw komw ketin mweidohng ie mahs I en patolahng kamwurimwuriong kisehi ko ni imweio.” (Luk 9:51, 57-61) Kitail kak kilang wekpeseng laud nanpwungen Sises eh ketin koasoanehdi teng en wia kupwuren Koht oh ohl pwukat ara sohte uhdahn mwekidki sapwellimen Sises luhko. Ira mwohneki mahs dahme ira men wia, oh met kasalehda me ira sohte uhdahn men papah Koht ni mohngiong unsek.
10. (a) Ia duwen atail mwekidki sapwellimen Sises luhk en wiahla sapwellime tohnpadahk kan? (b) Karasaras dahieu Sises ketikihda?
10 Atail mwekidki luhko kin weksang ahn ohl ako. Kitail alehdahr sapwellimen Sises luhk en wiahla sapwellime tohnpadahk oh met kitail kin papah Siohwa rahn koaros. Ni ahl wet, kitail kin kasalehda ia atail pepehm nan mohngiongitail duwen Siohwa. Ahpw mendahki kitail kin soupisengki papah Siohwa, kitail anahne tamataman me mohngiongitail kakete mihla nan keper. Soangen keper dahieu met? Kitail kak ese pasapengo sang dahme Sises ketin mahsanihong irail me e ketin luke ren wiahla sapwellime tohnpadahk kan. E ketin mahsanihong irail: “Mehmen me koledi mehn deipwel oh kilenglahng dahme mi mwuri sohte warohng wehin Koht.” (Luk 9:62, NW) Dahme kitail sukuhlki sang karasaras wet?
KITAIL KIN “TENGETENG NI ME MWAHU KAN”
11. Nan sapwellimen Sises karasaraso, dahme wiawihong ahn tohndoadoahko eh deideipwelih mwahto, oh dahme kahrehda?
11 Kitail pahn kapatahiong ekei oaritik sapwellimen Sises karasaraso pwe kitail en kak wehwehki mwahu mehn kasukuhlo. Tohndoadoahk men kin soupisek deipwelih mwaht ieu. Ahpw ni eh wie deideipwel, e sohte kak uhdi medemedewe imweo. Ni imweo, e kak mi rehn eh peneinei, kompoakepah kan oh nsensenamwahuki mwenge, rong keseng, peren oh mi pahn mwete. E inenen mwahuki soahng pwukat. Mwurin eh ekis wie deideipwel, eh inengieng soahng pwukat inenen lalaudla kahrehda e sohpeilahng “dahme mi mwuri.” Mendahki doadoahk laud luhluhwehte mwohn eh padokedi mehkot nan mwahto, soahng pwukat kedirepwehla ih kahrehda e sohte doadoahk mwahu. Eri, soumas en doadoahko nsensuwedkihla nah tohndoadoahko eh sohte kin doadoahk ni mohngiong unsek.
12. Ia duwen emen Kristian rahnwet eh kak mihla nan soangen irair me duwehte tohndoadoahko nan sapwellimen Sises karasaraso?
12 Nna medewehla ia duwen irair ieu me rasehng dahme wiawi nan karasaraso eh kak wiawi rahnpwukat. Tohndoadoahko kak duwehte Kristian men me mwomwen kehlail ahpw eh mohngiong milahr nan keper. Karasepe, kitail song medewehla brother men me kin towehda mihting kan oh iang doadoahk en kalohk. Ahpw ni ahnsowohte, e sohte kak uhdi medemedewe duwen soahng kan me e mwahuki nan sampah wet. Nan eh mohngiongo, e uhdahn men ahneki soahng pwukat. Mwurin brothero eh kin papah Koht erein sounpar kei, eh inangih soahng pwukat uhdahn laudla kahrehda e sohpeilahng “dahme mi mwuri.” Mendahki doadoahk laud luhluhwehte nan doadoahk en kalohk, eh inengo kerempwahla oh e sohla nohn papah Koht duwehte mahs. (Pil. 2:16) “Kaunen rahket” Siohwa kin ketin kupwursuwedkihla ma emen sapwellime tohndoadoahk kan solahr kin doadoahk ni mohngiong unsek.—Luk 10:2.
13. Ia wehwehn atail kin papah Siohwa ni mohngiong unsek?
13 Mehn kasukuhl ong kitail rahnwet inenen sansal. Atail kin papah Siohwa ni mohngiong unsek wehwehki laudsang en towehda mihting kan oh iang kalohk ahnsou koaros. (2 Kron. 25:1, 2, 27) Ma nan en Kristian men eh mohngiong e kin doulahte poakohng “dahme mi mwuri,” me iei soahng kan me kin wia elen mouren sampah, eh nanpwungmwahu rehn Siohwa pahn mihla nan keper. (Luk 17:32) Eri pwe kitail en papah Koht ni mohngiong unsek, kitail anahne “tatki me suwed kan, oh tengeteng ni me mwahu kan.” (Rom 12:9; Luk 9:62) Mendahki ma soahng kei nan ahn Sehdan sampah mwomwen katapan oh kaperen, kitail anahne kanahieng pwe mehkot en dehr kauhdi atail kin papah Koht ni mohngiong unsek.—2 Kor. 11:14; wadek Pilipai 3:13, 14.
KITAIL EN KIN MWASAMWASAHN!
14, 15. (a) Ia duwen Sehdan eh kin songosong en kaluwetehla atail ngoangki papah Siohwa? (b) Menlau karasahda ia duwen Sehdan eh kin song pitih kitail.
14 Atail limpoak ong Siohwa kin kamwakid kitail en inoukihong ih atail mour. Sang ahnsowo kohdo, tohto kitail kin kasaledahr erein ahnsou reirei me kitail koasoanedier teng en papah Siohwa ni mohngiong unsek. Ahpw Sehdan kin songosongete en poweikitaildi ni eh kin men kamwakid atail mohngiong. (Ep. 6:12) E ese me kitail sohte pahn uhdahte uhdihsang kaudokiong Siohwa. Kahrehda e kin song en pitih kitail sang ni eh kin doadoahngki koasoandi suwed en sampah wet pwehn ekisekis kaluwetehla atail ngoang. (Wadek Mark 4:18, 19.) Dahme kahrehda met kin kalapw pweida?
15 Karasaras wet pahn sewese kitail en sapengala peidek wet. Nna medewehla ma ke wie wadewadek pwuhk ehu oh doadoahngki dengki ehu me inenen marain a damao pa mwei. Ke pahn mwadangete ese dahme wiawi pwehki nan pereo pahn rotorotala. Kowe eri wiliankihda damao ehu me kapw, oh pereo pwurehng marainla. Ni soutik mwurio, ke pil wie wadawad oh doadoahngki dengkiohte. Ahpw ke sehse me mie me wiliankihda ehu dama me ekis luwetasang. Mwein ke sohte pahn tehk ia wekpeseng. A ma rahn mwurio emen pil wiliankihda ehu dama me pil ekis luwetasang mehn mwoweo, mwein ke sohte pahn pil tehk. Dahme kahrehda? Pwehki marain en dengkio kin ekisekis luwetala ni ahl ehu me ke sehse. Ni ahlohte, ahn Sehdan sampah kin kahrehiong atail ngoangki papah Siohwa en ekisekis luwetala. Ma Kristian emen sohte kin mwasamwasahn, e pahn sohte tehk kisin wekidekla kan, oh Sehdan pahn kalowehdi.—Mad. 24:42; 1 Pit. 5:8.
KITAIL ANAHNE KAPAKAP
16. Ia duwen atail kak pere kitail sang Sehdan?
16 Ia duwen atail kak pere kitail sang Sehdan oh pousehlahte papah Siohwa ni mohngiong unsek? (2 Kor. 2:11) Kitail anahne kapakap. Mwurin Pohl eh kangoange Kristian akan ren “pelianda kehlail en Tepil eh widing suwed kan,” e padahkihong irail en kapakap “ahnsou koaros” oh “kapakap ngidingid, pekipeki sawas sang rehn Koht.”—Ep. 6:11, 18; 1 Pit. 4:7.
17. Dahme kitail sukuhlki sang sapwellimen Sises kapakap kan?
17 Pwe kitail en loalopwoat, kitail anahne kahlemengih Sises oh sapwellime ineng en papah Siohwa ni mohngiong unsek. Luk ntingihedi duwen mwomwen sapwellimen Sises kapakap nipwong mwohn eh pwoula: “Ni eh pwunodadahr kowahlap, e ahpw ketin ngiangihong sapwellime kasakas.” (Luk 22:44) Sises ketin kapakap ni ngidingid. Met kaidehn keieun Sises eh ketin kapakap ni ngidingid. Ahpw iei ahnsowo me e pahn dadaur ahnsou me keieu apwal nan eh mour nin sampah. Ong ni kahrepe wet, e ketin “ngiangihong” sapwellime kapakap, oh sapwellime kapakapo pasapengla. Sapwellimen Sises mehn kahlemengo kasalehda me ekei pak kitail kak kapakap ni ngidingid laudsang ekei ahnsou. Eri ni atail kahpwal kan ar kin apwal sang kahpwal teikan oh ahn Sehdan kasongosong kan kin kehlailla, kitail anahne kalaudehla atail ngidingid kapakapki Siohwa en ketin pere kitail.
18. (a) Dahme kitail anahne pein idek rehtail duwen atail kapakap kan? Dahme kahrehda? (b) Ia ekei soahng kan me kin kamwakid atail mohngiong? Ni ahl dah kan? (Menlau kilang koakon nan pali 22.)
18 Dahme pahn wiawi ni atail kin kapakap ni ngidingid? Pohl koasoia: “Kumwail dehr pwunodki mehkot, ahpw nan amwail kapakap akan kumwail en peki dahme kumwail kin anahne. Amwail kasapahlkalahngan en pil iang amwail kapakap ahnsou koaros. Eri, sapwellimen Koht popohl, me inenen laudsang uwen atail dehdehki, ahpw pahn nekinekid mohngiongimwail.” (Pil. 4:6, 7) Ma kitail men papah Siohwa ni mohngiong unsek, kitail anahne kapakap ni ngidingid oh ahnsou koaros. (Luk 6:12) Eri pein idek rehmw: ‘Ia uwen ei kin kapakap ni ngidingid? Ia uwen ei kin kalapw kapakap?’ (Mad. 7:7; Rom 12:12) Omw pasapeng kan pahn kasalehda laud uwen kehlail en omw ineng en papah Koht.
19. Dahme ke pahn wia pwehn pousehlahte papah Siohwa ni mohngiong unsek?
19 Sang dahme kitail koasoiapenehr, soahng kan me kitail kin mwohneki nan atail mour kak kasalehda laud duwen atail mohngiong. Kitail men kanahieng en dehr mweidohng soahng kan me kitail pwilkihdier de soahng kan me Sehdan kin doadoahngki en kaluwetala atail koasoandier teng en papah Siohwa ni mohngiong unsek. (Wadek Luk 21:19, 34-36.) Duwehte Depit, kitail kin kaukaule kapakapohng Siohwa ni ngidingid: “Komw ketin padahkihong ie pwe I en kin papah komwi ni kapehdi [“mohngiongi,” NW] unsek.”—Mel. 86:11.
[Nting tikitik me mi pah]
a Lepin Padahk 4:23 (NW): “Me laudsang soahng teikan koaros me ke pahn pere, pere mohngiongomw, pwe ih me kin kahrehda mwomwen omw mour.”
[Koakon nan pali 22]
SOAHNG SILUH ME KIN KAMWAKID MOHNGIONGITAIL
Duwehte atail kin kapwaiada kaweid kan pwehn wia kamwahu ong atail mohngiong, kitail pil kak kapwaiada kahk kan me pahn sewese atail mohngiong ni karasaras en kin kehlail. Menlau tehk soahng kesempwal siluh pwukat:
1 Mehn Ketihnain: Kitail kin anahne ale mehn ketihnain mwahu uwen me anahn pwe atail mohngiong en kin roson. Ih pil duwen atail kin anahne ale padahk mehlel uwen me anahn sang ni atail kin kaukaule pein onopki Paipel, doudouloale, oh towehda mihting kan.—Mel. 1:1, 2; Lep. Pad. 15:28; Ipru 10:24, 25.
2 Eksersais: Pwe atail mohngiong en kin roson, ekei pak e anahne kin mwekimwekid kehlail. Pil duwehte, atail ngoangki iang kalohk, mwein sang atail kin nantihong kalaudehla atail doadoahk en kalohk, kin kahrehiong atail mohngiong ni karasaras en kin kehlail.—Luk 13:24; Pil. 3:12.
3 Werek: Atail kin doadoahk oh mi rehn aramas akan me sohte kin wauneki Koht kak kahpwale atail mohngiong oh kapwunode atail mohngiong ni karasaras. Ahpw kitail kak katikala soangen kahpwal oh kapwunod pwukat sang ni atail kin werekiong ahnsou koaros iangatail tohnkaudok kan me kin uhdahn nsenohkin kitail oh kin papah Koht ni mohngiong unsek.—Mel. 119:63; Lep. Pad. 13:20.