Ke Aleier “Ngenen Padahk Mehlel”?
“Seme . . . pahn ketikihong kumwail pil emen sounsawas, iei ngenen padahk mehlel, pwe en sewese kumwail kohkohlahte.”—SOHN 14:16, 17, New World Translation.
1. Ire kesempwal dahieu me Sises padahkiong sapwellime tohnpadahk kan ni kaimwiseklahn aua kei me e ketiket rehrail nan pereo?
“MAING at Kaun, ia wasa komw pahn ket ie?” Ih ehu peidek sang peidek kan me sapwellimen Sises wahnpoaron kan wia ong Sises ni kaimwiseklahn awa kan me e mih rehrail nan pere powe nan Serusalem. (Sohn 13:36) Ni ahnsou me mihdingo wiwiawi, Sises padahkiong irail me e kereniong pahn mwesel sang irail oh pwurala rehn Seme. (Sohn 14:28; 16:28) E sohlahr pahn mih rehrail ni paliwar pwehn kihong irail kaweid oh sapengki ahr peidek kan. Ahpw, e ketin kamehlelehong irail ni e mahsanih: “I pahn peki rehn Semei, oh e pahn ketikihong kumwail pil emen sounsawas, pwe en sewese kumwail kohkohlahte.”—Sohn 14:16, NW, footnote.
2. Dahme Sises inoukihong sapwellime tohnpadahk kan me e pahn ketin kadarodo rehrail mwurin e pahn kohkohla sang irail?
2 Sises kin kasansalehda ihs me sounsawas menet oh iaduwen e pahn sewese sapwellime tohnpadahk kan. E padahkiong irail: “I sohte padahkihong kumwail mepwukat nin tapio, pwehki ei mihmi rehmwail. A met I pahn kolahng rehn ih me ketin kadariehdo . . . I ndaiong kumwail ni mehlel: me mwahuwong kumwail ma I pahn kohkohla sang kumwail, pwe ma I sohte pahn kohla, sounsawaso sohte pahn ketidohng kumwail. A ma I kohla, eri, I pahn kadarodohng kumwail. . . . A ni ngenen padahk mehlel eh pahn ketido, e pahn ketin kahluwai kumwail ong nan soangen mehlel koaros.”—Sohn 16:4, 5, 7, 13.
3. (a) Iahd me “ngenen padahk mehlel” pekederalahng tepin Kristian akan? (b) Ia ehu ahl me ngenen padahk mehlel kin wia “sounsawas” men ong irail?
3 Inou wet me pweidaher nan Pendekos 33 C.E., oh wahnpoaron Piter kadehdehiehr: “Ahpw Koht ketin kaiasadahr Sises menet sang mehla, oh kiht koaros me wia sounkadehdepen mehlel wet. E ketin kesepwildahngehr ni palimaun en Koht oh aleier ngehn sarawi sang reh, nin duwen me Seme ketin inoukidahr. Eri, dahme kumwail kilang oh rong met, iei kisehn sapwellime kalahngan me e ketin kapwildohng kiht.” (Wiewia 2:32, 33) Kitail pahn kilang ekis mwuhr me ngehn sarawi ahpw mweridiong aramas akan ni rahnen Pendekos, oh met wiahda kamwahu tohto ong tepin Kristian akan. Ahpw, Sises inoukihong irail me “ngenen padahk mehlel” pahn ‘katakatamankin kumwail mehkoaros me I ndaiongkumwailehr.’ (Sohn 14:26) E pahn sewese irail en tamanda sapwellimen Sises doadoahk en kalohk oh sapwellime padahk kan, oh pil sewese irail en tamanda ni oaretik dahme Sises mahsanih oh ntingihdi mahsen pwukat. Met pahn wia sawas laud ieu ong wahnpoaron Sohn me mahlahr ni imwin keieun senturi C.E. ni ahnsou me e tepida ntingihdi eh Rongamwahu. Rongamwahu wet kin audaudkihda kaweid kesempwal me Sises ketkihda ni ahnsou e wiahda Katamanpen eh pwoula.—Sohn, irelaud 13-17.
4. Iaduwen “ngenen padahk mehlel” kin sewese tepin Kristian me keidi kan?
4 Sises pil inoukihong tepin tohnpadahk kan me ngehno pahn ‘kawehwehiong irail mehkan koaros’ oh ‘kahluwai irail ong nan soangen mehlel koaros.’ Ngenen padahk mehlel pahn sewese irail en wehwehki padahk loal kan en Pwuhk Sarawi oh kolokol ehupene ong arail madamadau, oh wehwe, oh koasoandi kan. (1 Korint 2:10; Episos 4:3) Ngehn sarawi kin kakehlahda irail tepin Kristian akan en wiahla pwihn ehu “ladu lelepek oh loalokong” pwe irail pahn kak kihong emenemen Kristian me keidi kan “kanarail kisin mwenge ahnsou me konehng.”—Madiu 24:45.
Ngehno kin Kadehdehda
5. (a) Koapworopwor kapw dahieu me Sises ketin kasalehong sapwellime tohnpadahk kan ni pwong en Nisan 14, 33 C.E.? (b) Dahme ngehn sarawi pahn wia pwen kapwaiada sapwellimen Sises inou?
5 Ni pwong en Nisan 14, 33 C.E., Sises padahkiong sapwellime tohnpadahk kan me ni ahnsou mwuhr e pahn ale irail oh re pahn kousoanla reh oh Seme nanleng. E mahsanihong irail: “Pere tohto mie nan tehnpesen Semei; ma sohte, I sohte pahn ndaiong kumwail me I pahn kohla oh kaunopadahng kumwail deumwail. I lao kohla oh kaunopada deumwail, I ahpw pahn pwurodo oh kahreikumwaildong ie, pwe kumwail en mi wasa me I kin mi ie.” (Sohn 13:36; 14:2, 3) Irail pahn iang ih kakaun nan sapwellime Wehi. (Luk 22:28-30) Irail pahn kak ale koapworopwor en mih nanleng, ma irail “ipwiki ngehno” nin duwen sapwellimen Koht seri kan ni pali ngehn oh idihada pwehn papah nin duwen nanmwarki kan oh samworo kan rehn Krais nanleng.—Sohn 3:5-8; 2 Korint 1:21, 22; Taitus 3:5-7; 1 Piter 1:3, 4; Kaudiahl 20:6.
6. (a) Iahd me luhk ong aramas akan en kohdahla nanleng tepida, oh aramas depe ale luhk wet? (b) Irail akan me ale luhk wet kin papidaiski dah?
6 “Luhk ong nanleng” tepida wiawi sang ni rahnen Pendekos 33 C.E. oh e imwisekla nan pahr 1930 samwa. (Ipru 3:1) Nempe kan en irail me kilelkidier kilel en ngehn sarawi ong wiahla kisehn Israel en ngehn iei 144,000, “aleier kamaiauparail nin sampah.” (Kaudiahl 7:4; 14:1-4) Irail pwukat papidais ong kalap en Krais, sapwellime mwomwohdiso, oh pil ong sapwellime pwoula. (Rom 6:3; 1 Korint 12:12, 13, 27; Episos 1:22, 23) Mwurin irail papidaiski pihl oh keikihdi ngehn sarawi, re kin mwomwen pedelongehr nan mour en tohnmetei, mour lelepek ehu lao lel irail pahn mehla.—Rom 6:4, 5.
7. Dahme kahrehda irail Kristian me keidi kan kelepw kin ahneki pwung en iang tungoale pilawao oh nim waino ni ahnsoun Katamano?
7 Nin duwen Israel ni pali ngehn, Kristian me keidi pwukat iangehr inou kapw me wiawihda nanpwungen Siohwa oh “Israel en Koht.” (Kalesia 6:16; Seremaia 31:31-34) Inou kapw me kamanamankihla sapwellimen Krais nta. Sises mahsanih duwen met ni ahnsou me e tepida wiahda Katamanpen eh pwoula. Luk ntingihdi met: “Mwuhr, e ahpw ketikihda pilawa ieu, kapingkalahngan ong Koht, ketin pilitikihpeseng pilawao oh ketikiong irail, mahsanih, ‘Iei werei met me pengpengkinkumwaillahr. Kumwail wia met ong ni katamanpei.’ Pil duwehte, mwurin konoto, e ketikihong irail dahl ehu, mahsanih, “Dahl wet iei delen sapwellimen Koht inou kapw me wiawihkidahr ntahi, me kepwilipwildier pwehki kumwail.” (Luk 22:19, 20) Luwen mekeidi kan, de irail towe kan en 144,000 me mihmihte nin sampah wet, iei irail akan me mweimweiong en iang tungoale pilawo oh nim wain ni ahnsoun Katamanpen Kamatalahn Krais kin wiawi.
8. Iaduwen irail me keidi kan esehier me re aleier luhk en kohdala nanleng?
8 Iaduwen irail me keidi kan kin wehwehki me irail aleier luhk wet en kohdahla nanleng? Irail kin ni sansal aleier mehn kadehde sang ngehn sarawi. Wahnpoaron Pohl ntingwohng aramas pwukat: “Irail akan me kin idawehnla ngenen Koht, iei irail me sapwellimen Koht. . . . Ngenen Koht kin ketin ehuong ngenitail oh kadehdehda me kitail sapwellimen Koht seri. Pwehki atail wialahr sapwellime, kitail pahn pil paieki pai kan me e ketin nekinekidohng sapwellime seri kan, oh kitail pil pahn iang Krais paieki dahme Koht ketin nekinekidohng; pwe ma kitail iang Krais ni sapwellime lokolok, eri, kitail pil pahn iang ni sapwellime lingan.” (Rom 8:14-17) Kadehde sang ngehn sarawi me inenen kehlail, kahrehda irail akan me kin ekis peikasalki duwen ma irail aleier luhk en kohdala nanleng de soh, irail pahn kak ni lamalam pwung oh konehng en ahneki madamadau me irail sohte ale luhk wet, kahrehda re sohte pahn iang tungoale pilawao oh nim waino ni ahnsoun Katamano.
Ngehno oh Sihpw Teikan
9. Nan pwuhk kan en Rongamwahu oh Kaudiahl, iaduwen irail kin kawehwehda ni sansal duwen pwihn riau?
9 Pwehki irail Kristian akan me aleier luhk wet en wiahla Israel en ngehn me malaulau, Sises kahdanekihla irail “pwihn tikitiko.” Re aleier mweimwei en pedolong nan “pwihn” me iang inou kapwo, oh met kin weksang pwihn ehu me aramas sohte kak wadekedi uwen tohto “sihpw teikan,” me Sises mahsanih me e pil anahne en kihpene. (Luk 12:32; Sohn 10:16) Irail aramas akan me kin iang pwihn en sihpw teikan ni imwin ahnsou pahn wiahla pwihn en “pokon kalaimwun” oh pahn pitsang “kahn kamakam kohwalap,” oh arail koapworopwor iei en mour kohkohlahte nan paradais nin sampah. Kasansal me Sohn aleier ni imwin keieun senturi C.E. kin katohrohrpeseng pwihn en pokon kalaimwun wet oh pwihn en Israel ni pali ngehn, 144,000. (Kaudiahl 7:4, 9, 14) Iaduwe, sihpw teikan pil kin ale ngehn sarawi, oh ma irail kin ale ngehn sarawi, iaduwen e kin doakdoake arail mour kan?
10. Iaduwen irail sihpw teikan kin papdaisla “ni mwaren Sahm oh Sapwellime oh ngehn sarawi”?
10 Ngehn sarawi kin ni ahl kesempwal ieu doakdoake mour en sihpw teikan. Re kin kasalehda me re kin inoukihong Siohwa arail mour kan ki papidais “ni mwaren Sahm oh Sapwellime oh ngehn sarawi.” (Madiu 28:19, NW) Re kin pohnese sapwellimen Siohwa kaunda, uhpaiong Krais nin duwen arail Nanmwarki oh Sounkomour, oh uhpaiong wiewia kan en sapwellimen Koht ngehn sarawi. Rahn koaros, irail kin nantiong en kapwaiada “wahn ngehno,” duwehte “limpoak, peren, popohl, kanengamah, kadek, loalopwoat, pwoson, opampap, liksang me suwed.”—Kalesia 5:22, 23.
11, 12. (a) Iaduwen irail me keidi kan kin sarawihla ni ahl tohrohr ehu? (b) Ni ahl dahieu me sihpw teikan kin sarawihla?
11 Sihpw teikan pil anahne en mweidong sapwellimen Koht Mahsen oh sapwellime ngehn sarawi en kamwakelehda irail. Irail me keidi kan me kasarawiongehr ni ahl tohrohr ehu, irail me pwunglahr oh sarawi nin duwen werek en Krais. (Sohn 17:17; 1 Korint 6:11; Episos 5:23-27) Soukohp Daniel kin koasoi duwen irail nin duwen “sapwellimen Koht, Wasa Lapalahpie, aramas sarawi kan,” me aleier manaman en iang “nein aramas,” Krais Sises, kaunda Wehin Koht. (Daniel 7:13, 14, 18, 27) Ni ahnsou mwowe, Siohwa ketin doadoahngki Moses oh Aaron en padahkiong wehin Israel: “Ngehi Kauno, amwail Koht; kumwail eri pahn sarawihla, pwehki ngehi me sarawi.”—Lipai 11:44.
12 Lepin lokaia wet “sarawihla” kin wehwehki “wiewia pwehn kahrehong mehkot en sarawi oh kin katohrehla met ong kaudok en Siohwa Koht; irair en sarawi oh mwakelekel.” Tepida sang ni pahr 1938, The Watchtower mahsanih me irail Sonadap kan, de sihpw teikan, “anahne sukuhliki me aramas akan koaros me men iang kisehn pwihn kalaimwun oh mour nin sampah pahn anahne en wiahda ahr inou oh sarawihla.” Nan kasansal en pokon kalaimwun, me ntingihdi nan pwuhken Kaudiahl nin duwen aramas akan me “kamwakeledahr ar likou kan, oh ntahn Simpwulo me re mwakelekelkilahr” oh re kin papah Siohwa “ni rahn nipwong nan tehnpese.” (Kaudiahl 7:9, 14, 15) Ki sawas sang rehn ngehn sarawi, sihpw teikan kin wia uwen me irail kak en kapwaiada sapwellimen Siohwa kosonned akan me kin pid sarawihla.—2 Korint 7:1.
Wiewia Mwahu ong Rien Krais akan
13, 14. (a) Nin duwen karasaras en sihpw oh kuht akan me Sises wiahda, komouralahn sihpw akan kin poahsonda pohn dah? (b) Nan imwin ahnsou, sawas dahieu me sihpw teikan wiahiong rien Krais akan?
13 Sises kin kasansalehda duwen uwen keren nanpwungen sihpw teikan oh pwihn tikitik nan eh karasaras en sihpw oh kuht akan, me pil mih nan kokohp me pid “kaimweseklahn koasondi wet.” Nan karasaraso, Krais kin kawehwehda ni sansal me komouralahn sihpw teikan kin pid arail wiewia kan ong irail mekeidi kan, me e likwerih irail “rie ko.” E mahsanih: “Nanmwarkio ahpw pahn poahngokohng mehn ni palimauni, mahsanih, ‘Semeio kupwuramwahwih kumwail; kumwail keido! Kumwail keido oh towehda wehio me onopadahngkumwailehr sang nin tepin kawa. . . . Kumwail en ese pwe soahng koaros me kumwail wiahiong emen riei me tikitik pwukat, ngehi me kumwail wiahiong.’ ”—Madiu 24:3; 25:31-34, 40.
14 Mahsen pwukat “soahng koaros me kumwail wiahiong emen” kin wehwehki duwen sawas oh utuht kan ni elen limpoak me irail kin kasalehong rien Krais mekeidi kan, ahpw me tohnsampah en Sehdan kin wiaiong irail nin duwen mehn keiru kan, oh pil kesehla ekei irail nan imweteng kan. Re anahne sawas en mwenge, likou kan, oh pil epwelipen roson ni pali war. (Madiu 25:35, 36, footnote) Nan imwin rahn akan, tepida sang pahr 1914, tohtohn irail mekeidi kan kin mihla pahn soahngen apwal pwukat. Ahpw poadoapoad en Sounkadehdehn Siohwa kan en nan rahn pwukat kin wia mehn kadehde me iengarail sihpw teikan kin mwekidkihda ngehn sarawi oh utungada oh sewese irail.
15, 16. (a) Doadoahk dahieu me sihpw teikan wia ong sewese rien Krais mekeidi kan nin sampah wet? (b) Iaduwen irail mekeidi kan kin kasalehda ahr kalahngan ong sihpw teikan?
15 Rien Krais mekeidi kan me kin mih nin sampah wet nan imwin ahnsou kin aleier utuht laud sang rehn sihpw teikan en kapwaiada pwukoa ehu me kin kohsang rehn Koht en ‘kalohki Rongamwahu en Wehio wasa koaros nin sampah, pwe kadehde en mie ong aramas koaros.’ (Madiu 24:14; Sohn 14:12) Nin dokon nempe en irail me keidi kan nin sampah kin wia malaulaula ni erein sounpar akan kohkohdo lel met, wen tohtohn pwihn en sihpw teikan kin wie tohtohla oh met re tohtohki aramas rar kei. Aramas kid kei sang nanpwungarail kin iang doadoahk kaukaule nin duwen—pioneer kan oh misineri kan—kalohkiseli Rongamwahu en Wehio “lelohng ni irepen sampah.” (Wiewia 1:8) Meteikan kin iang wia doadoahk wet ni uwen me irail kak oh ni pereperen utungada doadoahk kesempwal wet ni ahr kin kihda ahr sawas en mwohni kan.
16 Rien Krais mekeidi kan ahr kalahngan me inenen laud mehlel ong utuht lelepek me kin kohsang iengarail sihpw teikan! Nan pwuhk me oaralap koasoia Worldwide Security Under the “Prince of Peace,” me pwihn en ladu menet wiahda nan pahr 1986 kin kawehwehda mwahu duwen arail kalahngan. E koasoia: “Sang nan Mahwen Keriau en Sampah, pweidahn kokohp en Sises duwen ‘kaimwiseklahn koasondi wet’ kin pweida pwehki pali laud en doadoahk wet kin wiawihda sang rehn pwihn en ‘pokon kalaimwun’ en ‘sihpw teikan’. . . . Kalahngan laud pahn kohwong ‘pokon kalaimwun’ me kin mih nin sampah pwon oh kin lokaiahki lokaia tohto ong doadoahk laud ieu me re kin wia pwehn kapwaiada kokohp en [Sises] nan Madiu 24:14!”
‘Ni Ahr Pahn Iang Kitail Me Re Pahn Kak Unsengkihla’
17. Ni ahl dahieu me irail aramas lelepek kan en mahs mahsie pahn iang iasada nin sampah wet oh “re pahn kak unsengkihla” pwehki irail me keidi kan?
17 Wahnpoaron Pohl koasoiahki nin duwen emen mekeidi men oh e kin koasoia duwen ohl oh lih lelepek kan me kin momour mwohn Krais ketidihdo sampah wet, e ntingihdi met: “Eri, aramas pwukat koaros, mehnda ma re kenikenla pahn Koht pwehki ar pwoson! Ahpw re sohte ale dahme Koht ketin inoukidahr, pwe Koht ketin kupwukupwurehiong kitail kupwur ehu me mwahusang mehlel met. Eri, iet sapwellime kupwure: ihte ni ar pahn iang kitail me re pahn kak unsengkihla.” (Ipru 11:35, 39, 40) Erein kaunda en Pahr Kid, Krais oh rie mekeidi kan, 144,000 sang nanleng pahn wiahla nanmwarki kan oh samworo kan oh irail pahn kapaiada aramas akan pai kan me kin kohsang tomw meirong en Krais. Sihpw teikan pahn “unsekla” ni paliwararail kan oh ni ahr madamadau kan.—Kaudiahl 22:1, 2.
18. (a) Dahme ire kesempwal oh mehlel kan en Paipel kin sewese sihpw teikan en kalahnganki oh wehwehki? (b) Koapworopwor dahieu me sihpw teikan kin awihawih Koht en ketin “kasalehda irail kan me sapwellime”?
18 Mehpwukat koaros pahn anahne sewese sihpw teikan en wehwehkihla kahrepen Pwuhk Sarawi ni lokaiahn Krihk kin kesempwaliki mahsanih duwen Krais oh rie me keidi kan oh ahr pwukoa kesempwal kan pwen kapwaiada sapwellimen Siohwa kupwure kan. Kahrehda, sihpw teikan kin kesempwaliki pwais kaselel wet ni ahr kin utungda pwihn en ladu mekeidi ni uwen me irail kak oh irail kin awiawih ahnsou me Koht pahn ketin “kasalehda irail kan me sapwellime” nan Armakedon oh erein Kaunda en Pahr Kido. Irail pahn kak kasikasik en “maiaudahsang mouren liduwih mehla oh pahn iang sapwellimen Koht seri kan nan arail saledek lingan.”—Rom 8:19-21.
Ehukihpene Ngehno Nan Katamanpen Kamatalahn Krais
19. Dahme “ngenen padahk mehlelo” wiaiong me keidi kan oh iengarail kan, oh iaduwen irail pahn miniminpene ni soutik en March 28?
19 Ni kaimwiseklahn kapakap ni pwong en Nisan 14, 33 C.E., Sises mahsanih: “I kapakap pwe irail koaros en wiahla ehu. Maing Semei! Irail en wiahla ehu nan kupwurata, duwehte omwi ket rehi, oh ngehi rehmwi. Irail en wiahla ehu, pwe sampah en kamehlele me komwi me ketin kadariehdo.” (Sohn 17:20, 21) Pwehki limpoak, Koht ketin poaronehdo sapwellime Ohl pwen kihda moure ong komourala mekeidi kan oh aramas peik kan nin sampah wet. (1 Sohn 2:2) “Ngehnen mehlelo” kin kaminiminpene rien Krais oh iengarail kan. Ni soutik en March 28, mwurin kihrlahn ketipin, pwihn riau wet pahn kohpene oh wia Katamanpen Kamatalahn Krais oh irail pahn medemedewe duwen soahng koaros me Siohwa ketin wiaiong irail ki meirong en sapwellime Ohl, Sises Krais. Sang ni arail pahn iang towehda mihding kesempwal wet, met pahn kakehlailda ahr kin miniminpene oh sewese irail en kakehlahda ahr madamadau kan en pousehla kapwaiada kupwuren Koht, oh met pahn kasalehda me re kin perenki en mih rehn aramas akan me Siohwa kin ketin poakohng.
Kousapahl
• Iahd “ngenen padahk mehlel” me pekederodohng rehn tepin Kristian akan, oh iaduwen e wia “sounsawas” men?
• Iaduwen irail me keidi kan ese me re aleier luhk en kohdala nanleng?
• Ni ahl dah kei me sapwellimen Koht ngehn sarawi kin kadoadoahkong sihpw teikan?
• Iaduwen sihpw teikan kin wia mwahu ong rien Krais, oh dahme kahrehda irail pahn “unsengkihla” pwehki me keidi kan?
[Kilel nan Pali 27]
“Ngenen padahk mehlel” me mweridiong pohn tohnpadahk kan nan Pendekos 33 C.E.
[Kilels nan Pali 29]
Sihpw teikan kin wia mwahu ong rien Krais akan sang ni ahr kin sewese irail en kapwaiada pwukoa me kohsang rehn Koht en kalohk