Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w02 11/1 pp. 9-14
  • Ahneki Peren Pwehki Sapwellimen Siohwa Irair En Pwung

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Ahneki Peren Pwehki Sapwellimen Siohwa Irair En Pwung
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2002
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Rapahkihda Koasoandi me Inen
  • Wiewia Pwung oh Komour
  • Irail me Pwungla Mwohn Silangin Koht
  • Perenki Sapwellimen Siohwa Irair en Pwung
  • Poakohng me Pwung ni Mohngiongomw Unsek
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2011
  • Pousehlahte Rapahki Mahs “Sapwellime Irair Pwung”
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2010
  • Rapahki Irair Pwung Pahn Pere Kitail
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2006
  • Sapwellimen Siohwa Aramas akan Kin Poakohng me Pwung
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2022
Kilang Pil Ekei
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2002
w02 11/1 pp. 9-14

Ahneki Peren Pwehki Sapwellimen Siohwa Irair En Pwung

“Ih me kin kasalehda irair en pwung oh limpoak-kadek pahn diar mour, pwung oh wahu.”​—LEPIN PADAHK 21:21, NW.

1. Soangen elen mour dah kan en aramas en ahnsou wet me kin imwikihla suwed?

“AHL me ke lemeleme me iei ahl en pwung, kakete kahluwaiukalahng mehla.” (Lepin Padahk 16:25) Ia uwen mehlel en lepin padahk en Paipel wet me pid ahl akan en mour en pali laud en aramas akan en rahnwet! Pali laud en aramas kin wiewia dahme pein irail kin lemeleme me pwung, oh sohte men pohnese anahn kesempwal akan en meteikan. (Lepin Padahk 21:2) Re kin nda me re wauneki kosonned akan oh koasoandi kan en arail wehi, ahpw kin raparapahki ren kak diarada ahl me irail en dehr iang mih pahn menemen en kosonned pwukat. Imwilahn met kin kahrehda aramas akan me saminimin nanpwungarail oh sawehwehki koasoandi kan.​—2 Timoty 3:1-5.

2. Dahme aramas akan anahne ong pein kamwahuparail?

2 Ong pein kamwahupatail, oh pil ohng kolokol irair en meleilei oh popohl ong aramas koaros, e sansal me kitail anahne kosonned akan oh koasoandi kan me pwung oh pahrek, me aramas koaros pahn pwungki oh men peikiong. Ahpw, e sansal mwahu me sohte kosonned de koasoandi me aramas pahn wiahda pahn kak lel anahn akan en tohn sampah, sohte lipilipil ia uwen loalokong de ia uwen lamalam mehlel me aramas emen ahneki me wiahda kosonned ko de koasoandi ko. (Seremaia 10:23; Rom 3:10, 23) Ma soangen koasoandi me pahn mie, iawasa me e pahn dierekda ie oh ia pahn mwomwe? Ma soangen koasoandi wet pahn mie, ke pahn perenki oh men uhpah?

Rapahkihda Koasoandi me Inen

3. Ihs me uhdahn sapwellimaniki manaman en ketikihda koasoandi ieu me pahn konehng oh kamwahu ong aramas koaros, oh pwekihda?

3 Pwe kitail en diar koasoandi ieu me aramas koaros pahn pwungki oh pil pahn wahdo kamwahu ong koaros, kitail pahn alehsang met rehn emen me sohte pahn uhki keinek de tiahk de palien politiks oh sohte duwehte aramas me sohte kilangwei dei oh lamalam luwet. Ni soh peikasal, ihte kelepw me sapwellimaniki irair pwukat iei Sounkapikpatailo, Siohwa Koht, me mahsanih: “Pwe duwen nanleng eh ileilesang sampah, ih duwen kupwurei oh wiewia kan eh ileilesang amwail kan.” (Aiseia 55:9) Oh pil, Paipel kin kawehwehda duwen Siohwa me “Ih Koht me kin mehlel, oh sohte kin poupoar sapwung; e kin wiewia dahme pwung oh pahrek ahnsou koaros.” (Deuderonomi 32:4) Wasa koaros nan Paipel, kitail kak diar lepin lokaia pwukat: “Siohwa kin pwung.” (Eksodus 9:27, NW; 2 Kronikel 12:6, NW; Melkahka 11:7, NW; 129:4; Koul Kedepwidepw kan 1:18, NW; Kaudiahl 19:2, footnote) Ei, kitail kak likih Siohwa me E pahn ketikihda koasoandi me keieu mwahu pwehki Ih me ketin lelepek, inen oh pwung.

4. Ia wehwehn lepin lokaia: “pwung”?

4 Aramas tohto sohte kin perenki rong lepin lokaia “pwung” nan rahnwet. Ni mehlel, pali laud en aramas kin suwedki oh pil kin wiahki mehn kapailok ma aramas kin song en wia dahme pwung, oh wiahkin irail aramas me mwomwehda me re me poadidi, de pil wiahki aramas mwalaun. Ahpw, nin duwen dikseneri ah koasoia: “pwung” kin wehwehki “toupahrek, inen, wiewia mwakelekel, nsen mwakelekel, sohte dipe oh kapwaiada sapwellimen Koht kosonned sarawi kan.” Ke soh pahn perenki kilang soangen kosonned de koasoandi me pahn kihpene soangen wiewia kaselel pwukat?

5. Kawehwehda duwen irair en pwung me pwarada nan Pwuhk Sarawi.

5 Me pid irair en wiewia pwung, Encyclopaedia Judaica koasoia: “Wiewia pwung kaidehn mehkot me mih ni koasoi ahpw mehkot me pid wiewia dahme toupahrek oh pwung nan irair koaros.” Karasepe ieu, sapwellimen Koht wiewia pwung sohte kin rir, de mihte ni sapwellime irair me duwehte, sapwellime irair en sarawi de mwakelekel. Ahpw, e kin wia kasalepen me sapwellime ahl akan me kin pwung oh toupahrek. E kasalehda me pwehki Siohwa me pwung oh mwakelekel, soahng koaros me E kin ketin wia oh soahng koaros me pwildohsang Ih me pwung. Nin duwen Paipel mahsanih: “Siohwa me pwung ni sapwellime ahl akan koaros oh loalopwoat nan sapwellime doadoahk kan koaros.”​—Melkahka 145:17, NW.

6. Dahme Pohl koasoiahki duwen ekei mehn Suhs soh-pwoson nan sapwellime ahnsou, oh pwekihda?

6 Wahnpoaron Pohl kadehdehda ire kesempwal wet nan sapwellime kisinlikou ohng Kristian kan nan Rom. Me pid mehn Suhs ekei me soh-pwoson, e ntingihdi: “Pwe irail sohte ese ahl me aramas kin pwungkihla rehn Koht, re ahpw kin songosong weweidki pein arail elen pwungla reh; eri, re ahpw sohte kin mweidohng Koht en pein ketin kapwungirailla mwohn silangi.” (Rom 10:3) Dahme kahrehda Pohl koasoia me irail “sohte ese ahl me aramas kin pwungkihla rehn Koht”? Iaduwen​—⁠irail sehse Kosonnedo, me wehwehki sapwellimen Koht irair en koasoandi pwung? Ni mehlel, irail wehwehki. Ahpw, pali moron en irail kin wiahki wiewia pwung en wia pein nsenen emenemen aramas, mehkot me apwal oh kaweikek ong kapwaipen kosonned akan en pelien sarawi, oh sohte kin wiahki mehkot mehn kahluwa irail ni ahnsoun ehuiong iengerail kan. Irail duwehte kaunen lamalam akan ni mwehin Sises, irail sohte kilang wehwe mehlel me pid kopwungpwung oh elen wiewia pwung.​—Madiu 23:23-​28.

7. Iaduwen sapwellimen Siohwa irair pwung ah kin sansal?

7 Weksang met douluhl, sapwellimen Siohwa elen wiewia pwung inenen sansal mwahu ki sapwellime doadoahk kan. Edetehn sapwellime pwung kin anahne en dehr ketin pohnsehse dipen irail oko me kin pilahnehda en wiahda dihp, ahpw met sohte wiahiong Ih en sempoak de wia Koht emen me kamasepwehk oh kitail eri pahn song en dohweisang Ih. Weksang met, sapwellime wiewia pwung kan kihong kitail kahrepe mwahu me aramas akan kak kohdohng reh oh ale kamaiaupen kahpwal akan me dihp kin kahrehda. E inenen konehng me Siohwa kin kawehwehda me wia “Koht emen en pwung oh wia Sounkomour.”​—Aiseia 45:21, NW.

Wiewia Pwung oh Komour

8, 9. Ni ahl dah kan me Kosonnedo kasalehda sapwellimen Koht irair pwung?

8 Pwe kitail en wehwehki duwen sapwellimen Koht elen wiewia pwung oh sapwellime wiewiahn limpoak me pid komour, kitail anahne medemedewe mahs Kosonnedo me E ketikihong wehin Israel ki Moses. Kitail sohte kak peikasaliki me Kosonnedo me pwung. Moses wia mahsen en kemwurumwur oh mahsanih ong mehn Israel akan: “Sohte wehi lapalap ehu mie me ahneki kosonned me inenen pwung duwehte kosonned pwukat me I padahkiongkumwailehr rahnwet.” (Deuderonomi 4:8) Mwurin pahr epwiki kei, Nanmwarki Depit en Israel mahsanih: “Kopwung en Kauno [“Siohwa,” NW] me pwung; e kin pahrek ahnsou koaros.”​—Melkahka 19:9.

9 Ki Kosonnedo, Siohwa ketin kasansalehda duwen sapwellime kaweid me pid dahme pwung oh dahme sapwung. Kosonnedo oaritikihada ni pisetik dahme mehn Israel akan en wia, kaidehn ongete duwen soahng kan me pid kaudok ahpw pil duwen soahng kan me pid pisnis, oh duwen pwopwoud, oh duwen kanarail mwenge oh duwen mwakelekel oh pil duwen wiahda kopwungpwung. Kosonnedo pil kihda wiepen kalokepen wiewia sapwung kan, lelohng kalokepen kamakamala nan soangen irair en wie dihp laud kei.a Ahpw, iaduwen​—⁠sapwellimen Koht kosonned me pid sapwellime pwung kan duwen ah sansal nan Kosonnedo​—⁠kosonned pwukat kin wia mehkot lemei oh kapwang oh kin kihsang saledek oh peren en aramas akan, duwen me ekei aramas arail kose?

10. Iaduwen madamadau en irail oko me poakohng Siohwa me pid sapwellime kosonned akan?

10 Ong irail akan me kin poakohng Siohwa​—⁠re kin wiahki mehkot kaperen sapwellime kosonned pwung kan oh kosonned akan. Karasepe, Nanmwarki Depit sohte ihte pohnese sapwellimen Siohwa elen kopwung kan me iei me mehlel oh pwung, ahpw e pil kin poakohng oh perenki mehpwukat. Me pid sapwellimen Siohwa kosonned akan oh kopwung kan, Depit mahsanih: “Sapwellime kopwung kan kesempwal sang kohl me keieu kaselel; oh pil mem sang sukehn loangalap. Sapwellimomwi mahsen kan kin kamarainih sapwellimomwi ladu menet; I kin ale ketingpen ei kin peikiong sapwellimomwi mahsen kan.”​—Melkahka 19:7, 10, 11.

11. Iaduwen Kosonnedo kin wia “sounpadahk ong Krais”?

11 Pahr epwiki kei mwuri, Pohl kadehdehda duwen kesempwalpen Kosonnedo. Nan sapwellime kisinlikou ohng mehn Kalesia kan, e ntingihdi: “Eri, Kosonnedo me wia sounpadahk ong Krais pwe kitail en pwungkihla pwoson rehn Koht.” (Kalesia 3:24, NW) Ni mwehin Pohl, sounpadahkih seri men me kin mihmi rehn peneinei laud kan kin wia lidu men. Ah pwukoa iei en pere mour en seri kan oh kahre irail lahng imwen sukuhl. Ni soangen ahlohte, Kosonnedo kin pere mour en mehn Israel kan ren dehr lelohng mour samin oh kaudok likamw me wehi kan me pidahki irail kin wiewia. (Deuderonomi 18:9-​13; Kalesia 3:23) Kapatahiong met, Kosonnedo kahrehiong mehn Israel akan en esehla irair en dihp me re ahneki oh arail anahne en ale mahk oh komour. (Kalesia 3:19) Koasoandi en meirongpen dihpo kasalehda anahnpen tomwpen dihp oh wia mour en kokohp me kasalehda ihs me wia uhdahn Mesaia mehlel. (Ipru 10:1, 11, 12) Kahrehda, nin doken Siohwa ah ketin kasalehda sapwellime irair en pwung ki Kosonnedo, E kin ketin wia met pwe en wahdo kamwahu oh mour soutuk ong aramas.

Irail me Pwungla Mwohn Silangin Koht

12. Kamwahu dah kan mehn Israel akan pahn alehsang arail kapwaiada Kosonnedo?

12 Pwehki Kosonnedo me Siohwa ketikihda e wia mehkot me mih ni irair pwung ni soangen ahl koaros, oh ma mehn Israel akan pahn peikiong, irail pahn kak pwungla mwohn silangin Koht. Mwohn mehn Israel akan arail pedolong nan Sapwen Inouo, Moses katamankin irail oh mahsanih: “Ma kitail pahn loalopwoatohng kapwaiada kosonned koaros me Siohwa mahsanihong kitail, kitail pahn pwungla mwohn silangi.” (Deuderonomi 6:25, NW) Patehng met, Siohwa ketin inoukihong irail: “Kumwail idawehn tiahk oh kosonned akan me I kihong kumwail; kumwail ahpw pahn mourla. Ngehi Kauno [“Siohwa,” NW].”​—Lipai 18:5; Rom 10:5.

13. Iaduwen​—⁠Siohwa me sapwung pwe E kin kaweidih sapwellime aramas akan en kapwaiada Kosonned pwungo? Kawehwe.

13 Meid suwed pwe mehn Israel nin duwen e wia wehi ehu sohte “kapwaiada kosonned koaros me Siohwa mahsanihong” irail oh irail eri katiasang kapai kan me E ketin inoukihong irail. Irail sohte kapwaiada sapwellimen Koht kosonned akan koaros pwehki sapwellimen Koht kosonned akan me unsek oh aramas akan me sohte unsek. Met wehwehki me Koht sapwung? Uhdahn soh. Pohl ntingihdi: “Eri, dahme kitail pahn nda? Dene Koht me ketin sapwung? Soh kowahlap!” (Rom 9:14) Ni mehlel, emenemen aramas​—⁠irail me memour mwohn Kosonnedo kohwong mehn Israel oh mwuri​—⁠kak wia aramas me kak pwungla mwohn silangin Koht, edetehn irail aramas soh-unsek kei oh dipan ekei. Ekei irail oko me kin lahn Koht iei Noha, Eipraam, Sohp, Reap, oh Daniel. (Senesis 7:1; 15:6; Sohp 1:1; Esekiel 14:14; Seims 2:25) Peideko iei: Ni soangen ahl dah me aramas pwukat sansaliki pwungla mwohn silangin Koht?

14. Ia wehwehn mahsen en Paipel ni ah mahsanih me aramas emen wia aramas “pwung” men?

14 Ni ahnsou me Paipel mahsanih me aramas emen “pwung,” met sohte wehwehki me aramaso sohte dipe de e unsek. Ahpw, e kin wehwehki me aramaso nantihong wia ah pwukoa mwohn Koht oh aramas akan. Karasepe ieu, Noha adaneki “ohl emen me pwung” oh “sohte ah sapwung me weksang aramas teikan” pwehki e “kin wia soahng koaros me Koht kehkehlikiong ih.” (Senesis 6:9, 22; Malakai 3:18) Sekaraia oh Elisapet, me wia en Sohn Sounpapidais pahpa oh nohno, “kin pwung mwohn silangin Koht pwehki ira kin weweid inen nin duwen kosonned akan oh kopwung en Siohwa.” (Luk 1:6, NW) Oh pil, Kaunen Sounpei en Italy men me kaidehn mehn Israel me ede Kornilius​—⁠e kin adaneki “ohl pwung emen oh kin lahn Koht.”​—Wiewia 10:22, NW.

15. Irair en pwung kin poahsoankihda dah?

15 Pwunglahn aramas emen kin poahsoankihda dahme mih nan mohngiongi​—⁠me wehwehki ahn aramaso ah pwoson oh perenki oh limpoak ong Siohwa oh sapwellime inou kan​—⁠a kaidehn ihte aramas en wia dahme Koht kupwurki. Iren Pwuhk Sarawi kan mahsanih me Eipraam “kin pwoson Siohwa; oh ih wiahla reh aramas pwung emen.” (Senesis 15:6) Eipraam sohte ihte pwoson me mie Koht ahpw e pil pwoson sapwellime inou me pid “kadaudoko.” (Senesis 3:15; 12:2; 15:5; 22:18) Pwehki soangen pwoson wet oh pil sang ni doadoahk me kin poahsoankihda pwosono, iei me Siohwa ketin kapaikihda Eipraam oh pil aramas lelepek teikan edetehn irail wia aramas soh-unsek kei.​—Melkahka 36:10; Rom 4:20-​22.

16. Ma aramas pahn pwoson sapwellimen Sises meirong tomw, dahme e pahn ritingada ong irail?

16 Kahrehda, pwunglahn aramas akan kin poahsoankihda pwoson meirong tomw en Sises Krais. Pohl ntinglahng Kristian akan en mahs: “Eri, sang ni kupwurkalahngan oh sapan en Koht, irail koaros kin pwungla reh pwehki Krais Sises me kin ketin kamaiauwihirailda.” (Rom 3:24) Wasaht, Pohl kin mahsanih duwen irail oko me pilipilda pwe en wia aramas sohso kei me pahn iang Krais mih nan Wehin nanleng. Ahpw, sapwellimen Sises meirong tomw pil ritingada ahnsou mwahu ong aramas million ekei en pil alehda irair en wia aramas pwung mwohn silangin Koht. Wahnpoaron Sohn kilangada nan kasansal “pokon kalaimwun ieu​—⁠me sohte aramas kak wadekedi uwen tohto, . . . uh mwohn mwoahlo oh Sihmpwulo, kapwatkihda likoupuhp pwetepwet reirei.” Likoupuhp pwetepwet kin wia kilelepen mwakelekel oh pwung mwohn silangin Koht pwehki “irail kamwakeledahr ar likoupuhp reirei ko oh ntahn Sihmpwulo me re mwakelekelkilahr.”​—Kaudiahl 7:9, 14, NW.

Perenki Sapwellimen Siohwa Irair en Pwung

17. Ewen kahk dah kan me uhdahn anahn pwe emen en kak alehdi irair en pwung?

17 Edetehn Siohwa ketikihda sapwellime Ohlo, Sises Krais, ni limpoak, pwe aramas en kak mihla nan irair en aramas pwung mwohn silangin Koht, met sohte kin wia mehkot me pahn pein miehla. Aramas anahne pwoson meirongo, oh kainenehla ah mour pwehn kapwaiada kupwuren Koht, inoukihong Koht ah mour, oh kasalehda ni ah pahn papidais ki pihl. Mwurin mwo, aramaso pahn tengediong oh kaukaule wia me pwung, oh pil kolokol irair en ngehn teikan. Timoty, me wia Kristian papidaisla men oh iang luhk ohng mih nanleng, ale mahsen en kangoang sang rehn Pohl me mahsanih: “Nantihong audaudkihda pwung, pwoson, limpoak, kanengamahiong apwal, kadek.” (1 Timoty 6:11; 2 Timoty 2:22) Sises pil kakehlaka duwen anahnepen kitail en tengeteng ni mehpwukat ni ah mahsanih: “Rapahki mahs Wehin Koht oh sapwellime pwung.” Kitail ele kin kehlail oh rapahki kapai kan en Sapwellimen Koht Wehio, ahpw ia duwe​—⁠kitail kin doadoahk kehlail pwehn rapahki ahl pwung kan en Siohwa?​—Madiu 6:33.

18. (a) Dahme kahrehda e sohte mengei en rapahki irair pwung? (b) Dahme kitail kak sukuhliki sang dahme wiawi ong Lohd?

18 E mehlel me e sohte mengei en rapahki irair pwung. Met pwehki kitail koaros aramas soh unsek oh mengeiong en wia mehkot sapwung. (Aiseia 64:6) Oh pil, aramas akan me kapilkitailpene wia aramas me sohte kin nsenohki sapwellimen Siohwa ahl pwung kan. Dahme kitail mih loale duwehte dahme Lohd mih loale, ni ah mih wasa suwed me ede Sodom. Wahnpoaron Piter kawehwehda dahme kahrehda Siohwa kupwurkihda en kapitala Lohd sang kalokolok me pahn lelohng wasao. Piter mahsanih: “Pwe, ni eh ohl pwung men, e ahpw kin mihmi nanpwungarail rahn koaros oh kin kilikilang oh rongorong ar wiewia suwed kan me kin kansensuwedihada nan kapehde.” (2 Piter 2:7, 8) Kahrehda, emenemen kitail anahne idek pein rehtail: ‘I kin pwungki ni mohngiongi duwen wiewia samin akan me kitail kin kilang pidahkihkitailpene? I kin kailongki mwadong oh mehn kamweit akan me likamw mwomwen wadawad oh kin wiawi ni elen lemei? De I kin ahneki soangen pepehm en mwasikilahn nan kapehdei me duwehte me Lohd kin ahneki pwehki wiewia suwed akan?’

19. Soangen kapai dah kan me kitail kak ale ma kitail kin perenki sapwellimen Siohwa irair en pwung?

19 Nan rahn keper oh kasou likilik pwukat, perenki sapwellimen Siohwa irair pwung kin wia poahsoan en popohl oh dohsang keper. Ohng peideko: “Maing Siohwa, ihs me pahn wia lukodohmen ohng nan Tehnpasomwi? Ihs me pahn kousoan nan sapwellimomwi nahna sarawio?” Nanmwarki Depit sapeng: “Ih me kin kekeid ni sohte karaunepe mie oh kin wiewia me pwung.” (Melkahka 15:1, 2) Sang ni atail pahn rapahki sapwellimen Koht irair en pwung oh perenki wia met, kitail pahn kak kolokol nanpwung mwahu reh oh kak wie kolokol sapwellime kupwur mwahu oh sapwellime kapai kan. Kahrehda atail mour pahn wia mour kansenamwahu, wahu oh madamadau saledek. Mahsen en Koht mahsanih: “Kadek oh lelepek ke ahpw pahn mour werei; meteikan pahn waunekin uhk oh wia mwahu ong uhk.” (Lepin Padahk 21:21) Oh pil, ni atail pahn songosong uwen atail kak koaros en wia dahme mwahu oh pwung, atail doadoahk kan pahn kahrehdo peren oh miniminpene oh wahdo irair en mour me pahn mwahu sang meteikan. Sounmelkahka mahsanih: “Meid peren irail oko me kin wia kopwungpwung, oh wiewia me pwung ahnsou koaros.”​—Melkahka 106:3.

[Nting tikitik me mi pahs]

a Ma ke men wadek duwen oaritik en Kosonned en Moses, menlau kilang Volume 2 en Insight on the Scriptures, me Sounkadehdehn Siohwa kan wiahda, koakon me oaralap koasoia “Some Features of the Law Covenant,” pali 214-​220.

Ke Kak Kawehwe?

• Ia wehwehn irair pwung?

• Iaduwen komour oh sapwellimen Koht irair en pwung ara kin ehupene?

• Aramas en pwungla mwohn silangin Koht kin poahsoankihda dah?

• Iaduwen atail pahn kak perenki sapwellimen Siohwa irair en pwung?

[Kilels nan Pali 11]

Nanmwarki Depit kin poakohng oh perenki sapwellimen Koht kosonned akan

[Kilels nan Pali 12]

Noha, Eipraam, Sekaraia, Elisapet, oh Kornilius kin pwungla mwohn silangin Koht. Ke wehwehki dahme kahrehda?

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share