Atail Mwasamwasahn Wia Mehkot Karuwaru Ong Kitail
“Kumwail eri mwasamwasahn pwe kumwail sehse rahn me amwail Kauno pahn ketido.”—MADIU 24:42.
1, 2. Dahme kasalehda me kitail koukousoan ni imwin koasoandi suwed wet?
“SOUN NTING Bill Emmott koasoia: “Laud sang mehkoaros, senturi 20 kin wiawihkihda mahwen.” Ni ahnsowohte, e wehkada me ahnsou kan koaros nan poadoapoad en aramas irail kin pehm kahpwal en mahwen akan oh wiewia lemei kan, ahpw e kapataiong: “Senturi kerieisek (20) kin weksang senturi teikan pwehki mahwen oh tiahk lemei inenen uk mehlel. Edin mahwen ah kipe sampah pwon . . . Oh, met kaidehn mahwen en sampah ehute me wiawi nan senturi kerieisek, ahpw mahwen en sampah riau.”
2 Mahwen akan me pahn pidada ‘ehu sahpw uhwong ehu sahpw, ehu wehi pahn mahweniong ehu wehi’ oh Sises Krais kohpada me e pahn wiawi. Ahpw, met wia kisehn kilel en ‘me Krais ketier nan mwoale oh imwin koasoandi wet.’ Nan kokohp wet, Sises kasalehda me duhpek, soumwahu lusulus kan oh rerrer en sahpw pahn pil wiawi. (Madiu 24:3, 7, 8; Luk 21:6, 7, 10, 11) Ni ahl tohto, soangen apwal pwukat kin tohtohla oh kehkehlailla. Suwed en aramas akan me rek mehlel, duwen atail kin kilang arail mwekid ong Koht oh sapwellime aramas akan. E sansal me mour suwed oh mwersuwed oh lemei wie lalaudla. Aramas kin poakohng mwohni laud sang Koht, oh kedirepwkihla raparapahki ineng en war akan. Soahng pwukat koaros kin wie kadehdehpen me kitail koukousoan nan “ahnsou apwal akan.”—2 Timoty 3:1-5.
3. Iaduwen “kilel akan en atail ahnsou” kamwekid kitail?
3 Ia ahmw madamadau ong suwedlahn koasoandi en mour en aramas? Aramas tohto solahr tehk ah pil solahr kak pehmada suwedlahn wiewia kapwunod akan en atail ahnsou. Aramas lapalap oh loalokong kan en nan sampah sohte kak kilangada wehwehn “kilel akan en atail ahnsou”; oh pil kaun en lamalam akan sohte kihda kaweid pwung me pid ire wet. (Madiu 16:1-3) Ahpw, Sises kehkehlikiong sapwellime kan oh mahsanih: “Kumwail eri mwasamwasahn pwe kumwail sehse rahn me amwail Kauno pahn ketido.” (Madiu 24:42) Sises kangoangehkin kitail en “mwasamwasahn” kaidehn kilangte. Ma kitail pahn mwasamwasahn, kitail pahn pehmtik. Irair wet anahne laudsang kitail en ihte ahneki loalokong me kitail mihmi ni imwin rahn oh pil pohnesehte me ahnsou wet pahn wia ahnsou apwal ehu. Kitail en ahneki madamadau kehlail me “imwin koasoandi suwed wet kerendohr.” (1 Piter 4:7) Iete met me pahn kahrehiong atail en ahneki pepehm me ahnsou inenen mwotomwotalahr. Kahrehda, peidek me kitail anahne tehk kanahieng iei: ‘Dahme pahn sewese kitail en ahneki pepehm mehlel me imwi kerendohr?’
4, 5. (a) Dahme pahn kakehlailihala atail kamehlele me imwin koasoandi suwed wet kerendohr, oh pwekihda? (b) Ia ehu me duwepene nan mwehin Noha oh pwarodohn Nein-Aramas?
4 Tamanda irair akan me rekla mwohn wiewia tohrohr ehu ah wiawi nan poadoapoad en aramas—Nohlik Lapalap en nan mwehin Noha. Aramas akan inenen suwedla me kahrehda Siohwa “nan eh mohngiong kin medekla.” Ih eri mahsanih: “I pahn kasohrala aramas me I ketin wiahda sang pahn pwelen sampah.” (Senesis 6:6, 7) Oh Siohwa ketin wiahda duwehte me E ketin mahsanih. Sises kasalehda me atail ahnsou pahn pahrekiong mwehin Noha ni e mahsanih: “Ni ahnsou me Nein-Aramas ketier nan mwoale nanleng pahn duwehte me wiawiher ni mwehin Nohao.”—Madiu 24:37, New World Translation.
5 E inenen konehng kitail en nda me kupwuren Siohwa ong wiewia kan nan atail ahnsou pil duwehte sapwellime kupwur ohng aramas mwohn Nohliko. Pwehki E ketin kauwehla sampah sapeik nan mwein Noha, E pil pahn ketin kauwehla sampah suwed en rahnwet. Pwehki E ketin kauwehla sampah sapeiko nan mwehin Noha, E pil pahn ketin kauwehla sampah suwed en rahnwet. Ni atail ahnekihier wehwe mwahu duwen pahrekpenehn ahnsowo oh atail ahnsou wet, met pahn kakehlailihala atail pepehm mehlel me kitail kamehlele me imwin koasoandi suwed wet kerendohr. Eri, ia pahrekpene kan? Ni nempe me keieu tikitik, mie irair limau. Keieu, iei me mie kehkehlik en kaleke pwe ohla wie kohkohdo oh met mih ni lokaia dehde mwahu.
Mahsen en Kaweid ong “Mehkan me Kitail Saikinte Kilang”
6. Dahme Siohwa padahkiong Noha me pahn wiawi nan ah ahnsou?
6 Siohwa mahsanih ni mwehin Noha: “I solahr pahn mweidong aramas re en mour kohkohlahte; pwe re pahn mehla. Sang met kohla re solahr pahn daulih sounpahr 120.” (Senesis 6:3) Kohdahn pahngok sarawi wet nan pahr 2490 B.C.E. wia kilelepen tepida en imwin sampah en aramas sapeik ko. Nna medewehla dahme e nohn kesempwaliki pahngok wet ong irail oko me kousoan nan ahnsowo! Pahrte 120 ah Siohwa pahn ketikihdiong “nohlik en pihl lapalapo pwe en kamwomwomwala war koaros me engin mour mwekimwekidseli pahnangin lahng akan.”—Senesis 6:17, NW.
7. (a) Ia mwomwen Noha ah mwekidki mahsen en Siohwa me pid Nohliko? (b) Iaduwen kitail en mwekidki me pid duwen kehkehlik en imwin koasoandi suwed wet?
7 Noha patohwan alehdi mahsen en kaweid me pid apwalo pahr ngeder mwohn ah leledo, oh ih eri doadoahngki ni loalokong ah ahnsou pwe en kaunopada oh sohte iang mehla. Wahnpoaron Pohl mahsanih: “Pwoson me kahrehiong Noha eh rong oh peikiong sapwellimen Koht mahsen duwen mehkan me pahn kohdo, me e sohte kak kilangki mese. E peikiong Koht oh wiahda warihmw ehu me kapitala ih oh eh peneinei.” (Ipru 11:7) Ah iaduwen kitail? Mpen pahr 90 dower powe sangehr ahnsou me imwin rahn akan en koasoandi suwed wet tepidahr nan pahr 1914. Kitail uhdahn mihier ni “imwin ahnsou.” (Daniel 12:4) Iaduwen atail pahn mwekidki mahsen en kaweid me kohwong kitail? Paipel mahsanih: “Ih me kin kapwaiada kupwuren Koht pahn momour kohkohlahte.” (1 Sohn 2:17) Met iei ahnsou en wia kupwuren Siohwa ni ngenen ngoang oh karuwaru.
8, 9. Mahsen en kehkehlik dah kan me kohdohn atail ahnsou, oh iaduwen kehkehlik pwukat kin lelowohng aramas akan?
8 Nan atail ahnsou, tohnsukuhl en Paipel nsenoh kan sukuhlikier sang nan iren Paipel kan me koasoandi en mour me kitail mihmi loale ahnsou wet pahn mwadangete ohla. Kitail iang kamehlele met? Tehk kanahieng dahme Sises Krais kasalehda ni sansal mwahu: “Pwe kahn kamakam kowahlap en ahnsowo pahn laudsang apwal me kin wiawi sang mahs kohdo lel met: pil sohte me duwe sang met kohla.” (Madiu 24:21, NW) Sises pil mahsanih me e pahn ketido oh wia sapwellimen Koht sounkopwung pilipil emen oh e pahn katohrepeseng aramas akan duwehte sounepwel mahn ah pahn katohrepeseng sihpw sang kuht akan. Irail oko me sohte warohng pahn “kohlahng nan kasohrala soutuk, ah irail me pwung kan ong mour soutuk.”—Madiu 25:31-33, 46.
9 Siohwa ketikihdi kehkehlik pwukat mwohn sapwellime aramas akan sang ni ah kin ketikihda mwengehn ngehn akan ni ahnsou me konehng oh E kin ketin doadoahngki “ladu lelepek oh loalokong.” (Madiu 24:45-47) Oh pil, wehi kan koaros, keinek koaros, lokaia koaros oh soangen aramas koaros ale luhk en “lahn Koht oh kihong Ih lingan, pwe awao en sapwellime kadeik leledohr.” (Kaudiahl 14:6, 7) Ehu poahsoanpen Rongamwahu en Wehio me Sounkadehdehn Siohwa kan kin lohkiseli sampah pwon iei irail kin kasalehda me ahnsou keren Wehin Koht pahn kihsang kaunda en aramas. (Daniel 2:44) Pakair wet kaidehn mehkot me kitail en mwamwahleki. Koht Lapalahpie ahnsou koaros kin ketin wia dahme E kin ketin inoukihda. (Aiseia 55:10, 11) E kolokol sapwellime inou nan mwehin Noha, oh E pil pahn kolokol sapwellime inou nan atail ahnsou.—2 Piter 3:3-7.
Ineng Suwed Kipe Wasa Koaros
10. Dahme kitail kak ndahki duwen mour en wia dipen nenek nan mwehin Noha?
10 Atail ahnsou pil duwehte nan mwehin Noha ni pil ehu irair laud. Siohwa kehkehlikiong tepin ohl oh lih en “kadirehla sampah” ki aramas akan, ni ara pahn doadoahngki ineng en wia tuhpenehn paliwar me Koht ketikihong ira, oh ineng wet mehkot sarawi oh wahu nan koasoandi en pwopwoud. (Senesis 1:28) Nan mwehin Noha, tohnleng kan kasaminehkihla madamadau en aramas akan wiepen nenek kei me sohte konehng. Irail kohdihdo sampah, alehiong irail paliwar en aramas oh koukousoanseli rehn serepein masamwahu kan, oh wiahda seri kei me elep aramas oh elep ngehn saut—ederail Nephilim. (Senesis 6:2, 4) Dipen tohnleng sengeu pwukat kin rasehng wiewia samin en mehn Sodom oh Komora. (Sud 6, 7) Kahrehda, tiahk samin parala wasa kan nan mwehio.
11. Mwomwen tiahk en aramas dah me pahrekpene nan mwehin Noha oh atail ahnsou?
11 Ahpw, iaduwen tiahk en aramas nan ahnsou wet? Ni imwin rahn akan me kitail mihmi loale, mour en aramas tohto kin poahsoanda pohn dipen nenek oh ineng suwed. Pohl kawehwehda mour en aramas pwukat me “solahr arail namenek, re kin pein pangala pein irail ong nin tiahk suwed kan, oh wia ni ngidingid soangen tiahk samin koaros.” (Episos 4:19) Kilang kilel en kilisou, wia dipen nenek mwohn pwopwoud, wia ineng suwed ong seri kan, oh ohl mwahuki ohl oh lih mwahuki lih inenen rekla nan rahn pwukat. Ekei alehier “imwin arail wiewia” ni arail alehdier soumwahu suwed me kohsang tuhpenehn paliwar, ohlahn peneinei, soangen soumwahu en madamadau oh ohlahn tiahk konehng kan.—Rom 1:26, 27.
12. Dahme kahrehda kitail en kaiahnehda kitail en kailongki dahme suwed?
12 Nan mwehin Noha, Siohwa ketikihdiong pohn sampah Nohlik Lapalap oh kasohrala aramas mour suwed akan. Kitail dehr manokehla me rahn akan me kitail mihmi loale uhdahn duwehte rahn en Noha ko. “Kahn kamakam kowahlap” me pahn kohdo pahn kamwakelehsang sampah irail me “kin wia dipen nenek, kamwahl, me kin wia tiahk kanamenek kei, oh ohl me kin wendi rehn ohl oh lih me kin wendi rehn lih.’ (Madiu 24:21; 1 Korint 6:9, 10; Kaudiahl 21:8) Ia uwen ah kesempwal kitail en mwadang kekeirada madamadau en kailongki dahme suwed oh soikala irair akan me kak kahrehiong kitail en pwupwudiong nan dipen nenek oh kamwahl!—Melkahka 97:10; 1 Korint 6:18.
Sampah “Direkihla Wiewia Lemei”
13. Nan mwehin Noha, dahme kahrehda sampah “direkihla wiewia lemei kan”?
13 Paipel pil kasalehda ehu tiahk me rek nan mwehin Noha, ni ah mahsanih: “Sampah suwedla mwohn silangin Koht oh sampah direkihla wiewia lemei kan.” (Senesis 6:11) Ni mehlel, tiahk lemei kaidehn mehkot kapw. Nein Adam pwutak Kain kemehla rie pwutak pwungo ni wiewiahn loallap. (Senesis 4:8) Ni Lamek ah kawehwehda wiewiahn lemei nan ah ahnsou, e wiahda koul pwoat me pid duwen a pohnmwahsohki ah kemehla mwahnakapw emen, ni mwomwen doare ah mour. (Senesis 4:23, 24) Ahpw, dahme wia irair tohrohr ong soangen wiewiahn lemei nan ahn Noha ahnsou iei met: uwen uk en lemei en ahnsowo. Ahnsou me tohnleng sapeikla kan pwoudikihda lihen sampah kan oh wiahda seri kalaimwun akan—Nephilim—wiewiahn lemei laudila ong uwe ieu me sohte kin wiawi mahs. Kodon lemei pwukat wia “soun kesehdi aramas teikan.” (New World Translation kin kasalehda me lepin lokaiahn Ipru “Nephilim” kin wehwehki “soun kesehdi aramas teikan.”) (Senesis 6:4, footnote) Imwilahn met, sampah “direkihla wiewiahn lemei.” (Senesis 6:13) Nna medewehla kahpwal laud me ele Noha kin lelohng ni ah kin wie nannantihong kekeirada ah peneinei nan soangen wasa duwehte met! Ahpw, Noha kasalehda me e wia ‘aramas pwung mwohn Siohwa nan dih en aramas ahnsowo.’—Senesis 7:1, NW.
14. Iaduwen sampah en rahnwet ah “direkihla wiewia lemei kan”?
14 Sangete kawao oh lelodo ahnsou wet wiewiahn lemei kin mihmi rehtail. Ahpw, dahme wiawi ni mwehin Noha me irair wet inenen suwedla, e pil mehlel nan atail ahnsou me suwed inenen laudla, e pil mehlel nan atail ahnsou me suwed inenen laudla mehlel sang mahs. Kitail kalap rong duwen wiewia lemei nan ihmw akan ong pein arail peneinei, terrorist kan, kasohr keinek, oh soun kesik kan kin kemehla aramas akan ni sohte kahrepe. Kapatahiong met, kekerehdi nta laud me kin wiawi nan ahnsou en mahwin akan. Sampah pil pwurehng direkihla wiewiahn lemei. Pwekihda? Dahme elehda laudlahn ire wet? Pasapeng kasalehda me mie pil ehu me kin rasehng mwehin Noha.
15. (a) Dahme sewesehda laudlahn wiewia lemei nan rahn en imwi wet? (b) Dahme pahn pweida me kitail en kamehlele?
15 Ni ahnsou me sapwellimen Koht Wehin Mesaia tepida kakaun nanleng nan pahr 1914, Sises Krais me wia Nanmwarki keidio, wiahda mwekid kesempwal. Sehdan me Tepil oh nah ngehn saut akan piskendihsang nanleng ong nan sampah. (Kaudiahl 12:9-12) Mwohn Nohliko, tohnleng sapeik kan kesehla dewerail nanleng sang ni pein nsenerail; ahpw, nan atail ahnsou, irail piskendihdo sang nanleng. Oh pil, irail sohlahr ahneki manaman en wiahla paliwar duwehte aramas pwe irail en iang wia peren en uduk rehn lih akan. Kahrehda, sang nan arail pwunod, lingeringer oh masakada kadeik me pahn lelohng irail, irail kin kasonge aramas akan oh pwihn akan en wiahda tiahk kan me mih ni irair en kauwehla kosonned oh wiewiahn lemei me laudsang dahme wiawi nan mwehin Noha. Siohwa kauwehla sampah, me mih mwohn Nohliko, mwurin ahnsou me wiewiahn sapeik me tohnleng ko oh wahrail oko wia oh kadirehkihla sampah tiahk samin. Eri, kitail dehpa leme me E pahn ketin wia tikitik sang dahme wiawihier nan mwehin Noha ong atail ahnsou! (Melkahka 37:10) Ahpw, ong irail oko me wie mwasamwasahn nan rahnwet, irail ese me kamaiouparail kerendohr.
Mahseno Kalohkiselihier
16, 17. Ia kapahieu duwepenehte kan me mie ong mwehin Noha oh atail ahnsou?
16 Kapahieu en ire me duwepenehte ong rahnpwukat oh sampah me mih mwohn Nohliko iei pwukoah doadoahk me kohieng Noha en wia. Noha kauwada warihmw laud ieu. E pil wia “sounkalohk.” (2 Piter 2:5) Ia audepen ahn Noha kalohk? Ahn Noha kalohk kin pil audaudiki panginiki aramas akan en koluhla oh kalekehki aramas kasohrala me pahn lelodo. Sises mahsanih me aramas akan nan mwehin Noha “sohte tehk lao Nohlik kohdo oh kasohr irailla.”—Madiu 24:38, 39, NW.
17 Ni ahlohte, ni ahnsou me Sounkadehdehn Siohwa kan ni ngiangi kapwaiada arail pwukoah en kalohk, rohng en Wehin Koht kin parseli nan sampah pwon. Kereniong wasa koaros nan sampah, aramas akan kak rong oh wadek rohng en Wehio ni pein arail lokaia. Watchtower (Kahn Iroir) makisihn, me kin pakairki duwen Wehin Koht, kin wiawihda tohto sang meh 25,000,000 ni lokaia tohto sang 140. Ei, Rongamwahu en Wehin Koht kin kalohk “nan sampah pwon pwehn wia kadehde ong wehi kan koaros.” Ni doadoahko ah pahn imwisekla nin duwen kupwuren Koht, imwi ahpw pahn uhdahn lelodo.—Madiu 24:14.
18. Iaduwen mwekid en aramas tohto ong atail kalohk kin pahrekiong mwekid en pali moron en aramas nan mwehin Noha?
18 Ni atail pahn medewehla duwen aramas akan ahr sohte nsenohki mehkan en pali ngehn oh irail sohte kolokol tiahk min ni ahnsou mwohn Nohliko, e sohte pahn apwal ong kitail en kilang kahrepen aramas akan kin wiahki arail mehn kouruhr ahn Noha peneinei oh aramas pwukat kin kapailoke irail. Ahpw, imwin arail ahnsou uhdahn wiawi nin duwen kokohp. Pil duwehte ni imwin atail ahnsou, “aramas en kapailok oh loaumwohmw akan” kadirehla wasa. Ahpw, duwen Paipel mahsanih: “Rahn en Siohwa pahn leledo duwehte lipirap emen.” (2 Piter 3:3, 4, 10) E pahn uhdahn leledo ni ahnsou me kilelediong. E sohte pahn pwand. (Apakuk 2:3) E nohn wia erpit ong kitail en wie mwasamwasahn!
Me Malaulau Mourla
19, 20. Soahng dah me duwepenehte ong Nohliko oh ohlahn koasoandi suwed wet?
19 Soahng kan me duwepenehte ong mwehin Noha oh atail ahnsou sohte imwikihla ihte suwed akan en aramas akan oh arail kasohrala. Me duwehte dahme wiawi ni Nohliko, mie aramas me pitila oh mourla, pil pahn mie irail oko me pahn mourla ni imwin koasoandi suwed wet. Irail oko me mourla nan Nohliko wia aramas opampap ekei me sohte kin iang mourki mouren pali moron en aramas en mwehio. Irail peikiong sapwellimen Koht kaweid oh irail sohte kin wia kisehn sampah suwed en ahnsowo. Paipel mahsanih: “Noha kelepw me keniken pahn kupwuren Siohwa. Ohl lelepek oh pwung men Noha, oh ihete me keniken rehn Koht ahnsowo.” (Senesis 6:8, 9) Nanpwungen tohnsampah koaros, peneinei tehieu, “aramas malaulau kei, aramas welimen, me pitisang pihlo.” (1 Piter 3:20) Ong irail, Siohwa Koht kehkehlikiong irail kehkehlik oh mahsanih: “Kumwail kaparaparala pwe kadaudokamwail kan en kousoanla wasa koaros nin sampah.”—Senesis 9:1.
20 Mahsen en Koht kamehlelehiong kitail me “pokon kalaimwun” pahn “pitsang Kahn Kamakam Kowahlap.” (Kaudiahl 7:9, 14) Eri, aramas depe me pahn wiahda pokon kalaimwuno? Sises pein ih mahsanih: “Wenihmw me kolahng mour me wetikitik oh elen kolahng ie me apwal, eri, me malaulau me kin diar.” (Madiu 7:13, 14) Karasalahng aramas lik lik kei me kousoan pohn sampah rahnwet, irail me pahn pitsang Kahn Kamakam Kowahlap pahn wia aramas malaulau kei. Ahpw, irail pahn ahneki kapai duwehte irail oko me pitsang Nohliko. Irail pwukat pahn ahnsoukis mweimweiong ren nainekihda seri kan me pahn wiahla kisehn sampah kapw.—Aiseia 65:23.
“Wie Mwasamwasahn”
21, 22. (a) Iaduwen petehkpen Nohliko wia mehkot mwahu ong uhk? (b) Ia iren pahr ong 2004, oh dahme kahrehda kitail en peikiong kaweid wet?
21 Edetehn Nohliko wia mehkot mehn kawa, ahpw e kihda mehn kaweid akan me kitail sohte kak mwamwahleki. (Rom 15:4) Soahng kan me duwepenehte nan mwehin Noha oh atail ahnsou pahn wiahiong kitail en wehwehkihla kesempwalpen dahme wiewiawi oh pangin kin kitail ong mehkan me kitail sohte pahn kasik me pid parodohn Sises pwe en kadeik aramas suwed akan.
22 Rahnwet, Sises Krais wie kawekaweid doadoahk en kekeirada pali ngehn ehu me lap. Ong doarepe oh kamourpen tohnkaudok mehlel akan, miehier paradais en ngehn me rasehng warihmw. (2 Korint 12:3, 4) Pwe kitail en dehr mehla nan Kahn Kamakam Kowahlap, kitail en uhdahn tengedi oh mihmi nan paradais wet. Mas likin paradais en ngehn iei wasa me ahn Sehdan sampah mie, oh Sehdan onopadahr en kadallehla aramas sohte lipilipil me soukautih ni pali ngehn. E inenen kesempwal kitail en wie “mwasamwasahn” oh kadehde me kitail kaunopadahr ong Rahn en Siohwa.—Madiu 24:42, 44.
Ke Tamataman?
• Kehkehlik dahieu me Sises ketikihda me pid duwen ah ketido?
• Dahme Sises karasahiong ahnsou en ah ketiketier nan mwoale nanleng?
• Ni ahl dah kan me atail ahnsou duwehte mwehin Noha?
• Iaduwen tetehk mwahu irair akan me duwepenehte nan mwehin Noha oh atail ahnsou pahn kamwekid atail pepehm en karuwaru?
[Blurb nan Pali 7]
Iren pahr ong 2004 iei met: “Mwasamwasahn . . . Onohnop ahnsou koaros.”—Madiu 24:42, 44.
[Kilel nan Pali 4]
Noha mwekidki kaweid me kohsang rehn Koht. Iaduwen—kitail pil kin mwekidki kaweid me kohsang rehn Koht?
[Kilels nan Pali 5, 6]
“Ahnsou me Nein-Aramas pahn ketiket nan mwoale nanleng pahn duwehte me wiawiher ni mwehin Nohao”