“Maing Aht Kaun, Komw Ketin Padahkiong Kiht Duwen Aht Pahn Kin Kapakap”
“Emen sapwellime tohnpadahk ko ahpw patohwanohng: ‘Maing at Kaun, komw ketin padahkiong kiht duwen aht pahn kapakap.’ ”—LUK 11:1.
1. Dahme kahrehda emen sapwellimen Sises tohnpadahk ko peki rehn Sises en padahkiong irail duwen arail pahn kapakap?
EHU ahnsou nan pahr 32 C.E., emen sapwellimen Sises tohnpadahk ko kasakasawih ih ahnsou me e wie loulou. Tohnpadahko sohte kak rong dahme Sises mahsen ong Seme, pwehki e wie loulou nan kapehde. Mendahki met, ahnsou Sises ketin kaimwisekla sapwellime loulou, tohnpadahko ahpw patohwanohng: “Maing at Kaun, komw ketin padahkiong kiht duwen aht pahn kapakap.” (Luk 11:1) Dahme kahrehda e wia soangen pekipek wet? Kapakap kin wia kisehn ahn mehn Suhs akan mour oh kaudok. Palien Pwuhk Sarawi ni lokaiahn Ipru kin audaudki kapakap tohto me kak dierek nan pwuhken Melkahka oh pwuhk teikan. Eri, tohnpadahk menet sohte wia peidek wet pwehki e men sukuhliki duwen mehkot me e sehse de pil saikinte wia. E sansal me e kin wehwehki duwen wiepen kapakap kan en kaun en lamalam en mehn Suhs. Ahpw, ni e kilang en Sises kapakap, e pehm me mie wekpeseng laud nanpwungen sounpadahk kan arail kapakap en liksansalamwahu kan oh mwomwen en Sises e kin kapakap.—Madiu 6:5-8.
2. (a) Dahme kasalehda me Sises sohte men kitail en doadoahngki lepin lokaiahkohte me doadoahngki nan eh kapakapo? (b) Ia kahrepen atail men sukuhliki iaduwen atail pahn kapakap?
2 Sounpwong 18 mwowe, nan sapwellime Kapahrek en Pohn Dohl, Sises kasalehong sapwellime tohnpadahk ko iaduwen arail pahn kin kapakap. (Madiu 6:9-13) Tohnpadahk menet kakete sohte iang mih wasao ni ahnsowo, eri Sises ni kadek, pwurehng kasalehdahte ire kesempwal kan me e doadoahngki nan ah kapakap. Ahpw, e sohte doadoahngki lokaiahkohte me e doadoahngki nan sapwellime Kapahrek en Pohn Dohlo, met wehwehki me e sohte kin doadoahngki kapakap kan me ke pahn wadlikihla oh doadoahngki ni ahmw sohte wehwehki audepe kan. (Luk 11:1-4) Eri, duwehte tohnpadahk wet me sohte sansalda ia ede, kitail en pil duwehte ih me men sukuhliki iaduwen atail pahn kapakap pwe atail kapakap akan en kakaranih kitaillahng Siohwa. Kitail kak kasawih duwen audepen kapakap pwon, me wahnpoaron Madiu kileledi. Kapakap wet kin audaudki pekipek isuh me meh siluh kin pid duwen kupwuren Koht oh meh pahieu kin pid duwen atail anahn en war oh pali ngehn. Nan artikel wet kitail pahn tehkpene tepin pekipek silu kan.
Sahm Limpoak Men
3, 4. Dahme kahrehda kitail en likwerkiong Siohwa, “Samat me ketiket nanleng”?
3 Sang nin tepio, Sises kasalehda me atail kapakap kan en kin kasalehda atail karanih Siohwa ni ahl wahu ehu. Pwen wia kamwahupen sapwellime tohnpadahk ko me kapilpene ih pohn dohlo, Sises padahkiong irail en likweriong Siohwa oh nda “Samat me ketiket nanleng.” (Madiu 6:9) Nin duwen emen soun nting kasalehda me sohte lipilipil ma Sises doadoahngki lokaiahn Ipru de Aramaic, mwomwen ah doadoahngki lepin lokaia “Pahpa” kin duwehte en kisin seri men ah kin nda “pahpa” ni ahl ieu me kin kasalehda me e karanih. Eri, sang ni atail pahn likweriong Siohwa nin duwen “Samatail” met kin kasalehda me nanpwungatail mwahu oh mie likilik.
4 Sang atail pahn nda “Samatail,” kitail kin kasalehda me kitail iang kisehn peneinei laud ehu me audaudkihda ohl oh lih kan me kin pohnese me Siohwa iei Sounketkihda mour. (Aiseia 64:8; Wiewia 17:24, 28) Irail Kristian keidi kan kin wiahla “sapwellimen Koht seri” pwekpwekda kei oh re kin kak “likweriong ih nda: ‘Abba, Semei!’ ” (Rom 8:14, 15) Me rar kei wiahlahr koampoakparail lelepek kan. Irail pwukat inoukiongehr Siohwa arail mour oh pil papidaislahr. Irail “sihpw teikan” koaros kak pil mahseniong Siohwa ni mwaren Sises oh likweriong mahsanih: “Samat.” (Sohn 10:16; 14:6) Kitail kak ahnsou koaros patohwan Samatail nanleng sang ni atail pahn kin kapakap pwehn kasalehda atail kaping oh kalahngankiong soahng mwahu kan me E kin ketido oh pil kitail kak kasalehiong atail kahpwal kan oh kamehlele me e pahn nsenohkin kitail.—Pilipai 4:6, 7; 1 Piter 5:6, 7.
Limpoakong Mwaren Siohwa
5. Dahme tepkihda kapakapo oh dahme met kesempwaliki?
5 Tepin pekipek kin kasalehda soahng dah kan me pahn kin keieu. E mahsanih: “Mwaromwi en kasarawihla.” (Madiu 6:9) Ei, kasarawihlahn mwaren Siohwa me pahn keieu kesempwal ong kitail pwehki kitail poakohng Ih oh kitail sohte men kilang soahng likamw oh suwed kan me kin kohieng ni mwaren Siohwa. Ahn Sehdan ah pelian oh kahrehong tepin pwopwoudo en sapeikiong Siohwa Koht kin wahdo likamw ong mwaren Siohwa ni ah peidengki duwen ahn Koht kaunda. (Senesis 3:1-6) Eri, sangehr ni ahnsowo leledo, irail kan me kin dene me irail ese Siohwa kin ihte wahdo kanamenek ong mwaren Siohwa sang ni arail wiewia oh padahk kan.
6. Dahme kitail en dehr wia ma kitail kin kapakapki mwaren Siohwa en kasarawihla?
6 Atail kin kapakapki kasarawihlahn mwaren Siohwa kin kasalehda ia atail madamadau oh pepehm ong sapwellime kaunda oh kitail uhdahn kin utungada ahn Siohwa pwung en kaunda lahng oh sampah. Siohwa kin kupwurki lahng oh sampah en direkihla aramas oh tohnleng kupwurokong kan me kin peren papah pahnangin ah kaunda pwehki re poakohng Ih oh pil poakong soahng koaros me mware kin wiliandi. (1 Kronikel 29:10-13; Melkahka 8:1; 148:13) Atail limpoak ong mwaren Siohwa pahn sewese kitail en liksang wia soahng kan me pahn wahdo kanamenek ong mware sarawio. (Esekiel 36:20, 21; Rom 2:21-24) Pwehki popohl en lahng oh sampah oh pil audepe kan pahn sang ni kasarawihlahn mwaren Siohwa oh ni limpoak papah pahnangin ah kaunda, atail kapakap en kasarawihlahn mware kin kasalehda me kitail kin liki me kupwuren Siohwa pahn pweida.—Esekiel 38:23.
Wehio me Kitail kin Kapakapki
7, 8. (a) Dahkot Wehio me Sises kin padahkiong kitail en kapakapki? (b) Dahme kitail sukuhlikier duwen Wehio me sansalda nan pwuhken Daniel oh Kaudiahl?
7 Kariaun pekipek nan kapakapo iei: “Wehiomwi en ketido.” (Madiu 6:10) Pekipek wet kin kerenihong duwehte pekipek keieu. Siohwa pahn doadoahngki Wehin Mesaia pwehn kasarawihla mware, sapwellime wehi nanleng me sapwellime Ohl, Sises Krais iei nanmwarki pilipilda. (Melkahka 2:1-9) Kokohp en Daniel kin karasahki Wehin Mesaia duwehte “takai ieu” me kohsang “nahna ehu.” (Daniel 2:34, 35, 44, 45) Nahna wet kin wehwehki sapwellimen Siohwa kaunda, eri, Wehio me kin karasaraski duwen takai ehu iei wehi kapw en sapwellimen Siohwa kaunda unsek. Nan kokohpo takaio uhd wiahla nahna ieu me kipehdi sampah pwon, me wehwehki Wehin Mesaia kin wehwehki sapwellimen Koht kaunda unsek pohn sampah wet.
8 Me iang Krais nan Wehi wet iei irail 144,000, me “pweipweidaho sang nanpwungen aramas kan” pwehn iang ih kaunda nin duwen nanmwarki kan oh samworo kan. (Kaudiahl 5:9, 10; 14:1-4; 20:6) Daniel kin ekerki pwihn wet, “me sarawi kan en me Keieu Lapalap,” me iangahki Krais me moange irail, ong alahldi “en wehio oh kaunda en koaros wehi kan pahnangin nanleng . . . Arail wehi pahn sohte imwi oh kaun koaros pahn papah oh peikiong irail.” (Daniel 7:13, 14, 18, 27) Iei soangen mwomwen wehi me mihmi nanleng me Sises padahkiong sapwellime tohnpadahk kan en kapakapki.
Dahme Kahrehda Kitail kin Kapakapkihte Wehio en Ketido?
9. Dahme kahrehda e konehng kitail en kapakapki Wehin Koht en ketido?
9 Nan kapakap me Sises kasalehda kin padahkiong kitail en kapakapki ketidohn Wehin Koht. Pweidahn kokohp kan nan Pwuhk Sarawi kin kasalehda me Wehin Mesaia kokouda nanleng nan pahr 1914.a E konehngte kitail en kapakapki Wehio en “ketido”? Ei, uhdahn. Pwe nan kokohp en Daniel, Wehin Mesaia me kin karasarasohng takaio, anahnehier kesihnendahng pelian koperment en politik me kin karasaras ohng lapalahn sansal ehu. Takaio pahn lel sansalo oh pahn kamweredi. Kokohp en Daniel mahsanih: “Mwehi wet sohte pahn kohieng ekei aramas tohrohr. E pahn kauwehla mwehi teikan koaros oh e pahn mihmi kohkohlahte.”—Daniel 2:44.
10. Dahme kahrehda kitail kasik Wehin Koht en ketido?
10 Kitail kin kasik en kilang Wehin Koht ni eh pahn uhwongda ahn Sehdan koasoandi suwed, pwe met pahn wehwehki kasarawihlahn mwaren Siohwa oh kasohrlahn irail kan me kin uhwong sapwellimen Siohwa kaunda. Kitail kin kaukaule kapakapki: “Wehiomwi en ketido,” oh pil duwehte wahnpoaron Sohn kitail pil iang nda: “Amen! Kaun Sises komw ketidohla.” (Kaudiahl 22:20) Ei, en Sises ketido en kasarawihla mwaren Siohwa oh kawahuwih sapwellime kaunda pwe mahsen en sounmelkahkao en kak pweida me mahsanih: “Pwe aramas en esehla me komwihte me mwarenki Siohwa, Kaun Lapalap en mehkoaros nin sampah.”—Melkahka 83:18, NW.
“Kupwuromwi en Pweida”
11, 12. (a) Dahme kitail kin pekipeki ni ahnsou me kitail kin kapakapki “kupwuromwi en wiawi sampah duwehte nanleng”? (b) Pil ia wehwehn atail kin kapakapki kupwuren Siohwa en pweida?
11 Mwurin met Sises padahkiong sapwellime kan en kapakapki: “Kupwuromwi en wiawi sampah duwehte e kin wiawi nanleng.” (Madiu 6:10) Lahng oh sampah miehla pwehki kupwuren Siohwa. Irail ngehn kehlail kan nanleng ndinda: “Maing Siohwa aht Koht, komwi me uhdahn warong en ale lingan, wahu, oh manaman, pwehki komwi soahng koaros miehla oh pwehki kupwuromwi en me mehkoaros mihmiheki oh kapikipikihda.” (Kaudiahl 4:11) Miehier kupwuren Siohwa ong “soahng kan nanleng oh soahng kan nin sampah.” (Episos 1:8-10, NW) Sang ni atail kin kapakapki kupwuren Koht en wiawi, kitail kin ni mehlel pekipeki Siohwa en kapwaiada kupwure kan. Pil kapataiong met kin kasalehda me kitail men kilangehr kupwure en wiawi nanleng oh nin sampah.
12 Sang ni kapakap wet kitail kin kasalehda atail men kawekila atail mour pwehn pahrekiong kupwuren Siohwa. Sises mahsanih: “Ei kapwaiada kupwur en Ih me ketin poaroneiehdo, oh wiahda sapwellime doadoahk, iei me ei tungoal.” (Sohn 4:34) Duwehte Sises kitail Kristian inouda kan kin perenki atail kin kapwaiada kupwuren Koht. Atail limpoak ong Siohwa oh sapwellime Ohl kin kamwekid kitail en weweidki atail mour “kaidehk ong ineng en aramas ahpw ong kupwuren Koht.” (1 Piter 4:1, 2; 2 Korint 5:14, 15) Kitail kin nantiong liksang wia soang kan me kitail ese kin uhwong kupwuren Siohwa. (1 Deselonika 4:3-5) Sang ni atail pahn wiahda ahnsou ong wadek Pwuhk Sarawi oh wia pein atail onop, kitail kin song en “rapahki dahme Siohwa kupwurki,” me kin iangahki atail kin iang kaukaule wia doadoahk en kalohki “Rongamwahu en Wehio.”—Episos 5:15-17; Madiu 24:14.
Kupwuren Siohwa Nanleng
13. Ni ahl dahieu me kupwuren Koht pweida mwohn en Sehdan uhwongada?
13 Kupwuren Siohwa pweidahr nanleng mwohn emen sapwellime ngehn ko uhwongda oh wiahla Sehdan. Pwuken Lepin Padahk kasalehda sapwellimen Koht Ohl mesenih kin wia kilelepen kupwurokong. E kasalehda me nan erein ahnsou reirei ieu mahsie sapwellimen Koht Iehros kin “peren ni ah kin mihmi reh,” perenki wia kupwuren Semeo. Ni imwio, e wiahla sapwellimen Siohwa “sounsawas emen” kapikpikdahn soahng koaros “nanleng oh nin sampah, oh soahng kan me sansal oh soh sansal.” (Lepin Padahk 8:22-31; Kolose 1:15-17) Siohwa kin doadoahngki Sises nin duwen sapwellime Mahseno, de Sounkair.—Sohn 1:1-3.
14. Dahme kitail sukuhliki nan Melkahka 103 duwen en tohnleng kan kapwaiada kupwuren Siohwa nanleng?
14 Sounmelkahkao kin kasalehda me Siohwa lapalap sang kapikapik kan koaros oh karis en tohnleng kan kin rong ah mahsen en kaweid oh kaiahn kan. Kitail wadek: “Kauno ketin koasoanehdi mwoale nanleng; ih me nanmwarkien mehkoaros. Kumwail kapinga Kauno, kumwail tohnleng kehlail oh manaman akan, me kin peikiong sapwellime kosonned akan, oh kin rongorong sapwellime mahsen kan! Kumwail kapinga Kauno, kumwail manaman koaros en nanleng, kumwail lidu kan me kin kapwaiada audepen nan kupwure! Kumwail wiepen nin lime kan koaros, kumwail kapinga Kauno wasa koaros me e kin ketin kakaun! Ngeni, kapinga Kauno!”—Melkahka 103:19-22.
15. Iaduwen en Sises alehdi manaman en kaunda Wehio pidada kupwuren Koht ong nanleng?
15 Mwurin ahn Sehdan pelian, e pil kin kohdahla nanleng nin duwen me pwuhken Sohp kasalehda. (Sohp 1:6-12; 2:1-7) Ahpw, pwuhken Kaudiahl kohpadahr me ahnsou ieu pahn kohdo me Sehdan oh nah ngehn saut kan pahn piskensang nanleng. Oh ahnsowo pweida mwurin en Sises Krais alehdi manaman en kaunda Wehio nan 1914. Sang ahnsou kohdo, solahr dewen irail kan me kin uhwong Siohwa nanleng. Sampah kelepw me re mweimweiong en mihmi powe. (Kaudiahl 12:7-12) Kahrehda solahr me kak rongada ngilen emen me kin akpwung ong Siohwa nanleng, ihte ngihl akan me kin kasalehda ahr pwungki sihmpwulo, Krais Sises oh pil ni karakarahk kapinga Siohwa. (Kaudiahl 4:9-11) Sapwellimen Siohwa kupwur uhdahn pweidahr nanleng.
Kupwuren Siohwa nin Sampah
16. Iaduwen kapakapo ah sohte pwungohng en Kristendom padahk me pid duwen koapworopwor en aramas?
16 Sarawi kan en pelien Kristendom kin kihsang sampah nin duwen kupwuren Siohwa, sang ni arail kin nda me aramas mwahu koaros pahn kohla nanleng. Ahpw Sises padahkiong kitail en kapakapki: “Wehiomwi en ketido. Kupwuromwi en wiawi sampah duwe nanleng.” (Madiu 6:10) Iaduwe, kitail kak nda me kupwuren Siohwa pweidahr nin sampah wet me kipehdierki tiahk lemei, kopwung sapwung, soumwahu oh mehla? Uhdahn soh! Ihme kahrehda kitail anahne kaukaule kapakapki kupwuren Siohwa en wiawi nin sampah en pahrekiong dahme wahnpoaron Piter ntingihdi: “Mie lahng kapw oh sampah kapw me mihieier inoupe oh kitail awiawi wasa me pwung oh mehlel kin mihmie.”—2 Piter 3:13.
17. Ia kupwuren Siohwa ong sampah?
17 Mie kupwuren Siohwa ong sampahet ni ahnsou me e kapikada. E doadoahngki soukohp Aiseia en ntingihdi: “Iet mahsen en Siohwa, me kapikada nanleng, iei ih Koht mehlelo me ketin wiahda oh kapikada sampah, E ketin wiahda en teng oh sohte kapikada ni soh kahrepe ahpw e wiawihda pwehn mie aramas en kousoan loale: ‘Ngehi Siohwa oh sohte emen likin ngehi.’ ” (Aiseia 45:18) Koht ketkihdi tepin pwopwoudo nan mwetuwel ehu nan paradais oh padahkiong ira: “Kumwa kaparaparala oh kadirehla sampah oh kaunda.” (Senesis 1:27, 28; 2:15) E inenen sansal me ahn kupwuren Sounkapikadao iei me sampah en direkihla irail aramas unsek oh pwung kan me kin ni peren peikiong sapwellimen Siohwa kaunda oh mour kohkohlahte nan paradais me Krais inoukihda.—Melkahka 37:11, 29; Luk 23:43.
18, 19. (a) Dahme anahne wiawi mwohn kupwuren Koht ong sampah pahn pweida? (b) Ia ekei irair en sapwellimen Sises kapakap me kitail pahn tehkpene nan artikel en mwurin met?
18 Kupwuren Siohwa ong sampahet sohte kak en pweida nin sampah wet me kin direki ohl oh lih kan me kin uhwong sapwellime kaunda. Ahpw sang ni eh pahn doadoahngki ngehn kehlail kan me mih pahnangin kaundahn Krais, Koht pahn “kawehla irail ako me kin kauwehla sampah.” Ahn Sehdan koasondi suwed wet, iangahki kaudok likamw akan, palien politik, noarok, sounpisnes likamw akan, oh kepwehn mahwen kan koaros pahn sohrala kohkohlahte. (Kaudiahl 11:18; 18:21; 19:1, 2, 11-18) Sapwellimen Siohwa kaunda ma solahr pahn mie karaunpe oh mware pahn kasarawihla. Ih mepwukat koaros me kitail kin kapakapki ni atail kin nda: “Samat me ketiket nanleng: Mwaromwi en sarawihla rehn aramas koaros, mweimwi en pweida wasa koaros, kupwuromwi en kin wiawi nin sampah duwen eh kin wiawi nanleng.”—Madiu 6:9, 10.
19 Nan kapakap me Sises padahkier, e kasalehda me kitail pil kak kapakapki pein atail kapwunod kan. Ih soahng pwukat me pid duwen kapakap me kitail pahn sukuhliki nan artikel en mwurin met.
[Nting tikitik me mi pah]
a Kilang irelaud 6 en nan pwuhk me oaralap koasoia Pay Attention to Daniel’s Prophecy!, wiawihda sang rehn Sounkadehdehn Siohwa kan.
Peidek en Kousapahl
• Dahme kahrehda e konehng kitail en likwerihki Siohwa “Samatail”?
• Dahme kahrehda e wia mehkot kesempwal en kapakapki mwaren Siohwa en kasarawihla?
• Dahme kitail kin kapakapki Wehin Koht en ketido?
• Ia wehwehn atail kin kapakapki kupwuren Koht en wiawi sampah duwe nanleng?
[Kilel nan Pali 19]
Sapwellimen Sises kapakap kan kin weksang mehlel kapakap en liksansalamwahu en irail Parisi kan
[Kilel nan Pali 20]
Kristian akan kin kapakapki Wehin Koht en ketido, mware en kasarawihla, oh kupwure en pweida