Kitail Kak Paiekihda Ma Kitail Kanengamah nan Atail Lokolok
“Kitail kin kapaiahkin irail arail kanengamah nan arail lokolok.”—SEIMS 5:11.
1, 2. Dahme kasalehda me Siohwa sohte ketin kupwurki ong aramas en lokolok?
PALI laud en aramas akan sohte men lokolok; oh Sounkapikpatail, Siohwa Koht, pil sohte kupwurki tohnsampah en lokolok. Kitail kak kilang met ni ahnsou me kitail kasawih sapwellime Mahsen oh tehk dahme wiawi mwurin eh ketin kapikada ohl oh lih. Keieu, Koht ketin kapikada ohlo. “KAUN-O Koht eri ketikihda nesen pwehl ehu sang nanpwel oh ketin wiahkihla war ehu me mwomwen aramas. E ahpw ketikihong ni waro angin mour; ni ahnsowohte mour ahpw miehla ni paliweren aramaso.” (Senesis 2:7) Adam wia aramas unsek ni paliwar oh madamadau, oh e sohte anahne en kin soumwahuda oh mehla.
2 Ia irair en wasa me Adam kin kousoan loale? “KAUN-O Koht eri ketin wiahda mwetuwel ehu ni palimese, me adaneki Ihden; oh ketikihong loale aramaso me e ketin wiahda. E ahpw ketin kakairada soangen tuhke kaselel koaros oh soangen tuhke me wah kan kin mwahu ong tungoal.” (Senesis 2:8, 9) Ei, Adam kin mih nan wasa ieu me inenen kaselel. Sohte mie lokolok nan Ihden.
3. Soangen koapworopwor dahieu tepin pwopwoudo ahneki?
3 Senesis 2:18 kin padahkiong kitail: “KAUN-O Koht pil ketin mahsanih, ‘E sohte konehng aramas menet en kelekelehpw. I pahn wiahiong eh werek en wia sawasepe.’” Siohwa eri ketin kapikada lih unsek men ong Adam en wia eh pwoud, oh met kihong ih koapworopwor en ahneki mouren peneinei nsenamwahu. (Senesis 2:21-23) Paipel pil kapatahiong ire kan ong kitail: “[Koht] kupwuramwahwih ira, mahsanih, ‘Kumwa kaparaparala pwe kadaudokamwa kan pahn kousoanla wasa koaros nin sampah oh kaunda mehkoaros.’” (Senesis 1:28) Tepin pwopwoudo pahn ahneki pwais kaselel en kalaudehla Paradais en Ihden lao lel e pahn lel irepen sampah oh wiahla paradais en sampah pwon. Oh ira pahn nainekihda kadaudok peren kan, me pahn saledek sang lokolok. Met uhdahn tapi kaselel ieu!—Senesis 1:31.
Lokolok Tepida
4. Dahme poadopoad kin kasansalehda duwen tohnsampah?
4 Ahpw, ni ahnsou me kitail tehk poadopoad en irair en tohnsampah, e sansal me mehkot uhdahn sapwungala. Me suwed kan wiawiher, oh tohnsampah kin lokolok laud. Erein ahnsou reirei, kadaudok en Adam oh Ihp koaros soumwahuda, mahla, oh kedekedeo mehla. Sampah solahr douluhl wia paradais ieu me dirkihla aramas peren kan. Rom 8:22 kin kasalehda ni pwung irair en sampah: “Audepen lahng oh sampah koaros kin weiweirek, rasehng medek en neitik, lao lel ahnsou wet.”
5. Iaduwen atail tepin pahpa oh nohno kahlap kahrehdo lokolok ong tohnsampah?
5 Kaidehn Siohwa me ketin pwukoahki lokolok laud me kin wiawi ahnsou reirei. (2 Samuel 22:31) Kisehn pwukoa wet anahne kohwong tohnsampah. “Irail koaros me suwedlahr, pwe re kin wiahda mehkan me suwehdie.” (Melkahka 14:1) Atail tepin pahpa oh nohno kahlap alehdi soahng mwahu koaros nin tepio. Dahme ira anahne wia pwehn kolokol soangen kapai pwukat, iei ihte en peikiong Koht, ahpw Adam oh Ihp pilada en uhtohrda sang rehn Siohwa. Pwehki atail tepin pahpa oh nohno kahlap soikala Siohwa, ira solahr pahn kak wia aramas unsek kan. Ira pahn luhluwetla oh soumwahula lao lel ira mehla. Kitail eri sohsohkihdi soh unsek.—Senesis 3:17-19; Rom 5:12.
6. Iaduwen Sehden pil iang pwukoahki tepidahn lokolok?
6 Me pil iang pwukoahki tepidahn lokolok koaros iei emen tohnleng me wiahla Sehden me Tepil. E ahneki saledek en wiahda pilipil kan. Ahpw, e doadoahngki sapwung saledek wet pwehn song ale kaudok ong pein ih. Ahpw, Siohwa kelepw me ketin warohng ale kaudok, kaidehn sapwellime kapikipikdah kan. Sehden me kamwakidada Adam oh Ihp en rapahki en uhtohrda sang rehn Siohwa, pwe ren “duwehla Koht, pwe [ira] pahn esehla dahme mwahu oh dahme suwed.”—Senesis 3:5.
Siohwa Kelepw me Sapwellimaniki Pwuhng en Kaunda
7. Dahme imwilahn uhwong Siohwa kin kasalehda?
7 Imwila suwed en uhwong kan kin kasalehda me Siohwa, Kaunepen Lahng oh Sampah, kelepw me sapwellimaniki pwuhng en kaunda, oh sapwellime kaunda kelepw me pwung. Poadopoad en sounpar kid kei kin kasalehda me Sehden, me wiahla “kaunen sampah wet,” kin wiahda soangen kaunda me suwed, sapwung, oh lemei me uhdahn sohte itar ong kamwahupen tohnsampah. (Sohn 12:31) Ahnsou reirei en kaunda sakanakan en tohnsampah pahnangin manaman en Sehden pil kin kasalehda arail soakoahiek en kaunda pwung. (Seremaia 10:23) Kahrehda, soangsoangen kaunda koaros me tohnsampah kak medewehda me weksang kaundahn Siohwa, pahn sohte pweida. Poadopoad en tohnsampah kin kasalehda ire wet ni sansal.
8. Ia kupwuren Siohwa ong kaundahn aramas koaros, oh iaduwen e pahn ketin kapwaiada kupwur wet?
8 Pwehki Siohwa ketin mweidohng tohnsampah sounpar kid kei en song soangsoangen kaunda kan me uhtohrda sang reh, e sapwellimanikier kahrepe pwung en kasohrehla soangen kaunda pwukat koaros sang sampah oh uhd weliankihdi pein sapwellime wehi. Kokohp ehu me pid duwen ire wet mahsanih: “Ni ahnsou me nanmwarki ko [kaundahn aramas akan] pahn kakaun wasa, Koht en nanleng pahn ketin kauwada mwehi ehu [sapwellime koperment nanleng me Krais pahn kakaun] me sohte imwi. . . . E pahn kauwehla mwehi teikan koaros, oh pahn mihmi kohkohlahte.” (Daniel 2:44) Kaundahn ngehn saut oh kaundahn aramas pahn imwisekla, oh Wehin Koht nanleng kelepw pahn mie oh kaunda sampah. Krais pahn wia Nanmwarki, oh pahn mie ienge kaun meh 144,000 tohnsampah lelepek kan me pilipilda sang sampah.—Kaudiahl 14:1.
Lokolok Kak Wahdo Kamwahu kan
9, 10. Iaduwen Sises ketin paiekihda soahng kan me e ketin lokolongki?
9 E konehng en kasawih irair en irail me pahn kaunda nan Wehin nanleng. Keieu, Sises Krais ketin kasalehda me e uhdahn kakehr en wia Nanmwarki. E ketiket limwahn Siohwa ahnsou reirei oh wia kupwuren Semeo, oh wia Sapwellime “sounsawas emen.” (Lepin Padahk 8:22-31) Ni ahnsou me Siohwa ketin koasoanehdi ong Sises en ketidihdo sampah, e perenki wia met. Pohn sampah, e ketin nantihong padahkiong meteikan duwen kaundahn Siohwa oh Wehio. Sises ketin wia mehn kahlemeng me inenen kaselel ong kitail koaros sang ni eh ketin uhpahiong sapwellimen Siohwa kaunda ni unsek.—Madiu 4:17; 6:9.
10 Sises ketin lokolongki kalokolok, oh eri kamakamala. Erein sapwellime doadoahk en kalohk, e kak ketin mahsanih irair kansensuwed en tohnsampah. Mie kamwahupen eh ketin mahsanihada irairo oh pein lelohng lokolok? Ei. Ipru 5:8 mahsanih: “Mehnda ma ih Sapwellimen Koht Iehros, a e mwahngihala peik sang ni mehkan me e ketin lokolongki.” Soahng kan me Sises ketin lelohng ni ahnsou me e ketiket pohn sampah kin sewese ih laud en wehwehki mwahu oh poakehla tohnsampah. E pein kin lelohng irair en tohnsampah. E kak ketin poakehla irail akan me kin lokolok oh e kak en wehwehki mwahu sapwellime pwukoa en doareirailla. Tehk iaduwen wahnpoaron Pohl kasalehda ire wet nan pwuhken Ipru: “E uhdahn duwehla rie ko ni soahng koaros pwe en wiahla arail samworo lapalap, loalopwoat oh kalahngan, ni sapwellime doadoahk ong Koht, pwe aramas akan en kin ale lapwepen diparail kan. Eri met, e kakehr ketin sewese irail kan me kin ale songosong, pwehki pein ih ketin iangehr ale songosong sang ni sapwellime lokolok.” “Atail tungoal Samworo Lapalap kaidehn samworo men me sohte kin kak pehmada atail tungoal luwet akan. Pwe e ketin iang ale songosong ni soahng koaros duwehte kitail, ahpw ihte, e sohte ketin wiahda dihp. Eri, kitail eimah oh keiong mpen mwoalen Koht, wasahn ale kalahngan. Iei wasao me kitail pahn ale kalahngan ie, mehn sewesei kitail ni ahnsoun atail anahn laud kan.”—Ipru 2:17, 18; 4:14-16; Madiu 9:36; 11:28-30.
11. Iaduwen dahme irail me pahn wiahla nanmwarki kan oh samworo kan lelohng ni ahnsou me irail kin mihmi pohn sampah pahn wia kamwahuparail?
11 Met pil kak duwehte irail meh 144,000, me “kamaiaudahsangehr” sampah pwehn wiahla iengen Sises Krais kaun akan nan Wehin nanleng. (Kaudiahl 14:4) Irail koaros ipwidi nin duwen aramas akan pohn sampah oh tikida nan sampah me dirkihla lokolok, oh pein irail lokolok. Me tohto ale kalokolok, oh ekei kamakamla pwehki arail kolokol lelepek ong Siohwa oh perenki idawehn Sises. Ahpw re ‘sohte kin namenengki ar kadekadehde ar Kaun-o, ahpw ale pwaisarail ni lokolongki Rongamwahu.’ (2 Timoty 1:8) Dahme irail kin lelohng pohn sampah kin sewese irail en kakehr kadeiki tohnsampah sang nanleng. Met sewese irail en wehwehki aramas akan oh kadek ong irail, oh ngoangki sewese aramas akan laud sang mahs.—Kaudiahl 5:10; 14:2-5; 20:6.
Peren en Irail me Ahneki Koapworopwor en Sampah
12, 13. Iaduwen irail me ahneki koapworopwor en sampah kak paieki lokolok?
12 Lokolok kan me kin wiawi rahnwet kak wia kamwahu ong irail me ahneki koapworopwor en mour soutuk nan paradais pohn sampah me pahn saledek sang soumwahu, nsensuwed, oh mehla? Medek oh nsensuwed kaidehn mehkan me kitail kin inengieng ale. Ahpw ni ahnsou me kitail dadaurete pahn soangen lokolok, pein atail irair mwahu kan pahn kekeirda oh met pahn imwikihla peren.
13 Medewehla dahme Mahsen en Koht kin mahsanih duwen ire wet: “Ma kumwail pahn kamakamki amwail wiewia pwung kan, meid pai kumwail!” “Meid pai kumwail ma aramas akan lahlahwei kumwail pwehki mwaren Krais.” (1 Piter 3:14; 4:14) “Meid pai kumwail ma aramas akan pahn lahlahwei kumwail oh kalokei kumwail oh karaunkin kumwail soangen suwed oh likamw koaros pwehki ngehi. Kumwail nsenamwahu oh perenda, pwe ketingpamwail me laud kowahlap nanleng.” (Madiu 5:11, 12) “Meid pai aramas me kin loalopwoatete nan apwal me kin kohieng, pwe mwurin eh pahn powehdi sosohng wet, e pahn ale nin duwen keting ehu, mour.”—Seims 1:12.
14. Ni ahl dahieu lokolok kak kahrehiong sapwellimen Siohwa tohnkaudok kan en ahneki peren?
14 Kaidehn lokolok me kitail pahn dadaurete me pahn kihong kitail peren. Peren oh nsenamwahu kin kohsang atail kin ese me kitail kin lokolok pwehki kitail kin wia kupwuren Siohwa oh idawehn mehn kahlemeng en Sises. Karasepe, ni ahnsoun tepin Kristian akan, ekei wahnpoaron kan selidi oh anahne kohla mwohn mwoalen kopwung en mehn Suhs akan oh ale kalokeparail pwehki arail kin kalohki Sises Krais. Irail ale kamakam oh saledekla. Ia arail lamalam? Paipel mahsanih me irail “mweselsang rehn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo, re ahpw perenkihda kowahlap duwen Koht eh ketin kupwure re en warohng lokolongki saroh pwehki mwaren Sises.” (Wiewia 5:17-41) Irail perenkihda, kaidehn pwehki kamakam oh medekla en paliwararail, ahpw arail wehwehki me met wiawi pwehki re kin kolokol ar lelepek ong Siohwa oh idawehn mehn kahlemeng en Sises.—Wiewia 16:25; 2 Korint 12:10; 1 Piter 4:13.
15. Iaduwen atail kin dadaurete pahn lokolok kan ni ahnsouwet kak wia kamwahupatail ong ahnsou kohkohdo?
15 Ma kitail kin dadaurete pahn uhwong oh kalokolok ki lamalam pwung, e pahn kak kakairada atail kanengamah. Met pahn sewese kitail en dadaurete pahn lokolok kan me pahn wiawi mwuhr. Paipel mahsanih: “Riei ko! Kumwail perenkihda ma soangen apwal koaros kin lelohng kumwail, pwe kumwail ese me ni amwail pwoson eh kin powehdi apwal pwukat, e kin kalaudehla amwail kanengamah ni ahnsou apwal.” (Seims 1:2, 3) Duwehte met, Rom 5:3-5 padahkiong kitail: “Kitail pil suweiki atail apwal akan, pwe kitail ese me apwal kin kahrehiong kitail en nannanti ni kanengamah, oh nannanti ni kanengamah kin kahrehiong Koht eh kin ketin kupwuramwahwih kitail, oh sapwellime kupwuramwahu wet kin kahrehiong kitail koapworopwor. Eri, koapworopwor wet sohte kin pitihkitaildi.” Ma kitail pahn dadaurete pahn kahpwal kan pwehki atail mouren Kristian, kitail pahn kak kaunopada mwahu en dadaurete kahpwal akan me pahn wiawi mwuhr nan koasoandi suwed wet.
Siohwa Pahn Katingih Kitail
16. Dahme Siohwa pahn ketin wia ong irail akan me pahn wiahla nanmwarki kan oh samworo kan pwehn katingih arail lokolok?
16 Ni ahnsou me kitail katihasang kepwe kan pwehki uhwong de kalokolok me kitail kin lelohng pwehki atail kin kolokol mouren Kristian, kitail kak nsenamwahuki ese me Siohwa pahn ketin katingih kitail. Karasepe, ong ekei me ahneki koapworopwor en kohdahla nanleng, wahnpoaron Pohl ntinglahng: “Ni ahnsou me amwail kepwe kan koaros pehdsang oh kulsang, kumwail kin kanengamah ni peren, pwehki amwail ese me kumwail pil ahneki soahng kei me mwahusang kowahlap” nin duwen kaun akan en Wehin Koht. (Ipru 10:34) Medewehla duwen peren me re pahn ahneki ni ahnsou me re pahn iang kihong kapai kaselel kan ong tohnsampah nan sampah kapw pahnangin kaweid en Siohwa oh Krais. Mahsen en Pohl ong Kristian lelepek kan me inenen mehlel: “I kin lemeleme me lokolok kan me kitail kin lokolongki ahnsou wet sohte kak pahrekiong douluhl lingan me pahn pwarodohng kitail.”—Rom 8:18.
17. Dahme Siohwa pahn ketin wia ong irail me ahneki koapworopwor en sampah me kin papah ih ni lelepek ahnsouwet?
17 Duwehte met, sohte lipilipil dahme irail me ahneki koapworopwor en sampah pahn katihasang ni ahnsouwet de tounmeteikihla pwehn papah Siohwa, e pahn ketin uhdahn katingih irail ki dahme e pahn ketin wia ni ahnsou kohkohdo. E pahn ketikihong irail mour unsek me sohte imwi nan paradais pohn sampah. Nan sampah kapwo, Siohwa pahn “ketin limwihasang pilen masarail koaros. Mehla solahr pahn wiawi, solahr mwahiei, solahr nsensuwed, solahr medek. Soahng mering kan sohralahr.” (Kaudiahl 21:4) Met uhdahn inou kaselel ieu! Sohte mehkot me kitail pahn tounmeteikihla nan koasoandi wet ong Siohwa kak pahrekiong mour kaselel me pahn kohdo, me e pahn ketikihong sapwellime ladu lelepek kan me kin dadaurete pahn lokolok.
18. Soangen inou kaperen dahieu me Siohwa ketikihong kitail nan sapwellime Mahsen?
18 Lokolok kan me kitail anahne dadaurete sohte pahn kauwehla atail peren en mour soutuk nan sapwellimen Koht sampah kapw. Irair kaselel kan nan sampah kapw pahn ni unsek wiliandi lokolok koaros. Aiseia 65:17, 18 mahsanihong kitail: “Mehkoaros me pweidahr nan ahnsou samwalahr ako pahn manokonokla douluhl. Kumwail nsenamwahukihla oh pereperenki kohkohlahte mehkan me I pahn wiahda.” Kahrehda, e konehng me Seims, rien Sises, mahsanih: “Kitail kin kapaiahkin irail arail kanengamah nan arail lokolok.” (Seims 5:11) Ei, ma kitail pahn dadaurete ni lelepek pahn lokolok en ahnsou pwukat, kitail kak paiekihda ni ahnsouwet oh pil ni ahnsou kohkohdo.
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Iaduwen tohnsampah tepida lelong lokolok?
• Lokolok kan kak wahdo soangen kamwahu dah kan ong irail me pahn wiahla kaun en sampah kan oh towe kan?
• Dahme kahrehda kitail kak pereperen mendahki mie lokolok?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 23]
Mie koapworopwor kaselel mwohn atail tepin pahpa oh nohno kahlap
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 25]
En mahsanih lokolok kan sewese Sises en kaunopada en wiahla Nanmwarki oh Samworo Lapalap mwahu men
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 27]
Wahnpoaron kan ‘perenkihda kowahlap duwen Koht eh ketin kupwure re en warohng lokolongki saroh’ pwehki arail pwoson