Kahpwal Koaros Pahn Imwisekla Ni Ahnsou Keren!
Ni ahnsou kei nan ahmw mour, ke kakete kin peidek, ‘Dahme kahrehda kahpwal tohto wiwiawihte?’ Erein pahr kid kei, peneinei en aramas ahnekiher kahpwal oh katoutou laud sang ni mahwen kan, semwehmwe, melimel kan, lapake kan, rerrer en sahpw kan, mwekid en loallap, kopwung sapwung, soumwahu, oh mehla. Erein pahr epwiki kei me ahpwtehn nekier, irair en mwekid pwukat kin doarasang mahs. Iaduwen—mehpwukat koaros pahn mie imwi?
E kin kaperen en wehwehki me, ni ahnsou keren, kahpwal koaros pahn imwisekla! Mahsen en Koht, Pwuhk Sarawi, mahsanih: “Ni ahnsou keren, aramas suwed kan pahn koakoahk sang sampah . . . Ahpw, me opampap kan pahn sohsohki sampah, oh irail pahn diar peren nan reken meleilei.” Ia erein arail pahn ahneki irair wet? “Me pwung kan pahn sapwenkihla sampah, oh re pahn sapwenkihla sampah kohkohlahte.”—Melkahka 37:10, 11, 29, New World Translation.
Mwurin Koht a pahn ketikihweisang suwed oh kahpwal akan, sampah pahn wiahla paradais. Mwurin mwo, aramas akan pahn kakehr mour soutuk oh ahneki roson en paliwar oh peren me unsek. Mahsen en Koht ketihtihki: “Koht pahn kin ketin limwihasang pilen masarail koaros. Mehla solahr pahn wiawi, solahr mwahiei, solahr nsensuwed, solahr medek.”—Kaudiahl 21:4.
Nan sampah kapwo, pil irail me mehlahr akan pahn iasada pwehn iang paieki kapai kaselel akan: “Pahn mie kaiasada en koaros me pwung oh me sapwung kan.” (Wiewia 24:15, NW) Ihme kahrehda Sises Krais kak mahsanih ong aramas dipan men me koluhla oh kasalehda me e pwoson Sises: “Ke pahn iang ie mi nan Paradais.”—Luk 23:43.
Dahme Kahrehda Kahpwal kan Tepida Miehla?
A ma Koht kupwurki aramas en alehdi kapai kan en mour ahnsou kohkohdo, eri dahme kahrehda e ketin mweidohng kahpwal kan en wiawi? Dahme kahrehda e mweidohng kahpwal kan en wiawi ahnsou werei?
Ni ahnsou me Koht ketin kapikada Adam oh Ihp, E ketin wiahda ira unsek ni paliwar oh madamadau. E ketikihdi ira nan mwetuwel ehu nan paradais oh ketikihong ira doadoahk kaperen kan ira en wia. Paipel mahsanih: “Koht eri inenen kupwurperenkihda wiepen nin lime pwukat koaros.” (Senesis 1:31) Ma ira peikiong Koht, ira pahn naitikihada seri unsek kei, oh sampah pwon pahn wiahla paradais, wasakis me aramas akan pahn kousoan ie oh ahneki meleilei oh peren kohkohlahte.
Koht ketikihong Adam oh Ihp kisakis mwahu ehu me iei saledek en wiahda pilipil me wia kisehn kepikipikda en paliwar en aramas. Ira sohte wiawihda en duwehte “robot” kei. Ahpw, pwe ira en kolokolete peren me ira ahneki, met kin poahsoankihda ara doadoahngki ara saledek en pilipil ni ahl pwung—sang ni ara kapwaiada kosonned en Koht akan. Koht mahsanih: “Ngehi, Siohwa, amwail Koht, me kin sukuhlikin kumwail en ale kamwahu kan ong pein kumwail, I kin wiahiong kumwail en alu nan ahl me ke uhdahn konehng en weid ie.” (Aiseia 48:17) Doadoahngki sapwung saledek en pilipil pahn imwikihla kahpwal laud, pwehki tohnsampah kan sohte kepikipikda pwe irail en uhtohrasang Koht. Paipel mahsanih: “I ese me sohte aramas men kak kaunda pein ah mour. Aramas akan sohte kakohng kaunda pein arail mour.”—Seremaia 10:23, NW.
E kansensuwed pwehki tepin atail pahpa oh nohno ahneki pepehm me dene ira kak uhtohradahsang Koht oh pweida nan ara mour. Ahpw, nin doken ara kahngala mih pahn kaunda en Koht, E sohla ketin kolokoliong ira ara irair en unsek. Kahrehda, ira tepida luwetala oh ira mahla oh mehla. Nin duwen koasoandi me seri kan pahn duwehte arail pahpa/nohno kan, kitail sohsohkihsang tepin pahpa/nohno irair en soh-unsek oh mehla.—Rom 5:12.
Irair me Keieu Kesempwal—Ihs me Ahneki Pwung en Kaunda
Dahme kahrehda Koht sohte ketin kemehla Adam oh Ihp oh pwurehng kapikada ehu pwopwoud tohrohr? Pwehki mie me kasapwunge sapwellimen Koht pwung en kaunda lahng oh sampah. Peidek wasaht kohda, Ihs me ahneki pwung en kaunda, oh ahn ihs kaunda me mwahu? Oh pil ehu peidek kohda, Aramas en sampah kak kaunda pein irail mwahu sang sapwellimen Koht kaunda? Ni en Koht a mweidohng aramas ahnsou itar en songosong en wia pein arail kaunda likin sapwellimen Koht kaunda, Koht kasalehdahr ni mehlel ma irail pahn nsenamwahu pahnangin sapwellime kaunda de pein arail kaunda. Koht mweidohng ahnsou itar pwe aramas en songada koasoandi koaros me pid palien politik, tiahk, paien wehi, oh palien kaudok me sohte doadoahngki sapwellimen Koht kaweid.
Ia imwilahn met? Poadoapoad en tohnsampah ni erein pahr kid kei kasalehiong kitail me kahpwal akan wie susuwedla. Nan erein pahr epwiki kei me dower powe, aramas lelohngehr kahpwal akan me keieu suwed. Aramas rar kei kamakamala nan Holocaust ni Mahwen Keriau en Sampah. Pohnangin aramas rar pak 100 mehkihla mahwen. Tiahk en loallap oh tiahk lemei kin rek. Doadoahngki wini en kasahliel kin wiawi wasa koaros nan sampah. Soumwahu suwed en wasahn kaparapar doudoulahte mwowe oh lalaudla. Aramas rar pak 10 kin mehla nan ehu ehu pahr pwehki duhpek oh soumwahu. Wasa koaros, aramas solahr kin kesempwaliki arail mour en peneinei de tiahk mwakelekel. Sohte kaunda en aramas kak kamwahuwihala kahpwal pwukat. Sohte ehu kaunda pwukat me irehsangehr aramas en dehr mahla, soumwahu de mehla.
Irair en tohnsampah kin pahrekiong dahme Paipel kohpadahr ong dahme pahn wiawi nan atail ahnsou. Mahsen en Koht kasalehda me atail ahnsou adaneki “imwin rahn akan” en koasoandi suwed wet ni ahnsou me “ahnsou apwal akan pahn leledo.” Oh duwen me Paipel mahsanih, ‘aramas suwed akan oh aramas mwalaun akan pahn kohsang ni irair suwed ong ni me suwed sang.’—2 Timoty 3:1-5, 13.
Kahpwal akan Pahn Kereniong Imwisekla
Mehn kadehde koaros kasalehda me kitail kereniongehr lel ahnsou me kahpwal en aramas pwehki arail songosong en uhtohrasang Koht pahn imwisekla. E sansal me ahn aramas kaunda likin sapwellimen Koht koasoandi kan sohte kak pweida. Sapwellimen Koht kaunda kelepw me kak wahdo meleilei, peren, roson en paliwar unsek, oh mour soutuk. Kahrehda, sapwellimen Siohwa irair en mweidohng suwed oh kahpwal en wiwiawihte kereniongehr imwisekla. Ni ahnsou keren, Koht pahn ketin pelianda koasoandi en aramas ni ah pahn ketin kauwehla douluhl koasoandi suwed en ahnsou wet.
Paipel kohpada: “Ni ahnsou me nanmwarki ko [aramas me kin kaunda ahnsou wet] pahn kakaun wasa, Koht en nanleng pahn ketin kauwada mwehi ehu [nanleng] me sohte imwi. . . . E pahn kauwehla mwehi teikan koaros [kaundahn aramas rahnwet], oh pahn mihmi kohkohlahte.” (Daniel 2:44) Sapwellimen Siohwa pwung en kaunda ki sapwellime Wehi nanleng iei padahk kesempwal nan Paipel. Sises kohpada dahme pahn wia kisehn kilel en “imwin rahn akan,” e mahsanih: “Rongamwahu en Wehin Koht pahn lohkseli wasa koaros nin sampah, pwe kadehde en mie ong aramas koaros—a mwuri, imwin sampah ahpw pahn kohdo.”—Madiu 24:14.
Ni ahnsou me imwi pahn leledo, ihs me pahn mourla? Paipel sapengki: “Irail me pwung kan pahn kousoan nan sampah, oh irail me mwahu kan pahn luwehdi nan sampah. Ahpw, irail me suwed kan, irail pahn koakoahkasang nan sampah wet.” (Lepin Padahk 2:21, 22, NW) Me pwung kan iei irail oko me sukuhliki kupwuren Siohwa oh kapwaiada. Sises Krais mahsanih: “Met wehwehki mour soutuk, aramas akan en eseikomwihla, me komwihte Koht mehlel, oh pil esehla Sises Krais me komw ketin poaronedohr.” (Sohn 17:3) Ei, “sampah wet wie sosohrala . . . , ahpw ih me kin wia kupwuren Koht pahn mihmi kohkohlahte.”—1 Sohn 2:17.