Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w07 9/1 p. 8-p. 11 par. 10
  • Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Daniel

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Daniel
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2007
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • DAHME IREKIDI EN PAHR AKAN KIN PADAHKIONG KITAIL?
  • (Daniel 1:1–6:28)
  • DAHME KAUDIAHL AKAN EN DANIEL KIN KASALEHDA?
  • (Daniel 7:1–12:13)
  • Siohwa Kin Ketin ‘Kapai Irail oko me Kin Lahn Ih’
  • Rong Kanahieng Sapwellimen Koht Mahsen En Kokohp Ong Atail Ahnsou
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2000
  • Sukuhlsang Ahn Daniel Mehn Kahlemeng
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2023
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2007
w07 9/1 p. 8-p. 11 par. 10

Mahsen en Siohwa Kin Ieias

Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Daniel

“PWUHK me adaneki Holman Illustrated Bible Dictionary koasoia: “Pwuhken Daniel iei ehu pwuhk nan Paipel me wiepe kin inenen kamwakid madamadau en aramas, oh pwuhk wet kin audaudki padahk mehlel ngeder kei.” Audepen Pwuhken Daniel tepikihda wiewia kan en nan pahr 618 B.C.E., ni ahnsowo me Nanmwarki Nepukadnesar kalowehdi Serusalem oh salihala “ekei nein Israel oko” nan Papilon. (Daniel 1:1-3) Nanpwungen irail me sella kan iei mwahnakapw pwulopwul Daniel, me eh sounpar mihmi nanpwungen 13 lel 19. Pwuhk wet imwikihla koasoiepen ahnsou me Daniel mihmihte nan Papilon. Ahnsowo me e mahki sounpar 100, Daniel alehdi sapwellimen Koht inou me mahsanih: “Ke pahn mehla, ahpw ke pahn pwurehng iasada pwe ke en ale ketingpomw ni imwilahn ahnsowo.”—Daniel 12:13.

Pali keieu en pwuhken Daniel kin keirekidi ni duwen pahr akan me wiewia kan kin pwarada, oh eh nting kin mih ni mwomwen madamadau en aramas en liki tohrohr emen me koasoakoasoi, ahpw ni imwilahn pwuhko e sansalda me Daniel koasoakoasoia duwen dahme pein ih udiahl. Nan pwuhk wet, Daniel ntingihedi duwen kokohp akan me pid duwen kokouda oh pwupwudi en wehin sampah kehlail akan, duwen pwarodohn Mesaia, oh irair en wiewia kan me wiewiawi nan atail ahnsou.a Soukohp mahlahr menet pil kin katamando duwen mour reirei ieu me e iangodohr oh pil kin koasoiahda wiewia kesempwal akan me kin kihong kitail ngoang pwe kitail en kin wia ohl oh lih akan me kin lelepek ong Koht. Rohng me Daniel kin weuwa kin ieias oh idipek.—Ipru 4:12.

DAHME IREKIDI EN PAHR AKAN KIN PADAHKIONG KITAIL?

(Daniel 1:1–6:28)

Nan pahr 617 B.C.E. Daniel oh kompoakepah mwahnakapw silimen, Sadrak, Mihsak, oh Apedneko mihmi nan mwoalen kopwung nan Papilon. Nan erein sounpar siluh irail ale kasukuhl en doadoahk nan mwoalen kopwung, ahpw ni erein ahnsou pwukat, mwahnakapw pwukat kolokolete arail lelepek ong Koht. Mpen sounpar waluh mwurin met, Nanmwarki Nepukadnesar ketin alehdier ouraman ekiek ieu. Daniel eri kasalehda audepen ouramano oh kawehwehda wehwehpen ouramano. Sang ni wiewia wet, nanmwarkio ketin wehkada me Siohwa iei “Koht me keieu lapalapasang koht akan koaros, oh me Kaunen nanmwarki kan. Ih me kin ketin kasalehda me rir kan koaros.” (Daniel 2:47) Ekiste mwurin mwo, Nepukadnesar meliehla kasukuhl kaselel wet. Ni ahnsou me kompoakepahn Daniel silimeno kahng iang kaudokiong lapalahn dikedik en eni, nanmwarkio ketin malipe sapwellime aramas kan en keseiraillahng nan wasahn sou kisiniei karakaro. Koht mehlelo eri ketin kapitala mouren irail meh silimeno, oh ire wet idingki Nepukadnesar en mwahngih me “sohte emen koht tohrohr me kak wia duwehte met.”—Daniel 3:29.

Nepukadnesar pil sapwellimanikihda ehu ouraman kesempwal. E mahsanihada tuhke lapala ieu, me palidihsangehr oh irairidihsang en wosada. Daniel kasalehda wehwehn sapwellime ouramano. Pweidahn wehwehpen ouramano ekei pweida nin doken Nepukadnesar eh sapwellimanikihda luhmwuhmw en iahkala oh mwuri ih eri ketin roson sapahlda. Pahr ngeder ekei mwuri, Nanmwarki Pelsassar ketin wiahda kamadipw lap ieu ong sapwellime lapalap akan oh pwehki eh ketin loaumwohmw e ketin doadoahngki dahl kohl akan me wisiksang nan sapwellimen Siohwa tehnpas sarawi. Nipwongohte, Pelsassar kamatala oh Darius en wehin Media uhd ketin kaunda wehio. (Daniel 5:30, 31) Ni mwehin Darius, ni ahnsou me Daniel dauliher sounpar 90, soupeidi peirin kan koasoanehdi rehn kemehla soukohp mahlahr menet. Ahpw Siohwa ketin doarehla ih sang “manaman en laion kan.”—Daniel 6:27.

Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:

1:11-15—Pwehki arail kin kangkangete iasai me kahrehda paliweren mwahnakapw en Suda pahmeno ko mwahukihsang meteikan? Kaidehn. Sohte soangen mwenge ieu me kak wiahda soangen paliwar mwahu pwukat ni erein rahnte eisek. Kapingpen keirdahn paliwar mwahu en mwahnakapw en Ipru pwukat kin kohwohng Siohwa, me kin ketin kapai irail pwehki arail kin likih ih.—Lepin Padahk 10:22.

2:1—Iahd me Nepukadnesar ouramanda lapalahn sansalo? Koasoiepen wasaht kasalehda me met wiawihier “ni sounpar keriau me Nepukadnesar wiewiahki nanmwarki.” E wiahla nanmwarki nan pahr 624 B.C.E. Eri keriau en pahr en sapwellime kaunda tepida nan pahr 623 B.C.E.—pahr me mih mwohn eh kalowehdi Suda. Pwe ma e pahn mwowe sang met, eri Daniel sohte pahn mih nan Papilonia pwe en kawehwehda ouramano. “Sounpar keriau” e sansal me wadawadpe tepisang nan pahr 607 B.C.E., ni ahnsou me nanmwarki en Papilonia kauwehla Serusalem oh eri wiahla kaunda kehlail en sampah ieu.

2:32, 39—Ni ahl dahieu me wehin silper tikitiksang moange kohlo, oh pil iaduwen wehin prons eh tikitiksang me wiawihkihda silpero? Kaunda en Media-Persia, kin pahrekiong wasa me wiawihkihda silper ni sansalo, oh e kin luwet sang Papilon, me pahrekiong moahng me wiawihkihda kohl, pwehki e sohte ahneki kehl en kalowehdi Suda. Wehin sampah kehlail me kohdo mwurin mwo iei Krihs, me pahrekiong wasa me wiawihkihda prons. Krihs luwet sang Media-Persia, me duwehte prons eh kin luwet sang silper. Mendahki Kaundahn Krihs kin kipe sahpw laudsang Media-Persia, e sohte ahneki kapai tohrohr en kapitala sapwellimen Koht aramas kalipilipala kan me duwehte dahme Media-Persia wiadahro.

4:8, 9—Iaduwen, pein Daniel wiahla emen kaunen sounwunahni kan? Soh. Ahdo me ketihtihki “kaunen sounwunahni kan” kin kasalehdahte dake me Daniel kin mihmi loale ni eh kin “kaunda sounkaweid koaros” nan Papilon.—Daniel 2:48.

4:10, 11, 20-22—Dahme tuhke lapalao nan ouraman en Nepukadnesar kin wiliandi? Nin tepio, tuhkeo kin wiliandi Nepukadnesar nin duwen kaun kehlail en sampah. Ahpw pwehki eh kaunda kin “kipehdi sampah pwon,” tuhkeo kin wiliandi mehkot laud sang. Daniel 4:17 kin koasoia duwen kaundahn “Koht, Wasa Lapalahpie” pohn wehin aramas koaros. Kahrehda, tuhkeo kin wiliandi sapwellimen Siohwa kaundahn lahng oh sampah, keieu me pid sampah. Kahrehda, mie pweidahn ouramano riau—nan kaundahn Nepukadnesar oh sapwellimen Siohwa kaunda.

4:16, 23, 25, 32, 33, NW—Ia erein “ahnsou isuh”? Wekidekla me wiawihong kahlap en Nanmwarki Nepukadnesar anahne “ahnsou isuh” wet en reireisang rahn isuh. Ong ih, lepin ahnsou wet pahrekiong sounpar isuh me ehuehu pahr kin reireiki rahn 360, de patpene wiahda rahn 2,520. Ong ni pweida laud en kokohp wet, “ahnsou isuh” kin pahrekiong pahr 2,520. (Esekiel 4:6, 7) Pahr pwukat tepisang ni ohlahn Serusalem nan pahr 607 B.C.E. oh imwisekla ni pahr me Sises ketin kesepwildahng wiahla Nanmwarki en lahng, nan pahr 1914 C.E.—Luhk 21:24.

6:6-10—Pwehki kapakap ong Siohwa sohte koasoandi mwomwen soandi en paliwar ieu, e sou wia elen erpit ong Daniel en wia kapakap ni rir ki erein rahn 30? Ahn Daniel eh kin kapakap pak siluh nan ehu rahn, e wia mehkot me aramas koaros kin ese. Iei me kahrehda ih me kin uhwong ih-o medewehkihda duwen kokoudahn kosonned ieu me keinepwihdi kapakap. Wekidekla tikitik ieu nan dahme Daniel ahnlahr wiewia, me pid eh koasoandi en wia kapakap, pahn kakete kahrehiong aramas teikan ar pahn lemeleme me dahme e kamehlele kin wekidekier, oh pahn wiahier kilel en e solahr kin ahneki lelepek unsek ong Siohwa.

Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:

1:3-8. Koasoandi en madamadau kehlail me Daniel oh ienge kan wiahdahr pwe ren kolokolete arail lelepek ong Siohwa kin kadehdehda mwahu duwen kesempwalpen kaiahn sang arail pahpa oh nohno me kohwong irailehr. Ni ahnsou me pahpa oh nohno me kin lahn Koht akan kin mwohneki mehkan me ngenen nan arail mour, oh pil padahkihong neirail seri kan en pil wia duwehte, seri kan pahn kin powehdi kasongosong oh uhwong kan me re pahn loiong nan wasahn sukuhl de wasa teikan.

1:10-12. Daniel wehwehki kahrepen “kaun lapalapo” eh masak nanmwarkio oh kahrehda eh sohte wia eh pekipek reh. Ahpw, Daniel eri pwarikilahng rehn ohl me wia “silepeo” me sohte kin nohn limeidihd. Ni ahnsou me kitail pahn kin lelohng irair akan me apwal, kitail en pil kin mwekid ni soangen irair en loalokong, wehwe, oh erpit duwehte met.

2:29, 30. Duwehte Daniel, kitail en kin kasalehda me soahng koaros me pidada kupwurokong, irair mwahu kan, oh koahiek kan koaros, Siohwa Koht me sapwellimaniki oh kin kak ketikihong kitail sang ni atail kin isaneki ahnsou mwahu oh sukuhliki sapwellime Paipel.

3:16-18. Mwahnakapw en Ipru silimeno sohte kak wia soangen eimah wet, ma mwowe sang met mwomwarail kasalehdahr me re pahn kakete luwetala nan arail pilipil en dahme re pahn kang. Pil duwehte kitail, en kin nantihong “mehlel [“lelepek,” NW] ni soahng koaros.”—1 Timoty 3:11.

4:24-27. Kalohkihwei rohng en Wehio, me pil kin iangahki kitail en lohki duwen sapwellimen Koht kadeik, kin anahne kitail en ahneki soangen pwoson oh eimah me Daniel kin wia ni eh kin kasalehda dahme pahn lelong Nepukadnesar oh dahme nanmwarkio pahn wia pwe en ‘pwurehng kepwehpwehla.’

5:30, 31. Lepin Padahk me pwarada ong “kapailoke nanmwarki en Papilon” e pweidahr. (Aiseia 14:3, 4, 12-15) Sehdan me Tepilo, me kin pohnmwahso duwehte kaundahn Papilonia, pahn pil lelohng imwila kanamenek.—Daniel 4:30; 5:2-4, 23.

DAHME KAUDIAHL AKAN EN DANIEL KIN KASALEHDA?

(Daniel 7:1–12:13)

Ni ahnsou me Daniel alehier tepin kaudiahl nan eh ouraman nan pahr 553 B.C.E., e mihmihier nan eh sounpar 70 samwa. Daniel udiahl lapalahn mahn lawalo pahmen me kin wehwehki ireirekidi en wehi kehlail akan en sampah sang nan eh ahnsou oh leledohng nan atail ahnsou. Nan eh kaudiahl me pidada nanleng, e kilangada “emen me likamwete aramas” me ale “manaman en kaunda wasa” me pahn poatopoat. (Daniel 7:13, 14) Sounpar riau mwuri, Daniel ale kaudiahl ieu me pid Media-Persia, Krihs, oh kaunda ieu me wia “nanmwarki keptakai, lemei, oh mwersuwed men pahn pwarada.”—Daniel 8:23.

Lelehr nan pahr 539 B.C.E. Papilonia pwupwudier, oh Darius en wehin Media me wialahr kaun pohn wehin Papilonia. Daniel kapakapkiong Siohwa me pid onohnsapahl en uhdakehu. Nin doken eh wie kapakapte, Siohwa ketikihdo tohnleng Kapriel pwe Daniel en kak “loalokongkihla oh wehwehkihla” duwen pwarodohn Mesaia. (Daniel 9:20-25, NW) Ahnsou eri dower powe oh lelehr nan pahr 536/535 B.C.E. Pwihn ehu me memourte nan ahnsowo eri pwurodohng nan Serusalem. Ahpw aramas ekei uhwong onohnda sapahl en imwen kaudoko. Met kahrehiong kapwunod laud ong Daniel. E kin wiahki met audepen eh kapakap, oh Siohwa eri poaronedohng Daniel tohnleng lapalap emen. Mwurin tohnlengo eh ketikihda kangoang oh kakehlailiada Daniel, e mahsanihada duwen kokohp me kawehwehda duwen siai en lapalap me wiawi nanpwungen nanmwarki en palieir oh nanmwarki en paliepeng. Uhpene me mie nanpwungen nanmwarki riemen pwukat kin tepida nan ahnsou me ahn Alexander Lapalap eh wehi eh nehnehpeseng ong nah kaun en sounpei pahmen oko, oh leledohng ahnsou me Tohnleng Lapalap Maikel . . . “pahn pwaredo.”—Daniel 12:1.

Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:

8:9—Ia wehwehn “Sapwen Inowo”? Nan irair wet, “Sapwen Inowo” kin wia kilelepen irair en irail Kristian keidi kan nan ahnsou me Anglo-America wia Wehi Keieu Kehlail en Sampah.

8:25—Ihs me wia “Nanmwarki keieu lapalap”? Lepin lokaiahn Ipru sar, kin kawehwehdiong “soupeidi” me wehwehki “kaun emen.” Lengileng wet “Nanmwarki keieu lapalap” kin doadoahk ongete Siohwa Koht—me wia Kaunen tohnleng soupeidi kan koaros, iangahki “Maikel, emen tohnleng lapalap.”—Daniel 10:13.

9:21, NW—Dahme kahrehda Daniel kahdaneki tohnleng Kapriel, “ohlo”? Met pwehki Kapriel pwaredohng Daniel ni mwomwen aramas, duwehte eh pwarodohng Daniel nan kaudiahl en mwohn meto.—Daniel 8:15-17.

9:27—Mehnia inou me ‘wie manamante ong me tohto’ leledo ni imwin wihk 70, de pahr 36 C.E.? Inou en Kosonnedo sohla manaman sangehr nan pahr 33 C.E. ni ahnsou me Sises kamatalahu. Ahpw, Siohwa ketin kareireihala sapwellime kupwur mwahu tohrohr ong mehn Suhs akan, nin duwen arail wia kadaudoken Eipraam kei, oh ketin kolokolete manaman en Inou en Eipraam leledohng nan pahr 36 C.E. Inou en Eipraam manamante ong “Israel en Koht.”—Kalesia 3:7-9, 14-18, 29; 6:16, NW.

Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:

9:1-23; 10:11. Pwehki Daniel eh karakarahk, lelepek ong Koht, pwerisek en onop, oh kin poadidiong kapakap, “Koht ketin poakohng” Daniel. Irair kaselel pwukat kin sewese ih en kolokolete eh lelepek ong Koht lel imwin eh mour. Kitail en katengehdi atail lamalam en alasang ahn Daniel mehn kahlemeng.

9:17-19. Pil nin doken atail kin kapakapki sapwellimen Koht sampah kapw en ketido, wasa me “pwungen kalahngan en Koht pahn poadada ie,” kitail en dokeki atail madamadau lahng kasarawihpen mwaren Siohwa, oh pweidahn sapwellime lapalap en wia kaunepen lahng oh sampah, ah kaidehn kitail en medemedewehkihte pein atail lokolok oh apwal akan en sohla.—2 Piter 3:13.

10:9-11, 18, 19. Ni atail kin kahlemengih tohnleng me pwarodohng Daniel, kitail pahn kin kihda kangoang oh kakehlakahda emenemen ki sawas en wiewia oh koasoi.

12:3. Ni imwin rahn akan, irail akan me kin ahneki “kupwurokong”—Kristian keidi kan—kin “lingaling . . . rasehng usu kan” oh kin wahdo “aramas tohto en wia dahme pwung,” oh met kin iangahki irail “pokon kalaimwun” en “sihpw teikan.” (Pilipai 2:15; Kaudiahl 7:9, NW; Sohn 10:16, NW) Irail me keidi kan pahn kaunsekihala ar ‘lingaling rasehng usu kan’ ni ahnsou me Krais pahn Kaunda erein Pahr Kido, ni ahnsou me re pahn iang Krais oh doadoahngki manaman unsek en sapwellime tomwo ong aramas peik kan nan sampah. “Sihpw teikan” en peipeian tengeteng irail me keidi kan, oh uhpah irail ki mohngiong unsek ni mehkoaros.

Siohwa Kin Ketin ‘Kapai Irail oko me Kin Lahn Ih’

Dahme pwuhken Daniel kin padahkihong kitail duwen Koht me kitail kin kaudokiong? Kitail tehk duwen kokohp kan me ntingdi loale—mehkan me pweidahr oh mehkan me ahpw pahn pweida mwuhr. Kawehwe pwukat inenen oaritikiada duwen Siohwa eh ketin wia Soun Kaunsekpen sapwellime mahsen!—Aiseia 55:11.

Dahme poadoapoad en nan pwuhken Daniel kin kasalehiong kitail duwen atail Koht? Mwahnakapw en Ipru pahmen oko me sohte men iang wia koasoandi en mour en mehn Papilonia kan kin ‘loalokong, oh koahiek en sukuhliki pwuhk kan, oh rapahki dahme mehlel.’ (Daniel 1:17) Koht mehlelo ketikihdo sapwellime tohnleng oh kapitala Sadrak, Mihsak, oh Apedneko sang nan wasahn sou kisiniei kehlo. Kapitala Daniel sang nan kelen laiono. Siohwa ‘ketin sewese oh pere irail oko me kin likih ih’ oh ‘kin ketin kapai irail oko me kin lahn ih.’—Melkahka 115:9, 13.

[Nting tikitik me mi pah]

a Ma ke men tehk ehuehu iretikitik kan nan pwuhken Daniel, kilang pwuhken Pay Attention to Daniel’s Prophecy! (Rohng Kanahieng Kokohp en Daniel!) me Sounkadehdehn Siohwa kan me wiahda.

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 10]

Dahme kahrehda “Koht ketin poakohng” Daniel?

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share