Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w09 11/1 pp. 4-7
  • Dahme Kahrehda me Suwed Kin Mihmihte

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Dahme Kahrehda me Suwed Kin Mihmihte
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2009
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Ihs me Kahrehda me Suwed?
  • Ire Kesempwal Ehu Pwarada
  • Ahnsou Laud me Anahn
  • Dahme Ahnsou Pwukat Kin Kasalehda?
  • Dahme Ke Pahn Wia?
  • Dahme Kahrehda Koht Kin Ketin Mweidohng Lokolok En Mie?
    Loalokong Me Pahn Kahluwalahng Mour Soutuk (kl)
  • Dahme Kahrehda Mie Soahng Suwed oh Lokolok?
    Pereperenki Mour Kohkohlahte!​—Koasoiapene Duwen Paipel
  • Ia Sapwellimen Koht Koasoandi ong Aramas akan?
    Dahme Paipel Kak Padahkihong Kitail?
  • Dahme Kahrehda Lokolok Nohn Mwuledengki?
    Dahme Paipel Kak Padahkihong Kitail?
Kilang Pil Ekei
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2009
w09 11/1 pp. 4-7

Dahme Kahrehda me Suwed Kin Mihmihte

PAIPEL mahsanih: “KAUN-O me ketin pwung ni mehkoaros me e kin ketin wia.” (Melkahka 145:17; Kaudiahl 15:3) Soukohp Moses pil kin koasoia: “Sapwellime wiewia kan me unsek oh pwung. Amwail Koht me loalopwoat oh mehlel, e kin ketin wiahda dahme pwung oh pahrek.” (Deuderonomi 32:4) Seims 5:11 mahsanih: “Kauno me diren kadek oh kalahngan.” E sansal me Koht sohte kak ketin kahrehda me suwed en wiawi.

Tohnpadahk Seims ntingihdi: “Mehmen me lelohng nan songosong pwehki apwal me kohiengehr en dehr nda me, ‘Kasongosong wet sang rehn Koht.’ Pwe sohte me suwed kot kak kasongosonge Koht, oh pein Koht sohte kin kasongosonge aramas.” (Seims 1:13) Siohwa Koht sohte kin ketin doadoahngki me suwed pwehn kasonge aramas de kahrehiong irail en wiahda me suwed. Eri, ihs me kin kahrehda me suwed oh kahpwal kan en wiawi?

Ihs me Kahrehda me Suwed?

Seims kasalehda me aramas pil kin kahrehda me suwed en wiawi. E koasoia: “A aramas kin lelohng nan songosong sang ni pein eh ineng suwed eh kin kainangiong pein ih oh kahrehiong nan dihp. Eri, eh kin kanaitikihada eh ineng suwed, oh ni dihp eh kin pweidahr mehlel, e kin kahrehiong mehla.” (Seims 1:14, 15) Emenemen aramas ele kin kapwaia eh ineng suwed kan. Aramas pil sohsohki dihp. Dihp kak kalaudehla ineng suwed kan oh kahrehda imwila suwed kan. (Rom 7:21-23) Ei, dihp “kin kakaun” aramas akan oh kahrehiong ren liduwih soahng suwed kan me kin kahrehda kahpwal kan. (Rom 5:21) Patehng met, aramas suwed kan kak kahrehiong meteikan en pil wiahda me suwed.—Lepin Padahk 1:10-16.

Ahpw, Sehdan me Tepil me kin keieu kahrehda soahng suwed kan en kin wiawi. Ih me tepin kahrehda suwed en mihla nan sampah. Sises Krais kin ketin kahdaneki Sehdan “me suwed” oh “kaunen sampah wet” me wehwehki kaunen koasoandi en aramas suwed kan. Pali laud en aramas kin peikiong Sehdan ni arail kin kapwaiada dahme e mwahuki oh pohnsehsehla sapwellimen Siohwa ahl kan. (Madiu 6:13; Sohn 14:30; 1 Sohn 2:15-17) 1 Sohn 5:19 mahsanih: “Sampah unsek mi pahn manaman en Me Suwedo.” Ni mehlel Sehdan oh ienge tohnleng kan kin “pitipitih sampah pwon” oh kin kahrehda me suwed ong sampah. (Kaudiahl 12:9, 12) Ei, Sehdan me Tepil me kin keieu kahrehda me suwed en kin wiawi.

Eklesiasdes 9:11 kin kasalehda pil ehu kahrepen lokolok oh kahpwal. E mahsanih: “Paisuwed kin lelohng aramas koaruhsie.” Sises Krais mahsanih duwen kahpwal ehu me pidada aramas 18 ar mehkihla pwupwudi en wasahn iroir ehu. (Luk 13:4) Irail mehla pwehki re mihmi wasao ahnsou me kahpwalo wiawi. Soahng wet kin pil wiawi rahnpwukat. Karasepe, block ehu kak kiris sang nan pehn tohndoadoahk men me iang kokou ihmw ileile ehu oh pwupwudi oh kauwehla aramas men me alialu limwahn wasao. Ia duwe, Koht me ketin kahrehda met en wiawi? Soh. Sohte me koasoanehdi oh kasik me met pahn wiawi. Met pil duwehte ahnsou me soumwahu ehu pahn lelohng peneinei ehu de mehlahn emen me kahrehda seri kei en sepwoupwoula oh lih emen en liohdihla.

Eri e sansal me Koht sohte kin ketin kahrehda me suwed de kahpwal kan. Ahpw Siohwa kin kupwurki en kihsang me suwed oh aramas akan me kin kahrehda me suwed. (Lepin Padahk 2:22) Ni mehlel e pahn ketin wia laud sang met. Paipel kin kasalehda me kupwuren Koht iei en doadoahngki Krais pwehn “kauwehla doadoahk en Tepilo.” (1 Sohn 3:8) Koasoandi suwed en sampah me kin poahsoankihda noahrok, kailok, oh wiewia suwed kan pahn kasohrala. Koht pahn “ketin limwihasang pilen masarail koaros” oh pahn kaimwisekala lokolok koaros. (Kaudiahl 21:4) Ahpw ele ke pahn idek: ‘Dahme kahrehda Koht saikinte wia met? Dahme kahrehda e kin ketin mweidohng me suwed oh lokolok en kin wiewiawi leledo rahnwet?’ Pasapengpen peidek pwukat kin dierek nan Paipel me pid Adam oh Ihp.

Ire Kesempwal Ehu Pwarada

Kahrepen Koht eh ketin mweidohng me suwed en mihmi leledo rahnwet kin pidada dahme wiawi mwurinte tepin aramas kapikipikda. Met kihda ire kesempwal ehu de peidek ehu me pid Sounkapikadao, oh peidek wet sohte kak mwadang pasapengla. Kitail pahn tehkpene dahme wiawi.

Siohwa Koht ketin kapikada tepin ohl oh lih nin duwen aramas unsek kei oh ketikihdi ira nan Paradais. E ketikihong ira kisakis ehu me kahrehiong ira en weksang mahn akan. Kisakis wet iei saledek en pilipil. (Senesis 1:28; 2:15, 19) Pwehki re ahneki saledek wet, Adam oh Ihp kak doadoahngki ara koahiek en madamadau pwehn pilada en poakohng, papah oh peikiong ara Sounkapikadao. Re pil kak pilada en uhtohrda sang Koht oh sapeikiong ih.

Pwehn ketikihong Adam oh Ihp ahnsou en kasalehda ara limpoakohng ih, Koht mehlelo ketin keinepwihsang ira mehkot. E ketin kehkehlikihong Adam: “Ke kak tungoale wahntuhke koaros me mi nan mwetuwelet, ahpw ihte wahntuhkehn kehsehki aramas dahme mwahu oh dahme suwed me ke sohte pahn tungoale, ma ke pahn tungoale, ke pahn mehkihla rahnohte.” (Senesis 2:16, 17) Pwehn kolokol ara nanpwungmwahu rehn Koht oh pwehn wia kamwahu ong ira oh ara peneinei, Adam oh Ihp en dehr tungoale wahn tuhkeo. Ahpw ia duwe, ira pahn peikiong Koht?

Paipel kin kasalehiong kitail dahme wiawi. Sehden me Tepil doadoahngki sineik men oh ndaiong Ihp: “Mehlel apwoat me Koht ketin keinepwihsang kumwa en dehr tungoale wahntuhke kan en nan mwetuwelet?” Ni ahnsou me Ihp kasalehda dahme Koht mahsanih, Sehdan ndaiong ih: “Kumwa sohte pahn mehla. Koht mahsanih men pwehki eh mwahngih me ni ahnsowohte me kumwa pahn tungoale wahntuhkehn, kumwa pahn marainla oh duwehla Koht, pwe kumwa pahn esehla dahme mwahu oh dahme suwed.” Met kahrehda Ihp en lingankihda tuhkeo oh men tungoalehda wah ko, “ih eri dolung wahntuhkeo oh tungoale.” Iren Paipel wet pousehla mahsanih: “E ahpw pil kihong eh pwoudo pwe en pil iang tungoale. Eh pwoudo ahpw pil iang tungoale.” (Senesis 3:1-6) Adam oh Ihp doadoahngki ni sapwung ara saledek en pilipil, ira eri dipada pwehki ara sapeikiong Koht.

Ke kak wehwehki dahme re uhdahn wiadahr? Tepil uhwongada dahme Koht mahsanihong Adam. Dahme Sehdan nda kin kasalehda me Adam oh Ihp sohte anahne Siohwa pwehn pilada dahme mwahu oh dahme suwed. Sehdan kihda peidek ehu duwen sapwellimen Siohwa pwuhng en kaunda aramas. Ire kesempwal wet me Sehdan kihda iei: Ia duwe, Siohwa sapwellimaniki pwuhng en kaunda aramas? Ia duwen Koht mehlel eh ketin sapengla peidek wet?

Ahnsou Laud me Anahn

Siohwa sapwellimaniki manaman en kasohrehla me silimeno, Sehdan, Adam, oh Ihp. E sansal me Koht manaman sang irail. Ahpw Sehdan sohte kin peikasalki sapwellimen Koht manaman. E kin peikasalki ma Siohwa sapwellimaniki pwuhng en kaunda aramas. Ire wet kin pidada tohnleng koaros oh aramas koaros. Irail koaros anahne ese me re anahne doadoahngki saledek en pilipil ni ahl pwung. Re anahne peikiong sapwellimen Koht koasoandi kan koaros. Ma soh, imwila suwed pahn wiawi me duwehte aramas men pahn ohkihla ma e pahn lus sang pohn ihmw ileile ehu. (Kalesia 6:7, 8) E pahn wia kamwahu ong tohnleng koaros oh aramas koaros en kilang imwila suwed en uhtohrda sang Koht. Met kin anahne ahnsou laud.

Kitail kak karasahda met: Ia duwen ma pahpa men nan ehu peneinei pahn siai ong emen pahpa nan ehu peneinei tohrohr pwehn kasalehda ihs me kehlail. Met pahn mwadang sansalda. Ni ara pahn pwek takai kan, pahpao me kak pwekada takai me keieu toutou me pahn keieu kehlail. Ahpw ia duwen ma siaio pidada mehnia pahpa me uhdahn poakohng nah seri kan oh ma seri kan pil poakohng ih? De ma e pidada mehnia pahpa me kin keieu apwalih mwahu eh peneinei? Ara kasalehda ara kehl de lokaia kan sohte pahn itar pwehn sapengla ire ko. Ahnsou laud me anahn pwe koaros en kak kilang wekpeseng en wiewia kan en pahpa riemeno oh pilada mehnia pahpa me keieu mwahu.

Dahme Ahnsou Pwukat Kin Kasalehda?

Mpen sounpar 6,000 dower powe sang ahnsou me Sehdan peikasalki sapwellimen Koht pwuhng en kaunda aramas. Dahme poadopoad kin kasalehda? Medewehla ire riau me en Sehdan uhwong Koht kin kasalehda. E ndaiong Ihp: “Kumwa sohte pahn mehla.” (Senesis 3:4) Ni eh nda me Adam oh Ihp sohte pahn mehla ma re pahn tungoale wahntuhkeo, Sehdan nda me Siohwa me likamw. Met wia karaun likamw ehu! Ma Koht me likamw duwen ire wet, eri, ia duwen atail kak likih ih ong soahng teikan? Ahpw dahme ahnsou kan me dower powe kin kasalehda duwen met?

Adam oh Ihp lelohngehr soumwahu, medek, mahla oh kedekedeo mehla. Paipel mahsanih duwen Adam: “E ahpw sipalla ni eh sounpar 930.” (Sen. 3:19; 5:5) Sang Adam, aramas koaros sohsohki soahng pwukat. (Rom 5:12) Ahnsou kan me dower powe kadehdedahr me Sehdan “ih likamw men, oh pil semen soangen likamw koaros,” oh Siohwa “sohte kak ketin wiahda likamw.”—Sohn 8:44; Ipru 6:18.   

Sehdan pil ndaiong Ihp: “Koht mahsanih men pwehki eh mwahngih me ni ahnsowohte me kumwa pahn tungoale wahntuhkehn, kumwa pahn marainla oh duwehla Koht, pwe kumwa pahn esehla dahme mwahu oh dahme suwed.” (Senesis 3:5) Ni eh doadoahngki lokaiahn widing pwukat, Sehdan kin kangoange aramas akan en kaunda pein irail. Pwehn pitihdi irail, e kin nda me aramas pahn pweida mwahu ma re pahn uhtohrda sang Koht. Ia duwe, met mehlel?

Nan poadopoad, kaundahn aramas kin kohda oh pil sohrala. Aramas kin songehr soangsoangen koperment koaros. Ahpw wiewia suwed kan kin pwurepwurehng wiawi ong aramas akan. Mpen sounpar 3,000 samwalahr, emen sounnting en Paipel koasoia: “Ekei aramas ahneki manaman, a ekei kin wie lokolok pahn ar manaman.” (Eklesiasdes 8:9) Soukohp Seremaia pil ntingihdi: “Sohte aramas emen me kaunda pein eh mour.” (Seremaia 10:23) Kekeirdahn palien sains pil sohte kak kasalehda me aramas kak kaunda pein irail ni pwung. Ahnsou kan me dower powe kin kasalehda me iren Paipel pwukat me mehlel.

Dahme Ke Pahn Wia?

Ahnsou kan me Koht ketin mweidohng kin kadehdehda me Sehdan me sapwung me pid sapwellimen Siohwa pwuhng en kaunda. Siohwa Koht iei Kaunepen lahng oh sampah. E sapwellimaniki pwuhng en kaunda sapwellime kapikipikda kan oh sapwellime kaunda me keieu mwahu. Tohnleng kan kin momour pahn kaundahn Koht oh eseier kamwahupen sapwellime kaunda, kahrehda re kin patohwanohng Koht: “Maing at Kaun oh at Koht! Komwi me uhdahn warohng sapwellimanki lingan, wahu, oh roson. Pwe komwi me ketin wiadahr mehkoaros, oh pwehki kupwuromwien, me mehkoaros mihmiehki oh momourki.”—Kaudiahl 4:11.

Eri, ia omw madamadau duwen sapwellimen Koht kaunda? Ke pwungki me Koht me sapwellimaniki pwuhng en kaunda kowe? Ma ei, ke anahne kasalehda me ke pwungki sapwellime kaunda. Ke kak wia met ni omw kin kapwaiada padahk mehlel kan oh kaweid kan en sapwellime Mahsen me iei Paipel, nan omw mour. “Koht iei limpoak” oh sapwellime kosonned kan oh kehkehlik kan kin poahsoankihda sapwellime limpoak ong kapikipikda kan. (1 Sohn 4:8) Siohwa sohte kin ketin irehsang kitail mehkot mwahu. Ke kak tamataman kaweid en Paipel wet: “Likih KAUN-O ni mohngiongomw unsek. Dehr koapworopworki mehkan me ke pein lemeleme me ke ese. Tamanda KAUN-O ni omw wiewia kan koaros, oh e pahn ketin kasalehiong uhk ahl me pwung.”—Lepin Padahk 3:5, 6.

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 7]

Pilada sapwellimen Koht kaunda ni omw kin onopki Paipel oh kapwaiada

[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 4]

© Jeroen Oerlemans/Panos Pictures

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share