Kekeirda nan Padahk Mehlel ni Omw Kin Kahlemengih Ahn Pohl Mehn Kahlemeng
“I wiahier uwen ei kak nan mour wet, me rasehng weirentang, I kanekelahr weir wet, oh I pil kolokolete pwoson.”—2 TIM. 4:7.
1, 2. Soangen wekidekla dah kan Sohl en Tarsus wiahda, oh soangen doadoahk kesempwal dahieu e tepida wia?
IH OHL loalokong men oh e kin wia pilipil teng. Ahpw e kin ‘weweidki ineng en paliwere kan oh kin kapwaiadahte mehkot me paliwere de pein eh lamalam kin nsenki.’ (Ep. 2:3) Mwuhr e koasoia me e kin “lahlahwe mahso, oh pil kaloke oh kauwe.” (1 Tim. 1:13) Ohlo iei Sohl en Tarsus.
2 Mwuhr, Sohl wiahda wekidekla laud nan eh mour. E kesehlahr eh mour en mahso oh nantihong ‘dehr medemedewehte kamwahupe, ahpw kamwahupen koaros.’ (1 Kor. 10:33) E wiahla ohl kadek men oh kin kasalehda eh limpoak ong irail me e kin kailongki mahs. (Wadek 1 Deselonika 2:7, 8.) E ntingihdi me e “wialahr sounkohwahn rongamwahu,” oh e kapatahiong: “Ngehi me keieu tikitik rehn sapwellimen Koht . . . kan, Koht ahpw ketikihong ie kalahngan wet, iei kalahngan en lohkihong mehn liki kan Rongamwahu duwen kapai lapalap kan en Krais me sohte kak nekila.”—Ep. 3:7, 8.
3. Ni ahl dahieu nein Pohl kisinlikou kan oh eh mehn kahlemeng en doadoahk en kalohk kak sewese kitail?
3 Sohl, me pil kin adaneki Pohl, kin kekeirda mwahu nan padahk mehlel. (Wiewia 13:9) Ehu ahl me kak kamwadangahla atail kekeirda nan padahk mehlel iei en kasawih nein Pohl kisinlikou kan oh eh doadoahk en kalohk, oh uhd kahlemengih eh mehn kahlemeng en pwoson. (Wadek 1 Korint 11:1; Ipru 13:7.) Kitail pahn kilang iaduwen met pahn uhdahn kamwakid kitail en koasoanehdi koasoandi mwahu en pein atail onop Paipel, kakairada limpoak mehlel ong aramas akan, oh ahneki madamadau pwung duwen pein kitail.
Ahn Pohl Koasoandi en Onop
4, 5. Iaduwen Pohl kin paiekihda pein eh onop Paipel?
4 Nin duwen emen Parisi me ‘wiahier nein Kamaliel tohnsukuhl oh aleier peneu kehlail nan Kosonned en seme kahlap ako,’ Pohl kin ese audepen iren Paipel kan. (Wiewia 22:1-3; Pil. 3:4-6) Mwurinte e papidaisla, e “mwadangete kohla Arepia”—nan Sapwtehn en Siria de mwein wasa meleilei ehu nan Arepia, wasa mwahu ong ih en doudouloale mehkan. (Kal. 1:17) E sansal me Pohl men doudouloale iren Paipel kan me kin kadehdehda me Sises iei Mesaia. Oh laud sang met, Pohl men kaunopada ong doadoahk me e pahn wia. (Wadek Wiewia 9:15, 16, 20, 22.) Pohl kin nantihong doudouloale ire kan me pid duwen Koht.
5 Pwehki Pohl kin loalokongkihla oh wehwehkihla audepen Paipel ni eh wia pein onop en Paipel, e kak koahiek en padahngki padahk mehlel. Karasepe, nan sinakoke nan Andiok en Pisidia, Pohl kin doadoahngki iren Paipel limau de tohtohsang sang Palien Pwuhk Sarawi ni Lokaiahn Ipru pwehn kadehdehda me Sises iei Mesaia. Pohl pil kin koasoia duwen ekei audepen iren Paipel kan. Pwehki mwomwen eh padahk en Paipel uhdahn kamwakid aramas kan, “mehn Suhs tohtohie, oh pil mehn liki tohtohie me wekiong pelien lamalam en mehn Suhs, re ahpw idawehnla Pohl oh Parnapas” pwehn kalaudehla arail wehwehki dahme irail ahpwtehn rongehr. (Wiewia 13:14-44) Mwurin sounpar ehu ni ahnsou me pwihn en mehn Suhs akan nan Rom kohieila rehn Pohl nan wasa me e kin koukousoan ie, e “kawekawehwehiong irail oh padapadahkihong irail duwen Wehin Koht. E song en kawekirailla ni eh kawehwehda ekei iren nan Kosonned en Moses oh nan pwuhken soukohp ako.”—Wiewia 28:17, 22, 23.
6. Dahme kin sewese Pohl en tengeteng oh kehlail ni ahnsou me e lelohng kahpwal kan?
6 Ni ahnsou me Pohl kin lelohng kahpwal kan, e kin kaukaule tehk iren Paipel kan oh ale kehl sang nan mahsen en Koht. (Ipru 4:12) Ni ahnsou me Pohl kin selidi nan Rom mwohn eh kamakamala, e peki rehn Timoty en wahla reh “pwuhk ko” oh “pwuhk kan me wiawihkihda kilin sihpw.” (2 Tim. 4:13) E sansal me soangen pwuhk pwukat iei kisehn Palien Pwuhk Sarawi ni Lokaiahn Ipru me Pohl kin doadoahngki ong pein eh onop. En loalokongkihla iren Paipel kan ni eh kin idawehn koasoandi en pein onop Paipel me inenen kesempwal ong Pohl pwehn tengeteng oh kehlail.
7. Kamwahu dah kan ke kak ale sang ahmw kaukaule onop Paipel?
7 Kaukaule onop Paipel oh doudouloale pahn sewese kitail en kekeirda nin duwen Kristian akan. (Ipru 5:12-14) Me pid duwen kesempwalpen Mahsen en Koht, sounmelkahkao koulki: “I kesempwalki kosonnedo me komwi ketikihdo sang mwohni en sampah koaros. Sapwellimomwi kosonnedo kin ieiang ie ahnsou koaros oh kin kahrehda ei loalokong sang ei imwintihti. I kin kadohwansang ie soangen tiahk suwed koaros, pwehki ei kin ngoangki peikiong sapwellimomwi mahsen.” (Mel. 119:72, 98, 101) Mie ahmw koasoandi en pein onop Paipel? Ke kin kaunopadahng pwukoa kan nan mwomwohdiso me ke kin kasikasik ale ehu rahn ni ahmw kin wadek Paipel rahn koaros oh doudouloale dahme ke kin wadek?
Sohl Sukuhlikier en Poakohng Aramas akan
8. Iaduwen ahn Sohl wiewia ong irail akan me sohte kin iang palien lamalam en mehn Suhs akan?
8 Mwohn Sohl wiahla emen Kristian, e kin poadidiong eh palien lamalam, ahpw e sohte kin nsenohki aramas akan me sohte kin iang palien lamalam en mehn Suhs akan. (Wiewia 26:4, 5) E kilang ekei mehn Suhs akan ar kate Stipen oh e pwungki wiewia wet. Eh kilangada wiewia wet ele kahrehiong Sohl en lemeleme me e pwung en kaloke Kristian akan oh mwein e lemeleme me Stipen warohng kamakamala. (Wiewia 6:8-14; 7:54–8:1) Paipel mahsanih: “Sohl ahpw songosong en kauwehla mwomwohdiso, ni eh papahngseli ehuehu ihmw kan oh wurahdekiei me pwosonlahr akan, ohl oh lih, oh keseirailong nan imweteng.” (Wiewia 8:3) E ‘pil kohkilahr nan kahnimw en wehin liki kan pwehn kaloke irail.’—Wiewia 26:11.
9. Dahme kamwakid Sohl en pwurehng kasawih mwomwen eh wiewia kan ong aramas akan?
9 Sohl wia kohkowohng Damaskus pwehn kaloke sapwellimen Krais tohnpadahk kan me kin kousoan wasao, oh ih ahnsou me Kaun Sises ketin pwarodohng ih. Marain kapwuriamwei en sapwellimen Koht Ohlo kahrehiong Sohl en maskunla oh anahne sawas en meteikan. Mwohn Siohwa ketin doadoahngki Ananaias pwehn kamwahwihala mesen Sohl, ahn Sohl lamalam ong aramas akan wekila douluhl. (Wiewia 9:1-30) Mwurin eh wialahr emen sapwellimen Krais tohnpadahk, e kin nantihong en wiahiong aramas koaros duwehte me Sises kin ketin wiahiong aramas. Met wehwehki me en kesehla tiahk lemei oh ‘wia uwen eh kak pwehn ahneki popohl rehn aramas koaros.’—Wadek Rom 12:17-21.
10, 11. Iaduwen Pohl kin kasalehiong aramas akan limpoak mehlel?
10 Pohl sohte kin itarki ihte ahneki popohl rehn meteikan. E men kasalehong irail limpoak mehlel, oh doadoahk en kalohk en Kristian kin kihong ih ahnsou mwahu en wia met. Nan eh tepin seiloak en misineri, e kin kalohki rongamwahu nan Eisia. Mendahki Pohl oh ienge kan kin lelohng uhwong laud, irail kin nantihlahte sewese aramas opampap kan en wiahla Kristian akan. Irail pwurehng mwemweitla Listra oh Aikoniomw, mendahki irail me uhwong kan song en kemehla Pohl nan kahnimw pwukat mahs.—Wiewia 13:1-3; 14:1-7; 19:23.
11 Mwuhr, Pohl oh ienge kan rapahkihda aramas akan me kin men ahneki nanpwungmwahu rehn Koht nan kahnimw en Pilipai nan Masedonia. Emen mehn liki me wekiong palien lamalam en mehn Suhs akan me adaneki Lidia kin rong rongamwahu oh wiahla emen Kristian. Kaun akan wokih Pohl oh Sailas oh salihirahdi nan imweteng. Ahpw Pohl kalohk ong silepen imwetengo, oh ih oh eh peneinei papidaisla oh wiahla tohnkaudok kan en Siohwa.—Wiewia 16:11-34.
12. Dahme kin kamwakidada ohl lemei Sohl en wiahla wahnpoaron limpoak Pohl?
12 Dahme kahrehda Sohl, me kin kaloke Kristian akan mahs, iangala pwoson en irail Kristian akan? Dahme kin kamwakidada ohl lemei Sohl en wiahla wahnpoaron kadek oh limpoak Pohl, me kin perenki tounmeteikihla moure pwe meteikan en kak sukuhliki padahk mehlel duwen Koht oh Krais? Pohl kin pein kawehwehda: ‘Koht . . . ketin malipe ie pwe I en papah ih oh ketin kupwurehda en ketin kasalehiong ie Sapwellime Iehros.’ (Kal. 1:15, 16) Pohl ntinglahng Timoty: “Pwehki iei kahrepe wette me Koht ketin mahkikihong ie, pwe I en kak kasalehda uwen laud en Krais Sises eh ketin kanengamahiong ie. Mehnda ma I suwedsang me dipan akan koaros ahpw I en wiahla mehn kahlemengih ehu ong koaros me pahn pwoson Krais mwuhr oh ale mour soutuk.” (1 Tim. 1:16) Siohwa ketin mahkohng Pohl, oh kadek sapan oh mahk me Pohl alehdi kin kamwakid ih en kasalehiong meteikan limpoak ni eh kin kalohkihong irail rongamwahu.
13. Dahme kin kamwakid kitail en kasalehiong meteikan limpoak, oh iaduwen kitail kak wia met?
13 Siohwa pil kin ketin mahkohng dipatail kan oh atail sapwung kan. (Mel. 103:8-14) Sounmelkahkao patohwanohng Siohwa: “Ma komw pahn ketin kilelehdi dipat akan, ihs me kak pitsang sapwellimomwi kadeik?” (Mel. 130:3) Ma sohte sapwellimen Koht mahk, sohte emen rehtail kak ahneki peren en doadoahk sarawi, oh kitail sohte kak koapworopworki en ahneki mour soutuk. Sapwellimen Koht kadek sapan me inenen laud ong kitail koaros. Ihme kahrehda duwehte Pohl, kitail anahne en men kasalehiong meteikan limpoak ni atail kin kalohk ong irail oh padahkihong irail padahk mehlel oh kakehlailih iangatail Kristian akan.—Wadek Wiewia 14:21-23.
14. Iaduwen kitail pahn kak ele kalaudehla atail doadoahk ong Koht oh kamwahwihala atail doadoahk en kalohk?
14 Pohl men kalaudehla eh doadoahk en kalohk oh wiahla sounkalohk koahiek men en rongamwahu, oh sapwellimen Sises mehn kahlemeng kin sair mohngiongi. Ehu ahl me sapwellimen Koht Ohlo kin kasalehiong aramas kan limpoak laud iei sapwellime doadoahk en kalohk. Sises mahsanih: “Rahket me inenen laud, a tohndoadoahk kan me malaulau. Kumwail eri kapakap oh peki rehn Kaunen rahket pwe en ketin kadarodo tohndoadoahk tohto pwe re en iang doadoahk.” (Mad. 9:35-38) Pohl kin wia sounkalohk ngoang men pwehn pahrekiong eh kapakapki tohndoadoahk tohto. Iaduwen kowe? Ke kak kamwahwihala ahmw doadoahk en kalohk? De ke kak kalaudehla ahnsou me ke kin doadoahngki ong doadoahk en kalohki Wehio, mwein koasoanehdi ahmw mour pwe ken kak wiahla pioneer men? Kitail en kasalehiong meteikan limpoak mehlel ni atail kin “kihong irail mahsen en komour.”—Pil. 2:16.
Ahn Pohl Madamadau Duwen Pein Ih
15. Iaduwen Pohl kin kilangwohng pein ih oh ienge Kristian akan?
15 Nin duwen sounkalohk en Kristian men, Pohl kin wia mehn kahlemeng mwahu ong kitail ni pil ehu ahl. Mendahki Pohl kin ahneki pwukoa tohto nan mwomwohdisohn Kristian, e kin wehwehki me e sohte kin pein alehdi kapai pwukat oh sohte konehng en kasik ale pwukoa pwukat pwehki pein eh koahiek. E kin wehwehki me kapai kan me e kin ahneki iei ahl kan me Koht kin ketin kasalehiong ih ki sapwellime kadek sapan. Pohl kin pohnese me Kristian teikan pil sounkalohki rongamwahu koahiek kei. Mendahki mie eh pwukoa nanpwungen sapwellimen Koht aramas akan, e kin kolokol lamalam en aktikitik.—Wadek 1 Korint 15:9-11.
16. Iaduwen Pohl kin kasalehda aktikitik oh mpahi ni ahnsou me e apwalih kahpwal me pid duwen sirkumsais?
16 Medewehla duwen iaduwen Pohl kin apwalih kahpwal ehu me pwarada nan kahnimw en Andiok en Siria. Mie saminimin nan mwomwohdisohn Kristian me pid duwen sirkumsais. (Wiewia 14:26–15:2) Pwehki Pohl kin idihdda en tiengla mwowe en kalohk ong mehn Liki kan me sohte sirkumsais, e kakete lemeleme me ih me koahiek en apwalih irail me kaidehn mehn Suhs akan oh kakehr kapwungala kahpwalo. (Wadek Kalesia 2:8, 9.) Ahpw ni ahnsou me e sansalda me Pohl sohte kak pein kapwungala ireo, ni lamalam en aktikitik oh mpahi, e idawehnla koasoandi en tuhwong governing body, pwihn en wahnpoaron kan oh elder kan nan Serusalem, pwehn koasoiapene duwen ireo. E uhdahn miniminiong pwihno ni ahnsou me re rong duwen ireo, wiahda pilipil ehu, oh idihada ih en wia emen arail meninkeder. (Wiewia 15:22-31) Pohl eri wie mehn kahlemeng mwahu en ‘wauneki’ ienge Kristian akan.—Rom 12:10b.
17, 18. (a) Soangen pepehm dahieu Pohl kin kakairada ong irail nan mwomwohdiso kan? (b) Dahme mwekid en elder kan en Episos ong Pohl ni ahnsou me e pahn mweselsang irail kin kasalehda duwen ih?
17 Pwehki Pohl kin aktikitik, e sohte kin kadakadohwan pein ih sang rie brother kan oh sister kan nan mwomwohdiso. Ah e kin karanihirailla. Ni kaimwiseklahn nah kisinlikou ong mehn Rom kan, e rahnmwahu ong aramas tohtohsang riehk oh doadoahngki ederail. Pali laud en ederail sohte kin pwarada nan wasa teikan nan Paipel, oh me malaulau me ahneki pwukoa laud kan. Ahpw irail sapwellimen Siohwa ladu lelepek kei, oh Pohl kin uhdahn poakohng irail.—Rom 16:1-16.
18 Ahn Pohl irair en aktikitik oh kadek kin kakehlailih mwomwohdiso kan. Mwurin Pohl tuhwong elder kan me kohsang Episos, “irail koaros ahpw pwoalehdi Pohl, sengiseng oh metik. Re ahpw inenen nsensuwedkihla koasoio me dene irail sohte pahn pil pwurehng kilang.” Irail sohte pahn kasalehda mwekid wet ni ahnsou me Pohl pahn mweselsang irail ma ih ohl aklapalap men me kin uhtohr sang rehrail.—Wiewia 20:37, 38.
19. Iaduwen kitail kak kasalehda “mpahi” nan atail wiewia ong iangatail Kristian akan?
19 Koaros me kin men kekeirda nan padahk mehlel anahne kahlemengih ahn Pohl irair en aktikitik. E kangoange ienge Kristian akan: “Kumwail dehr wia mehkot sang ni amwail ineng en roporop ong pein kumwail de suwei mwahl; ahpw kumwail mpahipene nanpwungamwail, oh dehr wiahki me kumwail mwahusang aramas teikan.” (Pil. 2:3) Iaduwen kitail kak idawehn kaweid wet? Ehu ahl iei en miniminiong elder kan nan atail mwomwohdiso, idawehn arail kaweid oh utungada arail koasoandi me pid dihp laud kan nan mwomwohdiso. (Wadek Ipru 13:17.) Pil ehu ahl iei en uhdahn wauneki riatail brother oh sister koaros nan mwomwohdiso. Mwomwohdisohn sapwellimen Siohwa aramas akan kin kalapw wiawihkihda aramas akan me kohsang soangsoangen wehi, tiahk, oh keinek kan. Duwehte Pohl, kitail sou anahne sukuhliki en kasalehda kadek ong aramas koaros oh en dehr lipilipilki irail? (Wiewia 17:26; Rom 12:10a) Kitail kin ale kangoang en ‘kasamwo nan mohngiongitail riatail kan ong ni lingan en Koht, nin duwen Krais eh ketin kasamwokitailehr nan kupwure.’—Rom 15:7.
“Tang Kehlail” nan Weirentang ong Mour
20, 21. Dahme pahn sewese kitail en kanekehla weirentang ong mour?
20 Mour en Kristian kak karasaraski weirentang reirei ehu. Pohl ntingihdi: “I wiahier uwen ei kak nan mour wet, me rasehng weirentang, I kanekelahr weir wet, oh I pil kolokolete pwoson. Eri, met kisakis en powehdi awiawih ie pwehki ei pwungla rehn Koht, me Kaun-o, Sounkopwung pwung, pahn ketikihong ie ni Rahno; ahpw kaidehn ong iehte, ahpw pil ong koaros me kin awiawih ni limpoak eh pahn ketido.”—2 Tim. 4:7, 8.
21 En idawehn ahn Pohl mehn kahlemeng pahn sewese kitail en kanekehla weirentang ong mour soutuk. (Ipru 12:1) Eri, kitail en doulahte kekeirda nan padahk mehlel ni koasoanehdi oh idawehn koasoandi mwahu en pein onop Paipel, kakairada limpoak ong aramas akan, oh kolokol lamalam en aktikitik.
Iaduwen Ke Pahn Sapeng?
• Iaduwen Pohl kin paiekihda eh kin kaukaule onop Paipel?
• Dahme kahrehda limpoak loal ong aramas kesempwal ong Kristian mehlel kan?
• En ahneki mehnia irair kan pahn sewese uhk en dehr lipilipilki aramas?
• Iaduwen ahn Pohl mehn kahlemeng kak sewese uhk en miniminiong elder kan nan ahmw mwomwohdiso?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 27]
Duwehte Pohl, ale kehl sang nan iren Paipel kan
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 28]
Kasalehda limpoak ki omw kin ehukihong meteikan rongamwahu
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 29]
Ke ese dahme kamwakid brother kan en poakohng Pohl?