Mahsen en Siohwa Kin Ieias
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Deselonika oh Timoty
MWOMWOHDISO kapw nan Deselonika lelohng uhwong sangete ni ahnsou me e wiawihda ni ahnsou me wahnpoaron Pohl mwemweitla wasao. Ni ahnsou me Timoty sounpar rieisek samwa, e pwurodohsang Deselonika oh wahdo rohng kaperen ehu. Met kamwakid Pohl en ntingihdi ehu kisinlikou ong mehn Deselonika kan pwehn kapinga oh kangoange irail. Kisinlikou wet wiawihda ni imwin pahr 50 C.E., oh iei keieun kisinlikou me Koht kamwakid Pohl en ntingihedi. Ekiste mwuri, e pil ntingihedi kisinlikou keriau ong Kristian akan nan Deselonika. Nan kisinlikou keriau wet, e kapwungala madamadau sapwung me ekei ahneki oh kangoange brother kan en tengedihong arail pwoson.
Mpen sounpar eisek mwuri, Pohl mih nan Masedonia oh Timoty mih nan Episos. Pohl ntinglahng Timoty oh kangoange en mihmihte nan Episos pwehn sewese brother oh sister kan en kak kolokolete arail nanpwungmwahu rehn Siohwa mendahki mie sounpadahk likamw kan nan mwomwohdiso. Ni ahnsou me Kristian akan lelohng uhwong mwurin kahnimw en Rom lulda nan pahr 64 C.E., Pohl ntingihedi nah kisinlikou keriau ong Timoty. Ih kaimwiseklahn nah kisinlikou me Koht kamwakid ih en ntingihedi. Rahnwet kitail kak paiekihda kangoang oh kaweid me kohda nan nein Pohl kisinlikou pahieu pwukat.—Ipru 4:12.
“PEPEHD”
Pohl kapinga mehn Deselonika kan pwehki ‘arail doadoahk en pwoson, arail doadoahk en limpoak, oh arail kanengamah.’ E padahkihong irail me irail iei eh ‘koapworopwor oh peren kowahlap.’—1 Des. 1:3, NW; 2:19.
Mwurin e kangoange Kristian akan nan Deselonika ren kamweit emenemen ki koapworopwor en kaiasada, Pohl nda: “Rahnen Kaun-o eh pahn leledo rasehng lipirap emen me kin pwarodo nipwong.” E kaweidkin irail en “pepehd” oh mwasamwasahn.—1 Des. 4:16-18; 5:2, 6.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
4:15-17—Ihs irail akan me “pwekipwekdahla pohn depwek kan pwehn tuhwong Kaun-o nan wehwe”? Iaduwen met eh wiawi? Irail pwukat iei Kristian keidi kan me momour ni ahnsou me Krais ketier nan mwoale nan Wehio. Irail “tuhwong Kaun-o” Sises nanleng wasa soh sansal. Pwe irail en kak wia met, irail anahne en mehla mahs oh iasada nin duwen ngehn akan. (Rom 6:3-5; 1 Kor. 15:35, 44) Ketier en Krais tepidahr kahrehda Kristian keidi kan me kin mehla nan atail ahnsou kin “pwekipwekdahla” de iasada ni ahnsowohte.—1 Kor. 15:51, 52.
5:23—Dahme Pohl kin kapakapki? Pohl kin koasoia duwen mwomwohdisohn Kristian me wiawihkihda towe tohto kan me pil iangahki Kristian keidi kan nan Deselonika. E sohte kin kapakapkihte me Koht en ketin pere mwomwohdiso. Ahpw e pil kin kapakapki me Koht en ketin pere madamadau en tohnmwomwohdiso. E pil kin kapakapki pwihn en Kristian keidi kan. (1 Kor. 12:12, 13) Kapakap wet kin kasalehda en Pohl nsenohki laud mwomwohdiso.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Ahl me keieu mwahu en kihda kaweid iei en kihda kaping mehlel oh kangoange pwehn kamwahwihala wasa kan me anahn.
4:1, 9, 10. Sapwellimen Siohwa tohnkaudok kan anahne en kaukaule kakairada arail nanpwungmwahu reh.
5:1-3, 8, 20, 21. Nin duwen rahn en Siohwa e kerendohr kitail anahne en “onohnop . . . kapwatkihda pwoson oh limpoak pwe en wia perehpen mwaremwaratail; oh atail lisoarop en mahwen, iei koapworopwor en mour soutuk.” Laud sang met kitail anahne tehk kanaiehng sapwellimen Koht Mahsen en kokohp iei Paipel.
“KEHLAIL OH TENGETENG”
Ekei nan mwomwohdiso wekidala dahme Pohl nda nan nah kisinlikou keieu oh nda me ‘ketier en Kaun-o’ kerendohr. Pwehn kapwungala madamadau sapwung wet, Pohl kasalehda dahme pahn wiawi mahs.—2 Des. 2:1-3.
Pohl kangoangehkin irail: “Kumwail kehlail oh tengeteng ong me mehlel ko me se padahkihongkumwailehr nan at padahk kan.” Pohl pil kaweid irail en ‘Kalekeirailsang Kristian akan me . . . sohte kin idawehn peneu kan me re kin panawihekin irail.’—2 Des. 2:15; 3:6.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
2:3, 8—Ihs “Aramas Suwedo” oh iaduwen irail pahn kasohrala? Pwihn en “Aramas Suwedo” iei kaunen pwihn en Kristian likamw kan. Me ahneki manaman en pakairki oh wia sapwellimen Koht kadeik ong me suwed kan iei “Mahseno”—sapwellimen Koht Sounkair Lapalap, Sises Krais. (Sohn 1:1) Kahrehda Sises pahn ketin kemehkihla Aramas Suwedo “angin silangi [sapwellime manaman].”
2:13, 14—Iaduwen Siohwa ketin pilada Kristian me keidi kan pwehn komourla? Me keidi kan pilipildahr nin duwen pwihn ehu ni ahnsou me Siohwa ketin koasoanehdi kadaudoken liho en sok pohn moangen Sehdan. (Sen. 3:15) Siohwa pil ketin kasalehda irair kan me irail anahne kapwaiada, doadoahk me irail pahn wia oh kasongosong kan me irail pahn lelohng. Siohwa eri ketin malipeiraildo nan “kalahngan wet.”
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
1:6-9. Sapwellimen Siohwa kadeik kan kin lipilipil.
3:8-12. Dehr doadoahngki kerendohn rahnen Siohwa en wia kahrepen kitail en dehr doadoahk pwehn apwalih kitail ong atail doadoahk en kalohk. Dangahnga kak kahrehong kitail en wiahla aramas me kin “lidere en aramas teikan ar doadoahk kan.”—1 Pit. 4:15.
“KANAKANAHIENG DAHME KOHIENG UHK NI LIKILIK”
Pohl kaweidki Timoty: “Wia omw tehtehn pei pwe ke en pei mwahu; oh ke en kolokol omw pwoson oh kadeikpen loalomw en mwakelekel.” Wahnpoarono kasalehda irair kan me ohl idihdda kan nan mwomwohdiso anahne en mourki. Pohl pil kaweidki Timoty: “Kalekeiukasang poadopoad akan me kin uhwong Koht.”—1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.
Pohl ntingihedi: “Ke dehr lipwoare ohl laud.” E pil kangoange Timoty: “Kanakanahieng dahme kohieng uhk ni likilik pwe ke en apwahpwalih. Kalekeiukasang koasoi kan me kin uhwong Koht, oh akamai mwahl akan me ekei aramas kin kahdaneki ‘Loalokong.’”—1 Tim. 5:1; 6:20.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
1:18; 4:14—Mehnia “kokohp” kan me pid Timoty? Kokohp pwukat pid ahn Timoty pwukoa ni ahnsou kohkohdo nan mwomwohdisohn Kristian. Kokohp pwukat wiawi ahnsou me Pohl wia eh mwemweit nan Listra nan eh seiloak en misineri keriau. (Wiewia 16:1, 2) Sang ni “kokohp” pwukat, ohl mah kan nan mwomwohdiso “pwil pehrail” pohn mwahnakapw Timoty ong pwukoa tohrohr ehu.
2:15—Iaduwen lih emen pahn ‘mourkihla eh naineki seri’? En naineki seri, apwalih seri kan, oh apwalih koasoandi en peneinei kak pere lih emen sang en wiahla emen me kin “lipahned oh liderewes.”—1 Tim. 5:11-15.
6:15, 16—Mahsen pwukat kin pid Siohwa Koht de Sises Krais? Mahsen pwukat kin pid Sises Krais. (1 Tim. 6:14) Kapahrekiong aramas akan me kin wia nanmwarki oh kaun akan, Sises “ihete Kaun en mehkoaros” oh ih kelepw me sapwellimaniki mour me sohte kak kasohrala. (Dan. 7:14; Rom 6:9) Sang ni eh ketidalahng nanleng, sohte aramas nin sampah “kak kilang” ih.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
4:15. Sohte lipilipil ma kitail ahpwtehn wiahla Kristian de sangete mahs, kitail anahne kaukaule kekeirda oh kakehlahda atail nanpwungmwahu rehn Siohwa.
6:2. Ma kitail kin doadoahk ong riatail Kristian men, kitail dehr kin isanekihla ahpw kitail en papah ih laud sang aramas akan likin mwomwohdiso.
“KALOHKISELI MAHSENO”
Pwehn kaunopada Timoty ong ahnsou apwal akan, Pohl ntingihedi: “Koht sohte ketikihong kitail masak, ahpw e ketikihong kitail kehl oh limpoak oh madamadau pwung.” E pil kaweidih Timoty: “Ladun Kaun-o men en dehr akamai. E pahn kin kadek ong aramas koaros, sounpadahk mwahu oh kanengamah men.”—2 Tim. 1:7, NW; 2:24.
Pohl kangoange Timoty: “Nantihong ni me mehlelo me ke padahngkiher oh uhdahn kamehlele.” Pwehki padahk me uhwong padahk mehlel kin wie paraparala, wahnpoarono kaweidih sounapwalih pwulopwul menet: “Kalohkiseli mahseno, ke en nantihong koasoakoasoia duwe, . . . panawih irail oh kakehlaka irail.”—2 Tim. 3:14; 4:2.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
1:13—Dahkot “mahsen mehlel kan”? “Mahsen mehlel kan” iei sapwellimen “Kaun Sises Krais” mahsen—padahk mehlel en Kristian. (1 Tim. 6:3) Dahme Sises kin ketin padahngki oh wia pahrekiong Mahsen en Koht, kahrehda “mahsen mehlel kan” pil kak wehwehki padahk en Paipel pwon. Mahsen mehlel pwukat iei padahk en iren Paipel koaros me sewese kitail en wehwehkihla dahme Siohwa kupwurki kitail en wia. Kitail kin kolokol padahk mehlel pwukat ni atail kin doadoahngki dahme kitail sukuhlikihsang nan Paipel.
4:13—Mehnia pwuhk me “wiawihkihda kilin sihpw” me Pohl peki? E kakete me Pohl peki kisehn Palien Pwuhk Sarawi ni Lokaiahn Ipru pwe en kak onop ni eh sensel nan Rom. Ekei pwuhk limilim pwukat wiawihkihda doaropwe oh ekei kilin mahn.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
1:5; 3:15. Kahrepe keieu me kahrehiong Timoty eh pwoson Sises Krais, pwoson ehu me kamwakid soahng koaros me Timoty kin wia, iei kasukuhl en Paipel me e ale sang ni eh tikitik. Ia uwen kesempwal emenemen tohnpeneinei en medewe mwahu iaduwen arail pahn kapwaiada arail pwukoa ong Koht oh neirail seri kan!
1:16-18. Ahnsou me riatail Kristian akan kin lelohng kahpwal kan, kalokolok kan, de pil selidi, kitail en kapakapki irail oh wia uwen atail kak pwehn sewese irail.—Lep. Pad. 3:27; 1 Des. 5:25.
2:22. Kristian akan ahpw mehlel irail me pwulopwul kan en dehr kedirepwkihla mwadong, koul, mehn kamweit kan, seiloak, oh koasoi me sohte katepe me pahn kihsang arail ahnsou ong wiewia kan me kin kaperenda Koht.
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 31]
Mehnia kisinlikou me Koht kamwakid wahnpoaron Pohl en ntingihedi keieu mwuhr?