“Ngoangkihte Wiewia me Mwahu”!
“[Sises] ketin tounmeteikihla pein ih pwehki kitail, pwe en kapitkitailsang soahng suwed koaros oh kamineikitailda pwe kitail en wiahla sapwellime kelehpw oh ngoangkihte wiewia me mwahu.”—TAITUS 2:14.
1. Nan Nisan 10 pahr 33, dahme wiawi nan tehnpaso ahnsou me Sises ketila wasao?
RAHNO iei Nisan 10 pahr 33, rahn keite mwohn kasarawien Pahsohpa. Aramas tohto me kohdo nan Serusalem pwehn kaudok mi nan tehnpaso kasikasik kasarawio. Dahme pahn wiawi ni ahnsou me Sises pahn ketila wasao? Madiu, Mark oh Luk me wia sounnting en Rongamwahu kasalehda me met iei keriapak en ahnsou me Sises ketin kasarehieisang irail kan me wie netinet oh pwapwain dipwisou nan wasao. E ahpw wekidedi en sounkawilian mwohni ko ar tehpel oh dewen sounnet mwuroi ko. (Mad. 21:12; Mark 11:15; Luk 19:45) Sapwellimen Sises ngoang sohte kin tikitikla sang ni ahnsou me e ketin wia soahngohte pahr siluh mwowe.—Sohn 2:13-17.
2, 3. Ia duwen atail ese me sapwellimen Sises ngoang kin laudsang en ihte kamwakelehda tehnpaso?
2 Pwuhken Madiu kasalehda me sapwellimen Sises ngoang ahnsowo kin laudsang en ihte kamwakelehda tehnpaso. E pil kin ketin kamwahwihala me maskun kan oh me nehtuk kan me patohla reh. (Mad. 21:14) Pwuhken Luk pil kasalehda duwen sapwellimen Sises wiewia teikan. “[Sises] eri kin ketin padapadahk rahn koaros nan Tehnpas Sarawio.” (Luk 19:47; 20:1) Sapwellimen Sises ngoang kin inenen sansalda nan sapwellime doadoahk en kalohk.
3 Mwuhr, wahnpoaron Pohl ntinglahng Taitus oh kawehwehda me Sises “ketin tounmeteikihla pein ih pwehki kitail, pwe en kapitkitailsang soahng suwed koaros oh kamineikitailda pwe kitail en wiahla sapwellime kelehpw oh ngoangkihte wiewia me mwahu.” (Taitus 2:14) Ni ahl dah kan me kitail rahnwet kak “ngoangkihte wiewia me mwahu”? Oh ia duwen mehn kahlemeng en irail nanmwarki mwahu kan en Suda kin kangoange kitail?
Ngoangki Kalokalohk oh Padapadahk
4, 5. Ni ahl dah kan me nanmwarki pahmen en Suda kin ngoangki wiewia mwahu kan?
4 Asa, Seosopat, Esekaia, oh Sosaia koaros kin koasoanehdi pwihn en aramas pwehn kamwakelehsang kaudok en dikedik en eni kan nan Suda. Asa “ketikihsang pei sarawien mehn liki kan oh wasahn kaudok en me rotorot akan, kauwehla uhr takai sarawi kan, oh pelehdi sansal kan en koht lih Asera.” (2 Kron. 14:3) En Seosopat ngoang ong kaudok en Siohwa kin kihong ih eimah pwehn “kamwomwala wasahn kaudok en me rotorot akan koaros oh kilel en koht lih Asera nan Suda.”—2 Kron. 17:6; 19:3.a
5 Mwurin rahn isuh en kasarawien Pahsohpa me Esekaia koasoanehdi nan Serusalem, “aramas koaros en Israel ahpw patohla nan kahnimw koaros en Suda oh kauwehla uhr takai, pelehdi sansal en koht lih Asera, oh kamwomwala pei sarawi kan oh wasahn kaudok en me rotorot akan. Re wiahiong soahngohte wasa koaros nan Suda, oh nan sapwen Pensamin, Epraim, oh Manase; irail koaros eri pwuralahng nan arail wasa kan.” (2 Kron. 31:1) Sosaia wiahla nanmwarki ni ahnsou me eh sounpar waluh. Paipel mahsanih: “Ni kawaluhn sounpar me Sosaia wiewiahki nanmwarki, nindokon eh wie pwulopwulte, e tapihada kaudokiong Koht en eh pahpa kahlap Nanmwarki Depit. Mwurin sounpar pahieu e tapihada kamwomwala wasahn kaudok en me rotorot akan, sansal en koht lih Asera, oh dikedik en eni teikan koaros.” (2 Kron. 34:3) Eri, nanmwarki pahmeno koaros kin ngoangki wiewia mwahu kan.
6. Dahme kahrehda atail doadoahk en kalohk kak pahrekiong doadoahk tohrohr kan en nanmwarki lelepek kan en Suda?
6 Rahnwet, kitail pil kin iang wia doadoahk en sewese aramas en saledek sang padahk en kaudok likamw kan iangahki pwongih dikedik en eni kan. Atail doadoahk en kalohk sang ihmw lel ihmw kin kahrehiong kitail en tuhwong soangen aramas koaros. (1 Tim. 2:4) Emen serepein nan Eisia tamanda duwen eh nohno kin wia tiahk en pwongih diren dikedik en eni kan nan imwarailo. Ahpw e kamehlele me kaidehn sansal ko koaros kak wiliandi Koht mehlel. Serepeino kin kalapw kapakap pwe en kak esehla ihs Koht mehlelo. Ni ahnsou me e rong letelet oh ritingada eh wenihmwo, Sounkadehde riemen mi mwo oh men sewese ih en esehla duwen Koht mehlel oh mware lapalap, Siohwa. Ia uwen eh perenki en esehla padahk mehlel me pid duwen dikedik en eni kan! Met e kin ngoangki kaukaule iang wia doadoahk en kalohk, padahkihong meteikan ihs Siohwa oh kupwure.—Mel. 83:18; 115:4-8; 1 Sohn 5:21.
7. Dahme kitail kak wia pwehn alasang irail sounpadahk kan me seiloaklahng nan sahpwo nan mwehin Seosopat?
7 Ni atail kin iang doadoahk en kalohk, kitail kin kohla nan ihmw kan koaros nan atail wasahn kalohk? Medewehla, nan kesiluhn pahr en eh kaunda, Seosopat kadarala lapalap limen, mehn Lipai duwemen, oh samworo riemen. Irail seiloaklahng kahnimw kan koaros pwehn padahkihong aramas akan duwen kosonned kan en Koht. (2 Kron. 17:7-9) Arail doadoahk inenen pweida mwahu nan sahpwo me kahrehiong wehi teikan me kapilpene wasao en tepida masak Siohwa. (Wadek 2 Kronikel 17:10.b) Sang ni atail kin pwarala ni ihmw akan nan soangsoangen ahnsou kan oh rahn akan, kitail kak koasoiong ekei tohnihmw kan.
8. Ia duwen atail kak kalaudehla atail kalohk?
8 Tohto sapwellimen Koht ladu kan rahnwet kin perenki kohkohlahsang sapwarail oh kosoula ehu wasa tohrohr me anahn laud ong kalohk mie pwehn papah wasao. Ke kak wia met? Ekei kitail me sohte kak kosoula wasa teikan ele kak song kalohk ong aramas akan nan atail wasahn kalohk me kin doadoahngki ehu lokaia tohrohr. Ni en Ron sounpar 81, e ese rahnmwahu ni lokaia 32 pwehki e tuhwong soangsoangen aramas nan eh wasahn kalohk. Ahnsou kis kerendo, e tuhwong pwopwoud ehu sang Aperika oh rahnmwahwih ira ni ara lokaia, lokaiahn Yoruba. Ira idek rehn Ron ma mie pak e kohla Aperika. Ni e sapengki soh, ira eri idek ia duwen e ese ara lokaia. Met kahrehda e kak kalohk ong ira. Ira perenki ale ekei makasihn kan oh kihong ara adres oh e kihong mwomwohdisohn wasao pwe pwopwoudo en kak tepida onop Paipel.
9. Dahme kahrehda en wadek sang nan Paipel nan atail kalohk kesempwal? Ke kak menlau kihda karasepe?
9 Sounpadahk ko me Seosopat kehkehlikihong irail en kohla nan sahpwo patohwanda “pwuhken Kosonned en KAUN-O.” Nan sampah pwon, kitail kin nantihong padahki aramas kan sang Paipel pwehki iei Mahsen en Koht. Kitail kin kasalehda kesempwalpen Paipel nan atail doadoahk en kalohk sang ni atail kin nantihong wadek sang loale, pwe meteikan en kilang dahme e uhdahn mahsanih. Emen tohnihmw kawehwehiong Linda, me wia emen Sounkadehde, me e anahne apwalih eh pwoudo pwehki e mwoatorala. Tohnihmwo nda: “I sehse dahme I wiahda pwe Koht en ketin mweidohng met en wiawiong ie.” Linda eri sapeng: “I kak padahkihong uhk mehkot?” Ih eri wadek sang nan Seims 1:13 oh nda: “Lokolok koaros me kitail oh kompoakepatail kan kin lelohng kaidehn sang rehn Koht.” Pwehki met, tohnihmwo eri pwoalehdi Linda. Linda eri kosoaia: “I kak kihda mehn kamweit ni ei doadoahngki Paipel. Ekei pak ire kan me kitail kin wadek sang Paipel, tohnihmw kan saikinte rong.” Ara koasoio imwikihla ara tepida onop en Paipel kaukaule.
Me Pwulopwul kan me Kin Papah ni Ngoang
10. Ia duwen Sosaia kasalehda mehn kahlemeng mwahu ong Kristian pwulopwul kan rahnwet?
10 En Sosaia mehn kahlemeng kin kasalehda me e kin papah Siohwa ni eh pwulopwul oh ni eh mahki sounpar 20, e tepiada eh doadoahk en kamwakelehsang dikedik kan. (Wadek 2 Kronikel 34:1-3.) Me pwulopwul tohto nan atail ahnsou kin kasalehda soangen ngoangohte nan ar kalohki Wehio.
11-13. Dahme kitail sukuhlki sang me pwulopwul kan rahnwet me kin ngoangki papah Siohwa?
11 Hannah, me kin mi England, e sounpar 13 oh kin sukuhlki lokaiahn France ni ahnsou me e rongada me mie pwihn en lokaiahn France me wiawihda nan ehu mwomwohdiso me karanih eh wasao. Eh pahpao pwungki en iang ih kohla oh towehda mihting en pwihn wet. Met Hannah sounpar 18 oh kin ngoangki kalohk ni lokaiahn France nin duwen Pioneer men. Ke pil kak sukuhlki ehu lokaia tohrohr oh sewese meteikan en esehla duwen Siohwa?
12 Rachel uhdahn perenkihda kilang kasdo me oaralap Rapahki Mehn Akadei kan me Kin Kawauwih Koht (Pursue Goals That Honor God). E koasoia duwen mwomwen eh madamadau ni ahnsou me e tepida papah Siohwa nan pahr 1995, e nda: “I lemeleme me I mwamwahute nan padahk mehlel. Ahpw mwurin ei kilang kasdo wet, I diarada me I anahne kamwahwihala wasa kan nan ei mour. I anahne nantihong nan padahk mehlel oh wia uwen ei kak koaros oh mehleliong pein ei onop oh kalohk.” Met Rachel kin ngoangki papah Siohwa laudsang mahs. Ia imwilahn eh nannanti? “Ei nanpwungmwahu rehn Siohwa kehlailla. Audepen ei kapakap mwahula, I kalaudehla ei onop oh uhdahn perenkihla, oh audepen Paipel kin mehlella ong ie. Met imwikihla ei perenkihla doadoahk en kalohk oh diar nsenamwahu ni ei kilang mahsen en Koht kamweitala meteikan.”
13 Luke iei pil emen me pwulopwul me ale kangoang sang kasdo me oaralap Peidek Sang me Pwulopwul kan—Dahme I Pahn Wiahiong Ei Mour? (Young People Ask—What Will I Do With My Life?) Mwurin e kilang met, Luke ntingihdi: “E kamwakid ie en medewe dahme I kin wiewia nan ei mour. Mahs, meteikan kin kangoange ien sukuhl laud pwehn alehdi doadoahk me pweimwahu oh mwuri I ahpw rapahki mehn akadei kan me pid ei kaudok. Soangen kangoang wet sohte kak sewese kakairada nanpwungmwahu rehn Siohwa.” Kumwail me pwulopwul kan, kumwail sou kilang ma kumwail kak doadoahngki dahme kumwail sukuhlki nan sukuhl pwehn kalaudehla amwail doadoahk en kalohk duwehte Hannah? Oh kumwail sou ale mehn kasukuhl sang kahlemeng en Rachel me kin ngoangki rapahki mehn akadei kan me uhdahn kawauwih Koht? Idawehn mehn kahlemeng en Luke oh soikala keper kan me wia lidip ong me pwulopwul tohto.
Ngoangki Kapwaiada Kaweid kan
14. Soangen kaudok dah me Siohwa kin kupwurki? Dahme kahrehda en kolokol tiahk min kin apwal rahn pwukat?
14 Sapwellimen Siohwa aramas akan anahne mwakelekel ma arail kaudok en pwungiong kupwure. Aiseia kaweidki: “Kumwail mwadang mweselsang Papilonia, kumwail koaros me weuwa dipwisoun Tehnpas Sarawio kan. Kumwail dehpa sair mehkot me keinepwi; kumwail pein kamwakeleikumwailda oh mweselsang nan kahnimwet.” (Ais. 52:11) Sounpar tohto mwohn Aiseia ntingihdi mahsen pwukat, Nanmwarki mwahu Asa kin ngoangki wia doadoahk en kamwakelehsang tiahk samin nan Suda. (Wadek 1 Nanmwarki 15:11-13.) Sounpar epwiki kei mwuhr, wahnpoaron Pohl ndaiong Taitus me Sises ketikihda moure pwehn kaminehla sapwellime tohnpadahk kan pwe irail en “wiahla sapwellime kelehpw oh ngoangkihte wiewia me mwahu.” (Taitus 2:14) Rahnwet e uhdahn apwal en kolokol tiahk mwahu nan sampah suwed wet, ahpw keieu ong me pwulopwul kan. Karasepe, koaros sapwellimen Koht kan, me pwulopwul oh me mah kan, anahne nantihong soikala soahng samin en kilel suwed me kin kohda nan kilel kan likin sidohwa kan, wasahn kasdo kan oh pil nan Internet.
15. Dahme kak sewese kitail en kakairada irair en kailongki dahme suwed?
15 Atail ngoangki kapwaiada kehkehlik kan en Koht kak sewese kitail en kakairada irair en kailongki dahme suwed. (Eimw. 5:15; Rom 12:9) Kitail kin anahne kailongki kilel suwed pwehn “saledek sang kehl en ineng suwed me duwehte makinet,” duwen me emen brother kasalehda. En song kihpeseng mete sang makinet, e anahne kehl ehu me kehlail sang kehl me kin kolpene ira. Pil duwehte met, emen anahne wia uwen me e kak pwehn pelianda eh ineng en kilang kilel suwed. Ahpw en wehwehkihla ia uwen kitail kak ohkihla kilel suwed pahn sewese kitail en kailongkihla kilang soangen kilel pwukat. Emen brother kin doadoahk laud pwehn uhdihsang eh kin kilang kilel suwed kan nan Internet. E kasaula nah computero nan wasa me eh peneineio kak iang kilang. Patehng met, e koasoanehdi teng en kihsang ineng suwed wet oh ngoangki wia wiewia mwahu kan. E pil koasoanehdi en doadoahngki Internet ong eh doadoahk ni ahnsou me eh pwoud kin mihmi reh.
Kesempwalpen Tiahk Mwahu
16, 17. Ia duwen atail wiewia mwahu kin kamwakid irail kan me kin kilang kitail? Menlau kihda karasaras.
16 Tiahk mwahu kin uhdahn sansalda rehn me pwulopwul kan nan ar doadoahk en papah Siohwa, oh ia uwen met kin kamwakid meteikan! (Wadek 1 Piter 2:12.) Emen ohl me kohla nan Bethel en London wekidala eh madamadau ong Sounkadehdehn Siohwa kan mwurin rahn ehu me e sewese kamwahwihala misihn en wiahda pwuhk. E pwoudo, me kin onop rehn Sounkadehde kan, kilang duwen wekidekla wet rehn eh pwoud. Mahs, ohlo sohte kin men Sounkadehde kan en kohla imweo. Ahpw ni eh pwurasang Bethel, e kapinga soangen kadek me re wiahiong ih. E koasoia me sohte me kin lokaia suwed. Koaros kin kanengamah oh wasao me meleilei. Keieu laud, e pwuriamweikihla me pwulopwul kan ar kin ngoangki doadoahk ni soh isepe, toukihda ar ahnsou oh kehl pwehn sewese wiahda pwuhk kan ong rongamwahwo.
17 Duwehte met, brother oh sister kan me kin doadoahk en mwohni pwehn apwalih ar peneinei kan kin pil wia tohndoadoahk mwahu kei. (Kol. 3:23, 24) Met kin kalapw imwikihla ar kolokolete arail doadoahk pwehki arail kaun kan kin kesempwalki arail wiewia mwahu oh sohte men luhs sang irail.
18. Ia duwen kitail kak “ngoangkihte wiewia me mwahu”?
18 Atail likih Siohwa, peikihong sapwellime padahk kan, oh kin apwalih wasahn mihting kan iei ekei kasalepen atail ngoangki kaudokiong Siohwa. Patehng met, kitail men wia uwen me kitail kak en iang doadoahk en kalohki Wehio oh katohnpadahk. Mendahki kitail pwulopwul de mah, atail kin wia uwen me kitail kak koaros pwehn mourki koasoandi min nan atail kaudok, kitail pahn dolung kapai tohto. Oh aramas akan pahn esehkin kitail nin duwen aramas kei me kin “ngoangkihte wiewia me mwahu.”—Taitus 2:14.
[Nting tikitik me mi pahs]
a Asa ele kihsang wasahn kaudok kan ong koht likamw kan ahpw kaidehn wasa me aramas kan kin kaudokiong Siohwa. De ele wasahn kaudok pwukat pil ehu kokouda ni imwilahn en Asa kaunda oh mwuhr nah pwutak Seosopat uhd kihsang.—1 Nan. 15:14; 2 Kron. 15:17.
b 2 Kronikel 17:10, NW: “Eri wehi teikan kan koaros me kapilpene Suda masakala Siohwa, oh irail sohte mahweniong Seosopat.”
Sang mehn kahlemeng kan nan Paipel oh atail ahnsou, dahme ke sukuhlki
• duwen omw pahn kasalehda ngoangki kalohk oh padahk?
• duwen Kristian pwulopwul kan kak “ngoangkihte wiewia me mwahu”?
• duwen ke kak saledeksang tiahk samin kan?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 19]
Ke kin doadoahngki Paipel nan omw kalohk?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 21]
Sukuhlki ehu lokaia tohrohr nan skuhl kak kalaudehla omw kalohk