Peneinei Kristian kan Kin Idawehn Sapwellimen Sises Mehn Kahlemeng!
“Krais . . . ketikihong kumwail karasepe mwahu, ih pil duwen amwail pahn idawehn oh kahlemengih.”—1 PIT. 2:21.
1. (a) Pwukoa dahieu me Sapwellimen Koht Ohl sapwellimanki nan doadoahk en kapikipikda? (b) Ia sapwellimen Sises pepehm ong aramas akan?
NI AHNSOU me Koht ketin kapikada nanleng oh sampah, sapwellime Ohl mesenih patopato reh nin duwen “sounsawas emen.” Sapwellimen Koht Ohlo pil sewese Semeo ni ahnsou me Siohwa ketin koasoanehdi oh kapikada soahng soangen mahn akan oh tuhke kan pohn sampah. E pil sewese Semeo ni ahnsou me E ketin kaunopada Paradaiso me pahn wiahla wasahn kousoan ong aramas akan. Sapwellimen Koht Ohl me mwuhr wiahla Sises, sapwellimanki limpoak laud ong aramas akan. “[E] pil perenkihda aramas akan koaros.”—Lep. Pad. 8:27-31; Sen. 1:26, 27.
2. (a) Dahme Siohwa ketikihong aramas soh unsek kan pwehn sewese irail? (b) Ia ehu wasa nan mour me Paipel kin kihda kaweid?
2 Mwurin tepin pwopwoudo dipada, komourpen aramas dipan akan wiahla kisehn mehkot kesempwal nan kupwuren Siohwa. Siohwa ketikihda meirong en tomw en Krais pwe komour wet en kak pweida. (Rom 5:8) Patehng met, Siohwa ketikihda sapwellime Mahsen, Paipel, me kin kihong kaweid ong aramas en pweida nan arail mour mendahki irail sohsohki soh unsek. (Mel. 119:105) Nan sapwellime Mahsen, Siohwa ketikihda kaweid en sewese aramas akan en ahneki peneinei me kin nsenamwahu mehlel. Me pid duwen pwopwoud, pwuhken Senesis mahsanih me ohl emen anahne “ehukihong eh pwoud, pwe ira en kin wiahla ehu.”—Sen. 2:24.
3. (a) Dahme Sises ketin padahngki duwen pwopwoud? (b) Dahme kitail pahn tehk nan iren onop wet?
3 Erein sapwellime doadoahk en kalohk, Sises ketin kasalehda me pwopwoud ehu wiawihda pwehn mihmihpene kohkohlahte. E pil ketin padahngki kaweid kan me pahn sewese tohnpeneinei kan en soikala madamadau oh wiewia kan me pahn kauwehla arail mouren pwopwoud oh nsenamwahu en peneinei ni ar pahn kapwaiada. (Mad. 5:27-37; 7:12) Iren onop wet pahn koasoia ia duwen sapwellimen Sises padahk kan oh mehn kahlemeng me e ketikihda ni eh ketiket pohn sampah kak sewese ohl pwopwoud kan, lih pwopwoud kan, papah oh nohno kan, oh seri kan en ahneki mour nsenamwahu.
Ia Duwen Ohl Pwopwoud Men Kin Wauneki Eh Pwoud
4. Dahme duwepenehte nan sapwellimen Sises pwukoa oh pwukoa en ohl pwopwoud kan?
4 Koht ketin idihada ohl pwopwoud men nin duwen tapwin peneinei, duwehte Sises me Tapwin mwomwohdiso. Wahnpoaron Pohl kasalehda: “Ohl pwopwoud ih me moangen eh pwoud, duwehte Krais me tapwin mwomwohdiso, oh pein Krais me Sounkomourpen mwomwohdiso, me iei paliwere. Kumwail ohl pwopwoud kan, kumwail poakohng amwail werek kan duwehte Krais eh ketin poakohng mwomwohdiso oh ketin pangala pein ih pwehki mwomwohdiso.” (Ep. 5:23, 25) Mehlel, sapwellimen Sises wiewia kan ong irail kan me kin idawehn ih, wiahla mehn kahlemeng ong ohl Kristian kan duwen mwomwen ar wiewia kan ong arail pwoud kan. Kitail pahn tehk ekei ahl akan me Sises ketin doadoahngki sapwellime manaman me Koht ketikihong ih.
5. Ia duwen Sises kin ketin doadoahngki sapwellime manaman ong sapwellime tohnpadahk ko?
5 Sises kin ketin “opampap oh nan kapehd karakarahk.” (Mad. 11:29) Ni ahnsou me e anahne wia mehkot, e kin ketin kapwaiada. E sohte kin ketin soukautihong sapwellime pwukoa kan. (Mark 6:34; Sohn 2:14-17) E kin ketin kadek mendahki e kin pwurepwurehng ketikihong sapwellime tohnpadahk kan kaweid ni ahnsou me anahn. (Mad. 20:21-28; Mark 9:33-37; Luk 22:24-27) Ahpw Sises sohte kin ketin lipwoare de kanamenek irailla, de kahrehiong irail en pehm me e sohte ketin poakohng irail de re me soakoahiek en kapwaiada dahme e ketin padahkihong irail. Weksang met, e kin ketin kapinga sapwellime tohnpadahk kan oh kangoange irail en wia dahme pwung. (Luk 10:17-21) Ihme kahrehda sapwellime tohnpadahk ko kin wauneki Sises pwehki sapwellime wiewia kan ong irail me kin limpoak oh kadek.
6. (a) Dahme ohl pwopwoud men kak sukuhlki sang duwen wiewiahn Sises ong sapwellime tohnpadahk ko? (b) Dahme Piter kangoange ohl pwopwoud kan en wia?
6 Sapwellimen Sises mehn kahlemeng kin padahkihong ohl pwopwoud kan me ma re pahn alasang sapwellimen Sises pwukoa en tapwi, re sohte pahn kaunda ar pwoud kan ni lemei, ahpw re pahn kasalehiong irail wahu oh limpoak en tounmetei. Wahnpoaron Piter kangoange ohl pwopwoud kan en alasang sapwellimen Sises elen limpoak ‘duwehte ni arail pahn kin werekiong’ arail pwoud kan oh pil “waunekin irail.” (Wadek 1 Piter 3:7.) Eri, ia duwen ohl pwopwoud men kak doadoahngki eh manaman me Koht ketikihong oh ni ahnsowohte kasalehda wahu ong eh pwoud?
7. Ia duwen ohl pwopwoud men kak wauneki eh pwoud? Menlau ke kak karasahda?
7 Ehu ahl me ohl pwopwoud kak wauneki eh pwoud iei sang ni eh pahn medewe ahn eh pwoudo madamadau oh pepehm mwohn e wiahda pilipil kan me kin pidada eh peneinei. Mwein mie pilipil ehu me pid keseula ehu wasa tohrohr de wilialihda en doadoahk de soahng kan pid mour en ehuehu rahn, duwehte wasa me irail pahn mwemweitla ie, de katikala arail doadoahngki mwohni nan peneinei pwehki pweilaudla en soahng kan. Pwehki met pahn pidada peneinei, e pahn mwahu oh kadek ma ohl pwopwoudo pahn medewe en eh pwoudo eh madamadau, pwe ele e kak sewese ih en wiahda pilipil me toupahrek oh mwahu, oh e pahn mengei ong eh pwoud en utungada ih. (Lep. Pad. 15:22) Ohl pwopwoud kan me kin wauneki ar pwoud kan kin ale limpoak oh wahu sang ar pwoud kan, ahpw keieu kesempwal, Siohwa kin ketin kupwurperenkin irail.—Ep. 5:28, 29.
Ia Duwen Lih Pwopwoud Men Kin Wauneki Laud Eh Pwoud
8. Dahme kahrehda kitail en soikala mehn kahlemeng en Ihp?
8 Sises ketin kasalehda mehn kahlemeng unsek ong duwen lih pwopwoud Kristian kan en uhpah emen me ahneki manaman. Ia uwen wekpeseng sapwellime madamadau ong emen me ahneki manaman sang madamadau me tepin lih pwopwoudo kasalehda! Ihp sohte wiahda mehn kahlemeng mwahu ong lih pwopwoud kan. Siohwa ketin koasoanehdi eh tapwi pwehn kihong ih kaweid. Ahpw Ihp sohte wauneki koasoandi wet. E sohte ale kaweid me Adam kihong ih. (Sen. 2:16, 17; 3:3; 1 Kor. 11:3) Mehlel me Ihp lohdi pahn widing, ahpw e anahne koasoiong eh pwoudo ma e anahne kamehlele ngihl me padahkihong ih dahme Koht “mwahngih.” Ahpw e tiengla mwowe oh kaweidih eh pwoud ni eh sohte ahneki pwung en wia met.—Sen. 3:5, 6; 1 Tim. 2:14.
9. Mehn kahlemeng en uhpah dah me Sises kin ketin kasalehda?
9 Weksang met, Sises ketikihda mehn kahlemeng unsek en uhpah sapwellime Tapwi. Sapwellime madamadau oh mour kasalehda me e “sohte ketin kupwukupwure en kapahrekiong Koht pein ih.” Ahpw, “e ketin tounmeteikihla mehkoaros, oh ketin wiahla ladu men.” (Pil. 2:5-7) Rahnwet, nin duwen Nanmwarki men, Sises kin ketin kolokolte soangen madamadau wet. Ni karakarahk e kin ketin uhpahiong Seme ni soahng koaros oh utung Sapwellime koasoandi en tapwi.—Mad. 20:23; Sohn 5:30; 1 Kor. 15:28.
10. Ia duwen lih pwopwoud men kin utung koasoandi en tapwi en eh pwoud?
10 Lih pwopwoud Kristian men anahne alasang Sises sang ni eh kin utung koasoandi en tapwi en eh pwoud. (Wadek 1 Piter 2:21; 3:1, 2.) Medewe duwen ahnsou ehu me e kak wia met. Neira pwutak idek reh ma e kak wia mehkot me anahne mweimwei sang eh pahpa oh nohno. Pwehki pahpa oh nohno saikinte koasoiapene duwen ire wet, e konehng nohno en idek rehn nah pwutako, “Ke peki rehn ahmw pahpao?” Ma neira pwutako saikinte peki, e anahne koasoiong eh pwoud duwen ire wet mwohn wiahda pilipil. Patehng met, lih pwopwoud men sohte pahn sapwungki de uhwong madamadau en eh pwoud mwohn neira seri kan. Ma e sapwungki mehkot, e pahn koasoiong eh pwoudo ni ahnsou me ira kelehpwla.—Ep. 6:4.
Sapwellimen Sises Mehn Kahlemeng ong Pahpa oh Nohno
11. Mehn kahlemeng dah me Sises ketin wiahda ong pahpa oh nohno kan?
11 Mendahki Sises sohte ketin pwopwoudida de naineki seri kan, e ketin wia mehn kahlemeng me keieu mwahu ong pahpa oh nohno Kristian kan. Ia duwen? E kin ketin padahkih sapwellime tohnpadahk ko ni limpoak oh kanengamah sang sapwellime mahsen oh mehn kahlemeng. E ketin kasalehiong irail ia duwen re pahn kapwaiada pwukoa me e ketikihong irail. (Luk 8:1) Sapwellimen Sises madamadau oh wiewia ong irail kin padahkihong irail ia pahn mwomwen arail wiewia ong emenemen.—Wadek Sohn 13:14-17.
12, 13. Dahme anahn ma pahpa oh nohno kan men neira seri kan en kekeirda oh lemmwiki Koht?
12 Seri kan kin alasang ar pahpa oh nohno sohte lipilipil ma mwahu de suwed. Eri, pahpa oh nohno kan, idek rehmwail: ‘Dahme se kin padahkihong nait seri kan sang at mehn kahlemeng me pid duwen uwen ahnsou me se kin kilikilang TV oh kamweit kan oh uwen ahnsou me se kin onop Paipel oh iang doadoahk en kalohk? Dahme uhdahn kesempwal ong at peneinei? Se kin wia mehn kahlemeng mwahu sang ni at kin keieu kesempwalki kaudok mehlel nan at mour?’ Sapwellimen Koht kosonned anahne mi mahs nan mohngiong en pahpa oh nohno kan, ma ira men neira seri kan en kekeirda oh lemmwiki Koht.—Deud. 6:4-7.
13 Seri kan pahn kilang ma ar pahpa oh nohno kan kin nantihong doadoahngki kaweid kan en Paipel nan ara mouren ehuehu rahn. Lokaia kan oh padahk kan en pahpa oh nohno kan pahn kamwakid neira seri kan. Ahpw ma seri kan kilang me ar pahpa oh nohno kan sohte kin idawehn koasoandi kan me ira koasoanehdiong neira seri kan, re kakete medewe me kaweid en Paipel kan sohte nohk kesempwal de mwahu. Pwehki met, seri kan kakete lohdi pahn kasongosong en sampah.
14, 15. Dahme papah oh nohno kan anahne kakairada rehn neirail seri kan en kesempwalki? Ia ehu ahl me irail kak wia met?
14 Pahpa oh nohno Kristian kan wehwehki me kakairada seri kin laudsang kihongete eh anahn kan en paliwar. Eri, e sohte pahn wia elen loalokong en padahkihong seri men en rapahki mehn akadei kan me pahn pidadahte kepwe kan. (Ekl. 7:12) Sises ketin padahkihong sapwellime tohnpadahk ko en rapahki mahs wehin Koht oh sapwellime pwung. (Mad. 6:33) Ihme kahrehda, pwehn alasang Sises, pahpa oh nohno kan anahne nantihong kakairada neirail seri kan en kalaudehla arail doadoahk en papah Koht.
15 Ehu ahl me papah oh nohno kan kak wia met iei ni ar wiahda ahnsou ong neirail seri kan en werekiong irail kan me kin doadoahngki pali laud en ar ahnsou ong papah Koht. Medewe ia uwen e pahn kangoange me pwulopwul kan ni ar werekiong irail pioneer kan de sounapwalih me kin seiloak oh eh pwoud. Misineri kan, irail kan me kin doadoahk nan Bethel oh irail kan me kin kauwada ihmw nan sampah pwon me mwemweitdo, kak koasoia duwen peren me re ahneki ni ar kin papah Siohwa. Ei, e pahn mie soahng tohto me irail pwukat me mwemweitdo pahn kak koasoia duwe. Ar mehn kahlemeng en tounmetei kakete sewese laud noumw seri kan en wiahda pilipil me pwung, wiahda mehn akadei kan me pid papah Koht, oh ale kasukuhl me itar pwehn kak apwalih irail ni ar doadoahngki pali laud en ar ahnsou ong papah Koht.
Seri kan—Dahme Pahn Sewese Kumwail en Idawehn Sapwellimen Sises Mehn Kahlemeng?
16. Ia duwen Sises kin ketin wauneki seme oh ine nin sampah oh pil Semeo nanleng?
16 Seri kan, Sises pil ketikihda mehn kahlemeng me keieu mwahu ong kumwail. Sosep oh Mery kin apwalih Sises oh e kin ketin peikiong ira. (Wadek Luk 2:51.) E kin ketin pohnese me Koht me ketikihong ira pwukoa en apwalih ih mendahki ira soh unsek. Pwehki met, Sises ketin anahne waunekin ira. (Deud. 5:16; Mad. 15:4) Ni eh ketin laudlahr, Sises kin ahnsou koaros ketin wia dahme Semeo nanleng kin kupwurperenki. Met wehwehki me e kin ketin pelian kasongosong kan. (Mad. 4:1-10) Kumwail me pwulopwul kan, ele mie ahnsou me kumwail kin lelohng kasongosong en sapeikiong amwail pahpa oh nohno kan. Eri, dahme kak sewese kumwail en idawehn sapwellimen Sises mehn kahlemeng?
17, 18. (a) Ia duwen pwoson en me pwulopwul kan kin lelohng kasongosong nan sukuhl? (b) Dahme pwulopwul kan en tamataman pwehn kak pelianda kasongosong kan?
17 Mwein pali laud en iengomw tohnsukuhl kan sohte kin nsenohki kaweid kan en Paipel. Ele re kin song en idingkihong uhk en iang wiewia sapwung kan oh kin kapailoke iuk ma ke kahng wia. Iengomw tohnsukuhl kan kin likwerikin uhk soangen ahd kan pwehki ke sohte men iang pidada ekei arail wiewia kan? Ma ei, dahme ke pahn wia? Ke ese me ma ke pahn masepwehkada oh iangirailla, ke pahn kansensuwedihala omw pahpa oh nohno oh pil Siohwa. Dahme pahn wiawiong uhk ma ke iangala iengomw tohnsukuhl kan? Ele ke koasoanehdier ekei mehn akadei kan, duwehte en wiahla pioneer de sounsawas men, me kin papah nan wasa kan me anahne sounkalohk kan en Wehio, de doadoahk nan Bethel. Ma ke pahn werekiong iengomw tohnsukuhl kan, met pahn kak seweseiuk en lel omw mehn akadei pwukat?
18 Kumwail me pwulopwul kan nan mwomwohdiso en Kristian, kumwail kin lelohng nan irair kan me kin kasonge amwail pwoson? Ia duwen kumwail kin mwekidki? Medewe duwen Sises. E kin ketin soikala kasongosong oh tengediong dahme e mwahngih me pwung. En tamataman met pahn sewese kihong uhk kehl en padahkihong iengomw tohnsukuhl kan ni sansal me ke sohte men iang irail wia mehkot me ke ese me sapwung. Duwehte Sises, ken kilikilangwohngete keting en papah oh peikiong Siohwa ni peren.—Ipru 12:2.
Me Keieu Anahn en Ahneki Peneinei Nsenamwahu
19. Ia elen mour me kin wahdo nsenamwahu mehlel?
19 Siohwa Koht oh Sises Krais kin kupwurki dahme keieu mwahu ong tohnsampah. Mendahki atail soh unsek, kitail kak ahneki nsenamwahu. (Ais. 48:17, 18; Mad. 5:3) Sises kin ketin padahngki padahk mehlel kan duwen Koht me kin kahrehiong aramas en nsenamwahu, ahpw kaidehn ihte met me e ketin padahkihong sapwellime tohnpadahk kan. Sises pil ketin padahngki duwen ia elen mour me keieu mwahu en ahneki. Patehng met, e ketikihda mehn kahlemeng mwahu en mour toupahrek oh madamadau toupahrek. Kitail koaros, sohte lipilipil soangen pwukoa dah kitail ahneki nan peneinei, kak paiekihda atail idawehn sapwellime kahlemeng. Eri, ohl pwopwoud kan, lih pwopwoud kan, pahpa oh nohno kan, oh seri kan, idawehn sapwellimen Sises mehn kahlemeng! En kolokol sapwellimen Sises padahk kan oh alasang sapwellime mehn kahlemeng iei me pahn keieu sewese kitail en ahneki peneinei nsenamwahu.
Ia Duwen Ke Pahn Sapeng?
• Ia duwen ohl pwopwoud kan anahne doadoahngki manaman me Koht ketikihong irail?
• Ia duwen lih pwopwoud men kak alasang sapwellimen Sises mehn kahlemeng?
• Dahme pahpa oh nohno kan kak sukuhlki sang sapwellimen Sises wiewia kan ong sapwellime tohnpadahk ko?
• Dahme me pwulopwul kan kak sukuhlki sang sapwellimen Sises mehn kahlemeng?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 15]
Dahme ohl pwopwoud limpoak men pahn wia mwohn eh wia pilipil ehu me pid eh peneinei?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 16]
Soangen ahnsou dah me lih pwopwoud men kak utung en eh pwoud koasoandi en tapwi?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 17]
Seri kan kin alasang wiewia mwahu kan en ar pahpa oh nohno