En Peik oh Eimah Duwehte Krais
“Kumwail koapworopwor [“eimah,” NW], pwe I kalowedier sampah.”—SOHN 16:33.
1. Ia uwen unsek en sapwellimen Sises peik ong Koht?
SISES KRAIS kin ketin wia kupwuren Semeo ahnsou koaros. E sohte kin ketin medewehda en sapeikiong Semeo nanleng. (Sohn 4:34; Ipru 7:26) Ahpw dahme e ketin lelohng nin sampah wet kin kahrehda e sohte kin mengei ni eh kin peik. Sangete tepidahn sapwellimen Sises doadoahk en kalohk, sapwellime imwintihti kan iangahki Sehdan, kin song en iding, pitih oh kahrehiong ih en ketin salelepekla. (Mad. 4:1-11; Luk 20:20-25) Imwintihti pwukat kahrehiong Sises en ketin kupwursuwedla, pahtoula oh medekla. Kedekedeo, re kemehla ih pohn tuhkehn kalokoloko. (Mad. 26:37, 38; Luk 22:44; Sohn 19:1, 17, 18) Erein Sises ketin lelohng soahng pwukat koaros, e “ketin weid nan elen peik lao lel mehla” mendahki lokolok laud.—Pil. 2:8.
2, 3. Dahme kitail kak sukuhlki sang sapwellimen Sises peik mendahki lokolok me e kin ketin lelohng?
2 En Sises ketin momour nin duwen aramas men nin sampah kin padahkihong ih duwen eh pahn ketin peik nan ahnsou apwal akan me e saikinte lelohng. (Ipru 5:8) Sises kin ketin ahneki nanpwung keren rehn Siohwa erein ahnsou reirei oh e ketin wia sapwellimen Koht “sounsawas” erein ahnsoun kapikipikda. Eri e mwomwen me Sises mwahngiher soahng koaros me pid duwen papah Siohwa oh sohte mehkot me e pil anahne sukuhlki. (Lep. Pad. 8:30) Ahpw ni eh ketin dadaurete ni pwoson nin duwen aramas emen mendahki lokolok, met kin kadehdehda sapwellime lelepek ni unsek. Eri Sises, sapwellimen Koht Ohl, ketin karanihala Semeo laudsang mahs. Dahme kitail kak sukuhlki sang met?
3 Mendahki e ketin wia aramas unsek men, Sises sohte kin ketin likih pein sapwellime kehl pwehn peik ni unsek. E kin ketin kapakapki sapwellimen Koht sawas pwehn peik ahnsou koaros. (Wadek Ipru 5:7.) Pwehn peik ahnsou koaros, kitail pil anahne aktikitik oh kaukaule kapakapki sapwellimen Koht sawas. Ki kahrepe wet, wahnpoaron Pohl kaweidki Kristian kan: “Kumwail uhdahn pahn ahnekihla soangen lamalamohte me Krais Sises ketin sapwellimanki” ni eh “ketin mpahi, oh e ketin weid nan elen peik lao lel mehla.” (Pil. 2:5-8) Elen sapwellimen Sises mour kin kadehdehda me aramas kak peik mendahki re mi nanpwungen aramas suwed kan. Sises ketin wia aramas unsek men, ahpw ia duwen atail aramas soh unsek kan?
Peik Mendahki Soh Unsek
4. Ia wehwehn atail kapikipikda nin duwen aramas kei me ahneki koahiek en wiahda pilipil?
4 Koht ketin kapikada Adam oh Ihp nin duwen aramas loalokong kei me ahneki koahiek en wiahda pilipil. Nin duwen kadaudokara kan, kitail pil ahneki koahiek en wiahda pilipil. Ia wehwehn met? Met wehwehki me kitail kak pilada en wia dahme pwung de dahme sapwung. Koht ketikihong kitail pwung en pilada ma kitail pahn peikiong ih de sapeik. Ahneki pwung en wiahda pilipil wehwehki me kitail pahn pwukoahki dahme kitail pilada. Ei, atail pilipil nan mour kakete imwikihla mour de mehla. E pil kin pid irail kan me kitail kin karanih.
5. Kahpwal dahieu me kitail koaros ahneki? Ia duwen atail kak powehdi met?
5 Pwehki atail sohsohki soh unsek, kitail sohte kin ahn peik. Kaidehn ahnsou koaros e kin mengei en peikiong sapwellimen Koht kosonned akan. Pohl anahne nannanti en peik. E ntingihdi: “I kin kilang ehu soangen koasoandi tohrohr me kin wia eh doadoahk ni paliwereiet—ehu soangen koasoandi me kin uhwong kosonnedo me mohngiongi kin pwungki. Koasoandi tohrohr wet kahrehiong ei selidi pahn kosonned en dihp me kin wia doadoahk ni paliwereiet.” (Rom 7:23) Ei, e kin mengei en peik ni ahnsou me kitail sohte anahne wiahda tounmetei, sohte medek, de sohte kahpwal kan. Ahpw dahme kitail kin wia ni ahnsou me “dipen ineng en uduk, oh mehkan me aramas kin kilang oh ahnehda” kin uhwongada atail ineng en peik? Ineng sapwung pwukat kin kohsang atail soh unsek oh pil “irair en sampah” me kapilkitailpene, oh ineng pwukat me kehlail oh kak kamwakid kitail. (1 Sohn 2:16; 1 Kor. 2:12, NW) Pwehn pelianda mepwukat, kitail uhdahn anahne en ‘kaunopada atail mohngiong’ mwohn kitail pahn lelohng kahpwal de kasongosong oh koasoanehdi teng me kitail pahn peikiong Siohwa, sohte lipilipil dahme pahn wiawi. (Mel. 78:8, NW) Nan Paipel, mie mehn kahlemeng tohto en irail kan me pweida pwehki re kin kaunopada arail mohngiong.—Esra 7:10; Dan. 1:8.
6, 7. Karasahda ia duwen pein atail onop eh kak sewese kitail wiahda pilipil pwung kan.
6 Ehu ahl en kaunopada atail mohngiong iei en kaukaule onopki Paipel oh sawaspen Paipel kan. Medewehla me ke mi nan irair wet. E lelehr ni soutik me ke kin wia omw onop. Ke ahpwtehn kapakapki sapwellimen Siohwa manaman en seweseiuk pwe ken kak kapwaiada dahme ke sukuhlki sang sapwellime Mahsen. Ke koasoanehdi en kilang ehu kasdo ni soutik en rahn mwurio. Ke rong meteikan kin koasoia soahng mwahu kan duwen kasdo wet, ahpw ke pil ese me mie tiahk samin oh lemei loale.
7 Ke medemedewe duwen kaweid en Pohl nan Episos 5:3: “Pwehki amwail wialahr sapwellimen Koht aramas pilipil kei, e sohte konehng mahsenpen mehkot me pidada nenek de soangen samin teikan de noahrok, en kin wiawi nanpwungamwail.” Ke pil tamanda duwen kaweid en Pohl nan Pilipai 4:8. (Wadek.) Ni omw doudouloale duwen kaweid pwukat, ke pein idek rehmw, ‘Ma I pilada en mweidohng ei mohngiong oh madamadau ong soangen kasdo wet, I kin idawehn sapwellimen Sises mehn kahlemeng en peikiong Koht?’ Dahme ke pahn wia? Ke pahn wonlahte oh kilang kasdo wet?
8. Dahme kahrehda kitail anahne koasoanehdi teng en peikiong sapwellimen Siohwa koasoandi kan?
8 E pahn wia mehkot sapwung en kaluwetala atail koasoanehdier teng en peikiong sapwellimen Siohwa koasoandi kan, mwein medemedewe me kitail kehlail en pelianda dahme werek suwed kak wiawiong kitail, met pidada mehn kamweit kan me kin kasalehda tiahk lemei oh samin. Ahpw kitail anahne pere kitail oh neitail seri kan sang madamadau en Sehdan me kin kasaminehla atail madamadau. Duwehte en aramas akan ar kin nantihong pere irail sang soumwahu lusulus kan, kitail pil anahne nsenohki pere kitail sang “en Tepil eh widing suwed kan” me kin kauwehla kitail.—Ep. 6:11.
9. Dahme kahrehda kitail anahne koasoanehdi teng en peikiong Siohwa rahn koaros?
9 Kereniong rahn koaros, kitail anahne pilada ma kitail pahn wia mehkan ni ahl me Siohwa kupwurki de soh. Kitail anahne peikiong Koht oh mourki sapwellime kaweid pwung kan pwehn komourala. Kitail kin kasalehda me kitail ahneki pwoson mehlel ni atail kin idawehn sapwellimen Krais mehn kahlemeng en peik “lao lel mehla.” Siohwa pahn ketin katingih atail elen lelepek. Sises ketin inoukihda: “Me pahn dadaurete lel ni imwi, ih me pahn mourla.” (Mad. 24:13) E sansal me kitail anahne kakairada eimah mehlel duwehte Sises ketin kasalehda.—Mel. 31:24.
Sises Ketin Wia Mehn Kahlemeng en Eimah me Keieu Mwahu
10. Soangen kasongosong dah kan me kak lelohng kitail? Ia duwen atail pahn mwekidki?
10 Kitail anahne eimah en pelianda madamadau oh wiewia en sampah wet me kin kapilpene oh kak kasaminehla kitail. Kristian kan kin lelohng kasongosong en wia tiahk suwed, de wiewiahn sarawi likamw oh tiahk de kahpwal kan en mwohni. Soahng pwukat kak kahrehiong irail en sohpeiweisang sapwellimen Siohwa ahl pwung kan. Me tohto kin lelohng uhwong sang peneinei. Nan wehi teikan, sukuhl kan kin kalapw padahngki me mour kin depweila miehla a kaidehn Koht me ketin kapikada, me aramas kin kohsang mwengki, oh padahk me dene sohte Koht kin lalaudla. Kitail sohte kak pohnsehsehlahte soahng pwukat. Kitail anahne wia mehkot pwehn pelianda oh pere kitail. Sapwellimen Sises mehn kahlemeng kin kasalehiong kitail ia duwen atail kak pweida.
11. Ia duwen atail medemedewe sapwellimen Sises mehn kahlemeng kak kihong kitail eimah?
11 Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Sampah pahn kalokei kumwail, ahpw kumwail koapworopwor [“eimah,” NW], pwe I kalowedier sampah!” (Sohn 16:33) E kin ketin ahnsou koaros pelianda dahme sampah kak kahrehiong ih en wia. E sohte kin ketin mweidohng sampah wet en kauhdi ih sang kapwaiada sapwellime doadoahk en kalohk de kahrehiong ih en kaluwetala sapwellime koasoandi kan ong kaudok mehlel oh wiewia mwahu. Kitail pil anahne duwehte ih. Sises mahsanihki sapwellime tohnpadahk ko nan sapwellime loulou: “Duwehte ngehi me kaidehn kisehn sampah, pil ih duwen irail, kaidehn irail kisehn sampah.” (Sohn 17:16) Ni atail onop oh medemedewe sapwellimen Sises eimah, e kak kihong kitail eimah me anahn en tohrohrasang sampah.
Sukuhlki Eimah Sang Sises
12-14. Menlau kihda sapwellimen Sises mehn kahlemeng en eimah.
12 Sises kin ketin kasalehda eimah erein sapwellime doadoahk en kalohk. E ketin doadoahngki sapwellime manaman nin duwen sapwellimen Koht Ohl oh ni soh masak “ketilong nan Tehnpas Sarawio oh ketin kasarehieisang loale irail koaros me wie netinet oh pwapwain dipwisou. E ahpw ketin wekidedi en sounkawilian mwohni ko ar tehpel oh kiedpeseng dewen sounnet mwuroi ko.” (Mad. 21:12) Ni ahnsou me sounpei ko kohdohn salihedi Sises ni pwohngo mwohn eh pwoula, ni eimah e ketida mwohrail pwehn pere sapwellime tohnpadahk ko oh mahsanih: “Ma kumwail raparapahkin ie, kumwail mweidohng ohl pwukat re en kohkohla.” (Sohn 18:8) Ahnsou kis mwuri, e mahsanihong Piter en kihdi nah kedlahs, eri met kasalehda me Sises uhdahn ketin koapworopworki Siohwa a kaidehn tehtehn sampah.—Sohn 18:11.
13 Sises ni soh masak ketin kasalehda sounpadahk likamw oh sempoak kan ni ahnsowo oh arail padahk sapwung kan. Sises mahsanihong irail: “Meid suwediong kumwail, sounkawehwehn Kosonnedo oh Parisi kan! Mwalaun amwailen! Kumwail kin ritingedihsang aramas akan wenihmwen Wehin Koht. . . . Kumwail . . . sohte nsenohki peikiong padahk kesempwal kan en Kosonnedo, duwehte pwuhng, kalahngan oh mehlel. . . . Kumwail kin kamwakelehte likin noumwail kep oh dahl akan, a loale inenen diren dipwisoun kul oh samin.” (Mad. 23:13, 23, 25) Sapwellimen Sises tohnpadahk ko pahn anahne eimah duwehte met pwehki kaunen pelien lamalam likamw akan pahn pil kaloke irail oh kemehla ekei irail.—Mad. 23:34; 24:9.
14 Sises ketin eimah ni eh ketin pelianda ngehn saut kan. Ehu ahnsou, ohl emen me uhdahn kehlail pwehki ngehn saut tiadahr powe oh sohte emen kak salihkihdi selmete kohdohng reh. Sises ni soh masak ketin kausasang ngehn saut tohto me ahneki manaman pohn ohlo. (Mark 5:1-13) Rahnwet, Koht sohte kin ketikihong Kristian kan manaman en wia duwehte met. Ahpw nan atail doadoahk en kalohk oh padahk kitail pil anahne peiong Sehdan me kin karotongehla madamadau en me seupwoson kan. (2 Kor. 4:4) Duwehte Sises, atail tehtehn mahwen “kaidehk tehtehn sampah kei, pwe tehte manaman ekei en Koht, mehn kamwomwala wasa kehlail kan,” me wehwehki madamadau sapwung en pelien lamalam kan me uhdahn apwal en wekidala. (2 Kor. 10:4) Kitail kak kilang ia duwen Sises eh doadoahngki tehtehn mahwen me Koht ketikihong oh idawehn sapwellime mehn kahlemeng.
15. Dahme sapwellimen Sises eimah kin poahsoankihda?
15 Sapwellimen Sises eimah kin poahsoankihda pwoson, ahpw kaidehn kommwad. Atail eimah en pil duwehte met. (Mark 4:40) Ia duwen atail kak ahneki pwoson mehlel? Sapwellimen Sises mehn kahlemeng pil kin sewesei kitail. E ketin kasalehda me e ketin dehdehkihla oh kin likih ni unsek iren Paipel kan. Sises ketin doadoahngki Mahsen en Koht duwehte kedlahs ehu. E kin ketin pwurepwurehng doadoahngki iren Paipel kan pwehn utung sapwellime padahk kan. Pak tohto e kin ketin tepikihda sapwellime mahsen kan nin duwen met: “E ntingdier,” met kin wehwehki, nan Mahsen en Koht.a
16. Ia duwen atail kak kakehlaka pwoson?
16 Pwehn kakehlaka pwoson me kak dadaurete pahn kahpwal kan me kin uhdahn lelohng tohnpadahk kan, kitail anahne wadek oh onop Paipel rahn koaros oh iang towehda mihting en Kristian kan, audehkihda atail madamadau padahk mehlel kan me iei poahsoanpen pwoson. (Rom 10:17) Kitail pil anahne doudouloale mwahu dahme kitail sukuhlki oh mweidohng en kamwakid atail mohngiong. Ihte pwoson me wiewia iang me kak kamwakid kitail en eimah. (Seims 2:17) Oh kitail anahne en kapakapki sapwellimen Koht manaman pwehki pwoson iei kisehn wahn manaman wet.—Kal. 5:22.
17, 18. Ia duwen emen sister pwulopwul eh kasalehda eimah nan sukuhl?
17 Emen sister pwulopwul me ede Kitty esehla ia duwen pwoson mehlel eh kin kihda eimah. Sangete ni eh tikitik, e ese me en dehr ‘namenengki eh kadekadehde atail Kaun-o,’ nan sukuhl, oh e uhdahn men kalohk ong ienge tohnsukuhl kan. (2 Tim. 1:8) Ehuehu sounpar, e kin koasoanehdi en ehukihong meteikan rongamwahwo, ahpw e kin pweiek pwehki e sohte kin eimah. Sounpar kei mwuri, e kasaula nan ehu sukuhl. E nda, “Met, I pahn nantihong kapwaiada dahme I sohte kin wia mahs.” Kitty eri kapakapki en eimah duwehte Krais, kamantik, oh pil ahnsou mwahu en wia met.
18 Ni keieun rahn en sukuhl, ienge tohnsukuhl kan anahne en ekis koasoia duwen pein irail. Ekei koasoiahda duwen pelien sarawi me re tikida loale, oh ar sohte kin kalapw iang sarawi. Kitty ese me met iei ahnsowo me e kin kapakapki. Ni eh lelehr eh ahnsou, e kin eimah koasoia, “Ngehi emen Sounkadehdehn Siohwa, oh Paipel me kin wia poahsoanpen kaweid kan me I kin doadoahngki ong ei kaudok oh wiewia kan.” Ni eh koasoakoasoi, mesen ekei tohnsukuhl ko kin kasalehda me re sohte katapanki eh pwoson. Ahpw meteikan rongorong oh mwuhr idek reh peidek kan. Eh sounpadahko kasalehda me Kitty wia mehn kahlemeng mwahu ong emen me kin uhki dahme e kamehlele. Kitty inenen perenkihda me e sukuhlki sang sapwellimen Krais mehn kahlemeng en eimah.
Kasalehda Pwoson oh Eimah Duwehte Krais
19. (a) Ia wehwehn en ahneki pwoson mehlel? (b) Ia duwen atail kak kaperenda Siohwa?
19 Wahnpoaron ko pil pohnese me arail eimah anahne poahsoankihda pwoson. Re patohwanohng Sises: “Maing, komw ketin kalaudehla at pwoson.” (Luk 17:5, 6) En ahneki pwoson mehlel kin laudsang kamehlelehte me mie Koht. E kin pidada omw kakairada nanpwungmwahu rehn Siohwa, duwehte nanpwungmwahu me kisin seri men ahneki rehn eh pahpa limpoak oh kadek men. Solomon ntingihdi: “Samwa, ma ke pahn loalokongla, I pahn diren nsenamwahu. I pahn pohnmwahsohki ei pahn rong omw pahn wia lokaiahn kupwurokong.” (Lep. Pad. 23:15, 16) Ni ahlohte, atail kin uhki ni eimah koasoandi pwung kan kin kaperenda Siohwa, oh met kin kalaudehla atail eimah. Kahrehda, kitail en kahlemengih Sises ahnsou koaros oh kin eimah uhki me pwung!
[Nting tikitik me mi pah]
a Karasepe kan, kilang Madiu 4:4, 7, 10; 11:10; 21:13; 26:31; Mark 9:13; 14:27; Luk 24:46; Sohn 6:45; 8:17.
Ke Kak Kawehwehda?
• Dahme pahn sewese kitail en peik ahnsou koaros mendahki soh unsek?
• Ia poahsoanpen pwoson mehlel? Ia duwen met eh kak sewese kitail en eimah?
• Ia pahn imwilahn atail kin peik oh kasalehda eimah duwehte Krais?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 15]
Ke kin ‘kaunopadahr omw mohngiong’ en pelianda kasongosong kan?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 17]
Kitail kak kasalehda eimah me poahsoankihda pwoson duwehte Sises