Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w12 2/1 pp. 18-22
  • “Ke en Kehlail oh Kommwad”

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • “Ke en Kehlail oh Kommwad”
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2012
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • SOUNKADEHDE EIMAH KAN NANPWUNGEN “ME DIPAN AKAN” NAN SAMPAH
  • IRAIL KASALEHDA PWOSON OH EIMAH
  • LIH AKAN ME KIN EIMAH PAPAH KOHT
  • ATAIL LOKAIA KAN KAK SEWESE METEIKAN EN EIMAH
  • LIH NANMWARKI ESTER KIN EIMAH
  • “KUMWAIL EIMAH”
  • “DEHR MASAK!”
  • “Eimah . . .oh Kohla Doadoahk”
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2017
  • Ke en Kommwad, Siohwa Ketin Ieiang Uhk!
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2013
  • E Sohte Nohn Apwal en Eimah
    Atail Mour en Kristian oh Kalohk—Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting—2021
  • ‘Kumwail Kommwad Oh Kehlail!’
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2003
Kilang Pil Ekei
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2012
w12 2/1 pp. 18-22

“Ke en Kehlail oh Kommwad”

“Ke en kehlail oh kommwad . . . KAUN-O, omw Koht, me kin ieiang uhk.”​—SOSUA 1:7-9.

IA OMW PASAPENG?

Ia duwen Enok oh Noha ara kin kasalehda eimah?

Ia duwen ekei lih akan mahs arail kin wia mehn kahlemeng mwahu en pwoson oh eimah?

Ia ekei mehn kahlemeng mwahu en me pwulopwul kan me kamwakid uhk?

1, 2. (a) Dahme kitail anahne pwehn kin wia me pwung nan atail mour ehuehu rahn? (b) Dahme kitail pahn sukuhlki nan iren onop wet?

EIMAH pelien masepwehk oh luwet. Mwein kitail kin medewe me aramas eimah men iei emen me kehlail oh kommwad. Ahpw ekei pak, kitail anahne eimah pwehn kin wiahte me pwung nan atail mour ehuehu rahn.

2 Ekei aramas me kileldi nan Paipel sohte kin masepwehk nan soangen irair kan me inenen apwal. Meteikan kin kasalehda eimah nan soangen irair kan me kin wiawihong sapwellimen Siohwa ladu kan rahn koaros. Dahme kitail kak sukuhlki sang karasepe kan en eimah me kileldi nan Paipel? Ia duwen atail kak eimah?

SOUNKADEHDE EIMAH KAN NANPWUNGEN “ME DIPAN AKAN” NAN SAMPAH

3. Dahme Enok kohpada duwen aramas suwed kan?

3 Eimah anahn pwehn wia emen sounkadehdehn Siohwa nanpwungen aramas suwed kan nan sampah mwohn Nohliko eh wiawi ni mwehin Nohao. Ahpw Enok, “kadaudok keweneu sang Adam,” eimah kalohki kokohp wet: “Iet, Kaun-o pahn ketido oh sapwellime tohnleng sarawi ngedehrie pahn iang, pwe en ketin kadeikada aramas koaros, pwe en ketin kalokehki me dipan akan wiewia suwed koaros me re wiadahr, oh lokaia suwed koaros me aramas seupwoson pwuko wiahiong Koht!” (Sud 14, 15) Enok ahneki pwoson kehlail me soahng pwukat pahn uhdahn wiawi. Oh aramas suwed kan uhdahn mehkihla nohliko me wiawi nin sampah pwon.

4. Soahng dah kan kin wiewiawi ni Noha eh kin “poadidiong Koht”?

4 Nohliko wiawi nan pahr 2370 mwohn Krais, daulih sounpar 650 mwurin Enok eh mehla. Erein ahnsowo, Noha ipwidi, ahnekihda peneinei oh kauwada warihmwo iangahki nah pwutak ko. Tohnleng suwed kan doadoahngki paliwar uduk en aramas, pwoudikihda lih masamwahu kan oh nainekihda pwutak kan. Pwutak pwukat wiahla kodon kei. Pali laud en aramas akan kin suwed oh tiahk lemei kin wiawi wasa koaros nan sampah. (Sen. 6:1-5, 9, 11) Mendahki soahng pwukat ar kin wiawi, Noha kin “poadidiong Koht” oh eimah “lohkiseli duwen mour pwung pahn kupwur en Koht.” (Wadek 2 Piter 2:5.) Kitail pil anahne soangen eimahohte nan imwin rahn akan.

IRAIL KASALEHDA PWOSON OH EIMAH

5. Ia duwen Moses eh kin kasalehda pwoson oh eimah?

5 Moses wia mehn kahlemeng mwahu en pwoson oh eimah. (Ipru 11:24-27) Koht ketin doadoahngki ih sang nan pahr 1513 lel 1473 mwohn Krais pwehn kahrehsang mehn Israel kan Isip oh kakahluwa irail nan sapwtehn. Moses sohte medewe me e ahneki koahiek en wia pwukoa wet, ahpw e alehdi. (Eks. 6:12) Ih oh rieo Aaron pwurupwurala koasoiong Parao, kaun lemei men. Ira eimah pakairki Kalokolok Eiseko me Siohwa ketin doadoahngki pwehn doarehla mehn Israel ko oh kasalehda me koht en Isip ko sohte manaman. (Eksodus irelaud 7-12) Moses kin kasalehda pwoson oh eimah pwehki e kin ahnsou koaros ale sawas sang rehn Koht duwehte kitail rahnwet.​—Deud. 33:27.

6. Ma kaun akan pahn peidek rehtail, dahme pahn sewese kitail en sapeng ni eimah?

6 Kitail ese me kitail pahn anahne soangen eimahohte duwehte Moses. Sises mahsanih: “Kumwail pahn wisikiong mwohn kaun oh nanmwarki kan pwehki ngehi, pwe kumwail en kadehdehiong irail oh mehn liki kan duwen Rongamwahu. Ni arail pahn pangkumwaillahng ni mwoalen kopwung kan, kumwail dehpa pwunodki dahme kumwail pahn sapengki de ia duwen amwail pahn lokaia; pwe ni ahnsowo e pahn kohieng kumwail dahme kumwail pahn nda. Pwe koasoi kan me kumwail pahn koasoia, e sohte pahn kohsang rehmwail, ahpw e pahn sang [“sapwellimen Koht manaman,” NW], me pahn kalokaiahkin kumwail.” (Mad. 10:18-20) Ma kaun akan pahn idek rehtail duwen atail kin papah Koht, sapwellimen Siohwa manaman pahn sewese kitail pwe kitail en kak kasalehda wahu ni atail kin kawehwehda dahme kitail kin kamehlele ni pwoson oh eimah.​—Wadek Luk 12:11, 12.

7. Dahme kahrehda Sosua kin eimah oh pweida nan eh pwukoa?

7 Sosua, me tepida apwalih mehn Israel kan mwurin Moses, kin kakehlaka eh pwoson oh eimah sang ni eh kaukaule onopki sapwellimen Koht Kosonned. Nan pahr 1473 mwohn Krais, mehn Israel kan onopadahr en pedolong nan Sapwen Inowo. Koht ketin mahsanihong Sosua en eimah oh kehlail. Koht ketin mahsanihong Sosua me ma e pahn peikiong Kosonnedo, e pahn mwekid ni erpit oh pweida mwahu nan eh pwukoa. E ketin mahsanih: “Ke dehr masak de lamalam tikitik, pwehki Ngehi, KAUN-O, omw Koht, me kin ieiang uhk wasa koaros me ke pahn kin kohla ie.” (Sos. 1:7-9) Mahsen pwukat uhdahn kakehlailiada Sosua! Oh Koht kin uhdahn ketin ieiang ih. Kitail ese met pwehki irail kalowehdi pali laud en wasa kan nan Sapwen Inowo erein sounpar weneute, ni pahr 1467 mwohn Krais.

LIH AKAN ME KIN EIMAH PAPAH KOHT

8. Ia duwen Reap eh wia mehn kahlemeng en pwoson oh eimah?

8 Mahso, lih tohto kin kasalehda eimah ni arail kin papah Siohwa. Karasepe, lihen netiki paliwere nan Seriko me adaneki Reap kamehlele me Siohwa pahn ketin doarehla ih, ni eimah ekihla lipoahrok riemen me Sosua kadarala, oh kahrehiong ohl ko me raparapahki lipoahrok ko en kohla ehu wasa tohrohr. Ih oh eh peneinei pitla ni ahnsou me mehn Israel ko kalowehdi Seriko. Reap uhdihsang eh mouren dihp, tepida kaudokiong Siohwa ni lelepek oh pil wiahla kisehn ireirekidi en peneinei en Mesaia! (Sos. 2:1-6; 6:22, 23; Mad. 1:1, 5) E ale kapai laud pwehki eh pwoson oh eimah.

9. Ia duwen Depora, Parak, oh Sael ar kin kasalehda eimah?

9 Mwurin Sosua eh mehla, mpen pahr 1450 mwohn Krais, Koht ketin idihada ohl akan nin duwen sounkopwung kan nan Israel. Nanmwarki en Kenan me adaneki Sapin kin kaunda mehn Israel kan ni ahl me inenen lemei erein sounpar 20. Koht ketin doadoahngki soukohp lih Depora pwehn padahkihong sounkopwung Parak en mahweniong nanmwarki menet. Parak kihpene ohl 10,000 ni Nahna Tapor oh onopada pwehn tepida mahweniong nein Sapin kaunen sounpei me adaneki Sisera. Sisera kohlahng pillap Kison me madekengda iangahki nah karis en sounpei oh werennansapw 900 ko. Ni mehn Israel ko arail kohla nan wahwo, Koht ketin mwadang kahrehda lapake. Pwelen wasao inenen pwelmatakada kahrehda werennansapw en mehn Kenan ko sohla kak mwekid. Nein Parak ohl ko kana oh nein Sisera ko pwon kamakamala. Sisera song en rukula nan impwal en lih emen me adaneki Sael, ahpw liho kemehla ih ni eh memeir. Nin duwen Depora eh kohpadahr, kaping ong lohdi en mehn Kenan ko kohwong lih emen, iei Sael. Pwehki Depora, Parak, oh Sael arail mwekid ni eimah, solahr kahpwal nan Israel sang mehn Kenan kan erein sounpar 40. (Sounkopwung 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31) Ohl oh lih tohto kin kasalehda soangen eimahohte oh pwosonohte.

ATAIL LOKAIA KAN KAK SEWESE METEIKAN EN EIMAH

10. Ia duwen atail kak ese me atail lokaia kan kak sewese meteikan ren eimah?

10 Dahme kitail kin nda kak sewese iangatail tohnkaudok en Siohwa ren eimah. Mpen sounpar 1000 mwohn Krais, Nanmwarki Depit ndaiong nah pwutak Solomon: “Eri, koapworopwor oh nantihong. Tapihada doadoahko oh dehr mweidohng mehkot en kapweiekidi. KAUN-O Koht, me I kin papah, pahn ketin ieiang uhk. E sohte pahn ketin sohpeisang uhk, ahpw e pahn ketin ieiang uhk lao doadoahk en Tehnpas wet pahn imwisekla.” (1 Kron. 28:20) Ni eimah Solomon kauwada sapwellimen Siohwa tehnpas sarawi kaselel ehu nan Serusalem.

11. Ia duwen serepein en Israel eimaho eh koasoi eh sewese emen?

11 Mpen sounpar 900 mwohn Krais, dahme serepein en mehn Israel eimah men koasoia sewese ohl tokutok men en mwahula oh esehla Siohwa. Mehn Siria kan koledi serepeino oh e wiahla nein kaunen sounpei men ladu. Eden kaunen sounpeio Nahman oh ih ohl tokutok men. Serepeino ese duwen manaman me Siohwa ketin wiahda ni eh ketin doadoahngki soukohp Elisa. Ih eri padahkihong ahn Nahman pwoudo me ma Nahman pahn kohla Israel, Elisa pahn kak kamwahwihala. Nahman wia dahme serepeino nda oh mwahula, oh e wiahla emen tohnkaudok en Siohwa. (2 Nan. 5:1-3, 10-17) Ma kowe me pwulopwul men oh poakohng Siohwa duwehte serepeino, E kak ketikihong uhk eimah pwehn kak kalohk ong ahmw sounpadahk, iengomw tohnsukuhl oh meteikan.

12. Ia duwen ahn Nanmwarki Esekaia koasoi eh kamwakid nah aramas akan?

12 Lokaia konehng kan kak sewese emen en ahneki eimah nan irair keper ehu. Ni ahnsou me mehn Asiria kan kohlahng mahweniong Serusalem mpen sounpar 700 mwohn Krais, Nanmwarki Esekaia ndaiong nah aramas ko: “Kumwail nan kapehd kehlail oh koapworopwor, oh dehr masak nanmwarki lapalap en Asiria de karis me e kakahluwa. Kitail ahneki manaman laudsang me e sapwellimanki. E sapwellimanki manaman en aramas, ahpw kitail ahneki sawas en KAUN-O, atail Koht me pahn ketin mahwenkin kitail.” Ia duwen lepin lokaia pwukat ar kamwakid mehn Suda kan? Lepin lokaia pwukat sewese kalaudehla arail eimah. Paipel mahsanih: “Aramas ako eri nan kapehd kehlailkihda mahsen kan en arail nanmwarkio.” (2 Kron. 32:7, 8) Lokaiahn kangoang kan me duwehte ahn Esekaia kak sewese kitail oh Kristian teikan en kalaudehla atail eimah ni ahnsou me kitail kin lelohng kalokolok kan.

13. Ia duwen nein Nanmwarki Eihap sounpapah Opadaia eh wia mehn kahlemeng en eimah?

13 Ekei pak kitail kin kasalehda eimah sang dahme kitail sohte nda. Mpen sounpar 900 mwohn Krais, nein Nanmwarki Eihap sounpapah Opadaia ni eimah ekihla sapwellimen Siohwa soukohp 100 “nan pwoahr riau, wad limehk” pwe lih nanmwarki Sesepel en dehr kemeirailla. (1 Nan. 18:4) Duwehte Opadaia me lemmwiki Koht, sapwellimen Siohwa ladu tohto rahnwet kin eimah pere riarail Kristian akan sang ni arail sohte kin padahkihong soun uhwong kan duwen riarail ko.

LIH NANMWARKI ESTER KIN EIMAH

14, 15. Ia duwen lih nanmwarki Ester eh kin kasalehda pwoson oh eimah? Ia imwilahn met?

14 Lih nanmwarki Ester kin kasalehda pwoson oh eimah laud. Kereniong sounpar 500 mwohn Krais, ohl suwed Aman koasoanehdi en kemehla mehn Suhs koaros nan wehio. Ni mehn Suhs akan arail rongada me re pahn kamakamala, re mwahiei oh kaisihsol. Irail pil kapakap sang nan arail mohngiong unsek. (Est. 4:1-3) Lih nanmwarki Ester uhdahn pwunodki mehn Suhs ko. Mordekai kadaralahng Ester ehu doaropwehn kosonnedo me nda me mehn Suhs akan pahn kamakamala oh padahkihong ih en kohla tuhwong nanmwarkio oh peki sawas ong nah aramas akan. Ahpw ma emen pahn kohla tuhwong nanmwarkio ni eh sohte ale luhk, e pahn kak kamakamala.​—Est. 4:4-11.

15 Mordekai padahkihong Ester me ma e sohte pahn kohla tuhwong nanmwarkio, Siohwa pahn ketin doarehla mehn Suhs akan ni ehu ahl tohrohr. Mordekai nda me mwein kahrepen Ester eh wiahla lih nanmwarki men iei pwehn sewese sapwellimen Siohwa aramas akan. Ester eri peki rehn Mordekai en kihpene mehn Suhs akan nan Susa pwe ren kaisihsol. E nda: “Ngehi oh nei sounpapah serepein kan pahn pil iang kaisihsol. Mwurin mwo, I pahn pato pahn kupwur, mehnda ma e uhwong kosonned. Ma I pahn kamakamala pwehki ei pahn wia met, eri, I pahn mehla.” (Est. 4:12-17) Ester mwekid ni eimah oh pwuhken Ester kin padahkihong kitail me Siohwa ketin doarehla sapwellime aramas akan. Rahnwet, Kristian me keidi kan oh sihpw teikan kin kasalehda soangen eimahohte ni arail kin lelohng lokolok kan. Oh Siohwa kin ketin “sapeng pekipek kan” oh ketin sewese irail ahnsou koaros.​—Wadek Mel. 65:2; 118:6.

“KUMWAIL EIMAH”

16. Mehn kahlemeng dahieu Sises ketikihda ong me pwulopwul kan?

16 Ehu ahnsou, ni Sises eh sounpar 12, eh pahpa oh nohno diarada ih nan tehnpas sarawio, “ni eh ketiket nanpwungen sounkawehwe ko, karokaronge irail oh kekeinemwe rehrail. A koaros me iang rongorong inenen pwuriamweikihla sapwellime kupwurokong me pwarada ni sapwellime pasapeng kan.” (Luk 2:41-50) Mehnda e pwulopwul, Sises sapwellimanki pwoson oh eimah me anahn pwehn idek rehn sounpadahk mah kan nan tehnpas sarawio. Me pwulopwul kan nan mwomwohdisohn Kristian anahne tamataman sapwellimen Sises mehn kahlemeng wet. Met pahn sewese irail ren isaneki ahnsou mwahu koaros pwehn kawehwehiong meteikan kahrepen arail pwoson.​—1 Pit. 3:15.

17. Dahme kahrehda Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko ren “eimah”? Dahme kahrehda kitail anahne mwekid ni eimah?

17 Sises ketin kangoange meteikan ren eimah. E mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Ahnsowo pahn kohdo, oh e leledohr, me kumwail koaros pahn mwarahkpeseng nan amwail wasa kan; I ahpw pahn kelehpwla. Ahpw I sohte uhdahn pahn kelehpwla, pwe Semei kin ketin ieiang ie. I padahkihong kumwail mepwukat pwe kumwail en ahneki popohl ni amwail miniminiong ie. Sampah pahn kalokei kumwail, ahpw kumwail koapworopwor [“eimah,” NW], pwe I kalowedier sampah!” (Sohn 16:32, 33) Sampah kin kailongkin kitail duwehte eh kailongki tepin sapwellimen Sises tohnpadahk ko. Ahpw kitail sohte men iang kisehn sampah. Kitail kak ahneki eimah pwehn tohrohreweisang sampah wet ma kitail kin doudouloale sapwellimen Sises mehn kahlemeng en eimah. E ketin kalowehdier sampah oh kitail pil kak wia duwehte.​—Sohn 17:16; Seims 1:27.

“DEHR MASAK!”

18, 19. Ia duwen wahnpoaron Pohl eh kin kasalehda pwoson oh eimah?

18 Wahnpoaron Pohl dadaurete nan kahpwal tohto. Ehu ahnsou, mehn Suhs akan nan Serusalem pahn kemehla Pohl ahpw sounpei en Rom kan doarehla. Erein pwohngo, “Kaun-o ahpw ket limwahn Pohl oh mahsanihong, ‘Pohl, ke dehr masak! Duwen omw eimah kadehdeiedahr nan Serusalem; eri, ke uhdahn pahn pil wia duwehte met nan Rom.’” (Wiewia 23:11) Pohl kapwaiada douluhl dahme Sises ketin padahkihong en wia.

19 Pohl sohte masak ni eh ndaiong “wahnpoaron lapalap” ko me kin song en kasaminehla mwomwohdisohn Korint me re sapwung. (2 Kor. 11:5; 12:11) Ohl pwukat iei wahnpoaron likamw kei. Pohl kak kadehdehda me Sises me ketin poaronehla sang ni eh kasalehda soahng koaros me e dadaurete, duwehte selidi, kamakam, seiloak keper kan oh keper teikan, duhpek, men nimpil, sohte kak meir nipwong, oh eh pwunodki mwomwohdiso koaros. (Wadek 2 Korint 11:23-28.) Ahn Pohl mehn kahlemeng kaselel en pwoson oh eimah kin kadehdehda me eh kehl kohsang rehn Koht!

20, 21. (a) Menlau kihda karasepe kan pwehn kasalehda me kitail anahne eimah pwehn dadaurete kahpwal kan nan atail mour. (b) Nan soangen irair dah kan kitail ele anahne kasalehda eimah? Dahme kitail kak kamehlele?

20 Kaidehn Kristian koaros pahn lelohng kalokolok laud. Ahpw kitail koaros anahne eimah pwehn dadaurete kahpwal kan nan atail mour. Karasepe, mahs emen me pwulopwul nan Brazil kin iang pwihn ehu me kin kauwehla kosonned. Mwurin eh onopki Paipel, e esehda me e anahne wiahda wekidekla kan, ahpw pali laud en ahnsou, emen me solahr iang pwihno kin kamakamala. E kapakap, oh e doadoahngki iren Paipel kan pwehn kasalehiong kaunen pwihno kahrepen eh solahr kak iang. Me pwulopwulo mweimweida en sohla iang pwihno ahpw sohte ale kalokepe, oh e wiahla sounkalohk men.

21 Kitail anahne eimah nan soangsoangen irair tohto. Kitail anahne eimah pwehn kalohki rongamwahu. Me pwulopwul kan anahne eimah pwe ren kolokolete arail lelepek nan sukuhl. Kitail anahne eimah pwehn peki ahnsoun kommoal sang doadoahk pwehn iang towehda mihting tohrohr pwon. Oh kitail kak medewe irair tohto teikan. Sohte lipilipil soangen irair dah me kitail pahn lelohng, Siohwa pahn ketin karonge kapakap kan “me pahn wiawi ni pwoson.” (Seims 5:15) Oh e pahn uhdahn ketikihong kitail sapwellime manaman pwe kitail en kak eimah oh kehlail!

[Kilel nan pali 19]

Enok kin kalohk ni eimah nanpwungen me dipan akan

[Kilel nan pali 20]

Sael kin eimah oh kehlail

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share