Omw Koasoi en Kin Ndahte Ei de Soh
“Amwail koasoi kan en kin ndahte, Ei de Soh.”—MAD. 5:37.
TEHK MA KE KAK SAPENG:
Dahme Sises mahsanih duwen wiahda kahula kan?
Ia duwen Sises eh ketin wia mehn kahlemeng mwahu en kapwaiada sapwellime inou kan?
Ni ahl dah kan me kitail anahne lokaia mehlel oh kapwaiada dahme kitail nda?
1. Dahme Sises mahsanihki duwen wiahda kahula kan? Dahme kahrehda?
KRISTIAN mehlel kan sohte kin kalapw anahne wiahda kahula kan pwehn kadehde me arail koasoi kan kin mehlel. Irail kin peikiong dahme Sises mahsanih: “Amwail koasoi kan en kin ndahte, ‘Ei’ de ‘Soh.’ Dahme atail Soumaso mahsanih kin wehwehki me emen anahne lokaia mehlel oh kapwaiada dahme e nda me e pahn wia. Sises ahpwtehn mahsanih mwowe: “Kumwail dehr mwahn kahula.” E mahsanih met pwehki aramas tohto kin ahnla wiahda kahula kan ahpw sohte uhdahn men kapwaiada dahme re inoukihda. Dahme kin wiawi ma emen kin kahula pwehn wia mehkot ahpw e sohte kapwaiada? E kakete kasalehda me e wia soangen aramas me kitail sohte kak likih oh e mi pahn manaman en “Me Suwedo.”—Wadek Madiu 5:33-37.
2. Dahme kahrehda e sohte kin sapwung en wiahda kahula kan?
2 Sises sohte mahsanih me e sapwung en wiahda kahula. Duwen me kitail sukuhlkier nan iren onop en mwoweo, Siohwa Koht oh sapwellime ladu lelepek Eipraam wiahda kahula kei duwen soahng kan me kesempwal. Oh pil sapwellimen Koht Kosonned kasalehda me aramas emen anahne kahula pwehn kak kapwungala ekei kahpwal kan. (Eks. 22:10, 11; Nemp. 5:19-22) Kahrehda ele Kristian men anahne kahukihla me e pahn lokaia mehlel nan mwoalen kopwung ehu. De ele mie irair ehu me Kristian men pehm e anahne kahukihla me e pahn wia mehkot de e anahne kahukihla me dahme e koasoia kin mehlel me pid kahpwal ehu. Ni ahnsou me samworo lapalapo men Sises en ketin kahula, e sohte ketin sapwungki ahpw e ketin mahsen mehlel ong Tohn Mwoalen Kopwung Lapalap en mehn Suhs ko. (Mad. 26:63, 64) Sises sohte ketin anahne kahukihla me dahme e mahsanih kin mehlel pwehki sapwellime mahsen kan kin mehlel ahnsou koaros. Ahpw e kin kalapw mahsanih: “I ndaiong kumwail ni mehlel” pwehn kasalehiong meteikan me re kak kamehlele dahme e mahsanih. (Sohn 1:51; 13:16, 20, 21, 38) Iren onop wet pahn kasalehda dahme kitail pil kak sukuhlki sang mehn kahlemeng mwahu en Sises, Pohl oh meteikan me arail koasoi kin ndahte “Ei” oh re kin kapwaiada dahme re nda re pahn wia.
SISES—MEHN KAHLEMENG ME KEIEU MWAHU
3. Dahme Sises ketin inoukihda nan sapwellime kapakap? Ia duwen Semeo nanleng eh ketin sapeng en Sises kapakapo?
3 “Ngehi eri patohwan, ‘Iet ngehi, Maing Koht, I patohdohn kapwaiada kupwuromwien—duwen me ntingdier nan pwuhken Kosonned duwen ngehi.’” (Ipru 10:7) Nan kapakap wet, Sises ketin inoukihda en wia kupwuren Koht. Met wehwehki me e pahn ketin kapwaiada mehkoaros me kokohpdahr duwen Kadaudoko me inoupe mie oh pil ketin mweidohng Sehdan en “ke keimwen neh.” (Sen. 3:15) Likin Sises, sohte aramas men me toukihda pein ih pwehn wia soangen pwukoa laud wet. Siohwa ketin sapeng kapakap wet oh mahsanih me e uhdahn ketin likih sapwellime Ohlo, mehnda ma e sohte ketin mahsanihong Sises en kahula pwehn kapwaiada eh inowo.—Luk 3:21, 22.
4. Dahme Sises kupwurki wia pwehn kamehlelehla dahme e mahsanih e pahn ketin wia?
4 Ahnsou koaros Sises kin ketin kapwaiada dahme e mahsanih. E sohte kin ketin mweidohng mehkot en kerempwa ih ni eh ketin wia doadoahk me Semeo ketikihong ih. E ketin pousehlahte kalohki rongamwahu en Wehin Koht oh katohnpadahkih irail me Koht ketin kainangihedo rehn Sises. (Sohn 6:44) Paipel mahsanih me Sises ketin kapwaiada sapwellime inou en wia kupwuren Koht ni eh mahsanih: “Pwehki iei ih [Sises] me “Ei” ni sapwellimen Koht inou kan koaros.” (2 Kor. 1:20) Sises ketin wia mehn kahlemeng keieu mwahu nin duwen emen me kapwaiada ni unsek dahme e ketin inoukihong Semeo. Met kitail pahn koasoiapene duwen emen me nantihong laud pwehn idawehn Sises.
POHL KIN KAPWAIADA DAHME E NDA E PAHN WIA
5. Dahme kahrehda Pohl wia mehn kahlemeng mwahu ong kitail?
5 “A dahme I pahn wia, Maing ei Kaun?” (Wiewia 22:10) Ih met me Sohl koasoia ahnsou me Kaun Sises ketin pwarohng ni kasansal ehu. Sises ketin kupwurki Sohl en uhdihsang kaloke Kristian kan. Imwilahn met, Sohl koluhkihla dahme e kin wiewia, papidaisla, oh ale pwukoa tohrohr en kalohki rongamwahu duwen Sises ong wehi kan. Erein eh mour nin sampah, Sohl, me mwuhr aramas kin likwerihki Pohl, pousehlahte ekerki Sises eh “Kaun” oh kin peikiong ih. (Wiewia 22:6-16; 2 Kor. 4:5; 2 Tim. 4:8) Ekei me kin ekerki Sises arail Kaun sohte kin kapwaiada dahme re nda re pahn wia. Sises ketin mahsanihki irail pwukat: “Dah katepen amwail ekehkerkin ie, ‘Maing at Kaun, Maing at Kaun,’ nan amwail sohte kin kapwaiada me I kin padahkihong kumwail?” (Luk 6:46) Sises ketin kasik koaros me kin ekerkin ih Kaun ren kapwaiada dahme re nda re pahn wia, duwehte me wahnpoaron Pohl kin wia.
6, 7. (a) Dahme kahrehda Pohl kapwandehla eh mwemweitla Korint? Dahme kahrehda e sapwung ekei en nda me re sohte likih Pohl? (b) Soangen madamadau dahieu kitail en ahneki ong irail kan me kin apwalih kitail?
6 Pohl kin ngoangki kalohki duwen rongamwahu en Wehio nan sahpw kan, me met adaneki Turkey, oh lella Iurop. E tapiada mwomwohdiso tohto oh kin pwurehng mwemweitla rehrail. Ekei pak e anahne kahukihla me dahme e ntingihedi kin mehlel. (Kal. 1:20) Ekei nan mwomwohdisohn Korint medewe me re sohte kak likih Pohl. Pohl men irail en ese me dahme e nda iei me mehlel. Ih eri koasoia: “Koht me mehlel kak ketin kadehde ie duwen eh sohte inou ehu I wiahiong kumwail me wehwehki ‘Ei’ oh ‘Soh.’” (2 Kor. 1:18) Ni ahnsou me e ntingihedi met, Pohl mwesel sangehr Episos oh seiseiloaklahng Masedonia pwehn lella Korint. E uhdahn koasoanehdi nin tapio en pwurala Korint mwohn eh kohla Masedonia. (2 Kor. 1:15, 16) Ahpw ekei pak kin mie kahrepe kan me kahrehda koasoandi kan en wekidekla. Karasepe, sounapwalih kan me kin seiloak rahnwet ele anahne wekidala rahn me re pahn mwemweitla ni mwomwohdiso kan. Re sohte kin wekidala arail koasoandi kan pwehki pein nsenarail de kahrepe ieu me sohte kesempwal, ahpw pwehki mie anahn karuwaru ehu pwarada. Pohl ahneki kahrepe mwahu en kapwandehla eh mwemweitla Korint. Eh wia met kin wia kamwahu ong mwomwohdisohn Korint. Ia duwe?
7 Ni ahnsou me Pohl mi Episos, e rongada me mie kahpwal nan mwomwohdisohn Korint. Brother ko wasao sohte kin miniminpene oh re kin mweidada emen tohnmwomwohdiso en wiewia tiahk en nenek. (1 Kor. 1:11; 5:1) Nan tepin nah kisinlikou ong mehn Korint ko, Pohl ntingihedi kaweid kehlail pwehn sewese irail ren kapwungala kahpwal ko. Eri, Pohl sohte kohsangete Episos inenla Korint ahpw e pilada en kihong rie Kristian ko ahnsou ren doadoahngki eh kaweido mwohn eh pahn lella wasao. Pwehki e wia met, eh mwemweito pahn kak kangoange irail. Nan keriau en nah kisinlikou, Pohl ntingihedi me ih uhdahn kahrepeo me e wekidkihla eh koasoandio. E koasoia: “I patohwan likweriong Koht—pwe ih me kin mwahngih nan kapehdiet—pwe en ketin wia ei sounkadehde duwen kahrepen me I lemehkihda I en dehr pwarowohng kumwail nan Korint; pwe I en dehr katoutouwih kumwail.” (2 Kor. 1:23) Kitail en dehr duwehte irail kan me kin kauwe Pohl. Ahpw kitail anahne uhdahn wauneki irail kan me idihdida pwehn tiengla mwowe oh apwalih kitail. Pohl uhdahn kapwaiada dahme e inoukihda en wia. Kitail anahne alasang Pohl duwehte eh kin kahlemengih Krais.—1 Kor. 11:1; Ipru 13:7.
MEHN KAHLEMENG TEIKAN
8. Dahme kahrehda Repeka wia mehn kahlemeng mwahu ong kitail?
8 “Ei, I pahn iangada.” (Sen. 24:58) Repeka nda met ahnsou me eh nohno oh rie pwutako idek ma e men wiahla ahn Aisek, nein Eipraam pwutak, eh pwoud. E pahn anahne kohkohsang imweo rahno oh iang emen me e sehse seiloangki mwail 500. (Sen. 24:50-58) Repeka kapwaiada dahme e ndaho. E wiahla en Aisek pwoud lih mwahu men oh kin lelepek papah Koht. Met wehwehki me erein eh mour, e anahne mi nan impwal nin duwen mehn liki men nan Sapwen Inowo. Koht ketin kapaiada ih pwehki e lelepek kapwaiada dahme e nda e pahn wia. Emen kadaudoke iei me wia Kadaudoko me inoupe mie, Sises Krais.—Ipru 11:9, 13.
9. Ia duwen Rud eh nda soh oh kapwaiada?
9 “Soh! Se pahn ianguhkewei rehn omw aramas akan.” (Rud 1:10) Liohdi en Mohap riemenet, Rud oh Orpa, pwurepwurehng nda met ong ahn ara pwoud ko nohno, Naomi. Naomi liohdi men me kohkohsang Mohap pwurala Pedleem. Naomi kin pekipeki rehra ira en pwurala nan sapwara, eri Orpa me pwurala. Ahpw Rud nda soh oh kapwaiada dahme e ndaho. (Wadek Rud 1:16, 17.) E loalopwoat ong Naomi oh mihmihte reh, mendahki e solahr pahn pwurehng kilang eh peneinei oh e anahne kesehla kaudok likamw en Mohap. E kin kaudokiong Siohwa erein eh mour oh Siohwa ketin kapaiada. E wia emen nanpwungen lih limen ko me sounnting en Paipel Madiu kasalehda nan kairekdi en kadaudok me Krais ketisang ie.—Mad. 1:1, 3, 5, 6, 16.
10. Dahme kahrehda Aiseia wia mehn kahlemeng mwahu ong kitail?
10 “Iet ngehi, Maing, komwi ketin poaroneiehla.” (Ais. 6:8) Mwohn eh nda met, Aiseia kilangada kasansal lingan ehu en Siohwa eh ketiket nan mwoale pohn tehnpas sarawi en Israel. Nan kasansal wet, Aiseia rongada Siohwa eh ketin mahsanih: “Ihs me I pahn kadarala, oh ihs me pahn wia atail meninkeder?” Siohwa ketin mahmahsanih ma emen kak kohla oh padahkihong Sapwellime aramas sapeik kan Sapwellime mahsen. Ni Aiseia eh nda: “Iet ngehi, Maing, komwi ketin poaroneiehla,” e kin mwomwen me e ndinda “Ei, I pahn kohla oh kapwaiada doadoahk me komw ketikihong ie.” Aiseia uhdahn kapwaiada dahme e nda e pahn wiao. Tohtohsang sounpar 46, e kohpada me Koht pahn ketin kaloke Sapwellime aramas sapeik kan oh me mwuhr E pahn ketin weiraildo wasao me E ketin kupwurki ren kaudokiong ih.
11. (a) Dahme kahrehda e kesempwal kitail en kapwaiada dahme kitail inoukihda? (b) Ia ekei mehn kahlemeng kan en sohte kapwaiada dahme re nda ren wia?
11 Dahme kahrehda Siohwa ketin kupwurki karasaras pwukat ren iang mi nan Paipel? Ia uwen kesempwal atail en nda “Ei” oh kapwaiada? Paipel kin katamankin kitail me aramas emen me kin “inou soupwei,” de me sohte kin kapwaiada dahme e inoukihda “uhdahn pahn mehla.” (Rom 1:31, 32) Parao en Isip, Nanmwarki Sedekaia en Suda oh Ananaias oh Sapaira sohte kapwaiada dahme re inoukihda oh kahrehda re lelohng lokolok. Arail mehn kahlemeng wia mehn kataman kei ong kitail.—Eks. 9:27, 28, 34, 35; Esek. 17:13-15, 19, 20; Wiewia 5:1-10.
12. Dahme pahn sewese kitail en kapwaiada dahme kitail kin inoukihda?
12 Pwehki kitail kin momour ni “imwin rahn akan,” kitail kin mi rehn aramas akan me soaloalopwoat oh ‘kin liksansalamwahuki mwomwen arail pelien lamalam, ahpw re kin kahmahmki katepe.’ (2 Tim. 3:1-5) Ni uwen atail kak, kitail anahne dehr werekiong soangen aramas pwukat. Ahpw kitail anahne kaukaule werekiong irail kan me kin ahnsou koaros song en kapwaiada dahme re nda re pahn wia.—Ipru 10:24, 25.
OMW INOU ME KEIEU KESEPWAL
13. Ia inou me keieu kesempwal me sapwellimen Sises Krais tohnpadahk kan wiahda?
13 Inou me keieu kesempwal me emen kak wiahda iei eh inoukihong Koht eh mour. Irail kan me men wiahla sapwellimen Sises tohnpadahk kan anahne sapengala peidek ehu pak siluh me re uhdahn men wia dahme tohnpadahk men anahne wia. (Mad. 16:24) Ni ahnsou me elder riemen kin koasoiong emen me men wiahla sounkalohk men me saikinte papidais, re kin idek reh, “Ke uhdahn men wiahla emen Sounkadehdehn Siohwa kan?” Mwuhr, ni aramaso eh kin kekeirda oh men papidaisla, elder ko pahn tuhwong ih oh idek reh, “Ke wiahdahr omw inou ong Siohwa ni kapakap?” Ni rahnen papidaiso, me wia padahko kin idek rehn me pahn papidaislao, “Sang ni poahsoanpen meirong en Sises Krais, ke koluhkihlahr dipomw kan oh inoukihong Siohwa omw mour pwe ken wia kupwure?” Eri mwohn koaros me mi wasao, irail me kapw ko kin nda “Ei” de re kin inoukihda ren papah Koht kohkohlahte.
14. Peidek dah kan kitail en pwurepwurehng idek rehtail?
14 Mehnda ma ke ahpwtehn papidaisla de papahkiher Koht sounpar tohto, ke anahne pwurepwurehng idek rehmw soangen peidek pwukat: ‘I kin alasang Sises sang ni ei kin pousehlahte kapwaiada ei inou ong Siohwa? I kin pousehlahte wiahki doadoahk en kalohk oh katohnpadahk me keieu kesempwal nan ei mour, nin duwen me Sises mahsanih kitail en wia?—Wadek 2 Korint 13:5.
15. Ni ahl dah kan me e kesempwal kitail en kapwaiada dahme kitail inoukihda?
15 Pwehn kolokolte atail inou me kitail wiahdahr ong Koht, kitail pil anahne mehleliong soahng kesempwal teikan. Karasepe: ma ke pwopwoud, ke anahne kapwaiada omw inou kesempwal me ke pahn poakohng oh kesempwalki omw pwoudo. Ma ke sainihala kondirak en pesines ehu de audehda doaropwe pwehn toukihda omw ahnsou pwehn sewese mwomwohdiso de sapwellimen Koht pwihn, eri ke anahne kapwaiada dahme ke inoukihda. Ele ke ale luhk ehu pwehn iang mwenge nan imwen emen me sohte kepwehpwe. Ke anahne kapwaiada omw inowo mehnda ma ke alehdi ehu luhk tohrohr me ke leme mwahusang. Ma ke inoukihda me ke pahn pwurala rehn emen me ke tuhwong nan kalohk, ke anahne kapwaiada. Siohwa pahn ketin kapaiada omw doadoahk en kalohk.—Wadek Luk 16:10.
SISES ATAIL SAMWORO LAPALAP OH NANMWARKI PAHN SEWESE KITAIL
16. Ma kitail sohte kapwaiada inou ehu, dahme kitail anahne wia?
16 Paipel mahsanih me nin duwen aramas soh unsek kei, “Kitail koaros kin kalap sapwungala,” ahpw mehlel dahme kitail kin nda. (Seims 3:2) Dahme kitail anahne wia ma kitail esehda me kitail sohte kapwaiada atail inou? Nan sapwellimen Koht Kosonned ong mehn Israel, aramas kak ale mahk ma e “pahn kahukihla mehkot sohte lipilipil, ni eh sohte nsenohki.” (Lip. 5:4-7, 11) Kristian kan kak pil ale mahk ma re sohte kapwaiada dahme re nda re pahn wia. Ma kitail wehkohng Siohwa me kitail sohte kapwaiada inou ehu, e pahn ketin mahkohng kitail. Atail Samworo Lapalap, Sises Krais, pahn sewese kitail pwe Koht en ketin pwurehng kupwurkin kitail. (1 Sohn 2:1, 2) Ahpw pwe Koht en ketin kupwurkin kitail, kitail anahne kasalehda me kitail koluhla mehlel. Karasepe, kitail en dehr ahnla kauwehla atail inou kan. Kitail anahne wia soahng koaros me kitail kak pwehn kapwungala kahpwal kan me kitail kahrehda ni ahnsou me kitail kauwehla atail inou. (Lep. Pad. 6:2, 3) Ahpw ni mehlel, e pahn keieu mwahu en medemedewe mwahu mwohn atail wiahda inou kan me kitail sohte kak kapwaiada.—Wadek Eklesiasdes 5:2.
17, 18. Koapworopwor dahieu mie ong koaros me kin nantihong lokaia mehlel oh kapwaiada dahme re nda?
17 Mie koapworopwor kaselel ehu ong koaros sapwellimen Siohwa tohnkaudok kan me kin nantihong lokaia mehlel oh kapwaiada arail inou. Irail me keidi 144,000 ko pahn ahneki mour ehu me sohte pahn kak mehla nanleng, wasa me re pahn iang Sises kaun nan sapwellime Wehi nin duwen nanmwarki kei erein pahr kid. (Kaud. 20:6) E pahn pil mie aramas rar kei me pahn kousoan nan Paradais nin sampah. Erein Krais pahn ketin kakaun nin duwen Nanmwarki en Wehin Koht, re pahn ale sawas pwehn ahneki roson oh madamadau unsek.—Kaud. 21:3-5.
18 Ni kaimwiseklahn sapwellimen Sises kaunda, kaimwiseklahn kasongosong pahn wiawi. Irail kante me lelepek erein kasongosongo pahn kak mihmihte nan Paradais, wasa me re pahn kak ahnsou koaros likih dahme meteikan kin nda. (Kaud. 20:7-10) Koaros me pahn momour pahn kin lokaia mehlel oh kapwaiada dahme re nda. Irail pahn kahlemengih Samatail nanleng Siohwa me limpoak oh “Koht loalopwoat emen.”—Mel. 31:5.
[Kilel nan pali 29]
Sang ni ahnsou me Sises ketin papidaisla lao eh pwoula, e kapwaiada soahng koaros me e inoukihda
[Kilel nan pali 31]
Ke kin kapwaiada omw inou me keieu kesempwal?