Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w17 October pp. 3-6
  • Kapai kan Kin Kohsang Omw Wiewia Dahme Siohwa Ketin Kupwurki

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Kapai kan Kin Kohsang Omw Wiewia Dahme Siohwa Ketin Kupwurki
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2017
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • IENGEI KAPW MEN
  • “SE PAHN WIA MEN!”
  • PWURALA ENGLAND, OH MWUHR SCOTLAND
  • PWUKOA KAPW NAN IRELAND
  • MWEKID KESEMPWAL EHU ONG SOUNKADEHDEHN SIOHWA KAN NAN IRELAND
  • WEKIDEKLA LAUD EHU ONG AT PWUKOA
  • 1921​—Sounpar Epwiki Samwalahro
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2021
  • I Kilangehr Pwoson en Sapwellimen Koht Aramas akan
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2023
  • Se Paiekihda Sapwellimen Koht Kalahngan ni Ahl Tohto
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2017
  • 1922​—Sounpar Epwiki Samwalahro
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2022
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2017
w17 October pp. 3-6
Olive Matthews

KOASOIPEN ARAIL MOUR

Kapai kan Kin Kohsang Omw Wiewia Dahme Siohwa Ketin Kupwurki

Sang Olive Matthews

Ngehi, ei pwoudo, iangahki riei pwutako oh eh pwoudo alehdi pwukoa tohrohr ehu. Se mwadangete nda, “Se pahn wia men!” Dahme kahrehda se pwungki ale pwukoa tohrohr wet, oh ia duwen Siohwa eh ketin kapaikitda? I pahn koasoiahda mahs duwen mwomwen ei tikida.

I IPWIDI nan pahr 1923 nan Hemsworth, kisin kahnimw ehu nan Yorkshire, England. Mie riei pwutak men me laudsang ie adaneki Bob. Ni ahnsou me I sounpar duwau, at pahpao alehdi pwuhk kei me kawehwehda ia duwen pelien lamalam kan ar pitihedi aramas akan. Pahpa inenen kapingahla dahme e wadeko pwehki pein ih sohte pwungki me kaunen pelien lamalam kan kin padahngki soahng ehu ahpw wia ehu soahng tohrohr. Mwurin sounpar kei, Bob Atkinson leledo imwato oh mweidohng sen rong ehu padahk sang Brother Rutherford nan rekord ehu. Se esehda me padahko kohsang pwihnohte me wiahda pwuhk ko me Pahpa wadekala. Pahpa oh nohno luke Brother Atkinson en iang kiht mwengehn soutik pwohng koaros oh sapengala at peidek tohto duwen Paipel. E luke kiht en iang towehda mihting tohrohr ehu me pahn wiawi ni imwen brother men me mi mwail kei dohsang kiht. Se tepida kaukaule iang mihting kan, oh mwomwohdiso tikitik ehu wiawihda nan Hemsworth. Mwuhr, se kin luke sounapwalih me kin seiloak kan en mihmi reht oh pil pioneer kan sang mwomwohdiso kan me karanih kiht en iang kiht mwenge. Irail brother oh sister pwukat kin uhdahn wia mehn kahlemeng mwahu ong ie.

Ni ahnsowo, at peneineio tapiada pesines ehu. Ahpw Pahpa ndaiong riei pwutako, “Ma ke men kohla pioneer, kitail sohte pahn wia pesines.” Bob pwungki met oh mweselsang kiht pwehn kohla pioneer ni eh sounpar 21. Sounpar riau mwuri, ni ei sounpar 16, I pil wiahla emen pioneer. Ni imwin wihk kan, I kin iang meteikan kalohk, ahpw pali laud en rahn teikan, I kin kelehpw kalohk. I kin doadoahngki phonograph ehu oh pil testimony card, me iei kisin card kis me ire mwotomwot ehu sang Paipel nting poh. Siohwa ketin kapaiahda ni eh ketikihong ie tohnsukuhl en Paipel men me uhdahn kekeirda mwahu. Me tohto sang en tohnsukuhl menet eh peneineio pedolong nan padahk mehlel. Sounparo mwuri, ngehi oh Mary Henshall wiahla pioneer tohrohr kei. Se pekederla nan Cheshire pwehn kalohk wasa kan me mwomwohdiso saikinte pwukoahki.

Nan Mahwen Keriau en Sampah, lih akan anahne wia doadoahk kan me kin utung mahwen. Ekei soundoadoahk en pelien lamalam teikan kin ale mweimwei en sohte iang mahwen, eri se medewe me nin duwen pioneer tohrohr kei, se pil pahn sohte iang. Ahpw mwoalen kopwungo sohte pwungki met, oh I anahne selidi rahn 31 nan imweteng. Sounparo mwuri, ni ei sounpar 19, I anahne kohla nan mwoalen kopwung pak riau pwehki kadeikpen loalei sohte mweidohng ie en utungada mahwen. Ahpw pak riauwo, re sohte salihedi. Erein ahnsowo me met wiawihong ie, I ese me sapwellimen Koht manaman kin sewesewese ie oh Siohwa kin ketin kakehlaka ie.​—Ais. 41:10, 13.

IENGEI KAPW MEN

Ngehi oh Arthur Matthews tuhpene nan pahr 1946. Arthur ahpwtehn pedoisang eh selidi nan imweteng sounpwong siluh pwehki e sohte iang kohla mahwen. Mwurinte e pedoisang imweteng, e iang rie pwutako Dennis, emen pioneer tohrohr, nan Hemsworth. Ara pahpao padahkihong ira duwen Siohwa sangete ara tikitik, oh ira papidaisla ni ahnsou me ira sounpar eisek samwa. Mwurinte ara tepida pioneer, Dennis pekederla Ireland. Eri sohla iengen Arthur. Ei pahpa nohno kin kapinga mwomwen pioneer pwulopwul menet me kin doadoahk laud. Eri ira lukehdo ih en mihmi rehra. Ni ei mwemweitla mwo, ngehi oh Arthur pahn kin widenda dahl ko mwurin ahnsoun mwenge koaros. Kedekedeo, se tepida ntingpene. Nan pahr 1948, Arthur anahne kohla nan imweteng sounpwong siluh. Se pwopwoudida nan January 1949, oh at mehn akadei iei en doadoahngki pali laud en at ahnsou ong papah Siohwa sohte lipilipil ia uwen werei. Se kin uhdahn kanahieng mwomwen at doadoahngki nait mwohni, oh ni ahnsoun at kommoal (vacation), se kin iang sounmwetuwel kan dolung wahn tuhke kan pwehn wiahda nait sent. Pwehki sawas sang rehn Siohwa, se kak pousehlahte pioneer.

Arthur oh Olive Matthews nan pahr 1949

Nan Hemsworth mwurinte at kapwopwoudla nan pahr 1949

Daulih sounpar ehu mwuri, se pekederla Paliepeng en Ireland, keieu nan Armagh oh mwuhr Newry, wasa me mehn Kadolik tohto kousoan ie. Madamadau en lipilipilki pelien lamalam uhdahn kehlail wasao, eri se anahne uhdahn kanahieng oh pil doadoahngki loalokong ni at kalohk ong aramas ako. Se kin wia at mihting kan ni imwen pwopwoud Kristian ehu me mihmi mwail 10 dohsang wasa me se kin mi ie. Mpen meh welimen me kin iang towehda. Ekei pak se kin pweidi wasao. Se kin meir pohn tahto oh pirida iang mwengehn ni menseng. E inenen kaperen en ese me ahnsouwet mieier Sounkadehde tohto wasao.

“SE PAHN WIA MEN!”

Riei pwutako oh eh pwoudo, Lottie, wiewia pioneer tohrohr kei nan Paliepeng en Ireland, oh nan pahr 1952, kiht meh pahmeno iang towehda mihting tohrohr ehu nan Belfast. Brother kadek men me apwalih kiht oh se mihmi ni imweo, iangahki Pryce Hughes, me ni ahnsowo wia sounepwelpen ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan Britain. Pwohng ehu, se koasokoasoia pwuhk kapw me oaralape God’s Way Is Love, me wiawihda ongete tohn wehin Ireland. Brother Hughes kawehwehda me e apwal en kalohk ong mehn Kadolik kan nan sahpwo (Irish Republic). Aramas ako kin idingkihong brother ko ren kohkohsang wasa me re kin mi ie, oh padre kan kin kangoange aramas ako ren peiong brother ko. Pryce nda, “Se anahne me pwopwoud kan me wareneki sidohsa ren iang wia doadoahk tohrohr en kihpeseng kisin pwuhko nan sahpwo pwon.”a Ih ahnsowo me se nda “Se pahn wia men!”

Arthur oh Olive Matthews iangahki iangara pioneer kan pohn skuhder

Iang ekei pioneer dake skuhder

Ehu wasa nan Dublin me pioneer kan kak ahnsou koaros kousoan ie iei ni imwen Ma Rutland, sister lelepek men me kin papah Siohwa erein sounpar tohto. Se pil kohla wasao oh mihmi erein ahnsou kis, oh se netikihla ekei at kepwe ko. Mwuhr, kiht meh pahmeno douda nan weren Bob were skuhdero, soangen skuhder me aramas kak mwohndi ni pengepenge, oh dake kohla rapahki sidohsa me sen pwainda. Se diarada sidohsa second-hand pwoat me mwamwahute, oh peki rehn sounnetiki sidohsao en tangakihla sidohsao imwato pwehki sohte emen reht me ese diraip. Ni soutiko pwon, Arthur mwohd pohn at pehto oh mwomwehda me e kamwakamwakid gear en sidohsa pwoat. Mandahn rahno mwuri, ni eh nannanti en tangahkihsang sidohsao nan garage-o, misineri men me ede Mildred Willett (me mwuhr pwoudkihla John Barr) mwemweitdo reht. E ese diraipi sidohsa! E sewese kiht praktis en diraip, oh mwuhr, se onopadahr en mwesel.

Arthur oh Olive Matthews limwahn werera sidohsa oh sidohsa ihmw

Warat sidohsa oh trailer

Mwurin mwo, se anahne rapahkihda wasa sen kousoan ie. Brother ko padahkihong kiht sen dehr mi nan sidohsa ihmw kan (trailer) pwehki irail kan me kin uhwong kiht kakete isikada. Eri se rapahki ihmw ahpw sohte kak diar. Nipwongo, se meir nan warat sidohsao. Rahno mwuri, ihte me se kak diar iei trailer pwoat me pein aramas wiahda, oh peht riau mi loale. Trailer wet wiahla imwat. E uhdahn kapwuriamwei pwehki se sohte ahneki kahpwal en peidi ni sapwen soumwet kadek kan wasao. Se kin kohla ni wasahn kalohk kan me dohki mwail 10 lel 15 sang warat trailero. Ahpw mwurin at doula wasahn kalohk kapw, se pahn uhd kalohk ong aramas akan wasa me warat trailero peidi ieo mwoweo.

Se kalohkla ni ihmw kan koaros palieir en palimese en sahpw wet (Irish Republic) oh sohte nohn mie uhwong sang aramas ako wasao. Se kihla kisin pwuhk 20,000, oh se kadarala ni ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan Britain eden aramas ako koaros me perenki rong. E wia kapai laud ehu en kilang Sounkadehde tohtohie wasao rahnwet!

PWURALA ENGLAND, OH MWUHR SCOTLAND

Sounpar kei mwuhr, se pwurehng pekederla palieir en London. Mwurin wihk kei, brother ko sang ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan Britain delepwohndo rehn Arthur oh peki reh en tepida wia pwukoahn sounapwalih me kin seiloak rahnohte mwuri! Se ale kaiahn erein wihk ehu, oh eri tepida mwemweitla nan mwomwohdiso kan nan Scotland me koasoandi ong kiht sen apwalih, kahrehda Arthur sohte ahneki ahnsou en kaunopada eh padahk ko. Ahpw e kin ahnsou koaros men wia pwukoa kan nan sapwellimen Koht doadoahk, sohte lipilipil ma e uhdahn apwal. Eh mehn kahlemengo kin uhdahn kangoange ie. Se inenen perenki wia at pwukoa en sounapwalih me kin seiloak. Mwurin at doadoahk erein sounpar tohto nan wasa kan me mwomwohdiso saikinte pwukoahki, e inenen wia kapai ehu en iang mi nanpwungen riatail Kristian tohto.

Ni Arthur eh ale luhk en iang Sukuhl en Kilead nan pahr 1962, se anahne wiahda pilipil laud ehu. Kasukuhlo pahn reireiki sounpwong eisek, ahpw I sohte kak iang ih pwehki sohte luhk me kohwong ie. Se pilada me e pwung Arthur en kohla iang. Pwehki sohla iengei pioneer, ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan wasao kadarala ie Hemsworth nin duwen pioneer tohrohr men. Ahnsou me Arthur pwurodo sounpar ehu mwuhr, se alehdi pwukoahn sounapwalih me kin seiloak en mihting tohrohr kan. Wasa me koasoandi sen apwalih iei Scotland, paliepeng en England, oh Paliepeng en Ireland.

PWUKOA KAPW NAN IRELAND

Nan pahr 1964, Arthur alehdi pwukoa en sounepwelpen ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan Ireland (Irish Republic). Nin tapio, I ekis saloh en kohla Pedel pwehki I uhdahn perenki pwukoahn seiloakseli. Met ni ei medewehla ahnsowo, I uhdahn kalahnganki ei kak iang papah nan Pedel. I kamehlele me ma ke pwungki ale pwukoa ehu mehnda ma ke sohte perenki wia, Siohwa pahn ahnsou koaros ketin kapaiukada. Nan Pedel, I kin wia doadoahk en nan ohpis, kihong pwuhk kan nan kakon pwehn pekeder, oh pil kuk oh kamwakel. Ekei pak, se kin pil wia pwukoahn sounapwalih me kin seiloak en mihting tohrohr kan oh kak tuhwong riatail Kristian kan nan sahpwo pwon. Pwukoa wet oh pil en kilang nait tohnsukuhl kan en Paipel wie kekeirda nan padahk mehlel kin uhdahn kakehlaka miniminpene nanpwungen Kristian kan nan Ireland. Ia uwen met eh wia kapai ehu!

MWEKID KESEMPWAL EHU ONG SOUNKADEHDEHN SIOHWA KAN NAN IRELAND

Tepin kapokon laud me wiawi nan Ireland iei me wiawi nan Dublin nan pahr 1965.b Kapokono uhdahn pweida mwahu mendahki uhwong laud mie. Aramas 3,948 me iang towehda oh meh 65 me papidaisla. Irail meh 3,500 me kohdo sang sahpw teikan pwehn iang towehda kapokono mi nan imwen aramas akan nan Dublin. Kisinlikou kan wiawihda ong emenemen tohnihmw ko pwehn kalahngankihong irail arail sawas. Oh tohnihmw ko pil kapingahki wiewia mwahu en riatail Kristian ko. Met wia wekidekla ehu me inenen mwahu ong Ireland.

Arthur Matthews oh Nathan Knorr nan pahr 1965

Arthur rahnmwahwih Nathan Knorr me leledo wasao pwehn iang mihting tohrohr en pahr 1965

Arthur Matthews kasalehda “Nai Pwuhk en Poadoapoad kan en Paipel” ni lokaiahn Gaelic nan pahr 1983

Arthur kasalehda pwuhk kapw Nai Pwuhk en Poadoapoad kan en Paipel ni lokaiahn Gaelic, pahr 1983

Nan pahr 1966, paliepeng oh palieir en Ireland mihla pahn epwelpen ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan Dublin. Kaminiminpene wet uhdahn weksang dahme wiewiawi nan sahpwo, wasa me aramas akan tohrohrpeseng pwehki palien koperment oh pelien lamalam. Se inenen perenki at kilang mehn Kadolik tohto pedolong nan padahk mehlel oh papah Siohwa rehn riarail Kristian kan me mahso iang Prohs.

WEKIDEKLA LAUD EHU ONG AT PWUKOA

Nan pahr 2011, at mour inenen wekila ni ahnsou me ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan nan Britain oh Ireland patpene oh mihla pahn epwelpen Pedel en London. Erein ahnsowo, I tepidahr pwunodki Arthur. Toahkte kan ndaiong me e ahneki soumwahu me adaneki Parkinson. E kansensuwed me ei werek erein sounpar 66 mehla nan May 20, 2015.

Nan pahr kan me keren, I kin pehm weirek en mohngiongiet, nsensuwed laud oh pahtou. Mahso, Arthur kin ahnsou koaros ieiang ie. Ia uwen ei loaloidkihda ih! Ahpw ni omw kin mi nan soangen irair pwukat, ke kin karanihala Siohwa. I kin perenki ei ese me meteikan uhdahn poakepoake Arthur. I alehda kisinlikou tohto sang riatail Kristian kan nan Ireland, Britain, oh pil nan Wehin Amerika. Kisinlikou pwukat, oh pil kangoang me I alehdi sang rien Arthur pwutako, Dennis, eh pwoudo Mavis, oh pil neira serepein ko Ruth oh Judy, kin uhdahn sewese ie laudsang me I kak nda.

Iren Paipel me kin uhdahn kangoange ie iei Aiseia 30:18. Wasaht mahsanih: “Ahpw KAUN-O ketin kaunopada [“awiawih ni kanengamah,” NW] en kupwurmahk oh kalahngan ong kumwail, pwehki eh kin ketin wia me pwung ahnsou koaros. Meid pai irail kan me kin likih KAUN-O.” E inenen kansenamwahu en ese me Siohwa kin ketin awiawih ni kanengamah pwehn ketin kapwungala atail kahpwal kan koaros oh ketikihong kitail pwukoa kaperen kan nan sapwellime sampah kapwo.

Ni ei kin medewehla duwen at mour, I kak kilang ia duwen Siohwa eh ketin kaweid oh kapaiahda doadoahk en kalohk nan Ireland! E wia pai kaselel ehu en iang nanpwungen me tohto me iang sawas nan doadoahk wet. E uhdahn mehlel me atail kin wia dahme Siohwa ketin kupwurki kin ahnsou koaros wahdo kapai kan.

a Menlau kilang pwuhken pahr (1988 Yearbook of Jehovah’s Witnesses), pali 101-102.

b Menlau kilang pwuhken pahr (1988 Yearbook), pali 109-112.

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share