I Kilangehr Pwoson en Sapwellimen Koht Aramas akan

I kouruhr pwehki I sohte leme me kompoakepahio kin nsenohki sarawi. I idek reh, “Ke ese duwen Paipel?” E sohte mwadang sapeng. Ahpw mwuhr, e padahkihong ie me eh nohnou wia emen Sounkadehdehn Siohwa; e sukuhlki soahng kei sang reh. I men ese duwen met, eri I peki reh en padahkihong ie soahng tohto.

Se koasoakoasoi daulih lukepen pwong. Kompoakepahio padahkihong ie me Paipel kasalehda me Sehdan iei kaunen sampah. (Sohn 14:30) Ele ke eseier duwen met erein omw mour, ahpw ong ie, madamadau wet kapw oh kapwuriamwei. I kin ahnsou koaros rong me Koht kadek oh pahrek men me kin ketin kaunda sampah wet. Ahpw I sohte wehwehki pwehki dahme I kin kilang. Mendahki I sounparte 26, I kin kilang soahng tohto me kin kansensuwedihiehla.

Ei pahpao wia pilot men nan palien Air  Force en Wehin Amerika. Eri ni ahnsou me I tikitik, I kin uhdahn ese me mahwen kak wiawi, oh sounpei kan onopadahr en doadoahngki pakudang laud kan ni ahnsou sohte lipilipil. Mahweno nan Vietnam wiawi ni ahnsou me I iang sukuhl laud nan California. I iang tohnsukuhl kan uhwongada palien koperment. Pwolihs kan kin pwakihkin kiht nair tuhke kan, oh se kin tang, oh kereniong mwopwkihla oh maskunkihla kahs (tear gas). Ahnsowo wia ahnsou pingiping laud oh uhpene. Mie lapalap kan nan koperment me kamakamala, oh aramas akan kin uhpene oh kahrehda mwoarong laud. Ahn aramas madamadau ong dahme anahne wiawi uhdahn wekpeseng. Uhdahn I pwonopwonkihda.

Nan 1970, I tepida doadoahk ni paliepeng en Alaska me karanih sehd oh wiahda mwohni tohto. Mwuhr I kohla London, pwainda skuhder ehu oh dake kohdihla palieir. I sohte uhdahn ese wasa ien kohla ie. Sounpwong kei mwuhr, I lel Aperika. Erein ei seiloako, I tuhwongada aramas akan me pil men saledeksang arail kahpwal kan koaros.

Eri pwehki dahme I kilangehr oh rong, I uhdahn wehwehki padahk en Paipel me ngehn suwed men me kin kaunda sampah. Ahpw ma kaidehn Koht me ketin kaunda sampah, eri dahme e kin ketin wiewia? I uhdahn men ese.

I diarada pasapengpen met mwurin sounpwong kei. Oh kedekedeo, I pil esehla oh poakohngala ohl oh lih tohto me kadehdehda arail pwoson Koht mehlelo mendahki arail mi pahn soangsoangen irair kan.

PALIEPENG EN IRELAND—“SAPWEN PAKUDANG OH KESIK”

Ni ei pwurala London, I koasoiong en kompoakepahio eh nohno, oh e kihong ie Paipel ehu. Mwuhr, ni ei kohla Amsterdam, Netherland, Sounkadehdehn Siohwa men kilang ei wie wadawad pahn dengki en nanial ehu, oh sewese ien sukuhlki soahng tohto. Mwuri, I kohla Dublin, Ireland, oh diarada ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan. I letelet ni wenihmw en mwoweo. Ih wasao me I tuhwong Arthur Matthews, brother koahiek oh loalokong men. I peki en onop Paipel rehi, oh e pwungki.

I tepida onop ni ngoang oh men wadek pwuhk oh makasihn kan me Sounkadehde kan wiahda. Oh I pil kin wadek Paipel. E uhdahn kaperen! Nan mihting en mwomwohdiso kan, I kilang me seri kan pil ese pasapengpen peidek kan me irail me ale sukuhl laud kin medemedewe erein sounpar tohtohie, duwehte: ‘Dahme kahrehda mie soahng suwed kan? Ihs Koht? Dahme kin wiawihong me melahr kan?’ Kompoakepahi kan koaros wia Sounkadehde kei. Met mengei pwehki sohte me I ese nan sahpwo. Irail sewese ie en poakohngala Siohwa oh men wia kupwure.

Nan 1972, I papidaisla. Sounpar ehu mwuhr, I tepida pioneer oh iang kisin mwomwohdiso ehu nan Newry, Paliepeng en Ireland. I rent ihmw ehu me mi ni nahna ehu. Mie kou kei nan mwaht ehu me karanih ie, oh I kin praktiski ei padahk kan mwohrail. Irail kin mwomwen rong kanahieng ni arail kangkang dihpw. Irail sohte kak kihda kaweid, ahpw irail sewese ie en esehla ia duwen ei pahn kilang sounrongorong kan ni ei wia padahk. Nan pahr 1974, I wiahla pioneer tohrohr men oh iengei Nigel Pitt, me wiahla kompoakepahi mwahu men.

Nan ahnsowo, tiahk lemei uhdahn laud nan Paliepeng en Ireland. Eri ekei kahdaneki Paliepeng en Ireland “sapwen pakudang oh kesik.” Aramas kin kalapw kilang pei wiewiawi nanial, aramas kesikdi, oh sidohsa kan pospeseng. Kahpwal kan kin kalapw pidada palien politik oh pelien lamalam kan. Ahpw Prohs oh Kadolik kan ese me Sounkadehde kan sohte kin uhki palien politik, eri se kin kalohk ni saledek oh sohte keper. Tohnihmw kan kin kalapw ese iahd oh ia wasa me mie tiahk lemei, oh re kin padahkihong kiht pwe sen kak soikala keper kan.

Ahpw pil miehte irair keper kan. Ehu rahno, ngehi oh Denis Carrigan, me pil wia emen pioneer, kalokalohk nan kahnimw ehu me karanih kiht. Sohte Sounkadehde wasao, oh se kohlahte pak ehu mahso. Lih emen karaunehkin kiht sounpei en Britain kei, mwein pwehki kiht koaros sohte ngoaren mehn Ireland. Met kamasakihtda. Ma ke pil mwomwen kadek ong sounpei kan, irail kakete kasikihiukedi de kasikihdi pwukiomw kan. Ni at kelehpw kesihnen likio me kopou oh awiawih buso, se kilang sidohsa ehu peidi mwohn wasahn nim koahpio, wasa me liho karaunih kiht. Liho pedoido oh koasoiong ohl riemen nan sidohsao, oh idih kiht. Ohl riemeno tang wawaido reht oh idek peidek kei duwen koasoandi en buso. Ni buso eh lella mwo, ira koasoiong me diraipih buso. Se sohte kak rong dahme re koasoia. Sohte me iang buso, eri se kamehlele me re koasoakoasoane en waikitala likin kahnimwo oh lidere kiht. Ahpw met sohte wiawi. Ni ei doudihsang nan buso, I idek rehn soun diraipih buso: “Ohl riemeno idek duwen kiht?” E sapengki: “I ese ihs kumwa oh I padahkihong ira. Ke dehr pwunod. Kumwa sohte pahn lelohng keper.”

Nan pahr 1976 nan mihting tohrohr ehu nan Dublin, I tuhwong Pauline Lomax, emen pioneer tohrohr me mwemweitdo wasao sang England. E wia sister men me lelepek, aktikitik, oh kaselel. Ih oh rie pwutako, Ray, ese duwen padahk mehlel sangete ara tikitik. Sounpar ehu mwuhr, ngehi oh Pauline pwopwoudla oh pousehlahte wia pioneer tohrohr kei nan Ballymena, Paliepeng en Ireland.

Erein ahnsou ehu, se kin wia doadoahk en sounapwalih me kin seiloak oh papah riat Kristian kan nan Belfast, Londonderry, oh pil wasa keper teikan. Se kin mwekidki ahn riat Kristian kan pwoson pwehki re kesehla padahk likamw kan me uhdahn tengla rehrail, tiahk en lipilipilki aramas, oh kailok pwehn papah Siohwa. Ia uwen Siohwa eh kin ketin kapaia oh pere irail!

I kousoan Ireland erein sounpar 10. Mwuhr nan 1981, se alehdi luhk en iang Sukuhl en Kilead nempe 72. Mwurin at kesepwil, re kadarkitala Sierra Leone, Palikapi en Aperika.

SIERRA LEONE—SEMWEHMWE AHPW LELEPEK

Se kin iang aramas 11 mi nan imwen misineri ehu. Se kin doadoahngkipene wasahn mwenge ehu, imwen kainen siluh, wasahn duhdu riau, ehu delepwohn, ehu misihn en lopwolopw, oh ehu misihn en kamad. E kin kalapw kunla lioal pil ni ahnsou me se sohte kasik. Kitik kan kin tangseli pohn ihmwo, oh sineik kan kin pedolong nan perehn pahn ihmwo.

Mendahki at wasahn kousoano sohte mwahu, se kin uhdahn perenki doadoahk en kalohk. Aramas akan kin wauneki Paipel oh rong kanahieng. Me tohto onopki Paipel oh wiahla Sounkadehde kei. Tohn wasao kin ekerkin ie “Mister Robert.” A re kin ekerki Pauline “Missus Robert.” Ahpw ahnsou me I kin doadoahngki ahnsou laud nan ohpis en Sounkadehdehn Siohwa kan wasao oh ei ahnsoun kalohk tikitikla, irail tepida ekerki Pauline “Missus Pauline,” a ngehi “Mister Pauline.” Pauline uhdahn perenki!

Brother tohto wasao semwehmwe, ahpw Siohwa kin ahnsou koaros ketin apwalih arail anahn kan, ekei pak ni ahl kapwuriamwei. (Mad. 6:33) I tamataman emen sister me nah mwohnio itarongehte en pwainda mwengehn rahno ong ih oh nah seri kan, ahpw e kihong mwohni ko koaros ong brother soumwahu men me sohte nah mwohni pwehn pwainda wini en malaria. Mwuhr, ni rahnohte, lih emen kohdo rehn sistero ni soh kasikpe oh pwain en wiahda pitenmoangeo. Mie kahpwal tohto me duwehte met.

NIGERIA—SUKUHLKI TIAHK KAPW EHU

Se mihmi Sierra Leone sounpar duwau. Mwuri, se keseula Pedel nan Nigeria. Met se mihmi nan ohpis en Sounkadehdehn Siohwa ehu me laud. I kin wiahte soangen doadoahk me I kin wia nan ohpis en Sierra Leone, ahpw ong Pauline, e wia wekidekla laud ehu oh apwal. E kin doadoahngki nan kalohk awa 130 nan sounpwong koaros, oh eh onop en Paipel kan kin pweida. Met e kin doadoahk nan wasahn deidei, wasa me e kin doadoahk ehu rahn pwon kamwahwihala likou kan. E anahne ahnsou ong wekidekla wet, ahpw e esehda me meteikan uhdahn kalahnganki doadoahk me e wia, oh e kin nantihong kangoange ienge teikan nan Pedel ni uwen eh kak koaros.

Tiahk en Nigeria kapw ong kiht, oh mie soahng tohto me se anahne sukuhlki. Ehu ahnsowo, brother men kahrehdo nan ei ohpiso sister men me ahpwtehn iangala doadoahk nan Pedel pwe ien tuhwong. Ni ahnsou me I pahn itik peho, sistero poaridi ni nehie. I pwuriamweila! I mwadangete tamanda iren Paipel riau: Wiewia 10:25, 26 oh Kaudiahl 19:10. I medewe, ‘I anahne padahkihong en dehr wia met?’ Ahpw ni ahnsowohte, I tehkada me e iangala doadoahk Pedel; e ese dahme Paipel kin padahngki.

I namenekla erein at koasoakoasoio. Ahpw mwuhr, I wia ekis roporop. I esehda me sistero idihdawehn tiahk me ni ahnsowo ekei wasa nan sahpwo kin wiewiahte. Ohl akan pil kin wia soahngohte. Met kin kasalehda wahu. Met kaidehn kaudok; mie ekei karasepen met nan Paipel. (1 Sam. 24:8) I kalahnganki me I sohte nda mehkot me kakete kanamenekihala sistero pwehki ei sehse soangen tiahko.

Se tuhwong mehn Nigeria tohto me kin kasalehda lelepek laud erein sounpar tohto. Medewehla duwen Isaiah Adagbona.a E sukuhlki padahk mehlel ni ahnsou me e pwulopwul, ahpw e ahnekihda soumwahu en tokutok. E pekederla wasahn aramas tokutok, wasa me ihte kelehpw Sounkadehde. Mendahki uhwong, e sewese me tokutok daulih meh 30 pwehn iangala padahk mehlel oh e sewese wiahda mwomwohdiso ehu wasao.

KENYA—RIEI BROTHER KAN KANENGAMAHIONG IE

Nan pahr 1996, se keseula nan ohpis en Kenya. Ehdin ei pwurala nan sahpwo mwurin ahnsou me I koasoia nin tapio. Se mi nan Pedel. Oh nanpwungen irail kan me kin mwemweitdo Pedel pil mie mwengki vervet. Irail kin pirapa wahntuhke kan me sister kan weuwa. Ehu rahno, sister men nan Pedel ritingada eh wenihmwtoko oh sohte ritingedi. Ni eh pwurala, e diarada peneinei en mwengki kei ar kangkang mwenge me irail diarada nan eh perehu. E wer oh tangieisang ni wenihmwo. Mwengki ko wer oh lusieisang ni wenihmwtoko.

Ngehi oh Pauline kin iang mwomwohdiso en Swahili. Mwurin ahnsou kis, I kin pwukoahki wia Pwuhk Study en Mwomwohdiso (me ahnsou wet adaneki Onop en Paipel en Mwomwohdiso). Ahpw I sohte kak lokaiahki mwahu lokaiao. I kin onopki pwuhko mwowe, pwe ien kak wadek peidek ko. Ahpw ma en me rongorong kan ar pasapeng ekiste weksang dahme ntingdi, I sohte kin wehwehki dahme re nda. I soansuwedkihda! I poakehla riei Kristian ko. I pwuriamweikihla arail mweidohng ie ni kanengamah oh aktikitik pwe ien wia mihtingo.

WEHIN AMERIKA—PWOSON NAN SAHPW ME KEPWEHPWE

Se mihmi Kenya sohte lel sounpar ehu. Eri nan 1997 se ale luhk en kohla Pedel nan Brooklyn, New York. Met se mihmi nan sahpw ehu me aramas tohto kepwehpwe, oh met kak kahrehda kahpwal. (Lep. Pad. 30:8, 9) Ahpw nan soangen sahpwo, riat Kristian kan kin kasalehda pwoson laud. Riat Kristian kan kin doadoahngki arail ahnsou oh arail kepwe kan, kaidehn pwe ren kak kepwehpwehla, ahpw en utung doadoahk mwahu en sapwellimen Siohwa pwihn.

Erein sounpar tohto, se kilangehr pwoson en riat Sounkadehde kan nan soangsoangen irair kan. Nan Ireland, se kilang pwoson en riat Kristian kan mendahki tiahk lemei kan. Nan Aperika, se kilang pwoson en riat Kristian kan mendahki semwehmwe oh ar mihmi wasa doh. Nan Wehin Amerika, se kilang pwoson en riat Kristian kan mendahki aramas tohto kepwehpwe. Siohwa kin uhdahn ketin kupwurperenkihda ni eh mahsanih sapwellime aramas akan ar kin kasalehda arail poakohng ih nan soangsoangen irair koaros!

Sounpar tohto mwadang nekila—“mwadang sang mwekid en dikek en deidei.” (Sohp 7:6) Met se kin iangih meteikan doadoahk nan poasen kaun en Warwick, New York, oh se perenki pousehlahte papah rehn aramas akan me uhdahn kin poakpene. Se kin peren oh nsenamwahuki wia dahme se kak pwehn utung atail Nanmwarki, Krais Sises, me pahn ketin kereniong katingih sapwellime aramas lelepek tohto.—Mad. 25:34.