IREN ONOP 23
‘Kanahieng Pwe Emen de Lidipihedi Kumwail’!
“Kumwail kanahieng pwe emen de lidipihekin kumwail erpit en sampah oh widing mwahl nin duwen tiahk en aramas.”—KOL. 2:8.
KOUL 96 Sapwellimen Koht Pwuhk—Mehkot Kesempwal Ehu
AUDEPEN ONOPa
1. Nin duwen me Kolose 2:4, 8 mahsanih, ia duwen Sehdan eh kin song en kaunda atail madamadau?
SEHDAN mwahuki kitail en sohla poakohng Siohwa. Pwehn kapwaiada eh mehn akadei, e kin song en wekidala mwomwen atail madamadau pwe kitail en ahneki madamadau me e mwahuki. E kin song en kamehlelehiong de pitih kitail en idawehn ih ni eh kin doadoahngki soahng kan me kitail kin mwahuki.—Wadek Kolose 2:4, 8.
2-3. Dahme kahrehda kitail anahne tehk mwahu kehkehlik me kileldi nan Kolose 2:8? (b) Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop wet?
2 Ia duwe, kitail uhdahn mi nan keper laud pwehki ahn Sehdan eh widing kan? Ei, kitail mi nan keper! Tamataman me Pohl sohte ntingihedi kehkehlik wet nan Kolose 2:8 ong me sohte pwoson kan. E ntingihong Kristian kan me keikihdier sapwellimen Koht manaman. (Kol. 1:2, 5) Kristian ko mi nan keper ni ahnsowo, oh rahnwet kitail pil mi nan keper me laudsang. (1 Kor. 10:12) Dahme kahrehda? Sehdan lekdekdiongehr nin sampah, oh e kin wia uwen eh kak koaros pwehn pitihedi sapwellimen Koht ladu loalopwoat kan. (Kaud. 12:9, 12, 17) Patehng met, kitail mi nan ahnsou ehu me aramas suwed oh mwersuwed kan pahn doulahte “sang ni me suwed ong ni me suwedsang.”—2 Tim. 3:1, 13.
3 Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene ia duwen Sehdan eh kin doadoahngki “widing mwahl” pwehn song en kamwakid atail madamadau. Kitail pahn esehda soangen “widing” siluh me e kin doadoahngki. (Ep. 6:11) Eri iren onop en mwuhr, kitail pahn koasoiapene ia duwen atail kak pelianda madamadau sapwung me eh widing kan kin ele kasongehki kitail. Keieu, kitail pahn koasoiapene ia duwen atail kak sukuhlki mwomwen ahn Sehdan eh pitihedi mehn Israel ko mwurin arail pedolong nan Sapwen Inou.
SEHDAN KASONGE MEHN ISRAEL KAN EN KAUDOKIONG KOHT LIKAMW KAN
4-6. Nin duwen me Deuderonomi 11:10-15 mahsanih, soangen wiepe dah kan me pid wia mwetuwel me mehn Israel kan anahne wia pwe ren kak kousoanla nan Sapwen Inowo?
4 Sehdan ni loalokong kasonge mehn Israel kan en kaudokiong koht likamw kan. Ia duwen eh wia met? E ese me irail anahne mwenge, eri e doadoahngki met pwehn kahrehiong irail en wia dahme e mwahuki. Ni mehn Israel ko pedolong nan Sapwen Inowo, irail anahne wekidala mwomwen arail wia mwetuwel. Ni mehn Israel ko mi nan Isip, irail kin doadoahngki pihl sang Pillap Nail. Ahpw, Sapwen Inowo sohte pillap, eri pwehn padokedi wahntuhke kan, irail anahne keteu oh pwoaik. (Wadek Deuderonomi 11:10-15; Ais. 18:4, 5) Eri, mehn Israel kan anahne sukuhlki wiepe kapw en wia mwetuwel. Met sohte pahn mengei pwe pali laud en irail kan me kin koahiek en wia mwetuwel melahr nan sapwtehno.
Ia duwen Sehdan eh kak wekidala madamadau en sounmwetuwel kan en Israel? (Menlau kilang parakrap 4-6)b
5 Siohwa ketin kawehwehiong sapwellime aramas akan me arail irairo wekila. Ih eri ketin kapatahiong kehkehlik wet me mwomwen sohte pid wia mwetuwel. E mahsanih: “Kumwail dehr dohweisang KAUN-O, ni amwail pahn pwongih oh papah Koht teikan.” (Deud. 11:16, 17) Dahme kahrehda Siohwa ketin kehkehlikihong irail en dehr kaudokiong koht likamw kan a pil ni ahnsowohte mahsanih duwen arail en esehla wiepe kapw en wia mwetuwel?
6 Siohwa ketin mwahngih me mehn Israel ko pahn men sukuhlki ekei wiepen wia mwetuwel sang aramas akan me kin kaudokiong koht likamw kan me kapilpene irail. Ei mehlel, mehn mparail kan ese wia mwetuwel sang irail, oh sapwellimen Koht aramas akan kak sukuhlki ekei wiepe kan sang irail, ahpw irail kakete pitida pahrail. Sounmwetuwel kan en Kenan kin kaudokiong Paal oh dahme irail kin kamehlele kin kamwakid irail. Irail kamehlele me Paal me kaunda nan wehwe oh kin kihda keteu. Siohwa sohte kupwurki sapwellime aramas akan en pitida pahn soangen kaudok likamwo. Ahpw mehn Israel ko kin pwurupwurehng pilada en kaudokiong Paal. (Nemp. 25:3, 5; Sounkopwung 2:13; 1 Nan. 18:18) Tehk ia duwen Sehdan eh kak kahrehiong mehn Israel ko en mihla pahn eh manaman.
WIEPE SILUH ME SEHDAN DOADOAHNGKI PWEHN KAHREHIONG MEHN ISRAEL KAN EN MIHLA PAHN EH MANAMAN
7. Ia duwen ahn mehn Israel ko ar pwoson lelohng kasongosong ni arail pedolong nan Sapwen Inowo?
7 Wiepe keieu me Sehdan doadoahngki iei ahn aramas ineng en mie keteu pwehn kalamwur sapwarailo. Ni kaimwiseklahn sounpwong en April lao lel September nan ehuehu sounpar, keteu kin tikitik nan Sapwen Inowo. Pwe mehn Israel kan en kak mour oh wahn arail mwetuwel kan en tohto, re anahne keteu me kin kalapw mwer nan sounpwong en October. Sehdan pitih mehn Israel ko en kamehlele me ma irail en kak pweida, irail anahne alasang tiahk en mehn mparail ko me kin kaudokiong koht likamw kan. Aramas pwukat kamehlele me mie soangen tiahk kan me anahn pwehn kamwakid arail koht kan en kamwerehdi keteu me itar. Irail ko me sohte pwoson Siohwa kamehlele me ihte ahl wet me ren soikala kahpwal en sohte keteu ahnsou reirei, eri irail kin wia tiahk likamw pwukat pwehn kawauwih arail koht likamwo Paal.
8. Ia wiepe keriau me Sehdan doadoahngki? Menlau kawehwehda.
8 Sehdan pil doadoahngki wiepe keriau ong mehn Israel ko. E doadoahngki ineng en wia tiahk samin. Wehi kan me kin kaudokiong koht likamw kan kin kaudokiong arail koht kan ni ar wia tiahk kan me kasaut. Wiepen tiahk samin en kaudok wet kin pidada lih oh ohl akan me wia sounnetiki paliwere kei nan tehnpas sarawi. Aramas pwukat sohte kin ihte mweidada tiahk en ohl mwahuki ohl oh lih mwahuki lih oh pil tiahk samin teikan me pid wia nsenen pwopwoud, ahpw irail pil kin medewe me tiahk pwukat pwung. (Deud. 23:17, 18; 1 Nan. 14:24) Aramas pwukat kin kamehlele me tiahk pwukat kin kamwakid arail koht kan en kahrehiong sapwarailo en direkihla wahn sahpw. Mehn Israel tohto perenki tiahk samin pwukat, kahrehda re pilada en kaudokiong koht likamw kan. Ni mehlel, irail mihla pahn ahn Sehdan manaman.
9. Me pahrekiong Oseia 2:16, 17, ia duwen Sehdan eh kin karotongehla ahn mehn Israel ko madamadau duwen Siohwa?
9 Sehdan doadoahngki wiepe kesiluh. E karotongehla ahn mehn Israel ko madamadau duwen Siohwa. Ni mwehin soukohp Seremaia, Siohwa ketin mahsanih me soukohp likamw ko kahrehiong Sapwellime aramas akan en manokehla mwareo pwehki Paal. (Ser. 23:27) Sapwellimen Koht aramas akan uhdihsang doadoahngki mwaren Siohwa oh wiliankihdi eden Paalo, me wehwehki “Me Naineki” de “Soumas.” Wiewia wet kahrehiong mehn Israel kan en apwalki ese ihs me Siohwa oh ihs me Paal, met kahrehda en mengei ong irail en kapatapene tiahk samin duwen kaudok en Paal ong kaudokiong Siohwa.—Wadek Oseia 2:16, 17.
SOAHNG KAN ME SEHDAN KIN PITIHEKIHDI ARAMAS RAHNWET
10. Wiepe dah kan me Sehdan kin doadoahngki rahnwet?
10 Sehdan pil kin doadoahngkihte wiepe pwukat rahnwet. E kin doadoahngki ahn aramas ineng kan, kangoange tiahk samin me pid wia nsenen pwopwoud, oh karotongehla ahn aramas madamadau duwen Siohwa. Keieu, kitail pahn koasoiapene ia duwen Sehdan eh kin karotongehla ahn aramas madamadau duwen Siohwa.
11. Ia duwen Sehdan eh karotongehla ahn aramas madamadau duwen Siohwa?
11 Sehdan karotongehla ahn aramas madamadau duwen Siohwa. Mwurin sapwellimen Sises wahnpoaron ko mehla, ekei me dene irail Kristian kei tepida kihpeseng padahk likamw kan. (Wiewia 20:29, 30; 2 Des. 2:3) Irail pwukat me kesehla oh uhwongada kaudok mehlel tepida karotongehla ahn aramas akan madamadau duwen Koht mehlelo. Karasepe, irail sohla doadoahngki mwaren Koht nan pein neirail Paipel kan oh mwahuki doadoahngki soangen lengileng kan duwehte “Kauno.” Ni arail kihsang mwaren Koht oh wiliankihdi “Kauno,” met kahrehda en apwal ong sounwadawad en Paipelo en kilang me Siohwa weksang “kaun” teikan me kileldi nan Paipel. (1 Kor. 8:5) Irail kin doadoahngkihte mwar wet, “Kauno,” ong Siohwa oh pil Sises, me kahrehda en apwal en ese wekpeseng en Siohwa oh sapwellime Ohlo oh sapwellimara pwukoa kan. (Sohn 17:3) Soangen sawehwe wet kin utungada padahk me dene Koht wiawihkihda meh silimen—padahk ehu me sohte mi nan Paipel. Pwehki met, me tohto kamehlele me kitail sohte kak esehla Koht. Uhdahn likamw pwoat met!—Wiewia 17:27.
Ia duwen Sehdan eh doadoahngki pelien lamalam likamw kan pwehn kangoange ineng en wia tiahk samin? (Menlau kilang parakrap 12)c
12. Dahme kaudok likamw kin utung, oh ia imwilahn met, nin duwen me Rom 1:28-31 mahsanih?
12 Sehdan doadoahngki ineng en wia tiahk samin. Ni mwehin mehn Israel ko mahs, Sehdan doadoahngki kaudok likamw pwehn utung tiahk samin. Rahnwet, e pil kin wia duwehte. Kaudok likamw kin mweidada tiahk samin pwukat oh kin kangoange aramas akan en pwungki. Eri me tohto me kose me irail kin kaudokiong Koht keselahr sapwellime koasoandi me pid tiahk. Wahnpoaron Pohl kawehwehda nan nah kisinlikou ong mehn Rom kan ia imwilahn met. (Wadek Rom 1:28-31.) “Soahng kan me sohte konehng” iei soangen wiepen tiahk samin koaros me pid wia nsenen pwopwoud, iangahki ohl mwahuki ohl oh lih mwahuki lih. (Rom 1:24-27, 32; Kaud. 2:20) E uhdahn kesempwal kitail en peikiong padahk sansal pwukat en Paipel!
13. Ia pil ehu wiepe me Sehdan kin doadoahngki?
13 Sehdan kin doadoahngki ahn aramas ineng kan. Kitail kin inengieng sukuhlki soangen koahiek kan pwehn koadoahkihada dahme kitail oh atail peneinei kin anahne. (1 Tim. 5:8) Kitail kak alehdi soangen koahiek pwukat ni atail iang sukuhl oh onop laud. Ahpw kitail anahne kanahieng. Nan sahpw tohto, tohnsukuhl kan kin sukuhlki soahng kan me irail kak doadoahngki mwuhr, ahpw irail pil kin sukuhlki erpit en sampah. Karasepe, irail kin sukuhlki en peikasalki me Koht ketin ieias oh ren dehr wauneki Paipel. Sounpadahk kan ndaiong irail me aramas loalokong koaros kin kamehlele padahk me dene mour pein miehla. (Rom 1:21-23) Padahk pwukat kin uhwongada “sapwellimen Koht erpit.”—1 Kor. 1:19-21; 3:18-20.
14. Dahme erpit en sampah wet kin kangoangehki kitail?
14 Erpit en sampah kin pohnsehsehla de uhwong sapwellimen Siohwa koasoandi pwung kan. E sohte kin kakairada wahn sapwellimen Koht manaman, ahpw, e kin kahrehda “wiewiahn uduk.” (Kal. 5:19-23) E kin kangoange aramas akan en pohnmwahso, met kin imwikihla aramas akan en “roporop ong pein irail.” (2 Tim. 3:2-4) Elen madamadau pwukat weksang elen madamadau aktikitik me Koht kupwurki sapwellime aramas akan en ahneki. (2 Sam. 22:28) Ekei Kristian kan me iang sukuhl laud kin tepida ahneki elen madamadau en sampah ah kaidehn elen madamadau me Koht sapwellimanki. Kitail pahn koasoiapene ehu karasepen dahme kak wiawi ma kitail pohnsehsehla soangen keper wet.
Ia duwen erpit en sampah eh kak kauwehla atail madamadau? (Menlau kilang parakrap 14-16)d
15-16. Dahme ke sukuhlkihsang dahme wiawihong emen sister?
15 Emen sister me doadoahngki pali laud en eh ahnsou ong papah Siohwa erein sounpar 15 nda: “Nin duwen Sounkadehde men me papidaislahr, I kin wadek oh rong duwen keperpen iang sukuhl laud, ahpw I pohnsehsehla mehn kataman pwukat. I medewe me kaweid pwukat sohte pidada ie.” Kahpwal dah kan me e lelohng? E nda: “Ei nanti oh pil ahnsou laud me I kihong nan ei onop en sukuhl kahrehiong ien nohn kedirepwla oh sohla kin kapakap ong Siohwa nin duwen me I kin wia mahso, I uhdahn pwangada me kahrehiong ien sohla perenki koasoia duwen Paipel ong meteikan, oh I kin uhdahn pwangada me kahrehda I sohte kak kaunopada ong mihting kan. I kalahnganki me ni ahnsowohte me I esehda me ei nohn nsenohki sukuhl kauwelahr ei nanpwungmwahu rehn Siohwa, I ese me I anahne uhdi. Ih met me I wia.”
16 Ia duwen en sister menet eh iang sukuhl laud kamwakid eh madamadau? E sapeng nda: “I uhdahn namenengki en wehkada me ei iang sukuhl laud kahrehiong ie en kilangete sapwung en meteikan, ahpw mehlel sapwung en riei Kristian kan, oh kasik laudsang dahme irail kak wia, oh I kin katohre pein ngehi sang irail. I anahne ahnsou laud en kihsang soangen madamadau wet. Dahme wiawihong ie kasalehda ia uwen keper en pohnsehsehla mehn kataman kan me Samatail nanleng ketikihong kitail ni eh doadoahngki sapwellime pwihn. Siohwa mwahngih ie laudsang ei ese pein ngehi. Ma I rongete Ih!”
17. (a) Dahme kitail en koasoanehdi teng en wia? (b) Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop en mwuhr?
17 Koasoanehdi teng ken dehr pitida pahn “erpit en sampah oh widing mwahl” en ahn Sehdan sampah. Pousehlahte pere pein kowe sang wiepe kan me Sehdan kin doadoahngki. (1 Kor. 3:18; 2 Kor. 2:11) Dehr mweidohng Sehdan en karotongehla omw madamadau duwen Siohwa. Ken mourki sapwellimen Siohwa koasoandi ileile kan. Oh dehr mweidohng Sehdan en pitihiukedi pwehn pohnsehsehla sapwellimen Siohwa kaweid kan. Dahme ke anahne wia ma ke esehda me ke kin mwekidki elen madamadau en sampah? Iren onop en mwuhr pahn kasalehiong kitail ia duwen Mahsen en Koht eh kak sewese kitail en kauwehla madamadau oh wiewia kan me “teng oh kehlail” rehtail.—2 Kor. 10:4, 5.
KOUL 49 Kaperenda Kupwuren Siohwa
a Sehdan kin samanih pitih aramas. E pitihdier me tohto en medewe me re saledek, ahpw ni mehlel irail milahr pahn eh manaman. Iren onop wet pahn kasalehda ekei wiepe kan me Sehdan kin doadoahngki pwehn pitihedi aramas akan.
b WEHWEHN KILEL: Mehn Israel kan me werekiong mehn Kenan kan kin mihla pahn kasongosong en kaudokiong Paal oh wia tiahk samin.
c WEHWEHN KILEL: Sain ehu sang pelien sarawi me kin mweidada ohl mwahuki ohl de lih mwahuki lih.
d WEHWEHN KILEL: Sister pwulopwul men iang sukuhl laud. Ih oh ienge tohnsukuhl ko pwungki en arail sounpadahko eh padahkih me sains oh dipwisou kapw kan kak kamwahwihala ahn aramas arail kahpwal. Mwuhr, ni Wasahn Kaudok, sistero sohte perenki rong oh kin kilikilang sapwung en rie Kristian kan.