Iahd me Sises Ketin Ipwidi?
Paipel Sapengki
Paipel sohte kasalehda uhdahn rahn me Sises Krais ketin ipwidi, nin duwen me pwuhk pwukat kasalehda:
“Uhdahn rahn me Krais ipwidi sohte sansalda.”—New Catholic Encyclopedia.
“Sohte me ese uhdahn rahn me Krais ipwidi.”—Encyclopedia of Early Christianity.
Paipel sohte sapengala peideko, ‘Iahd me Sises ketin ipwidi?’ ahpw e kasalehda soahng riau me wiawi ni ahnsou me e ipwidi me kahrehiong me tohto en medewe me e sohte ketin ipwidi ni December 25.
Kaidehn ni Ahnsoun Lemwulemwur
Ntingdi (registration). Ahnsou kis mwohnte Sises ketin ipwidi, Sihsar Akustus wiahda kehkehlik ehu me “tohnsampah pwon en ntingdi.” Koaros anahne ntingdi “nan wasa me re ipwidi ie,” me wehwehki ele re pahn anahne seiloangki wihk ehu de reireisang. (Luk 2:1-3) Ele koasoandio wiawihda pwe aramas en pwain daksis oh pwehn kilang ihs me kak iang sounpei. Ahpw sohte lipilipil iahd nan sounpar ehu, mwein dir me sohte kin pwungki koasoandio. Oh kitail kak kamehlele me Akustus sohte pahn men kalingeringerih nah aramas ko ni eh idingkihong pali laud en irail ren wia seiloak reirei kan erein ahnsoun lemwulemwur.
Sihpw kan. Silepen sihpw kei “mihmi nan mohs oh sinsile neirail pelin sihpw nipwong.” (Luk 2:8) Pwuhko Daily Life in the Time of Jesus kasalehda me pelin sihpw ko kin mihmi liki sang “wihko mwohn Pahsohpao [kohkohlahng imwin March]” lel nanwerengen November. Oh e pil kasalehda: “Erein ahnsoun lemwulemwur, re kin mihmi nan ihmw; eri met kasalehda me rahn me aramas kin kasarawi Krismas, ni ahnsoun lemwulemwur, sohte pwung pwehki pwuhken Rongamwahu ko mahsanih me silepen sihpw ko mihmi nan mohs.”
Sises ketin ipwidi erein tepin October
Kitail kak song kapatahda iahd me Sises ketin ipwidi ni atail wadek rahn kan tepisang ni ahnsou me e ketin pwoula ni Pahsohpa, Nisan 14 pahr 33, me iei mpen April 1. (Sohn 19:14-16) Sises ele sounpar 30 ni ahnsou me e ketin tapiada sapwellime doadoahk en kalohk me reireiki sounpar siluh elep, eri e ketin ipwidi erein tepin October nan pahr 2 Mwohn Krais.—Luk 3:23.
Dahme kahrehda Krismas kin wiawi ni December 25?
Ma sohte mehn kadehde me Sises Krais ketin ipwidi ni December 25, eri dahme kahrehda Krismas kin wiawi rahno? Pwuhko Encyclopædia Britannica koasoia me kaunen pelien lamalam kan ele pilada rahno pwehn “inenehte rahn en kasarawi me mehn Rom akan me kaidehn Kristian kin wia ‘ong ipwidi en ketipin,’” erein ahnsoun lemwulemwur me kin mwadang en rotorotala. Nin duwen me pwuhko The Encyclopedia Americana koasoia, saman tohto kamehlele me met wiawi “pwehn kahrehiong pelien lamalam en Kristian en wia mehkot kesempwal ong irail kan me kin iang lamalam teikan mahs ahpw mwuhr wiahla Kristian.”