Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • Dahme Karehda E Inenin Suwekkihla Nan Ahnsou Pwukat?
    Kahn Iroir—1997 | September 1
    • nan ah lamalam e kin kilang soahng suwed kan me wiawiohng ah peneinei; oh ni ahnsou me e kin meir e kin auraman suwedki mepwukat. Adnan sohte wiahte ehu wad en uwen tohtohn irail kan me kin lelohng soahngen kalokolok pwukat. E wia emen seri lokolok; kitail sohte kak en sohte poakehla ih.

      Met pil duwehte apwal teikan nan sampah. E sohte kin wia mehkot en wadek duwen me duhpek kan; ahpw ni ahnsou me kitail kin kilang kilel en kisin serepein men me sounpar limau me kapehde umpwospeseng oh neh kan tikitikla, me mihal nan irair wet pwehki lehk en mwenge, e kin kamwekid kitailda. E sohte wia mehkot en wadek duwen tohtohn mwersuwed kan; ahpw e pahn wia mehkot en rong duwen liohdi mah men me kamakamda, pirap sang ah kepwe kan, oh angkehlaildi. E sohte wia mehkot en wadek duwen ohlahn peneinei; ahpw e kin wia mehkot en wadek duwen nohno men ah pein kadupekih oh wie kau pein nah serio.

      E kin inenin kansensued en wadek soahng pwukat. Ahpw ia uwen suwed ma ehu kalokolok pwukat kin lelohng pein kitail! Ma pein uhk kin lelohng apwal akan, eri ni ahnsou me nuhs en sampah kan kin kasalehda met e kin inenin kansensuwed. E kin inenin kamasepwehk en kilang ire mehlel kan me kalokolok kan sang mwersuwed, mahwen, lehk, oh soumwahu kin wie kekeirada laud sang mahso nan poadoapoad en aramas. Lipweh kan nan senturi 20 wet me inenin kehlail​—⁠wahpon, masak, oh insensuwed reklahr wasa koaros.

      Aramas kan en pelien lamalam tohto kihn raparapahki pasepeng kan ong soahngen peidek kapwunod kan duwehte, Dahme karehda mehkan inenin suwedkihla? Ia wasa me tohnsampah kohkohla ie?

      E inenin kansensuwed, pwe pelien lamalam kan nan rahnpwukat sohte kin kalap kihda pasepeng pwung kan. Ni ahnsou me ke tepin kilang peidek wet pohn kilin makasihn wet, elemwein ke kasalehda amw peikasal​—⁠lamalam ehu me wehwe. Pelien lamalam en fundamentalism kin kalap padahngki padahk kan me sohte kileledi nan Paipel​—⁠duwen rahn oh awa me sampah wet pahn ohla. (Kilang Madiu 24:36) Irail akan me intingihdi makasihn wet men mweidohng Paipel en pein kihda pasepeng kan. Ke pahn pwuriamweiki en sukuhlki me padahk en Paipel me pid duwen imwin rahn akan me mehlel oh pwung. Oh Paipel kin wia laud sang ihte kawehwehda karepen mehkan inenin suwedkihla. E kin pil kihda koapworopwor en ahnsou kohkohdo, koapworopwor ehu me uhdahn kansenamwahu. Se luke komwi en tehk artikel en mwuhr pwehn kilang iaduwen met pahn pweida.

  • Rahn Pwukat Uhdahn Ih Imwin Rahn Akan?
    Kahn Iroir—1997 | September 1
    • Rahn Pwukat Uhdahn Ih Imwin Rahn Akan?

      KE mwowohd nan wahr ehu ni ah peilong nan pillap ehu me ilokin. Lapalahn takai kan kin pwarada ni en iloko kin pwungidi. Ke kin nantiong en pere uhk sang takai pwukat. Aramaso me mwomwohd mwurimwomw nan wahro me pahn sewese ilihlih wahro, ahpw e sehse sei. Me suwed sang met, sohte nomw map, eri komw sehse ma ahden pihlo pahn pwilipwilwei nan ehu pillap mwele de ma ididi en pillapo tehnihr ehu.

      Met sohte kaperen, kaidehn? Eri kitail wekidala ahnsouwo. Medewehla me dene emen sounkaweid koahiok kin ieiang uhk, me erkihla wasa koaros ni pillapo. E eseiehr mwowe me kumwa pahn seilong nan pillap pwoatet, e ese ia mwomwen ididi en leho, oh e ese iaduwen e pahn sei loale. Ke soh pahn ahneki pepehm en meleilei pwehki met?

      Ni mehlel, kitail koaros mih nan irair wet. Kitail kin mihla nan mwekimwekid pingiping nan poadoapoad en aramas, mendahki met kaidehn pein kitail me kin karehda. Pali moaron en aramas sohte wehwehki ia uwen werei mehkan pahn mih ni irair wet, ma irair kan pahn mwahula, de dahme ren wia pwe ren kak momour erein ahnsouwet. Ahpw kitail sohte anahne ahneki pepehm me sohlar koapworopwor. Atail Sounkapikadao ketikihong kitailehr mehn kaweid ehu​—mehn kaweido me kohpada ahnsou rotorot wet nan poadoapoad, oh e pil kohpada iaduwen e pahn imwisekla, oh pil ketikihong kitail kaweid me kitail anahne pwehn kak pitla. Mehn kaweido iei pwhuko, Paipel. Me Intingihda pwuhko iei Siohwa Koht, me kin ekerki pein ih Sounkaweid Lapalapie, oh ki Aiseia e mahsanih: “Ma kumwail pahn salongasang nan ahlo oh kolahng ni palimeing de maun, kumwail pahn rong kapitie sang mwurimwail me mahsanih, ‘Iet ahlo, kumwail idawehn.’” (Aiseia 30:20, 21) Ke pahn pwungki soahngen kaweid wet? Eri kitail en tehk ma Paipel uhdahn kin kohpada ia mwomwen atail ahnsou.

      Sapwelimen Sises Werek kan Kalelepek Peidek Katapan Ehu

      Sapwelimen Sises werek kan ele pwuriamweila. Sises padahkiong irail, ni lokaia inen, me tehnpas kaselel en Serusalem pahn ohla douluhl! Soahngen kokohp wet inenin kapwuriamwei. Mwurinte met, ni arail mwomwohd pohn Nahna Olip, tohnpadahk pahmeno kalelepek rehn Sises: “Komw ketin mahsanihong kiht ahnsou dah me mepwukat pahn wiawi, oh kilel dakei me pahn kasalehda ahnsoun omwi pahn ketido oh imwin sampah?” (Madiu 24:3; Mark 13:1-4) Mendahki ma re wehwehki de soh, en Sises pasepengo kin kadoadoahk ni ahl tohto.

      Ohlahn tehnpas en Serusalem oh kaimwseklahn koasoandi en mehn Suhs akan sohte duwehte ahnsoun ketier en Krais oh kaimwseklahn koasoandi en sampah wet. Mendahk met, nan ah pasepeng reirei, Sises ni koahiok kin kosoia ire pwukat koaros en peideko. E padahkiong irail dahme pahn wiawi mwohn ohlahn Serusalem; e pil padahkiong irail dahme ren kasik nan sampah erein ah ketier, ni ahnsou me e pahn kaunda nanleng nin duwen Nanmwarki men oh pahn nektehn kaimwsekla koasoandi en sampah pwon.

      Imwilahn Serusalem

      Tehk mahs dahme Sises kosoiahki Serusalem oh ah tehnpas sarawio. Impen sounpar 30 mwowe, e kohpada duwen ahnsou apwal ehu me pahn wiawihong kanihmw lapalap ehu. Tehk kanaiong sapwelime mahsan ko me kileledi nan Luk 21:20, 21: “Ni amwail pahn kilang karis en sounpei kei me kapilpenehr Serusalem, kumwail pahn esehki me ahnsoun eh ohla kerendohr. Eri, ni ahnsouwo irail kan me mihmi nan Sudia, re en sopolahng pohn dohl kan; oh me mihmi nan kahnimw, re en soposang loale; oh me mihmi nansapw, re dehpa pwurolong nan kanihmwo.” Ma Serusalem pahn kapilpilpene, kapilpilkihpene sounpei kan, iaduwen “irail ko me mihmi nan kanihmwo” pahn “soposang loale,” duwen me Sises kehkelingki? E sansal me, Sises kin kosokosoia me pahn mie ahnsou mwahu me pahn kohda. Met mie?

      Nan pahr 66 C.E., sounpein Rom akan pahn ruwes en Cestius Gallus kalowediwehr men Suhs akan me pelian irailda nan Serusalem oh katengeiraildi nan kanihmwo. Mehn Rom kan pil nantiong en pedolong nan kanihmwo oh re pedolong lel ni kehlen tehnpas sarawio. Ahpw Gallus kaweidki nah sounpei ki en wia mehkot me inenin kapwuriamwei. E ruwese irail re en uhdi oh pwurela! Sounpein Suhs akan me perenkihda met pwakih arail imwintihti mehn Rom akan oh kawehla ekei irail. Ihme karehda, en Sises kokohpo me pid ahnsou mwahu en tang pwarada ahnsouwo. Kristian mehlel kan peikiong sapwelime peneuwo oh re tangasang nan Serusalem. Ni loaloakong, sounpar pahieute mwuri, sounpein Rom akan pwurehng pwuredo, oh Seneral Taitus me uhd kare irail. Ahnsouwet re solahr kak pitla.

      Sounpein Rom akan pil pwurehng kapilpene Serusalem; re kawada kehl en tuhke kengkeng kan kapilkihpene kanihmwo. Sises kohpada dahme pahn wiawiohng Serusalem: “Pwe rehn ekei pahn kohdo, me omw imwintihti kan pahn keleiukpene, kapliuhkpene, koaitenuhkala sang ni pali koaros.”a (Luk 19:43) Sohte pwand, Serusalem pwupwedi; eh tehnpas lingano ohla. Mahsan en Sises pweida ni irair koaros!

      Ahpw, Sises kin medemedewe laudsang ihte ohlahn Serusalem. Nah tohpadahk kan pil kalelepek reh duwen kilel en ah ketier. Ahnsouwo re sohte ese, ahpw met kin doakedoake ahnsou me e pahn kaunda nin duwen Nanmwarki men nanleng. Dahme e kohpada?

      Mahwen ni Imwin Rahn akan

      Ma ke wadek Madiu irelaud 24 oh 25, oh Mark irelaud 13, oh Luk ireladu 21, ke pahn diarada sang nan irelaud pwukat mehn kadehde kan me Sises kin kosokosoia atail ahnsou. E kohpada duwen ahnsoun mahwen​—kaidehn ihte “mahwen oh rongen mahwen” me kin kalap kawehla poadoapoad en aramas ahpw mahwen akan me kin pidada ‘ehu sahpw uhwong ehu sahpw, ehu wehi mahweniong ehu wehi’​—ehi, mahwen en sampah pwon.​—Madiu 24:​6-8.

      Medewehla iaduwen mahwen eh wekila nan atail ahnsou. Ni ahnsou me mahwen kin wehwehki ihte uhpenen sounpei kan me kin wia wiliepen wehi riau me kin uhpene, ni arail kin doadoahngki naip de pil kesikih emen emen nan wasahn mahwen, met kin inenin suwed. Ahpw nan 1914 Mahwen Lapalap tepiada. Ehute wehi idawenla ehu wehi nan mahwen​—mahwen keiou en sampah. Kepwehn mahwen me adaneki automatic kin wiawihda pwehn kak mih wasa doh ahpw kak kemehla aramas tohto. Kesik me adaneki machine gun kin kesikihwei kanengen kesik tohto me sohte kak sapwungasang wasa me e kesikih; ahng en kemikel (mustard) poisin kin isikada aramas kan, kaloke irail, kawehla paliwararail, oh kemehla sounpei kid kei; dangku kan kin tangseli nan wasa kan me imwitihti kan kin mie, kesik kan me mih powe kin wie kesikesik seli. Re kin doadoahngki sounpihr kan oh sopduh kan​—me wia kilelepen mwomwen kepwehn mahwen kan ahnsou kohkohdo.

      Mahwen Keriau en Sampah wiahda mehkot me aramas tohto sohte leme me e pahn wia​—e kemehla aramas tohtosang mahwen keiou en sampah. Lapalahn sohp akan, me rasehng kanihmw pepei kan, kin tangatangseli nan sehd akan oh kin kapihrada sounpihr en mahwen akan me kin kesikih arail imwintihti sang nanleng. Sopduh kan kin kesikih oh kamwowihdi weren imwintihti kan wararail sohp akan. Oh re kin kesehdi kinsi pakudang kan, oh e kin kemehla aramas kid kei! Duwen me Sises kohpada, mie “soahng kamasepwehk kan” me wia kilel en ahnsoun mahwen wet.​—Luk 21:11.

      Mahwen kan uhdi mwurin Mahwen Keriau en Sampah? Soh. Ekei pak mahwen tohto kin wiawi erein nan sounpar ehute​—pil nan sounpar wet en 1990 kan​—mahwen kin kemehla aramas rar kan. Pali moaron en irail akan mekihla met kaidehn sounpei kei. Rahnwet, pali moaron en irail akan me kin mehla nan mahwen​—ni mehlel, pohnangin persent 90 en irail pwukat​— kaidehn sounpei kei.

      Ekei Iren Kilelo

      Mahwen kin wia ehu kisehn kilel akan me Sises kasalehda. E pil panauwihki me “lehk en mwenge” pahn mie. (Madiu 24:7) Ih met me wiawi, mendahki sampah kin kawosada mwenge me tohtosang uwen me tohnsampah anahne, mendahki pelien sains kamwahuwiala wiepen mwetwel me mwahula sang mahs, oh mendahki ahnsouwet mie mehn kihpeseng mwenge kan nan sampah. Mendahki mepwukat koaros, impen limekis ehu en tohnsampah kin men mwenge rahn koaros.

      Sises pil kohpada me “nan wasa koaros” pahn mie “soumwahu lusulus.” (Luk 21:11) Pil ehu, atail dih me inenin kapwuriamei​—ahnsouwet pelien wini mwahusang mahs, deilahn wiawihdahn kepwe kapw kan, wini kan mehn pere soumwahu kan pil miehla ; mendahki met soumwahu lusulus kan wie kekeiradahte. Soumwahu me adaneki Spanish Infuenza pil pwarada mwurinte Mahwen Keiou en Samph oh kemehla aramas tohtosang aramas me mehkihla mahweno. Soumwahu wet me inenin douh me karehda nan kanihmw kan duwehte New York, aramas kan kak pwain de seldi ma re pahn asi! Rahnwet, kanser oh soumwahu en mongiong kin kemehla aramas rar kan ehu ehu sounpar​—soumwahu ehu me uhdahn lusulus. Oh AIDS kaukaulehte kemehla aramas, me pelien wini sohte kak kauhdi.

      Nin doken Sises kin kosoia duwen imwin rahn me oarepene pelien poadoapoad oh pelien politic, wahnpoaron Pohl kin kosoia duwen kahpwal en koasoandi en aramas oh lamalam me re kin kasalehda. E ingtingihdi: “Eri, tamataman mepwukat. Uhdahn pahn mie ahnsou apwal ekei ni imwin rahn akan. Aramas pahn roporop ong pein irail,. . .Re sohte pahn poadidi ong pelien lamalam, irail pahn sempoak, soh mahk,. . .lemei, oh re pahn kailongki me mwahu; re pahn pangala iangerail kan, re pahn loaumwohmw oh kalawasa, oh re pahn inengieng pein arail peren laudsang kupwur en Koht.”​—2 Timoty 3:1-5.

      Mie pak me komw kilang aramas kasalehda soangen wiewia pwukat? Tehk duwen ehu koasoandi en aramas me ohla nan sampah rahnpwukat​—ohlahn peneinei. Kekeiradahn ohlahn peneinei, ohl oh lih pwopwoud kan me arail pwoud kan kin keme irail, seri kan me kin wie kau, oh pahpah oh nohno mah kan me neirail seri kan kin wie kau irail​—ia uwen met kasalehda me aramas “solahr ahneki

Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
Log Out
Log In
  • Ponapean
  • Share
  • Me Ke Mwahuki
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Share