Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk
July 3-9
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | ESEKIEL 11-14
“Ke Ahneki Mohngiong Peik Ehu?”
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
Nan pahr 612 B.C.E., Esekiel wisiklahng nan Serusalem ni mwomwen kasansal ehu. Ia uwen kasaut en soahng kan me e kilang me kin wiawi nan sapwellimen Koht tehnpas sarawi! Ni ahnsou me Siohwa ketin kadarala sapwellime sounpei en nanleng kan (me “ohl wenemen” kin wiliandi) pwehn kasalehda sapwellime engieng ong irail me salelepek kan, ihte irail kan ‘me kilel mi nan temwe’ pahn pitla. (Esekiel 9:2-6) Ahpw keieu, “mwoalus okohk”—sapwellimen Koht pakair kehlail en sapwellime engieng—anahne kohwong kahnimwo. (Esekiel 10:2) Mendahki ‘Siohwa pahn ketin kalokehkin me suwed kan dahme re wiadahr,’ e ketin inoukihda me e pahn ketin kapwurepene irail mehn Israel akan me mwerpesengehr.—Esekiel 11:17-21.
Ia Duwen Omw Kin Wiahda Pein Omw Pilipil kan?
9 Duwehte Sises, kitail kak wiahda pilipil mwahu kan ma kitail kin likih Siohwa en ketin kaweid kitail. Paipel mahsanih: “Likih KAUN-O ni mohngiongomw unsek. Dehr koapworopworki mehkan me ke pein lemeleme me ke ese. Tamanda KAUN-O ni omw wiewia kan koaros, oh e pahn ketin kasalehiong uhk ahl me pwung. Dehr mweidohng pein kowe en medemedewe me ke loalokongsang me ke uhdahn ese; ihte, peikiong KAUN-O oh mweisang wiewia sapwung.” (Lep. Pad. 3:5-7) Ni atail esehla ia sapwellimen Siohwa madamadau ni atail onop Paipel, kitail pahn kak wehwehki dahme e ketin kupwurki kitail en wia nan soangen irair ehu me kitail mi loale. Oh ni atail esehla laud duwen sapwellimen Siohwa madamadau, e pahn mengeila ong kitail en wiahda pilipil kan me pahn kaperenda ih. Ni ahl wet, atail pehmitik ong sapwellimen Koht kaweid pahn pil laudla.—Esek. 11:19.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
12:26-28. Ong irail akan me kin mwamwahliki ah padahk kan, Esekiel pahn mahsanihong: “Solahr pahn pwapwand. Dahme [Siohwa] mahsanih pahn pweida.” Kitail anahne wia soahng koaros me kitail kak wia pwehn sewese meteikan en likih Siohwa mwohn e pahn ketin kaimwisekala koasoandi wet.
Paiekihda Laud Soahng kan me Siohwa Kin Ketikihda
13 Karasepe, Esekiel 14:13, 14 mahsanih: “Ma wehi ehu pahn wiahda dihp oh soaloalopwoatohng ie, I pahn kapahla limei oh kamwomwala eh wahnsahpw akan. I pahn kadarodo lehk lapalap oh kemehla aramas oh mahn akan. ‘Mehnda ma ohl silimeno, Noha, Daniel, oh Sohp iang koukousoan wasao, ar lelepek pahn doarehlahte pein ar mour.’ KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen.” Ma kitail wia roporop, kitail sukuhlki me Esekiel ntingihedi mahsen pwukat mpen sounpar 612 mwohn Krais. Noha oh Sohp mehlahier erein sounpar tohtohie, ahpw Siohwa ketin tamatamante ara kin lelepek. Ahpw, Daniel wie momourte. Mwein e sounpar 20 ahnsou me Siohwa ketin mahsanih me e wia aramas pwung men duwehte Noha oh Sohp. Dahme kitail sukuhlki? Kitail sukuhlki me Siohwa kin ketin mwahngih oh pil kesempwalki sapwellime ladu lelepek kan koaros, iangahki me pwulopwul kan.—Mel. 148:12-14.
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
14:12-23. En ale komourpatail iei pein atail pwukoa. Sohte emen tohrohr kak wiliandi kitail en wia met.—Rom 14:12.
July 10-16
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | ESEKIEL 15-17
“Ke Kin Kapwaiada Omw Inou kan?”
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
17:1-24—Ihs lapalahn ikel riemeno, oh iaduwen rahn tuhkehn sidar pwulopwul apwoat tipw, oh ihs me “apwoat kisin rah pwulopwul” me Siohwa ketin padokedi? Ikel riemeno kin wiliandi kaun akan en Papilon oh Isip. Keieun Ikelo kohdo pohn kadoken tuhke sidar pwoat, met wehwehki, ong kaunen wehio nan kadaudok en Depit. Ikelo katipwasang rahn tuhke pwulopwul apwoat sang ni ah kin kihsang Nanmwarki Sehoiakim en Suda oh uhd idihada Sedekaia. Mendahki ah wia inou ehu, Sedekaia kin rapahki sawas sang rehn emen ikel torohr, kaunen Isip, ahpw met sohte pweida. E pahn selidi oh mehla nan Papilon. Siohwa pil ketin katipwasang “apwoat kisin rah pwulopwul,” Nanmwarki Mesaia. E ketin padokedi Menet pohn “nahna ileile ehu,” pohn Nahna Saion en nanleng, wasa me e pahn wiahla “tuhke sidar kaselel pwoat,” utupen kapai mehlel kan ong sampah.—Kaudiahl 14:1.
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
17:1-24—Ihs lapalahn ikel riemeno, oh iaduwen rahn tuhkehn sidar pwulopwul apwoat tipw, oh ihs me “apwoat kisin rah pwulopwul” me Siohwa ketin padokedi? Ikel riemeno kin wiliandi kaun akan en Papilon oh Isip. Keieun Ikelo kohdo pohn kadoken tuhke sidar pwoat, met wehwehki, ong kaunen wehio nan kadaudok en Depit. Ikelo katipwasang rahn tuhke pwulopwul apwoat sang ni ah kin kihsang Nanmwarki Sehoiakim en Suda oh uhd idihada Sedekaia. Mendahki ah wia inou ehu, Sedekaia kin rapahki sawas sang rehn emen ikel torohr, kaunen Isip, ahpw met sohte pweida. E pahn selidi oh mehla nan Papilon. Siohwa pil ketin katipwasang “apwoat kisin rah pwulopwul,” Nanmwarki Mesaia. E ketin padokedi Menet pohn “nahna ileile ehu,” pohn Nahna Saion en nanleng, wasa me e pahn wiahla “tuhke sidar kaselel pwoat,” utupen kapai mehlel kan ong sampah.—Kaudiahl 14:1.
Omw Koasoi en Kin Ndahte Ei de Soh
11 Dahme kahrehda Siohwa ketin kupwurki karasaras pwukat ren iang mi nan Paipel? Ia uwen kesempwal atail en nda “Ei” oh kapwaiada? Paipel kin katamankin kitail me aramas emen me kin “inou soupwei,” de me sohte kin kapwaiada dahme e inoukihda “uhdahn pahn mehla.” (Rom 1:31, 32) Parao en Isip, Nanmwarki Sedekaia en Suda oh Ananaias oh Sapaira sohte kapwaiada dahme re inoukihda oh kahrehda re lelohng lokolok. Arail mehn kahlemeng wia mehn kataman kei ong kitail.—Eks. 9:27, 28, 34, 35; Esek. 17:13-15, 19, 20; Wiewia 5:1-10.
w89 3/1 27 par. 8
Siohwa Ketin Usada Sapwellime Kedlahs!
8 Met kaun en Papilon oh Isip kan karasaraski ikel kalaimwun kei. Emen ira rihasang kadoken tuhke sidar ni e kasapwilidi Nanmwarki Sehoiakin oh wiliankida Sedekaia. Sedekaia wiahiong Nepukadnesar inou en lelepek, e apw kawela inouo ni e rapahki sawas en pelien sounpei sang kaunen Isip, ikel kalaimwun teio. Ma Sedekaia wiahda ah inou ni mwaren Koht, ah kawehla inouo wia lahlahwe Siohwa. Medemedewe en lahlahwe mwaren Koht en ireire kitail sang kawehla inou kan me kitail wiahda. Uhdahn kapai ehu kitail ahniki en wa mwar sarawio nin duwen Sounkadehde kan en Siohwa!—Esekiel 17:1-21.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
w89 3/1 26 par. 7
Siohwa Ketin Usada Sapwellime Kedlahs!
7 Pwehki nah tohnsahpw salelepek kan, Sudah karasaraski tuhke wain lawalo me sohte wa mwahu oh me konehngete kohieng nan kisiniei. (Esekiel 15:1-8) E pil karasaraski seri pwelel men me Koht ketin doarehla sang Isip oh apwaliada e lao laudla wiahla lih men. Siohwa wiahkin ih ah pwoud, e apw sohpeiwong Koht likamw kan oh pahn kasohrala pwehki e kamwahl en pali ngehn. Apw ong me lelepek kan Koht pahn ketin wiaiong irail inou poatoapoat ehu—inou kapw ong Israel en ngehn.—Esekiel 16:1-63; Seremaia 31:31-34; Kalesia 6:16.
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
17:1-24—Ihs lapalahn ikel riemeno, oh iaduwen rahn tuhkehn sidar pwulopwul apwoat tipw, oh ihs me “apwoat kisin rah pwulopwul” me Siohwa ketin padokedi? Ikel riemeno kin wiliandi kaun akan en Papilon oh Isip. Keieun Ikelo kohdo pohn kadoken tuhke sidar pwoat, met wehwehki, ong kaunen wehio nan kadaudok en Depit. Ikelo katipwasang rahn tuhke pwulopwul apwoat sang ni ah kin kihsang Nanmwarki Sehoiakim en Suda oh uhd idihada Sedekaia. Mendahki ah wia inou ehu, Sedekaia kin rapahki sawas sang rehn emen ikel torohr, kaunen Isip, ahpw met sohte pweida. E pahn selidi oh mehla nan Papilon. Siohwa pil ketin katipwasang “apwoat kisin rah pwulopwul,” Nanmwarki Mesaia. E ketin padokedi Menet pohn “nahna ileile ehu,” pohn Nahna Saion en nanleng, wasa me e pahn wiahla “tuhke sidar kaselel pwoat,” utupen kapai mehlel kan ong sampah.—Kaudiahl 14:1.
July 17-23
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | ESEKIEL 18-20
“Ni Siohwa Eh Kin Ketin Mahk, E Kin Manokehla?”
w12-E 7/1 18 par. 2
Ni Koht Eh Kin Ketin Mahk, E Kin Manokehla?
Siohwa ketin doadoahngki soukohp Esekiel nin duwen sounkair men ni eh mahsanih duwen kadeik me pahn wiawihong Suda oh Serusalem me soaloalopwoat. Wehio pwon kesehla kaudok ong Siohwa oh sahpwo pwon direkihla tiahk lemei. Siohwa ketin kohpada duwen mehn Papilon kan ar pahn kasohrehla Serusalem. Ahpw nan kadeiko, Siohwa ketikihda rohng en koapworopwor ehu. Mie pilipil me emenemen irail kak wiahda; emenemen pwukoahki pein eh wiewia kan.—Iretikitik 19, 20.
w12-E 7/1 18 par. 3-7
Ni Koht Eh Kin Ketin Mahk, E Kin Manokehla?
Ahpw ia duwen ma emen wekidala eh wiewia suwed kan ong me mwahu? Siohwa mahsanih: “Ma aramas suwed men pahn tokedihsang wiewia suwed oh kapwaiada ei kosonned akan, ma e pahn wiahda dahme pwung oh mwahu, e pahn mourla e sohte pahn mehla.” (Iretikitik 21) Ei, Siohwa kupwurki “mahk ong” me dipan men me wekidala eh wiewia suwed kan oh koluhla mehlel.—Melkahka 86:5.
Ahpw ia duwen dihp kan me e wiahda? Siohwa mahsanih: “Dipe kan koaros pahn lapwada.” (Iretikitik 22) Tehk me dihp kan me me koluhlao wiahda pahn “lapwada.” Dahme kahrehda met kesempwalki?
Nan Paipel, lepin lokaiahn Ipru me kawehwehdi “taman” kak wehwehki laudsang en ihte tamanda dahme wiawi mahs. Me pid lepin lokaia wet, ehu kawehwe kasalehda: “Pak tohto, lepin lokaia wet kin dokedoke wiewia ieu de pidada mwekid ehu.” Eri, “en taman” kak wehwehki “en wia.” Ihme kahrehda, ni Siohwa e ketin mahsanih me dipen aramas men me koluhla eh “pahn lapwada,” e mahmahsanih me e sohte pahn ketin wia mehkot ong aramaso pwehki dipe ko, me duwehte karaune de kaloke ih.
Mahsen kan nan Esekiel 18:21, 22 kasalehda uwen laud en sapwellimen Koht mahk. Ni Siohwa eh kin ketin mahk ong dipatail kan, e sohte pahn ketin katamankihong kitail duwen dihp pwukat ni ahnsou kohkohdo. Ahpw e kin ketin manokehla dipen irail kan me koluhla mehlel. (Aiseia 38:17) E mwomwen me e ketin kamwakelehsang dihp pwukat.—Wiewia 3:19.
Nin duwen aramas soh unsek kan, kitail anahne sapwellimen Koht mahk kalahngan. Met pwehki kitail kin dipada pak tohto. (Rom 3:23) Ahpw Siohwa ketin kupwurki kitail en ese me ma kitail uhdahn koluhla mehlel, e kupwurki mahkohng kitail. Oh ni eh kin ketin mahkohng kitail, e kin ketin manokehla—me iei, e sohte pahn ketin pwurehng kapwurehda de katamanda dipatail kan pwehn kapwukoahki de kaloke kitail. Ia uwen kansenamwahu en ese duwen met! Ia duwe, sapwellimen Koht mahk kalahngan kin kamwakid uhk en men karanihala ih?
w08-E 4/1 8 par. 4
Armakedon—Sapwellimen Koht Mahwen Me Pahn Kaimwisekala Mahwen Kan Koaros
Pwehki Koht iei Sounkopwungo, kitail kak kamehlele me kopwung koaros me wiawihong me suwed kan pahn pwung. Eipraam nda: “Sounkopwung en sampah pwon uhdahn pahn kin pwung ni sapwellime wiewia kan.” Eipraam ese me Siohwa kin ahnsou koaros ketin pwung! (Senesis 18:25) Pil ehu, Paipel kamehlelehiong kitail me Siohwa sohte ketin kupwurki kasohrehla aramas suwed kan; e ketin wia met ihte pwehki met anahne wiawi.—Esekiel 18:32; 2 Piter 3:9.
Ia Wehwehn Kitail En Limpoakohng Mehn Mpatail Kan
11 Ni atail pahn kin kasalehda limpoak ohng irail akan me sohte kin papah Koht, kitail anahne kahlemengih Siohwa. Mendahki Koht kin tateki me suwed, e kin kasalehda limpoak-kadek ohng koaros ni ah kin ketikihong koaros ahnsou mwahu en koluhla oh wiliakapwasang arail mour suwed pwe irail en kak ale mour soutik. (Esekiel 18:23) Siohwa “kupwurki koaros en wiliakapwala oh sohpeisang nan diparail kan.” (2 Piter 3:9) E kupwurki “aramas koaros en ale komourparail oh marainkihla me mehlel.” (1 Timoty 2:4) Iei me kahrehda Sises kaweidki nah tohnpadahk kan en kalohk oh kasukuhlih oh “padahkiong tohn wehi kan koaros; pwe re en wiahla [sapwellime] tohnpadahk.” (Madiu 28:19, 20) Ni atail kin iang wia doadoahk wet, kitail kin kasalehda atail limpoak ohng Koht oh pil mehn mpatail, ehi, iangahki atail imwintihti kan!
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
Dehr “Kaulimehki” Siohwa
9 Kitail sehse ire mehlel koaros. Pwehki mehn Israel kan ni mwehin Esekiel sohte ese ire kan koaros duwen ehuehu irair, re leme me sapwellimen Koht koasoandi kan me sapwung. (Esek. 18:29) Re kin mwomwehda me re ahneki pwuhng en kadeik Koht oh en pilada ma e kin ketin wiewia mehkan ni ahl me keieu mwahu, mehnda re sohte wehwehki kahrepe koaros me Koht sapwellimaniki. Ia duwen atail kakete wiahda soangen sapwungohte? Mie poadopoad kan nan Paipel me ele apwal ong kitail en wehwehki. De mwehin kitail sohte wehwehki dahme kahrehda kitail kin lelohng irair ehu nan atail mour. Atail mohngiong kakete tepida pehm me sapwellimen Siohwa ahl akan sohte pahrek oh “me sapwung.”—Sohp 34:5.
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
20:1, 49. Mwekid en ohl mah en Israel akan kin kasalehda me irail sohte kamehlele dahme Esekiel mahsanih. Kitail en dehr kakairada soangen peikasal duwen peneu kan me kohsang rehn Koht.
July 24-30
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | ESEKIEL 21-23
“Meno me Pilipildahr Warohng Wia Nanmwarki”
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
Nan kaisuh en pahr en arail kalipilipala, 611 B.C.E., me mah en mehn Israel kan kohla rehn Esekiel pwe ren “ale kaweid duwen kupwur en KAUN-O.” Irail rong poadopoad reirei en ahn Israel sapeik oh peneu me ‘Siohwa pahn ketin usada sapwellime kedlahs’ oh kemeiirailla. (Esekiel 20:1; 21:3) Ong kaunen Israel (Sedekaia), Siohwa ketin mahsanih: “Kihsang sapwellimomwi nihn oh lisoarop en nanmwarki. Soahng koaros solahr pahn duweduwehte. Kasapwilada me semwehmwe kan pwe re en ahnekihla manaman! Kasapwilidi me kakaun akan! Kauwehla, kauwehla! Ei, I pahn wiahkihla kahnimwo mohn kahnihmw ehu. Ahpw met sohte pahn wiawi lao mehmeno [Sises Krais] pahn kohdo me I piladahr en kaloke kahnimwo. Ong ih me I pahn ketikihong kahnimwo.”—Esekiel 21:26, 27.
Re Awiawih Mesaiao
6 Mesaiao kohsang kadaudok en Suda nan Israel. Mwohnte Seikop eh pahn mehla, e kapaiada nah pwutak ko, oh kehkehlingkihong Suda: “Suda pahn kin kolokol sokon en nanmwarki, manaman en kaunda wasa pahn mihmiehte rehn kadaudoke kan. Wehi teikan pahn nohpweiong oh poaridi mwowe.” (Sen. 49:10) Sounpadahk en Suhs kan kin kalapw kamehlele me en Seikop kehkehlik ong Suda kin pid Mesaiao. Ahpw ia wehwehn kehkehliko? Kitail ese me e kin koasoakoasoia duwen nanmwarki me ahneki manaman en kaunda. Eri, kokohp wet kasalehda me nanmwarkio, me ahneki pwung en kaunda anahne kohsang nan kadaudok en Suda. Keieun nanmwarki sang Suda iei Nanmwarki Depit, oh Sedekaia me wia kaimwiseklahn nanmwarki sang Suda. Ahpw ahn Seikop kokohpo kin koasoakoasoia duwen emen nanmwarki mwurin Sedekaia. Nanmwarki meno pahn wia nanmwarki kohkohlahte. Koht ketin padahkihong Sedekaia me e pahn ketikihong nanmwarki menet pwuhng en kaunda. (Esek. 21:26, 27) Mwohn Sises eh ketin ipwidi, tohnleng Kapriel padahkihong Mery: “Kaun-o Koht pahn ketin kasapwilada en nanmwarki duwehte seme Depit, oh e pahn nanmwarkien kadaudok en Seikop kan kohkohlahte; oh sapwellime wehi sohte pahn imwisekla!” (Luk 1:32, 33) Sises ketin kohsang nan kadaudok en Suda oh sang peneineien Depit. Mwurin Sedekaia, Sises kelehpw sang nan peneineien Depit me Siohwa ketin inoukihda me e ahneki pwuhng en wia nanmwarki. Eri, nanmwarkio iei Sises Krais.—Mad. 1:1-3, 6; Luk 3:23, 31-34.
Ahneki Pwoson Kehlail me Wehio Pahn Kapwaiada Kupwuren Koht
14 Siohwa ketin wiahda inou ehu ong Nanmwarki Depit en Israel en mahs. Inou wet adaneki inou en Depit. (Wadek 2 Samuel 7:12, 16.) Siohwa ketin inoukihda me Mesaiao pahn ketin wia emen kadaudoken Depit. (Luk 1:30-33) Ni ahl wet, Siohwa ketin kasalehda ni oaritik duwen peneinei me Mesaiao pahn ketidohsang ie. Siohwa ketin mahsanih me “nanmwarki kapw men pahn pwarada sang ni kadaudok en Nanmwarki Depit” pwehn wia Nanmwarki en Wehin Mesaiao. (Ais. 11:1) Kaundahn Depit sohte pahn imwisekla pwehki Sises, me wia kadaudoken Depit, “pahn kin poatopoat ahnsou koaros . . . erein ketipin eh pahn kin dakedaker wasa.” (Mel. 89:34-37) Kitail kak uhdahn kamehlele me kaundahn Mesaiao sohte pahn suwedla oh me kapai kan me kohsang kaunda wet pahn mihmi kohkohlahte.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
21:3—Dahkot “kedlahs” me Siohwa ketin usada? “Kedlahs” me Siohwa ketin doadoahngki pwehn kihong kadeik ong Serusalem oh Suda iei Nanmwarki Nepukadnesar oh nah sounpei kan. E pil kak iang pidada sapwellimen Koht pwihn en nanleng me wiawihkihda ngehn kehlail kan.
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
23:5-49. Arail wiahda inou kan rehn wehi teikan kin kahrehiong Israel oh Suda en iangala arail kaudok likamw kan. Kitail en liksang werek suwed me kak kauwehla atail pwoson.—Seims 4:4.
July 31–August 6
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | ESEKIEL 24-27
“Kokohp Duwen Dair Kakehlaka Koapworopworki Mahsen en Siohwa”
si-E 133 par. 4
Pwuhk nan Paipel Nempe 26—Esekiel
4 Pil mie mehn kadehde mehlel kan me dierek nan ahn Esekiel kokohp kan me pweidahr me pid wehi kan me kapilpene irail, duwehte Dair, Isip, oh Edom. Karasepe, Esekiel kohpada me Dair pahn ohla, oh met ekis pweida ni ahnsou me Nepukadnesar kalowehdi kahnimwo mwurin arail kapilpene kahnimwo erein sounpar 13. (Esek. 26:2-21) Met sohte wehwehki me Dair ohla douluhl. Ahpw, sapwellimen Siohwa kadeik kasalehda me Dair pahn ohla douluhl. E ketin doadoahngki Esekiel ni eh ketin kohpada: “I ahpw pahn koakoahla pwelpar koaros oh paip kalaimwun ehu me pahn luhwehdi. . . . Re pahn ale takai, tuhke oh kihd en mohn ihmw kan koaros oh keselahng nansed.” (26:4, 12) Met pweida daulih sounpar 250 mwurin Aleksander Lapalap pelianda kahnimw deke en Dair. Nein Aleksander sounpei kan koakoahla kihd en mohn ihmw kan koaros nan uhdahn kahnimwo oh keselahng nansed, met wiahda oaroahr ehu me reireiki elep en mwail ehu lella ni kahnimw dekeo. Mwuhr, nan pahr 332 mwohn Krais, re kapilpene kahnimwo oh doudahla ni dihd me ileilehki piht 150 pwehn kalowehdi kahnimwo. Aramas kid kid kei kamakamala, oh me tohto netila pwehn wiahla lidu kei. Nin duwen me Esekiel kohpada, Dair wiahla “paip kalaimwun ehu wasa me sounlaid kan kak en palangada ie arail uhk kan.” (26:14) Apali Sapwen Inowo, mehn Edom mwersuwed kan pil sohrala, oh met pweida nin duwen me Esekiel kohpada. (25:12, 13; 35:2-9) Oh e pil sansalda me ahn Esekiel kokohp kan duwen ohlahn Serusalem oh kapwurpwurdohn mehn Israel ko uhdahn pweida.—17:12-21; 36:7-14.
ce-E 216 par. 3
Paipel Uhdahn Pwilisang Rehn Koht?
3 Dair wia wasahn peidi en sohp ndand ehu nan Penisia, wasa me kin mwersuwedih mehn Israel en mahs kan, me mi ni palieir en Penisia oh me kin kaudokiong Siohwa. Siohwa ketin doadoahngki soukohp Esekiel en kohpada duwen ohlahn wasao daulih sounpar 250 mwohn eh wiawi. Siohwa mahsanih: “I pahn ketikihdo wehi tohto pwehn mahweniong uhk . . . Re pahn kamwomwala omw kelen kahnimw oh karangkehdi omw wasahn iroir kan. I ahpw pahn koakoahla pwelpar koaros oh paip kalaimwun ehu me pahn luhwehdi. Sounlaid kan ahpw pahn kin palang ar uhk kan powe, wasa me e pahn uhdahsang ie nan madau. Ngehi, KAUN-O, Wasa Lapalahpie, me mahmahsen. Wehi kan pahn kulihasang dipwisou kan en Dair.” Esekiel pil kohpada eden tepin wehio oh eh kauno me pahn kalowehdi Dair: “I pahn ketikihdo nanmwarki me keieu lapalap—Nepukadnesar, nanmwarkien Papilonia—pwehn mahweniong Dair.”—Esekiel 26:3-5, 7.
it-1-E 70
Aleksander
Aleksander sohte pwakih mehn Persia ko mwurin eh kana pak riau nan Asia Minor (me keieuo iei ni Pillap Granicus; me keriauo ni Wahun Issus, wasa me karis lapalap en mehn Persia kan me ele lella meh limelopw lohdi), ahpw e uhd sohpeilahng deke kahnimw en Dair. Sounpar epwiki kei mwoweo, e kokohpda me dihd kan, wasahn iroir kan, ihmw kan, oh pwelpar en Dair pahn koskosla nansed. (Ese 26:4, 12) Eri sang ni mohn kahnimw me Nepukadnesar kasohrehla sounpar kei mwoweo, Aleksander wiahda oaroahr ehu me reireiki elep en mwail lella ni kahnimw dekeo. Nah sounpei kan oh pil were werennansapw en mahwen kan kasohrala dekeo nan July 332 mwohn Krais.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Esekiel—I
24:6-14—Dahme mer en einpwoat kin karasahiong? Serusalem rasehng einpwoat au laud ehu ni ahnsou me imwintihti kan kin kapilpene. Ah mer kin karasahiong tiahk samin en kahnimwo—samin, tiahk samin, oh kakerehdi nta me e kin pwukoahki. Ah samin inenen laud oh ihme kahrehda en kihdiong einpwoat pohn mwoalus kan oh mweidong ih en uhdahn karakarala sohte kak kihsang ah mer.
w89 3/1 32 par. 24
Siohwa Ketin Usada Sapwellime Kedlahs!
24 Mwuri Esekiel apw wia mwekid kapwuriamwei ehu. (Wadek Esekiel 24:15-18.) Ia kahrpen soukohpo sohte mwahiei ni en ah pwoudo mehla? Pwehn kasalehda duwen mehn Suhs ahr pahn pwuriamwei oh nennenla ni kamwommwomlahn Serusalem, towe kan, oh tehnpas sarawio. Mehkan me Esekiel koasoia duwen ire wet itarehr oh e sohla pahn koasoia mahsan en Koht e lao rong rohng duwen Serusalem ah ohla. Duwe met, Kristendom oh ah tohnpelien lamalam mwalaun kan pahn pwuriamwei ni ansou irail pahn kasohrala. Oh ni tepidahn “kamakam kowahlap,” mehkan me pwihn en sounmwasamwasahn keidi kan koasoiada duwen ih pahn itarehr. (Madiu 24:21) Apw ni ansou me kedlas en Siohwa pahn lelong Kristendom, pelien lamalam pwukat oh meteikan pahn nennenla oh pahn ese me iei ih Siohwa.—Esekiel 24:19-27.