-
Ali cajcunata shuyarashganchega, ¿aliyarcunmanchuraj cawayninchita?¡Ricchayna! 2004 | Abril
-
-
Ali cajcunata shuyarashganchega, ¿aliyarcunmanchuraj cawayninchita?
DANIEL jutiyoj wamrashi, 10 watayoj caycar cancerwan gueshyargan. Docturcuna castancunawanshi nipäcurgan pay wanunanpaj. Ichanga payga achca watacuna cawananpämi shuyaraycargan, chaymi docturta shuyaraycargan jampinanpaj y chay gueshyapita jampitapis tarinanpaj yarpachacurgan. Pero docturshi nirgan “mana ali tiempuraycur shamuyta puedishänachu”. Chayta wiyarshi Danielga alapa laquicurgan y ajayashno caycargan. Chaypita juc ishcay junajcunalachoshi wanurgan.
Danielta pasashganta juc docturmi wilacurgan. Payga runacuna imano sienticungantami estudiaj. Gampis wiyashcanquichi Danielta pasashganno waquintapis pasashganta. Pipis edayashgana y wanunanpäna caycarga, cushishgami shuyaran cuyashgan castancuna watucänanpaj o imalatapis rurananpaj. Chay junaj pasarcuptenga wanucunna. ¿Imataj yanapashga chay junajcama cawananpaj? Castancunata ricänanpaj o imalatapis rurananpaj shuyarashganmi yanapashga aguantananpaj.
Achca docturcuna nipäcun ali cajlaman yarparajcuna y imapis pasaptin cushishgala cawajcunaga, sanumi cawan. Ichanga waquin runacunaga yaracärinchu chayman. Chaymi paycunaga jampita upurla aliyänanpaj yarpapäcun.
Unay tiempuchopis runacuna chayno yarpapäcoj. Chaymi filósofo griego Aristóteles jutiyoj runa nirgan: “Ali cajcunata shuyarashganchega, manami yanapacunchu, chayman yaracuyga yangalapami”. Benjamin Franklin runapis nirgan: “Ali cajta chasquinanpaj shuyarajcunaga, yarganaylapita wanucunga”.
Chaurasga, ¿ali cajcunata shuyarashganchega yanapämanchichuraj saludninchicho y cawayninchichopis? ¿Imalapis cancu chayman yaracunapaj?
-
-
¿Imanirtaj ali cajcunata shuyarashwan?¡Ricchayna! 2004 | Abril
-
-
¿Imanirtaj ali cajcunata shuyarashwan?
GUEPA caj yachachicuychoga Danielpita parlashcanchi. ¿Imaraj pasanman cargan gueshyanpita alchacänanpaj shuyarcuptenga? ¿Rasunpachuraj alchacanmancu y canancama cawaycanmanchuraj cargan? Chaytaga manami pipis musyanchu. Ali cajcunata shuyarashganchega, gueshyata manami ilacächinchu.
Juc cuticho Nathan Cherney docturta caypita tapucäriptin, payga nirgan: “Waquin majayojcuna majanta nipäcun ‘gamga mana alicunalaman yarparaycanqui, chaychi mana alchacunquichu’. Chayno niptenga warminta culpachaycan gueshyanpita mana aliyarcushganpita, y cayga manami rasunpachu”.
Gueshyawan antsacaycajcunaga imaycanopapis alchacayta munan. Chaymi cuyashga castancunaga gueshyaycashganta mana culpachanmancu ni laquichinmanpischu.
Chaurasga ali cajcunata shuyarashganchega, ¿mana yanapacunantachu niycanchi? Manami. Cherney docturga gueshyajcunata yanapan ali cananpaj y calpata goycun shacyächinanpaj. Waquin docturcunapis yarpapäcun pipis cushishgala captenga, sanumi cawan y pasaypa antsacashga caycajcunapis ali sienticunmi. Ricarcushun waquincuna ima nipäcushganta.
Alicunata shuyarashganchega yanapämanchimi
W. Gifford-Jones jutiyoj doctor nirgan: “Alicunata shuyarashganchega yanapämanchimi”. Payga achca estudiucunata rurashga antsacashga runacunata shuyacuy imano yanapashganta. Y cuentata gocurgan runacuna cushish caycanganta y ali cajman yarpapäcun. 1989 watacho juc estudio musyachicurgan pitapis shacyächiptinchega más tiempo cawan. Y chaylaraj watacunachopis waquincuna nipäcurgan gueshyaycajcunata animapäcuptinga, alapa laquicärinchu ni yarpachacärinchu.
Ricärishun cushishga cawajcuna y laquishga caycajcunapis imano sienticäringanta. Juc cuticho 1300 runacunata tapucärirgan imano cawapäcunganta. Chunca watacuna pasariptenga cuentata gocurgan pulan caj runacuna shonguwan gueshyaycajta (cardiopatía isquémica). Laura Kubzansky, profesora adjunta de Salud y Conducta Social de la Facultad de Salud Pública de Harvard, cayno nirgan: “Runacuna cushishgala goyaptenga, sanumi cawan y gueshyaycajcunaga yarpachacärinchu gueshyanmanpis”.
Saludpita musyajcuna nin: ‘Pipis saludninraycur alapa yarpachacurga, rasla alchacanchu. Ichanga ali cajman yarparajcunaga raslami aliyarcun’. Cushishgala cawajcunaga achca watacuna cawapäcun ninmi waquincuna. Juc estudiuta rurajcuna wilacärirgan edayashgacuna imano sienticäringanta shacya shacyala parlapaptinchi. “Gamcunaga yachajmi y imaycatapis musyapäcunqui” paycunata niptinchega, chayta wiyarshi paycunaga cushi cushilami purin, cayga fisicata ruraypitapis mastaräshi yanapan.
¿Imanirtaj ali cajcunata shuyarashganchega yanapan ali caycänapaj? Imaycata estudiajcuna y jampita estudiajcunapis shumaj tantiapäcunrächu imano yarpayninchi y cuerpunchipis rurashga caycan, chaymi shumaj yanapämayninchita camäpacunchu. Neurología estudiaj profesor nin: “Cushishga cayga alapa alimi, yanapämanchi mana alapa yarpachacunapaj. Saludninchi ali cananpäpis yanapämanchi”.
Docturcuna, imaycata estudiajcuna y waquin runacunapis chaylaraj cuentata gocurgan rasunpa cashganta. Ichanga Bibliata estudiajcunaga unaypitanami cayta musyapäcurgan. Rey Salomón cawashganpita 3 mil watacunanona pasargan y payga caynomi escribirgan: “Cushishalla goyajcunaga sänumi cawan. Llaquishalla goyajcunapami ichanga gänasnin imapäpis mana canchu” (Proverbios 17:22, Tayta Diosninchi Isquirbichishan). ¡Cay texto nishganga rasunpami! Caychoga manami ninchu cushishgala goyajcunapäga gueshyan ilacänanpaj, sinoga nin “sänumi cawan”.
Ali cajcunata shuyarashganchega, yanapämanchi cushishgala cawanapaj. Y mana chaylachu, sinoga imaycachopis yanapämanchimi.
¿Imanotaj yanapämanchi ali cajlaman yarpayga y mana valejno sienticuyga?
Yachaj runacuna nipäcun cushishgala cawajcunapa saludninpis alimi caycan. Awmi, paycunaga cushi cushilami arupäcun, estudiapäcun y puclachopis ganas ganaswanmi puclapäcun. Juc cutishi correj warmicunata entrenadurcuna pruebata rurargan musyacänanpaj imano cuerpun aguantashganta carreracho. Nircur tapucärirgan imano sienticunganta carreracho caycar. Cay estudiuta rurajcunaga cuentata gocurgan cay warmicunataga manami yanaparganchu imayca practicashgan, sinoga corrishgancho imata shuyarashgan cajmi. Chaymi ninchi ali cajcunata shuyarashganchega yanapämanchimi.
1960 wata wichan waquin estudiajcuna, uywacuna imano canganta estudiapäcurgan. Waquin uywacunaga defendinanpaj tucran wanunanpaj cajlata shuyaran. Chaynolami waquin runacunapis gueshyarga wanuylatami shuyaran. Tantiarinapaj, juc cutishi achca runacunata nirgan, caycashgan sitiucho bullata ruraycaj maquinata upichipäcunanpaj botuncunata lapiycur, y lapancunashi chayta rurapäcurgan.
Nircur waquin runacunatapis nirgan botuncunata lapiycur bullata ruraycaj maquinata upichipäcunanpaj, pero manami puedipäcurganchu y “imanashuntaj” nipäcurgan. Chayno captinpis, paycunaga calpachacärirgan chayta rurananpaj. Juc grupo runacunanashi manami munapäcurganchu maquinata upichipäcuyta.
Martin Seligman jutiyoj doctor yachacuyta munargan cushishga caj runacuna imano sienticärin y mana valejno sienticojcuna imata rurapäcun. Pay nirgan “laquishgala goyajcunapäga imatapis rurananpaj ganasninpis canchu”. Nircur caytapis nirgan: “Ishcay chunca watacuna estudiashpämi tantiargä, pipis mana alicunapita culpayoj sienticuptenga, mana alichomi ushanga y laquisgala cawanga. Ichanga cushishgala cawajcunaga chaycunaman manami yarpapäcunchu”.
Cay runa wilacushganga capaz waquin runacunapäga mushojlaraj canman, pero Bibliata estudiajcunaga cayta musyapäcurganna. Biblia cayno nin: “Nacaycunapa pasar laquishgala caycarga, calpayquipis ushacangami” (Proverbios 24:10, Traducción del Nuevo Mundo). Bibliaga nimanchi pipis laquishgala caycarga calpaynaj sienticun y ganasninpis canchu. Chaurasga, ¿imatataj rurashwan ali cajcunalaman yarparänapaj y mana valej canganta mana sienticunapaj?
[Foto]
Ali cajcunata shuyarashganchega yanapämanchimi
-
-
¿Imatataj ruranquiman mana valejno sienticushgayqui hora?¡Ricchayna! 2004 | Abril
-
-
¿Imatataj ruranquiman mana valejno sienticushgayqui hora?
¿IMATATAJ ruranquiman yarpashgayquino imapis mana yarguptin? Munashgayquino imapis mana yarguptin, imano sienticushgayquimi ricächicunga imano runa cashgayquita. Lapanchipämi problemacunaga faltanchu, pero ¿imanirtaj waquincunaga problemancunata valurwan aguantan y waquenga rasla gueshpicun y mana valej cashganta sienticun?
Tantiarinapaj, gam juc trabajuta ashej aywaptiquishi mana goshunquichu, ¿imanotaj sienticunqui? Capaz ninquiman quiquiqui mana valej cashgayquita y imaypis aruyta mana tarinayquipaj cajta yarpar cayno ninqui: “Nogatano runataga manachi pipis aruyta gomangachu, y manachi imaypis tarishächu”. Y chaypa pasar masraj laquicur imapäpis mana sirvishgayquita ninquiman, chayno yarpachacuycunaga mana ali yarpachacuycunami.
¿Imataraj ruranquiman?
Puntataga chayno yarpachacuycuna mana ali cashganta cuentata gocuy. Nircur ali cajcunalaman yarpachacunayquipaj calpachacuy. Cayno tapucuy: ¿Mana yachaj captëchuraj aruyta gomashgachu, o yachashgätachuraj mana necesitarganchu chay empresacho chaychi jucta ashishga?
Shumaj yarpachacurcur cuentata gocuy ima yarpachacuyniquicuna mana rasunpa cashganta. Y chaypäga cayno yapay tapucuy: ¿Trabajuta mana gomashganchi captincu imapäpis valinchinachu, o más ruraycunata yachasganchimanchu yarpachacushwan? Yarpachacuy imanomi familiayquiwan ali apanacunqui o más ruraycunamanpis. Chipyaypa mana sirvej cashgayquitaga ama yarpachacuychu, y mana pasananpaj caj cosascunamanpis. Jina más yanapacuycuna can mana ali yarpachacuycunata contrulanapaj.
Ruranayquipaj cajcuna shumaj yargupäshunayquipaj cajta yarpay
Chaylaraj watacunacho estudiaj runacuna nipäcushga, shuyacuyga ninanmi munashganchicunata cumplinapaj. Pero manami chaylachu, alicunata shuyarashganchega, tucuynopami yanapämanchi. Tantiarinapaj, ali cajcunalaman yarpayga yanapämäshun munashganchicunata cumplinapaj sasa captinpis.
Shamoj tiempupaj munashganchi cajcunata logranapäga, canan wichanmi ichic ichiclapa rurananchipaj cajcunata cumplinanchi. Chayta manaraj rurarga, shumaj yarpachacushwan imata munanchi shamoj watacunapaj, chaynopa rurananchipaj cajcunata ali camacächinapaj. Chaymi tapucuy: ¿Imatataj rurayta munä? Alapa arur y cawaypaj problemacunaman yarpachacuycarla captiquega, shamoj tiempupaj munashgayqui cajcunata rasla gongarinquipaj y más alin cajcunatapis manacajman churanquipaj. Diospa Palabranga consejamanchi más alin cajcunata ashinapaj y puntaman churanapaj (Filipenses 1:10).
Rurananchipaj cajcuna ali camacächishga captenga, facilanami canga maygan ruraycunatapis cumplinapaj. Capaz canman Diospita yachacunapaj, familianchiwan goyarcunapaj o ima ruraycunapis. Munashganchicunata rurar galaycurga, galananlachoga manami lapanta rurashwanchu, sinoga walca walcalami. Chayno captenga mana guelanäshunchu ni uticäcushunchu. Munashganchicuna ruranapaj sasa captenga, achca watacunacho cumplinapaj camacächishun y fácil cajcunata cumplir galaycushun.
Wiyashcanquichi pilatapis cayno nejta “imatapis munarga, tarinquipämi”, y cayga rasunpami. Munashganchi cajcunata logranapäga, valurtami necesitanchi y imanopapis calpachacunanchi cumplinapaj, manami yarpashwanchu guepaman cutinapaj. Nircur munashganchi cajmi alapa ali cashganman y imayca bendiciuncunata chasquinapaj cajman yarpachacushwan. Rurananchipaj cajcuna alapa sasa captinpis, manami guelanäshunchu, sinoga yachacushun tucuy problemacunata vincinapaj.
Y, ¿ima mastataj rurashwan munashganchi cajcunata cumplinapaj? C. R. Snyder jutiyoj runa wilacamun tucuynopa camacächinapaj munashganchi cajcunata logranapaj. Chaynopa juc yanapacuy mana yanapämaptinchega, jucta ashishun, y chaypis mana funciunaptenga juctana rurashwan lograshganchicama.
Jinamanpis Snyder wilacun imaytaj munashganchi cajta jucwan trucachishwan. Imanopapis calpachacur munashganchita cumplinapaj mana puedirga, chaylamanmi yarpachacuycarga laquicushunpaj y guelanäshunpaj. Pero rurayta puedishganchiwan munashganchita trucachiptinchega, alimi sienticushun y cumpliytapis puedishunmi.
Bibliacho tarinchi juc ali ejemplo yanapämänanchipaj, payga Rey Davidmi. Payshi Diospaj templuta sharcachiyta munaycurgan, pero Jehová nirgan wamran Salomón sharcachinanpaj. Chayta wiyarga David manami laquicurganchu ni rabiacurganchu, chaypa truncanga wamranta imano yanapänanpaj yarpachacurgan. Chaymi Salomunta camaripargan chaychicaj oruta, guerucunata y lapan necesitashganta templuta sharcachinanpaj (1 Reyes 8:17-19; 1 Crónicas 29:3-7).
Caycama yachacushganchina ali cajcunalaman yarparäcunapaj y calpachacunanchi munashganchicunata cumplinapaj. Pero, ¿imaraj yanapäshunqui ali cajcunata shuyarashgayqui cumplicänanpaj? Canan wichan may chaychopis can guerracuna, muchuy, mana ali ruraycuna, gueshyacuna y wanuypis. ¿Imaraj yanapämäshun mana alicunapa pasarpis ali cajcunaman yarparänapaj?
[Foto]
Munashgayqui trabajuta mana goshuptiquega, ¿yarpachacunqui trabajuta mana tarinayquipächu?
[Dibujo]
Rey David munashganta mana cumplirga, manami laquicurganchu
-
-
¿Pitaj ali cajcunata shuyarashganchi tarichimäshun?¡Ricchayna! 2004 | Abril
-
-
¿Pitaj ali cajcunata shuyarashganchi tarichimäshun?
CAYMAN yarpachacuy: relojniquish malugracäcushga, y relojta alchajta ashiptiqui cuentata gocunqui achca wilacuycuna can mayganman aywanayquipaj, pero waquincunaga contranacunmi. Ashiycashgayquichoshi tarinqui relojniquita rurashgan runata, payshi caycan vecinuyqui y gratisla alchapäshunquipaj. Chaurasga tapucushun, ¿pimanraj aywanquiman relojniquita alchapäshunayquipaj? Vecinuyquimanchi aywanquiman ¿aw?
Canan wichan runacuna manami musyapäcunchu pïmanpis yaracärinanpaj. Chaurasga, ¿pipa yanapacuynintataj ashinquiman? Chaychicaj runacuna nipäcun problemacunata ushacächinanpaj, pero manami pipis puedipäcurganchu y yachachicuynincunapis contranacärinmi. Ichanga Diosninchega manami runacunanochu, payga alapa poderyojmi y yanapämayninchita munan. Bibliaga nin: “Payqa manami noqantsipita karuchötsu kaykan”. Awmi, Diosga cuyamanchimi y noganchipaj yarpachacunmi (Hechos 17:27; 1 Pedro 5:7).
¿Ima nintaj Biblia?
Docturcuna, imaycata estudiajcuna y waquin runacunapis nipäcushga shuyacuyga walcalami yanapacun, pero Diospa Palabranga shumaj tantiachimanchi tucuynopami yanapämanganchita. Bibliacho shuyacuypita parlaptenga, alapa munashganchicunapita ali cajta chasquinapaj niycämanchi. Chaurasga, shuyacuyga ninanmi ali cajta munanapaj y imanir seguro caycanchi munashganchi cajmi cumplicänanpaj. Rasunpa shuyacuyga manami cuento japuynochu ni manacaj rimaycunanochu, sinoga imayca pruebacuna can rasunpa cashganta yaracunapaj.
Bibliaga nin imaycacuna can Diosman yaracunapaj, manami jinaylamanga yaracushwanchu; chaynolami rurashwan shuyacuyninchiwanpis (Hebreos 11:1). Chaurasga, ¿nishwanchuraj yaracuyninchi shuyacuywan igual cashganta? Manami (1 Corintios 13:13).
Tantiarinapaj, cuyashga amigunchita niptinchi yanapämänanchipaj, seguro caycanchi chayta rurananpaj. ¿Imanir? Paytaga shumajna reguinchi, unaychopis yanapämashganchina, chaymi payman yaracunchi. Yaracuyninchi shuyacuyninchiwan tincuptinpis, manami igualchu. ¿Imatataj rurashwan Tayta Diosman shuyänapaj?
¿Imanirtaj Tayta Diosman shuyaräcunchi?
Ali cajcunata shuyarashganchega, Jehová Diosmi tarichimäshun. Unay tiempuchopis israelitacuna Jehovaman yaracärirgan (Jeremías 14:8). Jehová israelitacunata awnipargan imayca bendiciuncunata goycunanpaj, chaymi paycuna Tayta Diosman shuyarargan. Payga achca watacunapa sirvejnincunata yanapargan, manami jaguirganchu, lapan awnipashgantami cumplirgan. Cay ruraycunawan paycunata musyachirgan imayca pruebacuna cashganta payman yaracunanpaj. Chaymi Josué israelitacunata cayno nirgan: “[Gamcuna] musyapäkunkimi lapan promitimashqantsikunata TAYTA DIOSNINTSI cumplishqanta. Tsayno cumplishqantaqa imaypis ama qonqapäkuytsu” (Josué 23:14).
Achca watacuna pasashgana carpis, Diosga manami cambiashgachu. Bibliachomi tarinchi awnicuynincuna imay y imano cumplicashgantapis. Bibliacho caycaj profeciacunaga rasunpami cumplicanga.
Chaymi ninchi Bibliaga Diospa palabranmi. Ichicla ichiclapa Diospa Palabranpita yachacuptinchega, Jehovapa awnicuynincunata más tantiarcushun y payman shuyarcushun. Apóstol Pablo cayta escribirgan: “Tayta Diospa palabranqa tantiyatsimänantsipaqmi kaykan. Palabranta yachakurmi payman yärakur musyantsi promitishqankunata cumplinanpaq kashqanta” (Romanos 15:4).
¿Imatataj Dios awnimanchi?
Waquin runacuna problemacunapa pasaptin o cuyashga castancuna wanuptenga, lapan ushacashgantana yarpapäcun. Pipis wanuptenga lapanchitami laquichimanchi, pipis wanuypita pacacuyta puedinchu. Chaymi Bibliaga nin wanuyga ushanan caj chiquimajninchi japuyno canganta (1 Corintios 15:26).
Chayno captinpis, Jehovaga alapa poderyojmi, chaymi “wanuytapis vincinqa” y ushajpaj ilacächenga. Payga unay tiempucho isgun runacunata cawarachimushga, chaywanmi ricächicushga Jehovaga wanuypitapis más poderyojmi.
Juc cuticho Jehovaga Jesustami poderninta goycushga cuyashga amigun Lazaruta cawarachimunanpaj, payga chuscu junajna wanushga caycargan. Chaytaga mana pacaylapa rurashgachu, sinoga chaychicaj runacuna ricaraycaptinmi (Juan 11:38-48, 53; 12:9, 10).
Pero tapucushun, ¿imanirtaj chay runacunata cawarachimushga sï tiempuwanga yapay wanunman cargan? Jehová wanushgacunata cawarachimurmi, ricächimanchi shamoj tiempucho castanchicunapis cawarimungapaj. Unaycho Jehová rurashganta musyarga, seguro caycanchi wanushgacuna sharcamunanpaj.
Jesús nirgan: “Noqami wanushkunata kawaritsimuq kaykä” (Juan 11:25). Jehová Jesustami poderninta goycunga aypala runacunata cawarachimunanpaj. Juc cutichopis nirgan: “Ama manchariychu-llapa. Imay junajllaga chayamongami pamparaycajcunapis rimashäta wiyanan junaj” y cawarimonga (Juan 5:28, 29, Tayta Diosninchi Isquirbichishan). Chaurasga lapan pamparaycajcuna shuyaraycan cawarimunanpaj y juc Shumaj Pachacho goyänanpaj.
Diospa wilacojnin Isaías caynomi nirgan wanushgacuna cawarimunanpaj: “Gamman yäracamoj runacunaga cawarimongami. Allpacho pamparaycajcunami cawarimonga. Nircorga cushicuyllawanmi gaparpangaraj. Llapan guewacunata shullay wiñachir yagarichimushannömi llapan wañushacunatapis cawarachimunquipaj” (Isaías 26:19, TDI).
Cay awnicuyta musyarga, ¿manachu cushichimanchi? Wamracuna manaraj yuriptin mamanpa pachancho seguro caycan, chaynolami wanushgacunapis segurumi caycan Diospa yarpaynincho (Lucas 20:37, 38). Y ichiclachonami pamparaycajcuna cawarimunga juc ali Pachacho cushi cushila goyänanpaj. Chaurasga manami wanuylawanchu lapan ushacärin, sinoga wanushga cajcuna cawarimungapaj.
Tayta Diosman shuyaräcuptinchi yanapämanchimi
Apóstol Pablo yachachimanchi Tayta Diosman shuyaränapaj. Payga nirgan salvacunapaj shuyacuyninchega casco japuyno cashganta (1 Tesalonicenses 5:8). ¿Chayga ima ninantaj? Unay tiempucho guerracunaman aywaj soldaducunaga garapita rurashga chulluta y cascutami jaticoj, chaynopa umanta chapänanpaj y mana wanunanpaj. Chaynolami Tayta Diosman shuyacuypis yanapämanchi yarpayninchita cuidanapaj. Chayta ruraptinchega, mana alapa yarpachacushwanchu ni laquicushwanchu imayca mana alicunapa pasaptinchi, sinoga Dios awnimashganchicunaman yarpachacushwan. Lapanchimi chayta munanchi.
Jinamanpis Pablo juc ejemplo masta utilizargan shuyacuypita tantiachinanpaj. Pay cayno escribirgan: “Payman yärakushqantsiqa büqui mana kuyukunanpaq tsararaq anclanömi kaykan” (Hebreos 6:19). Pabluga lamarcho shengaypa casi wanurgan, chaymi payga musyargan buqui mana cuyucunanpaj chararaj ancla alapa yanapanganta. Lamarcho yacuta locu wayra fiyupa pulchajyaptenga, runacunaga anclatami cachaycun buquita caypa wacpa mana cuyuchinanpaj. Chay ancla lamarpa rurincho jaticäcuptenga, yacu mana apacunchu buquita ni alapa malogranpischu.
Chaynomi Diospa awnicuynincunapis yanapämanchi firme y seguro canapaj, jina calpatapis gomanchi lapan mana alicunata aguantanapaj. Jehová awnimanchi ichic tiempulachona nacaycunata, guerracunata, imayca mana alicunata y wanuytapis ushacächinanpaj (Recuadruta ricäriy). Dios awnicushgancunaman yaracushpanchega yanapämäshun paypa munayninta imaypis ruranapaj, munashganno cawanapaj y cay mundupa mana ali ruraycunaman mana ishquinapaj.
Diospa awnicuynincunaga lapanchicunapämi caycan. Jehová camamashcanchi imaycamapis cawananchipaj, chaymi payga munan lapan runacuna salvashga canantami. ¿Imatataj rurashwan salvacunapaj? Puntataga Bibliapita yachacunanchi, chaynopa rasunpa cajta musyanapaj (1 Timoteo 2:4). Jehovapa testiguncunaga lapayquicunata animapäcö Bibliapita yachacunayquipaj, chaychoga wilacamun imataj rurashwan imaycamapis cawanapaj. Diospa awnicuynincunaga manami runacuna awnicushgannochu, paycunaga ‘cayta wacta rurashaj’ nirmi parlacachan, nircur manami cumplinpischu. Jehová ichanga lapan awnicuynincunata cumplinmi.
Cayta musyarga calpachacushwan ali cajcunaman yarparänapaj, Diosga calpatami gomäshun munashganchi cajcunata cumplinapaj y pay munashganno cawanapaj (2 Corintios 4:7; Filipenses 4:13). ¿Manachu chay yanapacuyta lapanchi necesitanchi? Tayta Diosman lapan shonguyquiwan shuyanayquipaj pishipäshuptiquega, ama guelanaychu, pay yanapäshunquipämi. Gampitami caycan yachacunayquipaj y Diosman shuyacunayquipaj.
[Dibujo y recuadrupis]
¿Imanirtaj Diosman shuyacushwan?
Gatejnin caj textucuna yanapämäshun shuyacuyman yaracunapaj:
◼ Cushi cushila cawanapaj Dios awnimanchi.
Bibliaga nin cay Pacha juc Shumaj Paraisuman ticrananpaj, y chaycho tiyajcunaga juc familiano cushishgala y junto goyänanpaj (Salmo 37:11, 29; Isaías 25:8; Apocalipsis 21:3, 4).
◼ Diosga mana lulacunchu.
Jehovaga santo y limpiumi, chaymi tucuy lulacuycunata chiquin. Payga yarpaylapis mana yarpanchu lulacunanpaj (Proverbios 6:16-19; Isaías 6:2, 3; Tito 1:2; Hebreos 6:18).
◼ Diosga lapanta puedejmi.
Jehovalami lapanta puedej. Chaymi pay awnicushganta cumplinanpäga, mana pipis michäcuyta puedinchu (Éxodo 15:11; Isaías 40:25, 26).
◼ Imaycamapis cawanapaj Dios awnimanchi.
(Juan 3:16; 1 Timoteo 2:3, 4).
◼ Diosga ali nawilanwan ricämanchi.
Payga ali caj rurayninchicunata rican, manami yarpachacunchu pantashganchicunaman (Salmo 103:12-14; 130:3; Hebreos 6:10). Payga shuyaran ali cajta rurananchipaj y cushicun chayta ruraptinchi (Proverbios 27:11).
◼ Dios awnimanchi yanapämänanchipaj munashganchicunata cumplinapaj.
Payga sirvejnincunata awnicun yanapänanpaj santu espiritunwan calpata tarinanpaj (Filipenses 4:13).
◼ Diosga munan paylaman shuyaränapaj.
Jehová lapantami cumplin, chaymi manami jaguimäshunchu (Salmo 25:3).
[Dibujo]
Juc cascuga umanchita chapan, chaynolami shuyacuypis yarpayninchita yanapan
[Dibujo]
Tayta Diosman shuyacuptinchega, buquita mana cuyucunanpaj anclanomi caycan
[Agradecicunchi]
Por gentileza de René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo
-