KʼUTUNEM 22
BʼIXONEM 15 Nim chqilaʼ wi ri uKʼojol ri Jehová
¿Jas xubʼan ri Jesús che ukʼutik che nim kril wi ri ubʼiʼ ri Jehová?
«Nukʼutum ri abʼiʼ chkiwach, y kinya ta kan ukʼutik» (JUAN 17:26).
KYAʼ UBʼIXIK
Kqetaʼmaj na che ri Jesús xutzijoj ri ubʼiʼ ri Dios chke ri winaq, xuya uqʼij ri ubʼiʼ ri Jehová y xuya ubʼixik che juntir ri xubʼij ri Satanás e molom taq tzij. ¿Jas xubʼan che ubʼanik wariʼ?
1, 2. a) ¿Jas xubʼan ri Jesús pa ri kʼisbʼal chaqʼabʼ che kʼaslik? b) ¿Jas kqil na pa wajun kʼutunem riʼ?
PA RI chaqʼabʼ re ri jueves 14 re nisán re ri junabʼ 33, ri Jesús xubʼan jun waʼim nim ubʼanik kukʼ ri u apóstoles y retaʼm che kkʼayix na rumal ri Judas pa kiqʼabʼ ri ukʼulel, kqʼat na tzij puwiʼ, kchʼay na, kbʼan na kʼax che y kkamisaxik. Ri Jesús kʼo ajsik pa jun cuarto kukʼ ri u apóstoles. Are chiʼ xtijtaj kiwa, ri Jesús xuya kan ubʼixik utzalaj taq tzij chke ri u apóstoles. Y are chiʼ majaʼ kebʼe juntir, ri Jesús rukʼ ronojel ranimaʼ xubʼan orar che ri Dios. Y ri apóstol Juan xutzʼibʼaj wajun oración riʼ pa ri capítulo 17 re Juan.
2 Pa wajun kʼutunem riʼ kqil na jas kqetaʼmaj chrij ri oración che xubʼan ri Jesús: ¿jas riʼ ri más nim ubʼanik pa ri ukʼaslemal ri Jesús are chiʼ xkʼojiʼ cho ri uwach Ulew y jas ri más xubʼisoj are chiʼ ya mer kkamisaxik?
«NUKʼUTUM RI ABʼIʼ CHKIWACH»
3. ¿Jas xubʼij ri Jesús chrij ri ubʼiʼ ri Jehová y jas xraj xubʼij rukʼ wariʼ? (Juan 17:6, 26).
3 Ri Jesús xubʼij wariʼ che ri Jehová: «Nukʼutum ri abʼiʼ chkiwach». Y are chiʼ kamul xubʼij wariʼ xukʼutu che nim ubʼanik chuwach (chasikʼij Juan 17:6, 26). ¿La xa ketaʼm ta ri discípulos che ri ubʼiʼ ri Dios are Jehová? Ri areʼ ketaʼm. Rumal che e judíos y kʼi mul kriqitaj ri ubʼiʼ ri Dios pa ri Escrituras Hebreas. Are chiʼ xubʼij che xukʼut ri ubʼiʼ ri Dios tajin kubʼij che xuqʼalajisaj ri urayibʼal ri Dios chkiwach, ri utz taq ubʼantajik y ri kubʼan na pa ri petinaq. Xaq xiw ri Jesús qas retaʼm uwach ri Jehová, rumal laʼ xaq xiw ri areʼ kkunik kuqʼalajisaj ri utz taq ubʼantajik.
4, 5. a) ¿Jas kbʼanowik che ri ubʼiʼ jun winaq nim ubʼanik? Chakojoʼ jun ejemplo. b) ¿Jasche ri apóstoles xkichʼobʼ más uwach ri Jehová?
4 Chachomajampeʼ che pa ri a congregación kʼo jun kʼamal bʼe ubʼiʼ David y che kkunik keʼubʼan operar ri winaq. Weneʼ ojer chik kachʼobʼ uwach. Pero chachomajampeʼ che kopan jun qʼij xaq kʼateʼ katyawajik. Katkʼam bʼi pa ri hospital jawiʼ kchakun wi ri qachalal y ri areʼ aninaq katutoʼo rech katkam taj. ¡Qastzij riʼ che más nim chi kawil wi ri qachalal rumal ri tobʼanik che xuya chawe! Y weneʼ are chiʼ kata ri ubʼiʼ, knaʼtaj chawe ri xubʼan che atoʼik. Kamik más kaloqʼoqʼej chi ri qachalal David rumal che areʼ xattoʼwik rech xatkam taj.
5 Paneʼ ri u discípulos ri Jesús ya ketaʼm chi ri ubʼiʼ ri Dios, pero are chiʼ ri Jesús xukʼut chkiwach más xkichʼobʼ uwach. Rumal laʼ más nim xkil chi wi ri ubʼiʼ ri Jehová. Rukʼ ri xubʼan ri Jesús y ri xubʼij xuqʼalajisaj ri e ubʼantajik ri Dios. Ri apóstoles xkichʼobʼ más uwach ri Jehová are chiʼ xkil ri kubʼan ri Jesús che kichʼabʼexik ri winaq (Juan 14:9; 17:3).
«RI ABʼIʼ, RI BʼIʼAJ RI XAYA CHWE»
6. ¿Jas xraj xubʼij ri Jesús are chiʼ xubʼij che ri Jehová xuya ri ubʼiʼ che? (Juan 17:11, 12).
6 Are chiʼ ri Jesús xubʼij: «Cheʼachajij rumal ri abʼiʼ, ri bʼiʼaj xaya chwe» are tajin kchʼaw chkij ri u discípulos (chasikʼij Juan 17:11, 12). ¿La tajin kubʼij ri Jesús che xkʼextaj ri ubʼiʼ y che Jehová chi ri ubʼiʼ? Je taj. Are chiʼ ri Jesús xchʼaw chrij ri ubʼiʼ ri Jehová «ri abʼiʼ» xchaʼ, nubʼiʼ xcha taj. ¿Jas kʼu xraj xubʼij are chiʼ xubʼij che ri Dios xuya ri ubʼiʼ che? Ri nabʼe are che ri Jesús are ri qʼaxal utzij ri Jehová. Xtaq lo rumal y xubʼan kʼi milagros pa ubʼiʼ ri Dios (Juan 5:43; 10:25). Y ri ubʼiʼ ri Jesús kraj kubʼij «Jehová are ri toʼl qech». We kqilo, chupam ri u significado ri ubʼiʼ ri Jesús kʼo ri ubʼiʼ ri Jehová.
7. ¿Jasche ri Jesús xkunik xchʼaw pa ubʼiʼ ri Jehová? Chayaʼ ubʼixik rukʼ jun ejemplo.
7 Chqilaʼ jun ejemplo rech más kqachʼobʼo. Jun presidente kutaq bʼi jun achi chukʼexwach y kchʼaw pa ubʼiʼ ri areʼ. Ri kuya ubʼixik wajun achi riʼ nim ubʼanik rumal che are ri kubʼij lo ri presidente. Junam rukʼ wariʼ, ri Jehová xuchaʼ ri Jesús rech kpe cho ri uwach Ulew y kchʼaw pa ubʼiʼ ri areʼ (Mat. 21:9; Luc. 13:35).
8. ¿Jas kraj kubʼij che ri Jesús xpe che ukʼexwach ri Jehová? (Éxodo 23:20, 21).
8 Ri Biblia kubʼij che ri Jesús are ri Tzij rumal che ri areʼ kuya ubʼixik chke ri ángeles y ri winaq ri rajawaxik kkibʼano (Juan 1:1-3). Weneʼ ri Jesús are ri ángel che xukoj ri Jehová rech kukʼam kibʼe ri israelitas pa ri desierto y keʼuchajij. ¿Jasche rajawaxik che ri israelitas kkinimaj ri kubʼij ri ángel chke? Ri Jehová xubʼij ri rumal, are chiʼ xubʼij: «Areʼ kʼo kʼu che nukʼexwach» (chasikʼij Éxodo 23:20, 21).a ¿Jasche kqabʼij che ri Jesús are ri xpe che ukʼexwach ri Jehová? Rumal che xpe che utoʼik uwiʼ ri ubʼiʼ ri Jehová.
«TAT CHANIMARISAJ UQʼIJ RI ABʼIʼ»
9. ¿Jasche qetaʼm che chuwach ri Jesús nim ubʼanik ri ubʼiʼ ri Jehová?
9 Junam rukʼ ri xqilo, are chiʼ ri Jesús majaʼ kpe cho ri uwach Ulew nim chi ubʼanik ri ubʼiʼ ri Dios chuwach. Xuqujeʼ nim xril wi are chiʼ xkʼojiʼ cho ri uwach Ulew. Rukʼ juntir ri xubʼano xukʼutu che nim kril wi ri ubʼiʼ ri Jehová. Are chiʼ xa kebʼ oxibʼ qʼij kraj che kkamisaxik xubʼij wariʼ che ri Jehová: «Tat chanimarisaj uqʼij ri abʼiʼ». Y aninaq xtataj jun koʼalaj chʼabʼal pa ri kaj che xubʼij: «Nunimarisam uqʼij y kinnimarisaj chi na jumul uqʼij» (Juan 12:28).
10, 11. a) ¿Jas xubʼan ri Jesús che uyaʼik uqʼij ri ubʼiʼ ri Jehová? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal). b) ¿Jasche rajawaxik nim kqil wi ri ubʼiʼ ri Jehová y kqatoʼ uwiʼ?
10 Ri Jesús xuya uqʼij ri ubʼiʼ ri Dios are chiʼ xutzijoj chke ri e nikʼaj chik juntir ri jeʼlalaj taq jastaq che ubʼanom y ri utz taq ubʼantajik che kʼolik. Pero xaq xiw ta xubʼan wariʼ che uyaʼik uqʼij ri ubʼiʼ ri Dios. Ri areʼ retaʼm che rajawaxik nim kil wi na ri ubʼiʼ ri Dios y che ktoʼ na uwiʼ ri ubʼiʼ rumal ri molom taq tzij che ubʼim ri Satanás chrij. Ri Jesús xubʼij chke ri u discípulos che rajawaxik kkiya uqʼij ri ubʼiʼ ri Dios are chiʼ xubʼij wariʼ: «Qatat ri at kʼo pa ri kaj, chnimarisax ta bʼaʼ uqʼij ri abʼiʼ» (Mat. 6:9).
11 ¿Jasche rajawaxik kqaya uqʼij ri ubʼiʼ ri Jehová y kqatoʼ uwiʼ chuwach ri molom taq tzij che ubʼim ri Satanás chrij? Pa ri kotzʼiʼj Edén, ri Satanás xubʼij che ri Jehová are jun bʼanal tzij y che kraj taj che ri Adán y Eva kkiriq utzilal pa ri kikʼaslemal (Gén. 3:1-5). Y jetaneʼ xubʼij che ri Dios utz ta kubʼan che ubʼanik jujun jastaq. Y rukʼ wariʼ xubʼano che xtzʼilobʼisax ri ubʼiʼ ri Jehová y rumal laʼ kamik ri winaq kkichomaj che ri Jehová are jun itzel Dios. Y pa taq uqʼij ri Job, ri Satanás xubʼij che ri winaq kkipatanij ri Dios xa rumal che kʼo kkaj. Xuqujeʼ xubʼij che nijun winaq kupatanij chi ri Dios are chiʼ kuriq jun kʼax (Job 1:9-11; 2:4). Rumal laʼ rajawaxik tiempo rech kilik jachin kubʼij ri qastzij: la are ri Jehová o are ri Satanás.
Ri Jesús xubʼij chke ri u discípulos che rajawaxik kyaʼ uqʼij ri ubʼiʼ ri Dios. (Chawilaʼ ri párrafo 10).
«KINJACH RI NUKʼASLEMAL»
12. ¿Jas xraj xubʼan ri Jesús rumal che nim kril ri ubʼiʼ ri Jehová?
12 Ri Jesús sibʼalaj kuloqʼoqʼej ri Jehová y rumal laʼ xraj xuya uqʼij ri ubʼiʼ y xutoʼ uwiʼ chuwach juntir ri molom taq tzij che xubʼij ri Satanás chrij. Rumal laʼ xubʼij: «Kinjach ri nukʼaslemal» (Juan 10:17, 18). Ri areʼ xraj xuya ri ukʼaslemal rech kutoʼ uwiʼ ri ubʼiʼ ri Jehová.b Ri Adán y Eva xkinimaj ta ri Jehová xaneʼ are xkikoj ri xubʼij ri Satanás chke. Rumal laʼ ri Jesús xpe cho ri uwach Ulew rech kukʼut ri uloqʼoqʼebʼal chuwach ri Dios are chiʼ xunimaj juntir ri xubʼij che (Heb. 4:15; 5:7-10). Xuya ta kan unimaxik ri Dios paneʼ xkamisaxik (Heb. 12:2).
13. ¿Jasche xaq xiw are ri Jesús qas kkun che ukʼutik che ri Satanás are jun bʼanal tzij? (Xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).
13 Rukʼ ronojel ri xubʼan ri Jesús pa ri ukʼaslemal xukʼutu che ri bʼanal tzij are ri Satanás y che are ta ri Jehová (Juan 8:44). Y rumal che ri Jesús qas retaʼm uwach ri Jehová kuchʼobʼo che juntir ri xubʼij ri Satanás are molom taq tzij. Rumal laʼ amaqʼel xutoʼ uwiʼ ri ubʼiʼ ri Jehová. Y paneʼ xtoʼ ta chi rumal ri Jehová ri Jesús xuya ta kan upatanixik (Mat. 27:46).c
Rukʼ ronojel ri xubʼan ri Jesús pa ri ukʼaslemal xukʼutu che ri bʼanal tzij are ri Satanás y che are ta ri Jehová. (Chawilaʼ ri párrafo 13).
«XINKʼIS RI CHAK RI XINATAQ LO CHE UBʼANIK»
14. ¿Jas xuya ri Jehová che ri Jesús rumal che xuya ta kan upatanixik?
14 Are chiʼ ri Jesús ya mer kkamik, xubʼij wariʼ che ri Jehová: «Xinkʼis ri chak ri xinataq lo che ubʼanik». Ri areʼ qas retaʼm che ktewchiʼx na rumal ri Jehová rumal che xuya ta kan upatanixik (Juan 17:4, 5). Y qas je xkʼulmatajik. Ri Jehová xuwalajisaj chkixoʼl ri kaminaqibʼ (Hech. 2:23, 24). Y xuya jun nimalaj eqeleʼn che pa ri kaj (Filip. 2:8, 9). Are chiʼ qʼaxinaq chi kʼi junabʼ, ri Jesús xok che Rey pa ri Uqʼatbʼal tzij ri Dios. ¿Y jas kubʼan na wajun qʼatbʼal tzij riʼ? Ri Jesús xubʼij chi wariʼ pa ri oración: «Chpe ta bʼaʼ ri Aqʼatbʼal tzij. Chbʼantaj ta bʼaʼ ri kawaj pa ri kaj, xuqujeʼ pa ri uwach ulew» (Mat. 6:10).
15. ¿Jas más kubʼan na ri Jesús?
15 Xa jubʼiqʼ chi kraj, ri Jesús kchʼojin na kukʼ ri ukʼulel ri Dios y kusachisaj na kiwach ri itzel taq winaq pa ri Armagedón (Apoc. 16:14, 16; 19:11-16). Tekʼuriʼ ri Jesús kubʼan na che ri Satanás kkun ta chik kubʼan kʼax chke ri winaq, je taneʼ kukʼaq pa jun qʼequmalaj jul (abismo) (Apoc. 20:1-3). Tekʼuriʼ ri Jesús kuqʼat na tzij pa Mil Junabʼ y je wariʼ kkʼojiʼ jamaril cho ri uwach Ulew y nojimal chi nojimal kubʼano che ri e winaq kux tzʼaqat ri kikʼaslemal. Keʼuwalajisaj na ri kaminaqibʼ y kubʼan na kotzʼiʼj che ri uwach Ulew. ¡Je riʼ kbʼan taj kʼu na ri urayibʼal ri Jehová! (Apoc. 21:1-4).
16. ¿Jas rajawaxik ta chik kqabʼano y jas ksachisax na uwach are chiʼ kkʼis ri Mil Junabʼ che kuqʼat tzij ri Jesús?
16 Rajawaxik ta chik kqataʼ kuybʼal qamak, rumal che oj ajmakibʼ ta chik. Rajawaxik ta chik che ri Jesús kchʼaw pa qawiʼ rech oj ramigos ri Jehová. Y «Ri kʼisbʼal kʼulel [...] ri kamikal», ksachisax na uwach. Kewalajisax na ri kaminaqibʼ. Juntir ri kekanaj cho ri uwach ulew tzʼaqat chi ri kikʼaslemal (1 Cor. 15:25, 26).
17, 18. a) ¿Jas ri kbʼan na are chiʼ kkʼis ri Mil Junabʼ re ri uqʼatbʼal tzij ri Jesús? b) ¿Jas kubʼan na ri Jesús are chiʼ kkʼis ri Mil Junabʼ? (1 Corintios 15:24, 28; xuqujeʼ chawilaʼ ri wachbʼal).
17 ¿Jas más kkʼulmataj na pa ri kʼisbʼal taq Mil Junabʼ che kuqʼat na tzij ri Jesús? Pa ri tiempo riʼ qas kyaʼ na nim uqʼij ri ubʼiʼ ri Jehová, rumal che kkʼis na tzij puwiʼ ri molom tzij che xubʼij ri Satanás chrij ri Jehová. Pa ri kotzʼiʼj Edén ri Satanás xubʼij che ri Jehová are jun bʼanal tzij, che utz ta kubʼan che uqʼatik tzij puwiʼ ri uwach Ulew y che keʼuloqʼoqʼej ta ri winaq. Umajim lo pa ri tiempo riʼ, ri upatanelabʼ ri Dios kikojom kichuqʼabʼ che utoʼik uwiʼ ri ubʼiʼ ri Jehová rumal ri molom taq tzij ubʼim ri Satanás chrij. Are chiʼ kkʼis ri Mil Junabʼ, chʼajchʼobʼisam chi riʼ ri ubʼiʼ ri Dios. Y jeriʼ qas kqil na che ri Jehová sibʼalaj kojraj.
18 Juntir ri winaq kkiya na cuenta che ri Satanás are jun bʼanal tzij. ¿Jas kubʼan na ri Jesús are chiʼ kukʼis uqʼatik tzij pa ri Mil Junabʼ? ¿La kubʼan na re jachaʼ xubʼan ri Satanás? ¡Kubʼan taj! (Chasikʼij 1 Corintios 15:24, 28). Ri Jesús kutzalij na ri qʼatbʼal tzij che ri Utat y kniman na che. Y kubʼan na wariʼ rumal che sibʼalaj kuloqʼoqʼej ri Jehová.
Ri Jesús kutzalij na ri qʼatbʼal tzij che ri Utat are chiʼ kkʼis ri Mil Junabʼ. (Chawilaʼ ri párrafo 18).
19. ¿Jasche ri Jesús nim kril wi ri ubʼiʼ ri Jehová?
19 Ri Jehová xutaq lo ri Jesús cho ri uwach Ulew che ukʼexwach ri areʼ y ri Jesús xuluqʼalajisaj ri qas ubʼantajik ri Jehová. Y uyaʼom ta kan ubʼanik wajun chak riʼ. Chuwach ri Jesús nim ubʼanik ri ubʼiʼ ri Jehová. Xkamisaxik rumal che xutoʼ uwiʼ ri ubʼiʼ ri Jehová y kutzalij na ri Qʼatbʼal tzij che are chiʼ kkʼis ri Mil Junabʼ. ¿Jas kqabʼan che resaxik uwach? Kqil na wariʼ pa ri jun chi kʼutunem.
BʼIXONEM 16 Chqaqʼijilaj Jehová rumal ri uKʼojol, ri chaʼom
a Xuqujeʼ xekoj e jujun ángeles rech kkiya ubʼixik ri kubʼij ri Dios. Rumal laʼ are chiʼ ri Biblia kubʼij che ri Jehová tajin kubʼij jujun jastaq, ri qastzij are che e ángeles xeʼukoj che ubʼixik (Gén. 18:1-33). Paneʼ ri Biblia kubʼij che are ri Jehová xyaʼow ubʼixik ri Taqanik che ri Moisés, jujun taq versículos chik kkibʼij che e ángeles xeʼukojo rech xechʼaw rukʼ ri Moisés (Lev. 27:34; Hech. 7:38, 53; Gál. 3:19; Heb. 2:2-4).
b Rumal ri ukamikal ri Jesús e kʼi winaq kekunik kkiriq ri kʼaslemal kʼo ta ukʼisik.
c Chawilaʼ ri sección «Kipreguntas ri sikʼinelabʼ» re Ri Chajinel re abril 2021, páginas 30 y 31.