Agostu

Kë versïculuchöqa nimantsik alli ruraq nunakunaqa sufriyänampaq kaqta y tsë sufrimientukunapita Jehovä libranampaq kaqtam. Tsë sufrimientukunapita libramänapaqqa, imanö tiempuchö kawëkanqantsikta cuentachö katsinatam Jehovä munan. Rasunmi, alli kawakunantsikta Jehovä munaptimpis kë vïdachöqa imëka problëmakunapam pasashun (Is. 66:14). Peru masqa Jehovä munan shamoq tiempuchö alli kawakunapaq kaqman pensanatam. Tsë tiempuchö rasumpa alli kawakunatam munan (2 Cor. 4:16-18). Peru tsë tiempu chämunqanyaqqa, imëka problëmakunachö tsarakunapaqmi Teyta Jehovä cada junaq yanapamantsik (Lam. 3:22-24). Jehoväpa unë sirweqninkunaqa problëmakunapam pasayarqan y kanan witsan sirweqninkunapis tsënöllam pasayan. Problëmakunapaqa mana pensanqantsik hörakunam pasarishwan, peru Jehoväman confiakushqaqa alli tsarakunapaqmi yanapamäshun (Sal. 55:22). w23.04 pägk. 14, 15 pärrk. 3, 4

Autoridäkunata cäsukunapaqqa Josëpita y Marïapitam yachakuyta puëdintsik. Pëkunaqa autoridäkunata cäsukunan mana fäcil këkaptimpis cäsukuyarqanmi (Lüc. 2:1-6). Këllaman pensarishun: Marïa qeshpikunampaqna o qeshyakunampaqna këkaptinmi, Augustu Cësar mandakurqan llapan nunakuna censakuyänampaq. Y Josëwan Marïaqa cäsukuyarqanmi. Tsëmi jirkakunapa pasar 150 kilömetrustanö Belen markayaq viajayarqan. Tsë viäjiqa manachi Marïapaq fäciltsu karqan. Marïaqa viäjichö imanö kanampaq kaqta y llullumpaqchi yarpachakurqan. Tsënöllachi Josëpis Marïapaq y llullumpaq yarpachakurqan. ¿Imaraq pasakunman karqan viäjichö këkäyaptin nanënin tsaririptin? ¡Marïaqa Diospa Akrashqan kanampaq kaq llullutam qeshpikunan karqan! ¿Tsëtsuraq gobernanti mandakunqanta cäsukunmantsu karqan? Diospa Akrashqan kanampaq kaq llulluta Marïa qeshpikunampaqna këkaptimpis, Josëwan Marïaqa gobernanti ninqantam cäsukuyarqan. Tsënö cäsukuyanqampitam Jehoväqa bendicirqan. Marïaqa Belenman allillam charqan y tsëchömi llullumpis sänu yurirqan, hasta tsë llullupaq Diosnintsik willakunqanmi tsëchö cumplikarqan (Miq. 5:2). w23.10 päg. 8 pärr. 9; päg. 9 pärrk. 11, 12

Wakinkunaqa reunionkunachö parlakuyta mantsakuyanmi. Tsënö mantsakurqa, ¿imatataq rurankiman? Tsëpaqqa allim preparakunëki (Prov. 21:5). Yachakuykanqëkikunata alli entiendirqa, manam parlakunëkipaq makikita pallarita mantsapakunkitsu. Tsënöllam yanapashunki wallkallata parlakunqëki (Prov. 15:23; 17:27). Wallkallata parlakurqa, manam mantsapakunkitsu. Y entiendinqëkimannö parlakuptikiqa, cuentatam qokuyanqa alli preparakushqa kanqëkita y alli entiendinqëkita. Tsë revistakuna niyanqannö rurëkarpis mantsapakurnin juk o ishkë kutilla parlakuyta puëdirqa, ¿imatataq rurankiman? Yarpänëkim reunionchö parlakunëkipaq preparakunqëkita Jehovä alläpa valoranqanta (Lüc. 21:1-4). Tsënöllam yarpänëki puëdinqëkipita masta Jehovä mana shuyaranqanta (Filip. 4:5). Tsëmi kikiki alli rikänëki reunionkunachö ëka kuti parlakunëkipaq kaqta y Jehovätam mañakunëki yanapashunëkipaq. Capazchi qallananchöqa preparakunkiman cada reunionchö juk kutilla y wallkallata parlakunëkipaq. w23.04 päg. 20 pärrk. 6-8

Apostol Pabluqa, chalëcuta y cascuta alli churakushqa alkäbu alkäbu këkaq soldädutawanmi igualatsimantsik. Noqantsikqa listum këkantsik, imëka juk soldädu guërrachö pelyanampaq listu këkaqnö. ¿Imanötan nunakunata Jehovä juzganan tiempupaq listu këkashwan? Markäkoq karmi, llapan shonqunkunawan asheqkunata Jehovä bendicinqanta següru këkantsik (Heb. 11:6). Tsënöllam yanapamantsik, imëka mana allikunapa pasarnimpis Pushamaqnintsik Jesusta sirwirnin sïguinapaq. Y mas markäkoq kanapaqqa yanapamäshun, chikir qatikachëkäyaptimpis wawqi panintsikkunata alli tsarakoqta rikanqantsik y pishipakurnimpis mana dejëpa Jehoväta sirwiyanqanta rikanqantsikmi. Y ¿imatataq ruranantsik imëkayoq këpaq alläpa yarpachakurqa? Diospa Gobiernunta puntaman churar tariyanqankunallawan kushishqa kawakoqkunapitam yachakunantsik. w23.06 päg. 10 pärrk. 8, 9

Controlakoq këta yachanapaq Jehoväta mañakushun. Controlakuyta yachanapaqqa santu espïritum yanapamantsik. Tsëmi Jehovä Diosnintsikta santu espïritunta mañakunantsik (Lüc. 11:13; Gäl. 5:22, 23). Decidinqëkita ruranëkipaqqa ama alli tiempu kanantaraq shuyarëtsu. Kë mana alli tiempuchöqa alli tiempuqa manam kanqatsu. Tsë tiemputaraq shuyararqa, rurëta decidinqëkikunataqa manam rurankitsu. Ruranantsikpaq kaqta alläpa atskatanö rikarqa qelanärishunmi. Tsënö pasashuptikiqa, ruranëkipaq kaqtam atskaman rakirinkiman ichikllapa ichikllapa ruranëkipaq. Këllaman pensarishun: capazchi yachanëpaq nuna këta munankiman, tsëqa mas fäcil ruranan kaqkunallawanchi qallankiman. O capazchi llapan Bibliata leyita munankiman, tsëqa ¿imanirtan tiempuykita patsäratsinkitsu wallka wallkalla y mas seguïdu leyinëkipaq? w23.05 päg. 29 pärrk. 11-13

Kë ushanan tiempukunachöqa, Jehovämi sirweqninkunata dirigeqkunawan yachëkätsimarquntsik ‘Limpiu Nänipita’ mana yarqunantsikpaq (Is. 35:8; 48:17; 60:17). Pï nunapis Bibliapita estudiar qallarqa, tsë ‘Limpiu Nänipa’ pureq cuentam këkan. Wakinkunaqa, amänullata ëwaq cuentam Bibliapita yachakuyta dejariyan. Peru wakinkunaqa, chëta munayanqan sitiuyaq ëwaqnömi yachakuyta dejayantsu. ¿Mëmantan chëta munayan? Ciëluta ëwayänampaq akrashqa kaqkunaqa, tsë ‘Limpiu Nänipa’ ëwayänan ‘Teyta Diospa Shumaq Patsanman’ chäyanqanyaqmi, juk parlakuychöqa ciëluta ëwayanqanyaq (Apoc. 2:7). Y kë Patsachö kawëta shuyaraq kaqkunaqa, tsë limpiu nänipa ëwayänan Mil Watapa Jesus Gobernar ushanqan tiempuyaqmi, tsë tiempuchöqa llapan nunakunapis jutsannaqnam kayanqa. Qampis tsë nänipa ëwëkarqa, tsë nänipita mana yarquypa Shumaq Patsaman chanqëkiyaq ëwë. w23.05 päg. 17 pärr. 15; pägk. 17, 19 pärrk. 16-18

Qampaq imëkakunata Jehovä ruramunqanman pensarqa, agradecikurmi Pëllatana sirwinëkipaq änikuyta munanki (Sal. 116:12-14). Bibliachöqa nin “llapan alli qarëkuna y imëka allikunaqa” Jehoväpita shamunqantam (Sant. 1:17). Y Jehoväpita chaskinqëki mas alli kaq qarëqa Jesus wanunqanmi. Jesus wanunqanrëkurmi Jehoväwan amïgu këta puëdinki y imëyaqpis kawakuyta puëdinki (1 Juan 4:9, 10). Jehovä kuyashunqëkipita y imëkata qampaq ruramunqankunapita agradecikurqa, Pëllatana sirwinëkipaqmi änikunëki (Deut. 16:17; 2 Cor. 5:15). w24.03 päg. 5 pärr. 8

Kanan witsan nunakunaqa piwampis llutam kakuyan, tsëta rikarmi Diospa sirweqnin Lotnöpis mana alli sientikuntsik. Lotqa imëka mana allikunata “rurayanqanta rikarmi alläpa llakikoq” y musyaqmi tsë rurayanqankunata Diosnintsik chikinqanta (2 Pëd. 2:7, 8). Lotqa Jehovä Diosnintsikta kuyar y llapan shonqunwan respetarmi nunakuna rurayanqantaqa chikeq. Kanan witsampis, Lotpa tiempunchönömi nunakunaqa imëka mana allikunata rurayan y manam Diosnintsikta ni mandakunqanta respetayantsu. Peru noqantsikqa Diosnintsikta kuyar y respetarmi nunakuna rurayanqanta qatintsiktsu. Allikunata ruranantsikta munarmi Jehovä Diosnintsikqa Proverbius libruchö consëjukunata qellqatsimushqa. Tsë consëjukunata cäsukurqa ollqupis, warmipis, jövinpis y mayorpis allim kawakushun. Jehoväta llapan shonqunwan respetaq nunaqa manam jutsata rurarir tsapäkuntsu y manam mana alli amïgukunawan juntakë allilla kanqantatsu pensan. w23.06 päg. 20 pärrk. 1, 2; päg. 21 pärr. 5

¿Jehoväta sirwiptikiku familiëki chikishunki? O ¿Diospa Gobiernunta puntaman churarku kuyanqëki cösaskunata o imëkatapis dejarqunki? (Mat. 6:33). Tsëta rurashqa karqa, ama yarpachakuytsu. Tsë llapanta ruranqëkikunatam Jehoväqa rikëkämun (Heb. 6:10). Y capazchi Jesus änikunqankuna cumplikaqta rikarqunkina. Pëmi kënö nirqan: “Noqam qamkunata nï, qatimaqnï kanqanrëkur y alli noticiakunarëkur wayinta, wawqinkunata, paninkunata, papäninta, mamäninta, wamrankunata o chakrankunata dejashqa kaqqa, imëkata rurar sufritsiyaptimpis kanan witsanchömi cien kuti masta chaskinqa, wayikunata, wawqikunata, panikunata, mamakunata, wamrakunata y chakrakunata, y shamoq tiempuchönam imëyaqpis kawëta tarinqa” (Mar. 10:29, 30). Imëkata ruranqëkipitapis, ¿manaku chaskinqëki bendicionkunaqa masraq kashqa? (Sal. 37:4). w24.03 päg. 9 pärr. 5

Judëachö këkaq cristiänukunapaqqa manam mikuyänampaq imankunapis karqantsu. Tsëmi Antioquïachö këkaq cristiänukunaqa llakiparnin, imallatapis apatsiyänampaq decidiyarqan” (Hëch. 11:27-30). Judächö këkaq wawqi panikuna alläpa karuchö këkäyaptimpis, Antioquïapita wawqi panikunaqa yanapayänampaqmi decidiyarqan (1 Juan 3:17, 18). Noqantsikpis desgraciapa pasëkaq wawqi panikunataqa llakipänantsikmi y yanapanantsikmi. ¿Imanötan yanapashwan? Yanapakuyta puëdinqantsiktam anciänukunata willashwan, qellënintsikwanmi yanapakushwan y sufrikaq wawqi panikunapaqmi Diosnintsikman mañakushwan Capazchi wawqi panikunaqa mikuyänampaq faltapakuyanqa. Y noqantsikqa, ¿imataraq rurashun? Nunakunata Jesus juzganqan tiempuchö, ¿imata rurëkaqtataq tarimänantsikta munantsik? Llakipäkoq karnin yanapakuykaqta y “Gobiernuta chaskiyë” nimänatam (Mat. 25:34-40). w23.07 päg. 4 pärrk. 9, 10; päg. 6 pärr. 12

Jesuspis, Teytan Jehovänöllam imata decidishqa këkarpis juknöpa ruran, tsëtaqa musyantsik kë Patsachö këkar ruranqankunawanmi. Jesustaqa Teyta Dios kë Patsaman mandamurqan, “oqrakashqa üshakunanö këkaq Israel nunakunallamanmi”, tsënö këkaptimpis Jesusqa juk kutim mana israelïta warmita yanaparqan. Tsë warmim Jesusta rogarqan “demoniuyoq” warmi wamranta alliyätsinampaq. Tsënam Jesusqa tsë warmita llakiparnin wamranta alliyäratsirqan (Mat. 15:21-28). Kananqa këman pensarishun: yachatsikur qallanqan tiempuchömi, Jesusqa kënö nirqan: “Pï nunapis nunakunapa puntanchö negamaptinqa, noqapis” pëta negashaqmi (Mat. 10:33). Tsënö nikarqa, ¿imanirtan Pëdrutaqa kima kutipa neguëkaptimpis negarqantsu? Jesusqa musyarqanmi Pëdru rasumpa arrepentikushqa kanqanta y mana dejanampaq kaqta. Tsëmi kawariramurqa, Pëdruta yuripurqan y capazchi tsë kutichö nirqan perdonanqanta y kuyanqanta (Lüc. 24:33, 34). Jehoväwan Jesusqa imata rurayänampaq decidishqana këkarpis juknöpanam rurariyan. Y ¿noqantsikqa pëkunanöku kantsik? w23.07 pägk. 21, 22 pärrk. 6, 7

Kë Patsata Shumaq Patsaman tikratsimunampaq kaqtam Jehovä seguramantsik. ¿Imanöraq wakin nunakunata yanapashwan tsë änikunqankunata cumplimunampaq kaqman següru kayänampaq? Kë kimantam yarpänantsik: juk, kikin Jehovämi änikushqa. Apocalipsis libruchömi kënö nin: “Gobernar täkunachö jamarëkaqmi kënö nirqan: ‘¡Rikë! Llapan imëkatam mushoqta rurëkä’”. Pëqa änikunqankunata cumplita munanmi y rurëta yachanmi y poderösum. Ishkë, Jehoväqa änikunqankunata cumplimunampaq kaqta segürum këkan, tsëmi imëka rurashqanöna parlan. Kënömi nin: “Confiakuypaqmi y rasumpa kaqllam”. Tsëpitanam kënö nin: “¡Tsë ninqäkunaqa cumplikärishqanam!”. Y kima, Jehoväqa imatapis rurarqa ushanqanyaqmi ruran. Tsëtaqa musyantsik “noqam Alfa y Omëga kä” ninqanwanmi (Apoc. 21:6). Jehovä Diosnintsikqa clärum rikätsikunqa Satanas ulikoq o llullakoq kanqanta y ima rurëtapis mana puëdinqanta. Tsëqa, ¿imataraq rurankiman “rasumpa kaptinqa allichi këkunman” niyäshuptiki? Tsëqa, shumaq entiendiratsinëkipaqmi 5 y 6 kaq versïculukunata leyipärinkiman. Y imëka Jehoväpa firman cuenta tsë palabrakuna qellqarëkanqanta (Is. 65:16). w23.11 päg. 7 pärrk. 18, 19

Këllaman pensarishun: Jehovämi Abrahanta, “jatun nacionmanmi tikratsishqëki” nir änirqan. Tsë tiempupaqqa, Abrahanqa 75 watayoqnam karqan y manam tsurimpis karqantsu. Peru ¿Abrahanqa Jehovä äninqanta rikarqanku? Manam llapantatsu. Eufratis mayuta tsimpanqampitam 25 wata pasariptinran Jehovä permitiptin wamran Isaac yurirqan. Y 60 watakuna pasariptinran willkankuna Esaü y Jacob yuriyarqan (Heb. 6:15). Peru Abrahanqa manam rikarqantsu kastankuna juk nacionman tikrayanqanta ni Dios Äninqan Patsata chaskiyanqanta. Tsënö kaptimpis, Abrahanqa Diosnintsikwanmi imëpis amïgu karqan (Sant. 2:23). Abrahanqa kawariramur alläpachi kushikunqa pë markäkunqanrëkur o yärakunqanrëkur y pacienciakunqanrëkur mëtsika nunakuna atska bendicionta chaskiyanqanta musyarir (Gen. 22:18). ¿Imatataq yachakuntsik? Capaz kanan tiempu Jehovä llapan änimanqantsikta cumplikanqantaqa rikäshuntsu. Peru Abrahannö pacienciayoq karqa, segürum këkäshun kanan witsan y Shumaq Patsachö Jehovä bendicimänapaq kaqta (Mar. 10:29, 30). w23.08 päg. 24 pärr. 14

Gobernanti Uzïasqa jövinlla karqa, humildim karqan y “Teyta Dios munanqannömi kawakurqan”. Sesenta y öchu watapam kawarqan, y cäsi tsë llapan watakunam cäsukoq kanqampita Jehovä bendicirqan (2 Crön. 26:1-4). Uzïasqa chikeqnin nacionkunachö nunakunatam mëtsikaqta vencirqan y imëkatam rurarqan Jerusalen marka alli següru kanampaq (2 Crön. 26:6-15). Jehovä yanapaptinmi llapan ruranqampis alli yarqurqan, tsëchi Uzïasqa alläpa kushikurqan (Ecl. 3:12, 13). Uzïasqa gobernanti karmi mandakuyta yachakashqa karqan. Tsëchi pensarqan munanqanta rurakuyta puëdinqanta. Juk kutim Jehoväpa templunman yëkurqan inciensuta altarchö rupatsinampaq, tsëtaqa manam gobernantikuna rurëta puëdiyaqtsu (2 Crön. 26:16-18). Tsëta ruraptinmi sacerdötikunapa mandaqnin Azarïas corregirqan, peru Uzïasqa alläpam cölerakurqan. Jehoväta alli sirwikarpis, Uzïas tsëta ruranqanqa mana allim karqan tsëmi Jehoväqa leprawan castiguëkurqan (2 Crön. 26:19-21). Puntatanölla humildi karqa, ¡manam tsënöqa ushanmantsu karqan! w23.09 päg. 10 pärrk. 9, 10

Santu espïrituta chaskishqana këkarpis, apostol Pëdruqa mantsakoqllaran karqan. 36 watachömi, Pëdruqa cläru rikarqan mana judïu këkar Corneliu santu espïrituta chaskinqanta. Tsëwanmi cläru musyarqan, “Teyta Diosqa llapan nunatapis igualpa rikanqanta” y juk nacion nunakunapis congregacionchö këta puëdiyanqanta (Hëch. 10:34, 44, 45). Tsëpita witsëpaqa, imëpis mana rurashqa këkarmi Pëdruqa mana judïu nunakunawan juntu mikur karqan. Peru wakin judïukunaqa, mana judïu kaqkunawan juntu mikuy mana alli kanqantam pensayaq. Tsënö pensaq judïukuna Antioquïaman chäriyaptinmi, Pëdruqa mana judïu kaq nunakunawan juntakarqannatsu. Capazchi tsë judïukunata ofendita munarqantsu. Tsënö portakunqanta rikarmi, apostol Pabluqa llapankuna jananchö Pëdruta qayaparqan (Gäl. 2:13, 14). Tsënö pantashqa këkarpis, Pëdruqa manam qelanäkurirqantsu. w23.09 päg. 22 pärr. 8

Mëqanllatapis mana rurëkanqëkita cuentata qokurqa, ama qelanäkuritsu. Yarpänëkim, “Señor[qa] alläpa llakipäkoq kanqanta” y pëmi yanapashunki rurëta mana puëdinqëkikunata ruranëkipaq (1 Pëd. 2:3). Apostol Pëdrum kënö nirqan: “Teyta Dios[mi], alistayäshurniki ushanqa. Pëmi alli tsarakoqta tikratsiyäshunki”. Juk kutim Pëdruqa nirqan Teyta Diospa Tsurimpa puntanchö këllatapis mana merecinqanta (Lüc. 5:8). Peru Jehoväwan Jesus yanapayaptin y kuyayaptinmi, Pëdruqa Jesusta imëpis dejarqantsu. Tsënö kanqampitam “Señornintsik y Salvamaqnintsik Jesucristupa mana imëpis ushakaq Gobiernunman” yëkunanta permitirqan (2 Pëd. 1:11). Tsëqa, ¡alläpa shumaq bendicionmi karqan! Qampis mana dejëpa Jehoväta sirwirqa y Jehovä yachatsishunëkita permitirqa, mana wanuypam kawakuyta puëdinki. Y ‘markäkoq o yärakoq kanqëkipitam’ salvakuyta puëdinki, ¡tsëqa alläpa shumaq bendicionmi! (1 Pëd. 1:9). w23.09 päg. 31 pärrk. 16, 17

Tsë carpa wayiqa entërumpa cercashqa patiuyoqmi karqan, tsëchömi sacerdötikuna trabajayaq. Y tsë patiullachömi animalkunata pishtëkur rupatsiyänampaq cobripita rurashqa jatun altar y cobripita rurashqa yakuyoq jatun lavatoriu karqan. Tsë yakuwanmi sacerdötikunaqa trabäjuta manaraq qallar awikuyaq (Ex. 30:17-20; 40:6-8). Carpa wayipa patiunchö y templupa patiunchö cobripita rurashqa jatun lavatoriuchö yakunam, ciëlupaq akrashqakunata y kë Patsachö kawaqpaq kaq cristiänukunata yarpätsimantsik imëkachöpis alli portakunantsikpaq, y Teyta Diosta munanqannö sirwinantsikpaq. Peru ciëlupaq akrashqakunata yanapaq kë Patsachö kawayänampaq kaq cristiänukunaqa, ¿mëchötan sirwiyan? Apostol Juanmi nirqan “gobernar täkunapa” puntanchö shëkäyanqanta y ‘paqasta junaqta templuchö sirwiyanqanta’. Tsëmi kë Patsachö kawaqpaq kaq mëtsika nunakunaqa Jehovä Dios patsätsinqan templupa waqta kaq patiunchö Teyta Diosta sirwiyan (Apoc. 7:9, 13-15). Teyta Jehovä patsätsinqan templuchö adorëta puëdinqantsikpitaqa, ¡alläpam kushikuntsik! w23.10 päg. 28 pärrk. 15, 16

Jehoväqa anciänukunatapis yanapamänapaqmi utilizan (Is. 32:1, 2). Tsëmi imapitapis yarpachakurqa pëkunata willanëki. Y yanapayäshuptikiqa kushishqam chaskikunëki. Jehoväqa pëkunatam utilizan kallpayoqta tikratsimänapaq. Diosnintsik änimanqantsikkunata Palabranchö leyinqantsikmi kallpayoqta tikratsimantsik (Rom. 4:3, 18, 19). Llapantsikmi ciëluchö kar o Patsachö karpis, mana wanurna kawakuyta shuyarantsik. Tsëta shuyaranqantsikmi yanapamantsik pruëbakunapa pasar aguantanapaq, Diosnintsikpita yachatsikur sïguinapaq y congregacionchö ruranqantsikkunata cumplinapaq (1 Tes. 1:3). Tsëta shuyaranqan apostol Pabluta imanö yanapanqanta yachakurishun. Tsëchömi willakurqan nunakuna sufritsiyanqanta, chikiyanqanta, maqayanqanta, cäsi wanutsiyanqanta y höra höraqa ima rurëtapis mana musyanqanta (2 Cor. 4:8-10). ¿Imatan apostol Pabluta yanaparqan mana allikunapa pasëkarpis aguantanampaq? Diosnintsik äninqankunata shuyaranqanmi (2 Cor. 4:16-18). Pëqa shamoq tiempuchö mas alli kaq y “mana ushakaq bendicionkunata” chaskinampaq kaqtam kushishqa shuyararqan. w23.10 pägk. 15, 16 pärrk. 14-17

Jehoväqa mañakunqantsikta kanan höra ruramunan mas alli kanqantam pensan. Capaz pensashwan mañakunqantsikta Jehovä jinan höra ruramuptinqa yanapamänantsikpaq kaqta. Peru rasumpa kaqchöqa, Jehoväqa musyanmi imë yanapamänapaq mas alli kanqanta (Heb. 4:16). Mañakunqantsikta Jehovä mana contestamuptinqa, capaz pensashwan, “manam” nikämanqantsikta. Peru capazchi, Jehoväqa, “kananqa manaran” nikämantsik. Qeshyëkaq jövinpaq parlanqantsikman yarpärishun. Milagruta rurar Jehovä alliyäratsiptinqa, Satanaschi kënö ninman: “Tsë jövinqa alliyätsishqa kaptinllam Jehoväta sirwin” (Job 1:9-11; 2:4). Peru Jehoväqa tiemputa patsätsishqanam llapan qeshyëkaqkunata alliyätsinampaq (Is. 33:24; Apoc. 21:3, 4). Tsëmi kanan witsan milagruta rurar alliyätsimänataqa shuyarantsiktsu. Tsëqa, ¿tsë jövin imata mañakunqanraq mas alliqa kanman? Mana allikunapa pasëkarpis mana dejëpa sirwinampaq y kushishqa kanampaq kallpayoqta tikratsinampaq mañakunqanmi mas alliqa kanman. w23.11 päg. 24 pärr. 13

Sansonqa mana allita rurashqa karpis, manam qelanäkurirqantsu. Jehovä mandanqanta cumplita munarmi filisteukunawan pelyëta munarqan (Juëc. 16:28-30). Tsëmi Jehoväman kënö nir mañakurqan: “Filisteukunapita vengakunäta permitikamë”. Y Jehoväqa mañakunqanta wiyarmi yapë kallpayoqta tikratsirqan. Tsëmi tsë kutichöqa puntata wanutsinqampitapis masta, filisteukunata Sanson wanutsirqan. Sansonqa pantashqa karnimpis, Jehoväpa voluntäninta ruranampaqmi kallpachakurqan. Noqantsikpis capazchi Sansonnö imachöpis pantarishun, y pantanqantsikpita corregimäshun o ima carguchöpis yanapakuyta puëdishunnatsu. Tsënö kaptinqa yarpänantsikmi Jehovä yanapamänantsikpaq kaqta (Sal. 103:8,9). Pantashqapis, Sansontanömi Jehoväqa imëpis valoramäshun y yanapakunatam permitimäshun. w23.09 päg. 6 pärrk. 15, 16

Tsëwanqa manam problëmakunapa pasashqa Jehovä kushikunqantatsu nikantsik, sinöqa aguantanqantsikpita kushikunqantam. ¿Manaku alläpa kushikuntsik mana dejanqantsikpita y alli aguantanqantsikpita Jehovä kushishqa kanqanta musyar? (Sal. 5:12). Abrahanllaman pensarishun. Pëtaqa imëka problëmakunapa pasar alli tsarakunqampitam, Diosnintsikqa alli ruraq nunatanö y amïguntanö rikarqan (Gen. 15:6; Rom. 4:13, 22). Tsënömi noqantsikwampis pasanqa. Diosnintsikpa rikënimpaqqa alli kashun, manam pëpaq llapan ruranqantsikpitatsu ni congregacionchö ima carguyoqpis kanqantsikpitatsu, sinöqa mana allikunapa pasarnin alli aguantanqantsikpita y pëta mana dejanqantsikpitam. Y tsëtaqa llapantsikmi rurëta puëdintsik; ima edäyoq karpis, imëka problëmapa pasarpis o ima rurëta yacharpis o mana yacharpis. ¿Kanan höraku imëka problëmapa pasëkanki? Alli tsarakuptikiqa, Jehovämi amïguntanö rikäshunki. Imëka problëmakunapa pasar alli tsarakunqantsikpita, Jehovä kushishqa këkanqanta musyarqa, änimanqantsikkunatam maslla shuyaräshun. w23.12 päg. 11 pärrk. 13, 14

Ollqu kaq cristiänukunapaqqa wakinkunawan shumaq parlëta yachayänanqa alläpam precisan. Parlapäyaptinmi shumaq wiyayänan, imata pensayanqanta y imanö sientikuyanqantam entiendiyänan (Prov. 20:5). Tsëmi wakinkunawan parlarqa imanö parlapäshunqëkita, cäran imanö këkanqanta y cuerpunta imanö kuyutsinqanta alkäbu kanëki. Tsëtaqa yachakunki pëkunawan mas tiempu parlakurninmi. Peru Internetllapa, celularllapa o mensäjillapa parlaparninqa, manam imata pensayanqanta ni imanö sientikuyanqanta musyëta puëdinkitsu. Tsëmi kikinkunawan tinkur parlanëkipaq kallpachakunëki (2 Juan 12). Diospa kaqchö poqushqa cristiänukunaqa manam wakinkuna manteniyänanta shuyaräyantsu y kikinkunam familiankunatapis manteniyan (1 Tim. 5:8). Imanö kaptimpis, wananqëkikunapaq tarinëkipaqqa ima rurëllatapis yachakunëkim (Hëch. 18:2, 3; 20:34; Efes. 4:28). Alli trabajë y ruranëkipaq kaqkunataqa ushanqëkiyaq rurë, ama ichik ichik rurapärirllaqa dejaritsu. Tsënöpam wakinkunaqa alli trabajaq nunatanö reqiyäshunki, trabäjutapis mas rasmi tarinki y manam qarquriyäshunkitsu. w23.12 päg. 27 pärrk. 12, 13

Unë witsanchöqa mana cäsukoq nunakunata Jehovä castigarqanmi. ‘Nunakunata Jehovä juzganan tiempu’ nirqa Bibliachö parlëkan, chikeqninkunata ushakätsinan y sirweqninkunata salvanan tiempupaqmi (Is. 13:1, 6; Ezeq. 13:5; Sof. 1:8). “Jehovä nunakunata juzganan tiempuqa” chëkämunnam, tsë tiempuqa qallanqa Alläpa Puëdeq Babiloniata ushakätsiyaptinmi y Armagedon guërrachömi ushanqa. Tsë tiempuchö salvakunapaqqa, kananllapitanam listu këkänantsik. Jesusqa yachatsikurqan ‘alläpa sufrimientu’ witsampaq imëpis ‘listu këkänapaqmi’ (Mat. 24:21; Lüc. 12:40). Primëra a los Tesalonicensis cartachömi apostol Pabluqa igualatsikuykunawan cristiänukunata yanaparqan, nunakunata Jehovä juzganan tiempupaq listu këkäyänampaq. Apostol Pabluqa musyarqanmi tsë tiempu chämunampaq mëtsika wataraq pishinqanta (2 Tes. 2:1-3). Tsënö kaptimpis, tsë tiempu chämunampaq listu këkäyänampaqmi nirqan. w23.06 päg. 8 pärrk. 1, 2

Setenta wata ushëkunam, Japon nacionpa Tokiu markanchö 60 pïsuyoq edificiuta rurar qallëkuyarqan. Y nunakunaqa kënömi tapukuyarqan: “¿Terremötu kaptinqa tsë edificiu tsarakunqatsuraq o manatsuraq?”. Peru ingeniërukunaqa terremötukuna kaptin mana juchunampaqmi wakman këman kuyukuyta puëdeqta y alli firmita rurayarqan, tsëmi terremötukuna kaptin ishkirqantsu. Jehovä Diosnintsikta sirweqkunapis tsë edificiunömi kantsik. Jehoväpa sirweqninkunaqa alli rurashqa edificiunömi Jehovä Diospa leyninkunata llapanchö cäsukuntsik. Tsëmi Diosnintsik mandakunqankunata llapanta cäsukunantsikpaq listu këkantsik. Tsënö karpis, wakin wakinchöqa manam pensanqantsikllachötsu tsarakuntsik (Sant. 3:17). Tsë ishkanta cuentachö katsirqa, manam pitapis obligashuntsu pensanqantsiknö imatapis ruranampaq ni manam mana allikunata rurayaptimpis rikaräkushuntsu. w23.07 päg.14 pärrk. 1, 2

Satanasqa Jesusta tentarninmi imëka mana allikunaman chätsita munarqan y Jehoväpitapis rakikäratsitam munarqan (Mat. 4:1-11). Satanasqa imëkatam rurarqan Jesusta mana alliman ishkitsinampaq, tsënöpa noqantsikpaq vïdanwan mana pagakunampaq. Kë Patsachö yachatsikunqan witsampis Jesusqa imëkatam aguantarqan. Këllaman pensarishun: nunakunam alläpa chikiyarqan y wanutsitam munayarqan (Lüc. 4:28, 29; 13:31). Qateqninkuna jutsasapa karnin pantayanqankunatapis aguantarqanmi (Mar. 9:33, 34). Wanutsiyänampaq prësurirnam maqayarqan, pëpita burlakuyarqan y juk delincuentitanö tratayarqan (Heb. 12:1-3). Y wanunan höraqa manam Jehovä yanaparqannatsu, tsëmi ushanan kaq pruëbataqa kikinllana aguantanan karqan (Mat. 27:46). Rikärinqantsiknömi noqantsikrëkur vïdanwan Jesus pagakunanqa fäciltsu karqan. Noqantsikrëkur tsë llapanta ruranqanman y pasanqanman yarpachakurqa, Jesustaqa alläpam kuyantsik. w24.01 pägk. 10, 11 pärrk. 7-9

Pacienciayoq kanqantsikqa wakinkunawan alli kawakunapaqmi yanapamantsik. Pacienciayoq karqa, wakinkuna parlayanqantam shumaq wiyashun (Sant. 1:19). Tsënöllam wakinkunawan alli kawakunapaq kallpachakushun. Imëka rurëyoq ocupädu këkarpis, manam llutaqa parlashuntsu ni wakinkunata llakitsïpaqa imatapis nishuntsu. Y pillapis ofendimashqaqa, manam mana allipaqa kutitsishuntsu ni cölerakushuntsu. Tsëpa rantinqa, juknintsik juknintsikmi aguantanakushun y perdonanakushun (Col.3:12, 13). Pacienciayoq karqa, imatapis allitam decidishun. Imatapis jinan höra o mana pensëpa decidinantsikpa rantinmi, pacienciayoq karqa alliraq pensashun ruranantsikpaq kaq alli o mana alli kanqanta. Këllaman pensarishun: capaz trabäjuta ashikashqa, juk trabäjuta äniramashwan y ichik shuyärita mana munarqa capaz tsë trabäjuman yëkurishwan, peru capaz tiempuntsik tinkunqatsu reunionkunaman ëwanapaq y yachatsikoq yarqunapaq. ¿Imataraq rurashun pacienciayoq karqa? Tsë trabäju alli o mana alli kanqanmanmi alliraq pensashun. Y pensashunmi ëka höra trabajanapaq kaqta, familiantsikwan kanapaq y Jehovä Diosnintsikta sirwinapaq tiempu tinkunampaq kaqta o mana tinkunampaq kaqta. Pacienciayoq karqa, imatapis mana alli decidirqa manam llakikushuntsu. w23.08 päg. 22 pärrk. 8, 9

Capazchi shonquykichö mana alli munëkuna yuriptinqa, mana alli sientikunki y qelanäkurita munanki. Peru tsë hörakunachömi, Jehovä Diosnintsikllatana sirwinëkipaq änikunqëkita yarpanqëki yanapashunki. Pï nunapis Jehovä Diosllatana sirwinampaq änikurqa, kikimpa munëninta mana ruranampaqnam decidikan. Juk parlakuychöqa, Jehoväta kushitsinanrëkurmi imëka munanqankunata o hasta cuerpun munanqanta rurëta dejarin (Mat. 16:24). Tsëmi imëka tentacionkunapa pasarpis, “¿këtaku o waktaku rurä?” nirqa pensanantsiknatsu. Noqantsikqa clärum musyantsik Jehovä mandakunqankunata cäsukunantsikpaq kaqta. Jehovällatana sirwinapaq änikurqa, munënintsikkunata manana ruranapaq y Jehovällatana cäsukunapaqmi decidirqantsik. Tsëta rurarqa, imëka mana allikunapa pasarpis, Jobnömi Jehoväta dejashuntsu. Pëmi kënö nirqan: “Wanukunqäyaqmi Teyta Diostaqa dejashaqtsu” (Job 27:5). w24.03 päg. 9 pärrk. 6, 7

Wawqi panintsikkunata imanö yanapanqanta yachakunqantsikkunawanmi entiendintsik, Teyta Jehoväqa alläpa kuyakoq Dios kanqanta (2 Cor. 13:11). Pëqa llapantsikpaqmi cada ünupaq yarpachakun, y alläpa kuyamanqantsiktaqa segürum këkantsik (Sal. 32:10). Kuyamarnintsik yanapamanqantsikman pensanqantsikmi yanapamäshun amïguntsiktanö rikänapaq y lädunchö këkaqnö sientikunapaq. Tsëmi kuyamänantsikta wananqantsikta llapan shonquntsikwan willanantsik. Mañakurninqa imakunapaq yarpachakunqantsikta willashun. Y entiendimanqantsikta y yanapamänapaq kaqta següru kashun (Sal. 145:19). Imanömi paqaspa alläpa alalanqan höra ninachö qoñükurir kushishqa sientikuntsik, tsënöllam Jehovä kuyamanqantsikta musyarninqa kushishqa sientikuntsik. Y manam dejëta munantsiktsu, Pëqa alläpam kuyamantsik. ¿Manaku Jehovä alläpa kuyamanqantsikta musyarninqa alläpa kushikuntsik? Llapantsikmi kënö nita munantsik: “Tsëmi pëtaqa kuyä” (Sal. 116:1). w24.01 päg. 31 pärrk. 19, 20

Jesusqa manam Diospa jutin ima kanqanllatatsu nunakunata yachatsirqan, tsëtaqa judïukuna musyayaqnam. Tsëpa rantinqa, Jehovä imanö kanqantam entienditsirqan (Juan 1:17, 18). Hebreu idiömachö qellqayanqan Diospa Palabranchömi Jehoväpaq nin alläpa llakipäkoq kanqanta (Ex. 34:5-7). Y tsëta entienditsikunampaqmi Jesusqa willakurqan wayimpita ëwakushqa wamra wayinta kutiptin, ‘karullataraq ëwëkaqta rikëkur’ papänin cörripa ëwar taripanqanta y kushikur waqunqanta o makallanqanta y rasumpa perdonëkunqanta. Tsëwanmi Jesusqa cläru entienditsikurqan, Jehoväqa tsë teytanöpis alläpa llakipäkoq kanqanta (Lüc. 15:11-32). Tsënömi Jesusqa nunakunata entienditsirqan Jehovä imanö kanqanta. w24.02 päg. 10 pärrk. 8, 9

Jehovä shoqamanqantsikpis mana allikunapa pasanqantsik hörakuna alli sientikunapaqmi yanapamantsik. ¿Imaraq yanapamäshun Teyta Jehovänöpis llakipäkoq y shoqakoq kanapaq? Tsëpaqqa shoqakoq këtam yachakunantsik. ¿Imanötan yachakushwan? Rikärishun. ¿Imaraq yanapamäshun kuyakoq kanapaq y mana allikunapa pasëkaqkunata shoqar sïguinapaq? (1 Tes. 4:18). Tsëpaqqa pasayanqankunapa noqantsik pasëkanqantsiktanömi pensanantsik, familiantsiktanömi kuyanantsik y allim kanantsik (Col. 3:12; 1 Pëdru 3:8). Llapan shonquntsikwan llakipäkoq y kuyakoq karninqa, mana allikunapa pasëkaqkunata fäcil-llam shoqëta puëdishun. Jesusmi kënö nirqan: “Imatapis pensëkanqantam nunaqa parlan. Alli nunaqa, shonqunchö allikuna kaptinmi allikunata parlan” (Mat. 12:34, 35). Yachakurinqantsiknömi, mana allikunapa pasëkaq wawqi panintsikkunata shoqarninqa, kuyakoq kanqantsikta rikätsikuntsik. w23.11 päg. 10 pärrk. 10, 11

Diosnintsik willakunqankunata entiendinapaqqa, kikin Diosnintsikmanmi yanapamänapaq mañakunantsik. Këllaman pensarishun: Mana reqinqëki markachö juk amïguykiwan këkankiman. Tsë amïguykiqa tsë markata allim reqin y musyanmi mëchö këkäyanqëkita y cada cälli mëman chanqanta. Tsë amïguykiwan ëwanqëkitaqa, ¡alläpachi kushikunkiman! Tsë amïgunömi Jehoväpis musyan imanö tiempuchö kawëkanqantsikta y shamoq tiempuchö ima pasakunampaq kaqta. Tsëmi Diosnintsik willakunqankunata entiendinapaqqa, llapan shonquntsikwan Jehoväman mañakunantsik (Dan. 2:28; 2 Pëd. 1:19, 20). Kuyakoq teytanömi Jehoväqa munan sirweqninkuna shamoq tiempuchö alli kawakuyänanta (Jer. 29:11). Peru Jehoväqa teytakuna mana musyayanqankunatam llapanta musyan. Jehoväqa puntallapitana musyanantsikta munarmi, Palabran Bibliaman qellqatsimushqa ima pasakunampaq kaqkunata (Is. 46:10). w23.08 päg. 8 pärrk. 3, 4