Juliu

Jehovä imanö sientikunqanta y imanö pensanqantaqa musyantsik, Jesus ruranqankunachö, parlanqankunachö y milagrukunata ruranqankunachömi (Juan 14:9). ¿Imatataq yachakuntsik Jesus ruranqan milagrukunapita? Jesuswan Teytanqa alläpam kuyamantsik. Jesusqa kë Patsachö këkarmi, nunakunata kuyar milagruta rurarnin yanaparqan. Juk kutim yanapëkuyänampaq ishkaq nunakuna alläpa rogayarqan (Mat. 20:30-34). Y Bibliam willakun, “alläpa llakiparnin” tsë nunakunapa nawinkunata alliyäratsinqanta. Tsënö llakipäkoq karmi, Jesusqa mallaqëkaq nunakunatapis mikuynin qararqan y lepra qeshyayoq nunatapis alliyäratsirqan (Mat. 15:32; Mar. 1:41). Tsëwanmi musyantsik “llakipäkoq” Teyta Jehoväwan Tsurin Jesusqa, alläpa kuyamanqantsikta y sufrinqantsikta rikämarnintsik llakikuyanqanta (Lüc. 1:78; 1 Pëd. 5:7). Pëkunaqa llapan nunakunapa sufrimientunkunatam ushakätsita munayan. w23.04 päg. 3 pärrk. 4, 5

Jutsa rurëkunaman ishkitsimaqnintsik cösaskunapitam witikunantsik, tsë rurëkunataqa Satanaspa makinchö këkaq nunakunam imëpis rurayan. Y imëpis allillata y limpiullata pensanapaqqa Bibliatam leyinantsik y estudianantsik, reunionkunaman ëwanantsik y yachatsikoq yarqunantsik. Jehoväqa änimarquntsik aguantanqantsikpitapis mas tentacionkuna kaptinqa yanapamänantsikpaqmi (1 Cor. 10:12, 13). Kë mana alli tiempukunachö Jehovä Diosnintsikta mana dejëpa sirwinapaqqa, seguïdum mañakunantsik. Jehoväqa munan ‘llapan shonquntsikwan’ pëman mañakunatam (Sal. 62:8). Tsëmi shonqupita cada junaq mañakunantsikpaq tiemputa rakinantsik. Y mañakurninqa, alabanantsik y agradecikunantsikmi. Tsënöllam mañakunantsik mana mantsapakushpa yachatsikunapaq, problëmakunapa pasar y tentacionkunapa pasar alli tsarakunapaqpis. Ama permitishuntsu Diosnintsikman seguïdu mañakunantsikta imapis michämänata. w23.05 päg. 7 pärrk. 17, 18

¿Imanirtan reunionkunaman ëwantsik? Jehovä Diosnintsikta alabëta munarmi (Sal. 26:12; 111:1). Y kë ushanan tiempukunachö cristiänu mayintsikkunata animëta munarmi (1 Tes. 5:11). Tsëtaqa lograntsik reunionkunachö parlakurninmi. Peru ¿imanirtan höraqa reunionkunachö parlakuyta puëdishwantsu? Capazchi parlakuyta mantsapakushwan o capazchi mëtsika kuti makintsikta pallarishqapis, höra höralla parlakunapaq nimashwan. Tsëqa, ¿imatan yanapamäshun? Hebreu cristiänukunaman apostol Pablu cartakunqanmi. ¿Ima nirqantan? Reunionkunapaq parlarmi nirqan “juknintsik juknintsik animanakur” këkänapaq kaqman mas yarpachakunapaq. Cristiänu mayintsikkunata animëta pensarqa, manam parlakunantsikpaq makintsikta pallarita mantsapakushuntsu. Y gustamanqantsiknö mëtsika kuti parlakuyta mana puëdirqa, ¿imatataq rurashwan? Wakinkuna parlakayämunqampitam kushikushwan (1 Pëd. 3:8). w23.04 päg. 20 pärrk. 1-3

Judïukuna Babiloniachö 70 watapana kariyaptinmi, gobernaqqa mandakurqan Israel markankunata kutikuyänampaq (Esd. 1:2-4). Peru babiloniukunaqa manam prësu apayanqan nunakunata libri dejayaqtsu. Tsëqa, ¿imanirtan gobernantiqa mandakurqan kutikuyänampaq? Jehovä Dios permitiptinmi (Is. 14:4, 17). Babiloniataqa chikeqninkunam ushakätsiyarqan, tsëmi juk gobernanti yëkurnin judïukunata mandarqan markankunaman kutikuyänampaq. Tsëmi familiankunachö mandakoq kaqkuna, decidiyänan karqan markankunaman kutikuyta o Babiloniachö quedakuyta. Wakinkunaqa edäna kar y karu kaptinmi viajëta puëdiyänantsu karqan. Y wakinkunanam Babiloniachö yurikushqa karnin tsë markachö yachakashqana kayarqan, y Israel markataqa unë kastankunapa markankunatanönam yarpäyaq. Y wakinkunanam Babiloniachö rïcuyashqa kayarqan. Tsëmi alli wayinkunata y negociunkunata dejëkur mana reqiyanqan markachö täkuyänampaq ëwakuyqa fäciltsu kanan karqan. w23.05 päg. 14 pärrk. 1, 2

Diospa Palabranmi consejamantsik mas kuyakoq, mas llakipäkoq y alli tsarakoq kanapaq. Lücas 21:19 textuchömi kënö nin: “Alli tsarakurmi vïdëkikunata salvayanki”. Colosensis 3:12 textuchönam kënö nin: “Llakipäkoq [...] kayanqëkita rikätsikuyë”. Y 1 Tesalonicensis 4:9 y 10 textuchönam kënö nin: “Teyta Diosmi jukniki juknikikuna kuyanakuyänëkipaq yachëkätsiyäshunki. […] Tsënö kaptimpis, wawqikuna y panikuna, tsëta masraq rurar sïguiyänëkipaqmi niyaq”. Kë consëjukunaqa karqan alli tsarakoq, llakipäkoq y kuyakoq wawqi panikunapaqmi. Tsënö kaptimpis, masllam kallpachakuyänan karqan. Noqantsikpis pëkunanöllam maslla kallpachakunantsik. Tsëmi yachakunantsik punta cristiänukuna imanö rurayanqanta, y tsëqa yanapamäshunmi alläpa sufrimientu tiempupaq listu këkänapaq. Tsëta rurarqa musyankinam, alläpa sufrimientu witsampis imanö tsarakunëkipaq kaqta y alli tsarakunëkipaqmi decidïdu këkanki. w23.07 päg. 3 pärr. 4; päg. 4 pärr. 8

Ciëlupaq akrashqa kar o kë Patsachö kawaqpaq karpis, manam ‘Limpiu Nänipitaqa’ yarqunantsiktsu (Juan 10:16). 1919 watapita patsëmi, mëtsika millon ollqukuna, warmikuna y wamrakunapis Alläpa Puëdeq Babiloniapita o mana alli religionkunapita yarqukurir, Jehovä Diosnintsikta adorarnin tsë nänipa purikäyan. Capazchi qampis tsë nänipa ëwëkanki. Judïukuna Babiloniapita Israelman kutiyämunampaqqa, Jehovämi nänita altsatsirqan (Is. 57:14). ¿Tsënöllaku ‘Limpiu Nänita’ Jehovä altsatsishqa kanan tiempupis? Awmi. 1919 watapaq mëtsika watakuna pishikaptinmi, Jehoväqa pëta kuyaq nunakunata utilizarqan tsë limpiu nänita alistayänampaq (Isaïas 40:3 ninqanwan igualaratsi). Tsë nunakunam nänita limpiaq cuenta Jehovä munanqannö adoranantsikpaq patsätsiyämurqan. Tsënöpa Alläpa Puëdeq Babiloniata o mana alli religionta dejarir, mëtsikaq nunakuna alli kaq religionman Jehovä Dios munanqannö adoraq yëkayämunampaq. w23.05 pägk. 15, 16 pärrk. 8, 9

Jehoväqa munan kushishqa y llapan shonquntsikwan sirwinantsiktam (2 Cor. 9:7). Tsëqa, ¿gänasnintsik mana këkaptin, Diosnintsikpaq imatapis ruranantsikpaq kallpachakunqantsikqa allitsuraq kanman? Apostol Pablu ruranqanta rikärishun. Kënömi nirqan: “Diospa rikëninchö mana alli rikashqa mana kanäpaqmi, cuerpüta corregï y esclävü tikratsï” (1 Cor. 9:25-27). Pabluqa gänasnin mana kaptimpis, Jehovä mandanqankunata ruranampaqmi obligakurqan. ¿Tsënö ruranqampita Jehovä kushikurqanku? Awmi. Alli trabajanqampitam bendicirqan (2 Tim. 4:7, 8). Gänas gänaslla rurëta mana puëdirpis, decidinqantsikkunata ruranantsikpaq kallpachakoqta rikämarnintsikqa Jehoväqa kushikunmi. Höraqa ruranantsikpaq kaqkunata rurëqa manam gustamantsiktsu, peru Jehoväta kuyarmi rurantsik. Tsënö rurashqam, Pabluta bendicinqannölla noqantsiktapis Jehovä bendicimäshun (Sal. 126:5). Y Jehovä bendicimanqantsikta rikarqa, mas kushishqam rurar qallëkushun. w23.05 pägk. 28, 29 pärrk. 9, 10

Apostol Pabluqa nirqan Jehovä nunakunata juzganan tiempu chämuptinqa, imëka punukashqanö këkaqkuna mana salvakuyänampaq kaqtam. Mëtsikaq nunakuna punukashqa cuenta karninmi, Dios ninqankunataqa cuentaman churayantsu (Rom. 11:8). Y ‘ushanan tiempuchöna’ këkanqantsikta y alläpa sufrimientu këllachöna këkanqanta rikëkarpis manam cäsukuyantsu (2 Pëd. 3:3, 4). Peru noqantsikqa, alkäbu alkäbu këkänapaq consëjutaqa cada junaqmi cäsukuntsik. Tsëmi apostol Pabluqa cristiänukunata consejarqan alli juiciuyoq kayänampaq y machakoqkunanö mana kayänampaq (1 Tes. 5:6). Fäcilmi polïtica asuntuman y nunakuna rurayanqanman mëtikurishwan. Y Jehovä nunakunata juzganan tiempu chämunqanmannömi nunakuna rurayanqanman mana mëtikunantsikpaq alli tsarakunantsik. Tsënö kaptimpis, manam alläpaqa yarpachakunantsiktsu, Jehovä Diosmi santu espïritunwan yanapamäshun tranquïlu kanapaq y imatapis alli decidinapaq (Lüc. 12:11, 12). w23.06 päg. 10 pärrk. 6, 7

Sansonpaq parlaqta wiyarqa, ¿imanö kanqantataq yarpärinki? Alläpa kallpayoq kanqantachi. Peru Sansonqa alläpa kallpayoq karpis mana allitam decidirqan, y tsëpitam sufrirqan. Tsënö këkaptimpis, Jehoväqa alläpam valorarqan pëman confiakunqampita. Tsëmi Sansonpita yachakunantsikpaq Palabranman qellqatsirqan. Jehoväqa Sansonta utilizarqan sirweqnin israelïtakunata salvanampaqmi. Y Sanson wanunqampita mëtsika watakuna pasariptinmi, apostol Pabluta yanaparqan markäkoq o yärakoq nunakunapaq qellqaptin Sansonpa jutintapis churanampaq (Heb. 11:32-34). Sansonqa imëka mana allikunapa pasëkarpis, Jehovämanmi confiakurqan. Tsëqa Sanson imakunata ruranqanta yachakushun, tsëmi yanapamäshun noqantsikpis Jehoväman confiakunapaq. w23.09 päg. 2 pärrk. 1, 2

Problëmakunapa pasar alli tsarakunapaqqa, Jehoväman seguïdu mañakunqantsikmi yanapamäshun (1 Tes. 5:17). Problëmakunapa mana pasarpis, ¿imatataq ruranki yarpachakunqëki hörakuna y llakikunqëki hörakuna? ¿Tsë hörakunachö Jehoväman mañakunkiku? Kananllapitana Jehovä Diosnintsikman cada junaq mañakurqa, shamoq tiempuchö mas problëmakunapa pasarpis Diosnintsikmanqa mañakunkim. Y imë y imanö yanapashunëkipaq kaqta musyanqantam següru këkanki (Sal. 27:1, 3). Kanan pasëkanqantsik problëmakunachö alli tsarakurqa, alläpa sufrimientu witsanchöpis allim tsarakushun (Rom. 5:3). Mëtsikaq wawqi panikunam niyan pasëkäyanqan problëmakunachö alli tsarakuyanqan, yapë kaq problëmakunachöpis alli tsarakuyänampaq yanapanqanta. Jehovä yanapaptin ima problëmachöpis alli tsarakurqa, yapë kaqchöpis Jehovä yanapanampaq kaqtam confiakuyan y allim tsarakuyan (Sant. 1:2-4). w23.07 pägk. 3, 4 pärrk. 7, 8

Jehoväqa humildi kar y llakipäkoq karmi alläpataqa exigimantsiktsu. Këllaman pensarishun: humildi karmi Lot mañakunqanta cäsurqan. Jehoväqa Sodöma markatam ushakätsinan karqan, tsëmi Lot-ta jirkakunaman qeshpir ëwakunampaq angelkunawan willatsirqan. Peru Lotqa mantsakurmi ëwëta munarqantsu. Tsëpa rantinqa, familianwan Zoar markata ëwakuyänampaqmi mañakurqan. Y Jehoväqa “ninqäta cäsumë” ninampa rantinmi, Zoarta ëwakuyänanta permitirqan. Tsënöpam Zoarta ushakätsinampaq decidishqana këkarpis ushakätsirqannatsu (Gen. 19:18-22). Tsëpita atska watakuna pasariptinmi, Nïnivi markachö täkoq nunakunatapis Jehovä llakiparqan. Willakoqnin Jonastam mandarqan tsë markata ushakätsinampaq kaqta willakunampaq. Peru Nïnivi markachö nunakuna arrepentikuyaptinmi, ushakätsinampaq decidishqana këkarpis llakiparnin tsë markata ushakätsirqannatsu (Jon. 3:1, 10; 4:10, 11). w23.07 päg. 21 pärr. 5

¿Imatataq Jehoaspita yachakuntsik? Juk planta ichiklla watsiyoq o matsuyoq kaptinqa, mana ishkinampaqmi estäcataraq churayan. Tsë plantanömi Jehoasqa karqan. Jehoiadä yanapaptinllam Jehovä Diostaqa munanqannö sirwirqan. Peru wanuriptinqa, Jehovä Diospa contran churakaq nunakuna niyanqanta cäsukurmi mana allikunata rurar qallëkurqan. Noqantsikqa manam Jehoasnö këta munantsiktsu. Manam wawqi panikuna o familiantsik Jehoväta sirwiyaptinlla o yanapamashqallaqa Jehovä Diosta sirwita munantsiktsu. Tsëpa rantinqa, kikintsikmi Jehovä Diosnintsikta respetëta y kuyëta yachakunantsik. Tsëpaqqa Palabran Bibliatam estudianantsik, yachakunqantsikkunamanmi pensanantsik y seguïdum Diosnintsikman mañakunantsik (Jer. 17:7, 8; Col. 2:6, 7). Jehoväqa manam rurëta mana puëdinqantsiktaqa mañamantsiktsu. Eclesiastes 12:13 textuchö ninqanllatam mañamantsik, kënömi nin: “Teyta Diostam respetanëki y mandakunqankunatam cäsukunëki. Nunaqa tsëpaqmi kawan”. Jehoväta llapan shonquntsikwan respetarqa, imëka mana allikunapa pasarpis manam Jehoväta sirwita dejashuntsu. Manam Jehoväpitaqa ni imapis rakimënintsikta puëdinqatsu. w23.06 pägk. 18, 19 pärrk. 17-19

Jehovä änikunqanta willakunampaqqa, kënö nirmi qallan: “Gobernar täkunachö jamarëkaqmi kënö nirqan” (Apoc. 21:5a). Kë palabrakunaqa alläpa shumaqmi. Tsëpitanam kima kutipa Jehovä änikun y tsëqa yurin Apocalipsis librullachömi. Tsëwanmi musyantsik änikunqankunata Jehovä cumplinampaqqa, manam juk angeltsu ni Jesustsu parlarqan, sinöqa kikin Jehovämi. Tsënö nir qallanqanwanmi següru kantsik qateqnin kaq versïculukunachö änikunqankunata cumplinampaq kaqta. Y Diosnintsikqa manam ‘ulikuntsu o llullakuntsu’ (Tïtu 1:2). Apocalipsis 21:5 y 6 ninqanmanqa confiakuyta puëdintsikmi. “¡Rikë!” neq palabraqa griëgu idiömachöqa Apocalipsis libruchö mëtsika kutim yurin. ¿Ima nirqantan qateqninchö? “Llapan imëkatam mushoqta rurëkä” ninmi. Shamoq tiempuchö ruranampaq kaqta parlarpis, Jehoväqa cumplinampaq kaqta següru karmi tsë höra rurëkaqnöna “rurëkä” nin (Is. 46:10). w23.11 pägk. 3, 4 pärrk. 7, 8

Apostol Pëdrupis pantareq nunam karqan. Këllaman pensarishun: Diospa Palabran ninqannö sufrinampaq y wanunampaq kaqta Jesus parlaptinmi, Pëdruqa Jesusta qayaparqan (Mar. 8:31-33). Y atska kutim Pëdru y wakin qateqninkunapis pï mas alli kanqampaq plëtuyarqan (Mar. 9:33, 34). Y Jesusta wanutsiyänampaq prësuyanqan paqasmi, Pëdruqa cölerar juk nunapa rinrinta wallurapurqan (Juan 18:10). Tsë paqasllam kima kutipa nirqan Jesusta mana reqinqanta (Mar. 14:66-72). Tsëpitam alläpa llakikurnin waqarqan. Pëdru alläpa qelanashqa këkaptimpis Jesusqa manam dejarqantsu. Kawariramurmi Pëdruta tapurqan kuyanqanta o mana kuyanqanta y Pëdruqa kuyanqantam nirqan. Tsëmi sirweqninkunata llapan shonqunwan cuidanampaq Jesus mandarqan (Juan 21:15-17). Pëdruqa kushishqam rurarqan. Tsëmi Pentecostes Fiesta junaq Jerusalenchö këkarqan, y Diospa santu espïrituntam puntata chaskirqan. w23.09 päg. 22 pärrk. 6, 7

Apostol Pëdrum anciänukunata kënö nirqan: “Teyta Diospa üshannö kaqkunata cuidayë” (1 Pëd. 5:1-4). Anciänukunaqa wawqi panikunata kuyayanmi y imëpis animëtam munayan. Peru capazchi höraqa alläpa utishqa o pishipashqa karnin o imëka rurëyoq karnin tsë rurëta puëdiyanmantsu. Tsënö kaptinqa, ¿imatataq rurankiman? Imanö sientikunqëkitam Jehoväta willanëki. Apostol Pëdrum kënö nirqan: “Pï nunapis jukkunata sirwirqa, Diospita chaskinqan kallpawan ruratsun” (1 Pëd. 4:11). Capazchi wawqi panikunaqa alläpa problëmakunapa pasëkäyan y capazchi tsë problëmankunaqa kë tiempuchöqa altsakanqatsu. Peru yarpänëkim wawqi panikunataqa Jesucristu mas alli cuidëta puëdinqanta, pëqa kanampis y shamoq tiempuchöpis cuidanqam. Peru Jehoväqa anciänukunapita shuyaran wawqi panikunata kuyayänanta, animayänanta y pëkunapaq ejemplu kayänantam. w23.09 pägk. 29, 30 pärrk. 13, 14

Jehoväta mana sirweq nunakuna imanö pensayanqankunapitam cuidakunantsik. Jehoväta mana sirweq nunakunanö pensarqa, Jehovätam dejarishun y mandakunqankunatapis manam cäsukushunnatsu (1 Cor. 3:19). Jehoväta mana sirweq nunakunaqa nimantsik munënintsikkunallata ruranqantsik mas alli kanqantam. Tsëmi pasarqan Pergamu y Tiatïra congregacionchö cristiänukunata. Tsë congregacionkunachö cristiänukunaqa jukwan jukwan kakoq nunakuna y santukunata adoraq nunakuna niyanqankunatam cäsuyarqan. Tsëmi Jesusqa tsë cristiänukunata cläru consejarqan oqllanakuy jutsata allitanö mana rikäyänampaq (Apoc. 2:14, 20). Kanan witsan nunakunapis nimantsikmi pëkuna pensayanqannö pensanapaq. Capaz familiantsikkuna o reqinakushqantsikkunapis nimashwan Jehovä Diospa leyninta cäsukunantsikpa rantin, kikintsikpa munënintsikta rurë mas alli kanqanta. Capaz nimäshun Bibliachö këkaq consëjukunaqa, unë nunakunallapaq kanqanta y munënintsikta rurëqa allilla kanqanta. Höraqa capaz pensashwan Jehoväpa sirweqninkunata dirigeqkuna niyämunqankuna mana cläru kanqanta y pishinqanta. Tsëqa capazchi kikintsik pensanqantsiknö kanampaq mas mandakuykunata yaparishwan (1 Cor. 4:6). w23.07 päg. 16 pärrk. 10, 11

Jesuspa mamänin Marïaqa Jehovä mandanqanta cumplinampaq yanapayänantam wanarqan. Marïaqa manam wamra cuidëta yacharqanraqtsu, peru Diospa Akrashqan kanampaq kaq llullutam cuidanan karqan. Y ¿imanöraq noviun Josëta willanman karqan qeshyaq këkanqanta? (Lüc. 1:26-33). ¿Imatataq Marïaqa rurarqan Diosnintsik mandanqanta cumplinampaq? Wakinkuna yanapayänantam permitirqan. Këllaman pensarishun: angel Gabrieltam tapurqan imanö kanampaq kaqta maslla entienditsinampaq (Lüc. 1:34). Tsëpitanam “jirkachö këkaq” Judäpa juk markanman ëwarqan familian Elisabet-ta watukaq. Y tsë ëwanqanqa, ¡alläpa allim karqan! Chäriptinmi Elisabetqa Marïata felicitarqan y Diosnintsik poderninwan yanapaptinmi tsë llullu pï kanampaq kaqta parlarqan (Lüc. 1:39-45). Tsëmi Marïaqa Teyta Diosnintsik ‘poderninwan imëka espantëpaqkunata rurashqa’ kanqanta nirqan (Lüc. 1:46-51). Jehoväqa angel Gabrielta y Elisabet-tam utilizarqan Marïata yanapanampaq. w23.10 pägk. 14, 15 pärrk. 10-12

Jehovä Diosnintsikqa cientu cuarenta y cuatru mil cristiänukunatam santu espïritunwan akrashqa, tsëmi pëkunaqa Teyta Jehoväpa tsurinkunanöna kayan. Pëkunam Jesuswan juntu ciëluchö sacerdöti kayanqa (Apoc. 14:1). Carpa wayichö Sagrädu Sitiuqa rikätsikun, Teyta Jehoväta tsë cristiänukuna papäninkunatanö rikäyanqantam (Rom. 8:15-17). Carpa wayichö Alläpa Sagrädu Sitiunam rikätsikun Jehovä täkunqan ciëluta. Sagrädu Sitiutawan Alläpa Sagrädu Sitiuta rakeq cortïnaqa rikätsikun Jesuspa ëtsayoq y tulluyoq cuerpuntam. Tsë ëtsayoq y tulluyoq cuerpunwanqa, manam Jesus ciëluta ëwëta puëdinmantsu karqan, Teyta Dios patsätsinqan templuchö mas puëdeq Mandakoq Sacerdöti kanampaq. Tsëmi Jesusqa nunakunarëkur wanurnin, ciëlupaq akrashqa cristiänukunata yanaparqan ciëluta ëwayänampaq. Peru ciëluta ëwar premiunkunata chaskiyänampaqqa, ëtsayoq y tulluyoq cuerpunkunataran dejayänan (Heb. 10:19, 20; 1 Cor. 15:50). w23.10 päg. 28 pärr. 13

Gedeonqa jutsa ruraq kanqanta cuentachö katsirmi Efrain kastapita nunakuna cölerashqa qayapäyaptimpis cölerakurqantsu (Juëc. 8:1-3). Cölerakunampa rantinmi humildi karqan, parlapäyanqanta shumaq wiyarqan y respëtuwan parlaparqan. Yachaq anciänukunaqa Gedeonnömi kayan. Rurayanqankunata mana gustar pipis cölerëpa parlapaptinqa, shumaqmi wiyayan y respëtuwanmi parlapäyan (Sant. 3:13). Tsëta rurayaptinmi, congregacionchöqa llapankunapis tranquïlu kawakuyanqa. Gedeontaqa madianïtakunata vencinqampitam nunakuna alabapäyarqan, peru Gedeonqa Jehovä yanapashqa kanqantam nirqan (Juëc. 8:22, 23). ¿Imatataq Gedeonpita anciänukuna yachakuyanman? Imata rurarpis Jehoväta alabayänampaqmi (1 Cor. 4:6, 7). Këllaman pensarishun: capaz juk anciänuta shumaq yachatsikunqampita alabapäyanman, tsëqa allichi kanman Diospa Palabranllapita yachatsikushqa kanqanta y Jehoväpa sirweqninkunata dirigeqkuna alli yachatsikoq kanampaq yanapanqampita parlakurinqan. w23.06 päg. 4 pärrk. 7, 8

Mañakunqantsikta Jehovä mana contestamuptinqa, kë tapukuytam rurakunantsik: “¿Mañakunqäta Jehovä ruramuptinqa rasumpatsuraq yanapamanqa?”. Höraqa pensantsik mañakunqantsikta Jehovä ruramuptinqa yanapamänapaq kaqtam. Peru capazchi tsë mañakunqantsikqa tiempu pasaptinqa yanapamäshunnatsu. Capazchi Jehoväta mañakushwan problëmantsikta imanö altsamunampaq, peru Jehoväqa tukuynöpam problëmantsiktaqa altsamuyta puëdin. Y capazchi mañakunqantsikqa Jehovä munanqannötsu kanqa (1 Juan 5:14). Juk wawqitawan warmita pasanqanman pensarishun. Pëkunam mañakuyarqan Jehoväta mana dejëpa wamrankuna sirwinampaq. Tsënö mañakuyanqan allinö kaptimpis, yarpänantsikmi pï nunatapis sirwinampaq Diosnintsik mana obliganqanta. Pëqa pï nunapis o wamrantsikpis kikinkuna munar sirwiyänantam shuyaran (Deut. 10:12, 13; 30:19, 20). Tsëqa, ¿imanö mañakuyanqanraq mas alliqa kanman? Capazchi mañakuyanman yachatsiyanqan shonqunman chänampaq tsënöpa Jehoväta kuyanampaq (Prov. 22:6; Efes. 6:4). w23.11 päg. 21 pärr. 5; päg. 23 pärr. 12

¿Imanirtan nintsik wakinkunata shoqarninqa kuyakoq kanqantsikta? “Shoqanakur këkäyë” ninqan palabrakunapaqmi juk libru entienditsikun, “pipis mana allikunapa pasanqan hörakuna animayänampaq lädunchö këkäyanqanta”. Tsëmi juk wawqi o juk pani imëka mana allikunapa pasanqan hörakuna lädunchö këkarqa, Diosnintsikta sirwita mana dejanampaq animëkantsik. Juk wawqi o juk pani waqanqan höra o alläpa llakikunqan hörakuna lädunchö këkarqa, “qamtaqa alläpam kuyaq” nikaq cuentam tsëchö këkantsik (2 Cor. 7:6, 7, 13). Llakipäkoq kanqantsikmi pitapis shoqanapaqqa yanapamantsik. Këllaman pensarishun: juk nunaqa pitapis sufrikaqta rikarninqa, puntataqa llakipärinmi y tsëpitaran shoqarita o imallawampis yanaparita munan. Tsënömi Jehovä Diosnintsikpis. Apostol Pablum entienditsikurqan Teyta Diosnintsikqa sufrikaq nunakunata llakipanqanta y tsëpita yanapanqanta. Kënömi nirqan: “Pëqa llapan shonqunwan llakipäkoq Teyta y tukuynöpa shoqakoq Diosmi” (2 Cor. 1:3). w23.11 pägk. 9, 10 pärrk. 8-10

Llapan cristiänukunam imëka problëmakunapa pasantsik. Tesalönica congregacionchö cristiänukunata Pablu ninqanllaman pensarishun. Kënömi nirqan: “Qamkunawan këkarqa, imëka sufrimientukunapa pasanantsikpaq kaqtam niyarqaq, y musyayanqëkinöpis tsënömi pasashqa” (1 Tes. 3:4). Y Corintuchö cristiänukunatanam kënö nirqan: “Asia provinciachö këkar sufrimientukunapa pasayanqäta musyayänëkitam munayä [...]. Tsëchöqa aguantëta puëdiyanqäpitapis masmi sufriyarqä, tsëmi kawayänäpaq o mana kawayänäpaq kaqtapis musyayarqätsu” (2 Cor. 1:8; 11:23-27). Kanan tiempupis cristiänukunaqa musyantsikmi imëka mana allikunapa pasanapaq kaqta (2 Tim. 3:12). Jesusman markäkunqëkipita y mandakunqannö kawanqëkipitaqa, capazchi amïguykikuna o familiëkikuna mana alli tratayäshurqunki. ¿Honrädu kanqëkipitaku trabäjuchö problëmapa pasarqunki? (Heb. 13:18). ¿Diosnintsik änikunqankunata yachatsikunqëkipitaku autoridäkuna chikiyäshunki? Imëka mana allikunapa pasarpis, Pablu ninqannömi kushikunantsik. w23.12 pägk. 10, 11 pärrk. 9, 10

Jacobqa atska problëmakunapam pasarqan. Simeonwan Levïmi familiampa y Jehoväpa jutinta mana allichö quedatsiyarqan. Y Jacobpa mas kuyanqan kaq warmin Raquelmi, ishkë kaq wamranta qeshpikuykar wanukurqan. Y markanchö mikuy mana kaptinmi edäna këkarpis, Jacobqa Egiptu markata täkoq ëwakurqan (Gen. 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28). Tsënö problëmakunapa pasëkarpis, Jacobqa Jehoväman y änikunqankunamanmi markäkurqan o yärakurqan. Y Jehoväqa clärum willarqan pëwan kushishqa këkanqanta. Këllaman pensarishun: imëkata engañar Laban alläpa trabajëkätsiptimpis, Jehovä bendiciptinmi Jacobqa imëkayoq karqan. Y alläpachi kushikurqan wanushqa këkanqanta pensëkarpis Josëwan tinkunanta Diosnintsik permitinqampita. Tsë llapan problëmakunataqa Jacob aguantarqan Jehoväman rasumpa markäkurmi o yärakurmi (Gen. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30). Noqantsikpis Jehovä Diosnintsikwan alli amïgu karqa, imëka problëmapa pasarpis allim aguantashun. w23.04 päg. 15 pärrk. 6, 7

Salmus librupa 23 kaq capïtulunchömi, Davidqa nin Jehovä kuyanqanta y cuidanqanta. Hasta nirqanmi alli amïgun kanqanta y juk alli mitsikoqnö cuidanqanta. Davidqa segürum karqan Jehovä yanapëkanqanta, tsëmi llapan shonqunwan pëman confiakoq. Davidqa musyarqanmi, hasta wanukunqanyaqpis Jehovä yanapanampaq kaqta. ¿Imanirtan Davidqa Diosnintsikman tsënö confiakurqan? Jehoväqa manam David wananqankunata imëpis faltatsirqantsu. Tsëmi Davidqa Jehovä cuidanampaq kaqta alli musyaq. Tsënöllam musyaq pëwan kushishqa këkanqanta y amïgu kayanqanta. Tsëmi Davidqa següru karqan imëka pasakuptimpis, wananqantaqa Jehovä mana faltatsinampaq kaqta. Clärum musyaq imëkapa pasanqankuna o yarpachakunqankunaqa, Jehovä kuyanqanwan mana igualanqanta, tsëmi kushishqa y tranquïlu sientikoq (Sal. 16:11). w24.01 päg. 28 pärrk. 12, 13

Ishkë kaq Jatun Guërra ushariptinqa, mëtsëchömi Jehoväpa sirweqninkunaqa libri yachatsikuyta puëdiyashqa. Tsënöpam mëtsikaq nunakuna Jehoväta reqiyashqa, y kananqa entëru Patsachömi yachatsikuykantsik. Kanan witsampis, Jehoväpa Testïgunkunata Pushaqkunaqa, dirigeqninkuna Jesus yanapanantam wanayan. Imatapis rurayänampaq wawqi panikunata niyanqankunaqa, kikin Jehovä Dios y Jesucristu munanqannö kanantam segurakuyan. Y tsë decidiyanqankunatanam congregacionkunata watukaqkunata y anciänukunata willayan congregacionchö wawqi panikunata willayänampaq. Anciänukunaqa, ciëlupaq akrashqa kaqkuna y kë Patsachö quedaqpaq kaqkunapis Jesucristupa ‘derëcha makinchömi’ këkäyan (Apo. 2:1). Peru musyanqantsiknöpis anciänukunaqa jutsasapam kayan, tsëmi höra höraqa Moisesnö, Josuënö y apostolkunanöpis imallachöpis pantayan (Nüm. 20:12; Jos. 9:14, 15; Rom. 3:23). Tsënö kaptimpis, clärum musyantsik alli juiciuyoq y confiakuypaq sirwipakoqta y santu espïrituwan churanqan anciänukunataqa, Jesucristu yanaparnin sïguinampaq kaqta. Tsënö këkaptinqa, dirigimänantsikpaq Diosnintsik churamunqan nunakunaman confiakushun y cäsukushun. w24.02 pägk. 23, 24 pärrk. 13, 14

Noqantsikpis Jehoväpa jutimpaq kuyëwan y agradecikurnin parlarmi alabëta puëdintsik. Yachatsikurninqa, nunakuna Jehoväta noqantsiknö kuyayänanta munantsik. Nunakunataqa kushishqam leyipantsik Jehovä kuyakoq kanqampita, justicia ruraq kanqampita, yachaq kanqampita y poderösu kanqampita textukunata. Y juknöpaqa Jehoväta kushitsita y alabëta puëdintsik cada junaq pënö kanapaq kallpachakurmi (Efes. 5:1). Tsënö rurashqaqa, nunakunam cuentata qokuyanqa wakin nunakunapita jukläya kanqantsikta y imanir tsënö kanqantsiktam tapukuyanqa (Mat. 5:14-16). Capazchi cada junaq ruranqantsikkunachö nunakunata parlapëta puëdishun imanir jukläya kanqantsikta. Alli shonquyoq nunakunaqa Jehovä Diosnintsikpitam masllata musyëta munayanqa. Tsënö alabashqaqa, Jehovä Diosnintsik alläpam kushikunqa (1 Tim. 2:3, 4). w24.02 päg. 9 pärr. 7

Diospa kaqchö poqu cristiänu këta munarqa, imëka rurëtam yachakunëki. Tsëkunata yachanqëkim yanapashunki congregacionchö yanapakunëkipaq, gastuykikunapaq trabäjuta tarinëkipaq, tsë trabäjullachö atska tiempu kanëkipaq, familiëkita manteninëkipaq y wakinkunawan alli kawakunëkipaq. Diospa Palabranta cada junaq leyeq y tsë leyinqanman pensaq nunaqa, kushishqa kanqanta y llapan ruranqampis alli yarqunqantam Bibliachöqa nin (Sal. 1:1-3). Diospa Palabranta leyirmi Jehovä imanö pensanqanta musyan, y tsëmi yanapanqa imata rurëta munarpis alliraq pensanampaq (Prov. 1:3, 4). Congregacionchö wawqi panikunaqa yachatsiyänanta y Bibliawan consejayänantam wanayan. Tsëmi leyita y qellqëta yacharqa shumaq yachatsikuyta puëdinki, reunionkunachö parlakuyta puëdinki y wakinkunatam Jehoväman mas markäkuyänampaq o yärakuyänampaq yanapëta puëdinki. Tsëmi yanapashunki Jehoväman mas markäkunëkipaq, y wakinkunatapis yanapanëkipaq. w23.12 pägk. 26, 27 pärrk. 9-11

Imatapis mantsapakurqa, shamoq tiempuchö Jehovä ruramunampaq kaqkunaman pensë. 2014 watachö rurakaq jatun asamblëachömi rikarqantsik tsë tiempuchö vïda imanö kanampaq kaqta. Juk wawqim familianwan parlayarqan 2 Timoteu 3:1 a 5 versïculukuna tsë witsanchö imanö ninampaq kaqta. Kënömi niyarqan: “Shumaq Patsachöqa alläpa alli tiempukunam kanqa. Nunakunam kayanqa kuyakoq, mana allish tukoq, humildi, Diosta respetaq, papäninkunata cäsukoq, agradecikoq, mana dejakoq, acuerduman chëta yachaq, familiankunata kuyaq, wakinkunapaq allita parlaq, mana calumniakoq, controlakuyta yachaq, alli kaqta kuyaq, mana traicionakoq, mana orgullösu, Teyta Diosta kuyaq y adoraq. Pëkunapitaqa ama rakikëtsu”. ¿Shumaq Patsachö vïda imanö kanampaq kaqpita familiëkikunawan y amïguykikunawan parlë gustashunkiku? w24.01 päg. 6 pärrk. 13, 14

Sirweqninkunawan Jehovä kushishqa këkanqanta musyëqa, ¡alläpa kushikuypaqmi! (Sal. 149:4). Tsënö kaptimpis, wakinkunaqa capaz kënö pensayanman: “Jehoväqa sirweqninkunata kuyanmi, peru ¿noqawanqa kushishqatsuraq këkan?”. Tsënö pensarmi höraqa qelanäkuriyanman. Jehoväpa unë sirweqninkunapis höra höraqa pëkunawan Jehovä mana kushishqa këkanqantam pensayarqan (1 Sam. 1:6-10; Job 29:2, 4; Sal. 51:11). Bibliachöqa clärum nimantsik jutsasapa karpis, Jehoväta kushitsita puëdinqantsikta. Peru tsëpaqqa, ¿imatataq ruranantsik? Jesus wanunqanmanmi markäkunantsik o yärakunantsik y bautizakunantsik (Juan 3:16). Tsëta rurarmi jutsantsikpita arrepentikunqantsikta y Teyta Diosllatana sirwinapaq änikunqantsikta rikätsikuntsik (Hëch. 2:38; 3:19). Amïgun këta munar tsëkunata rurashqaqa, Jehoväqa alläpam kushikun. Äninqantsikta cumplinapaq kallpachakushqaqa, Jehoväqa noqantsikwanmi kushishqa kanqa y amïgun kanatam permitimäshun (Sal. 25:14). w24.03 päg. 26 pärrk. 1, 2

Diosnintsikpita yachatsikunantsikta autoridäkuna michämashqapis, Jesuspa qateqninkuna rurayanqantam rurashwan. Llapan shonquntsikwanmi confiakuntsik yachatsikunantsikpaq Jehovä yanapamänapaq kaqta, y mana mantsakushpa y yachëllapa nunakunata yachatsinantsikpaqmi mañakuyta puëdintsik. Problëmakunapa pasarninqa, yanapamänapaq Jehoväman mañakushun. Wakinnintsikqa alläpam sufrikantsik familiantsikkuna wanukushqa kaptin, nunakuna chikimashqa, qeshyapäkurnin o alläpa yarpachakurnin. Tsëkunapa pasëkashqa alläpa qeshya kaptin o guërrakuna kaptinnäqa masran sufrintsik. Tsëmi Jehovä Diosnintsikta llapan shonquntsikwan willanantsikqa alläpa precisan. Juk amïguntsikta waqarëkar willaqnö Jehoväta willashun, y pëqa yanapamäshunmi (Sal. 37:3, 5). Imëka mana allikunapa pasarnin alli tsarakunapaqqa, Diosnintsikman seguïdu mañakunqantsikmi yanapamantsik (Rom. 12:12). Jehoväqa musyanmi sirweqninkuna imakunapa pasëkäyanqanta y “yanapëkunampaq rogakuyaptimpis salvanmi” (Sal. 145:18, 19). w23.05 pägk. 5, 6 pärrk. 12-15

Imatapis decidinantsik kaptinqa, puntataqa Jehovä imata munanqantam pensanantsik y tsëmannömi decidinantsik (Efesius 5:17). Rurëta munanqantsikpaq Biblia ima ninqanta ashirninqa, tsë asuntupaq Jehovä imata pensanqantam musyëta munëkantsik. Y tsëmannö imatapis decidishqaqa, allim yarqunqa. Diabluqa alläpachi kushikunman Diospa kaqta puntaman churanantsikpa rantin, imëka rurëllachö ocupädu kakushqaqa (1 Juan 5:19). ¿Diospa kaqkunata dejëkurku qellëta ashirlla, estudiarlla o trabajarlla kakuntsik? Tsëkunata rurëkarqa, cuentatam qokunantsik Diosta mana sirweq nunakunanöna pensëkanqantsikta. Rasunmi, tsëkunata rurëqa allillam, peru Diospa kaqta dejëkur tsëkunata mas puntaman churashqaqa manam allinatsu kanman. w24.03 päg. 24 pärrk. 16, 17