Notaguna
1. ¿Babilonia jatun puebloga imadi gan?
¿Imamundadi “Babilonia jatun puebloga” tucui panta religiongunada rricuchishcada ninchi? (Apocalipsis 17:5). Quimsa razongunada rricushunchi.
Mundo enterobimi tiyan. Babilonia jatun puebloga “ashca gentegunada” y “cai allpabi tiyaj tucui gobiernogunadami mandajun” (Apocalipsis 17:15, 18).
Cai allpabi politicoguna o comerciantegunaga na ganllu. Bibliabiga Babilonia jatun puebloda tucuchishca jipa, “cai allpabi mandajguna” y “comerciantegunaga” causashmi catinga nin (Apocalipsis 18:9, 15).
Taita Diosdami malbi saquichin. “Huainayaj huarmimi” gan, porque cullquida japingabu y ayudallun munashcamundami politicogunaun y comerciantegunaun tsagrurin (Apocalipsis 17:1, 2). Mundo entero gentegunadami engañajun, shinalladi ashca gentegunabu huañuimundami responsable gan (Apocalipsis 18:23, 24).
Capítulo 13, punto 6-mun vueltai
2. ¿Mesiasga ima horadi rricurirca?
Bibliaga Jesús Mesías shina rricurinagamaga 69 semanaguna pasana gashcadami nirca (Daniel 9:25-da liyi).
¿69 semanagunaga ima horadi callarirca? Huata 455 Jesús cai allpabi narij huacharijpimi, gobernador Nehemiasga Jerusalén llactada “cutindi shayachingabu” chayarca (Daniel 9:25; Nehemías 2:1, 5-8).
¿69 semanagunaga mashna tiempodi gan? Bibliabu huaquin profeciagunabiga shuj funcha shuj huata gashcadami rricuchin (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Shinaga, shuj semanaga 7 huatagunadami charin. Chaimunda cai profeciabi parrlashca 69 semanagunaga, 483 huatagunadami rricuchin (69 multiplicado por 7).
¿69 semanagunaga ima horadi tucurirca? Jesús narij huacharijpi 455 huatamunda, 483 huatagunada cuentajpiga huata 29-gamami chayan.a Justo chai huatabimi Jesusga bautizarish Mesías tucurca (Lucas 3:1, 2, 21, 22).
Capítulo 15, punto 5-mun vueltai
3. Yahurta utilizash rrurrashca tratamientoguna
Huaquin tratamientogunadaga pacientebu propio yahurta utilizashmi rrurranajun, pero Jehová Diosda sirvijgunaga na tucui tratamientogunadallu chasquinchi. Por ejemplo, ñucunchi yahurtaga na donanchillu ni jipamun shuj operacionbi ñucunchimunda llujchish huaquichishca yahurta utilizallunga na saquinchillu (Deuteronomio 15:23).
Shinash, huaquin tratamientogunadaga chasqui pudinchimi, por ejemplo: examen de sangre, hemodiálisis, hemodilución, máquina de recuperación de sangre, máquina de circulación extracorpórea (o bomba de derivación cardiopulmonar) nishcagunadami chasquinchi. Cada cristianomi narij operarishti, ima examengunada narij rrurrashti o ima tratamientoda narij agllashti paibu yahurun imada rrurranada alli decidina gan. Tal vez cada doctormi cai tratamientogunadaga diferente rrurran. Chaimundami cada cristiano narij shuj tratamientoda chasquish, paibu yahurun doctor imada rrurrana gashcada alli investigana gan. Chaibuga cai tapuigunami ayudanga:
Ñuca cuerpomunda yahurta llujchishca jipa, chai yahurta ñuca cuerpollabidi churajpiga, ¿ñuca concienciaga, ñuca yahurlladi gashcadallu sintinga? ¿Yahurta allpabi sitana nishcada fajtachijushcadallu yuyanguimun? (Deuteronomio 12:23, 24).
Shuj operacionbi gajpi ñuca yahurta llujchish ima jambiun tsagrush ñuca cuerpollabidi cutindi churajpiga ¿ñuca concienciaga allillu sintiringa?
Capítulo 39, punto 3-mun vueltai
4. Partirina
Diosbu palabrabiga cusahuarmi partillunga na ninllu, majinbish partirijga na cutindi cazarana gashcadami nin (1 Corintios 7:10, 11). Pero huaquin cristianogunaga cai problemagunamundami partirinada decidishca.
Familiada na mantinijpi: Cusa paibu familiada mantiningabu na munajpi, ni ministishca cosasgunadash na cujpi (1 Timoteo 5:8).
Maltratash, tacash charijpi: Maltratash, tacashalla charish causaida peligrobi churajpi (Gálatas 5:19-21).
Jehová Diosda ama sirvillun jarcaigunada churash demas llaquichijpi: Cusa o huarmi gashash, Jehová Diosda ama sirvillun o mandashcagunada ama cazullun nish demas jarcaigunada churajpi (Hechos 5:29).
5. Huaquin fiestaguna
Cristianogunaga Jehová Dios na munashca fiestagunabiga na participanchillu. Pero cada cristianomi Biblia yachachishca shina alli concienciaun alli rricuna gan. Cai ejemplogunabi yuyai.
Huaquinguna feliz navidad o feliz año nuevo nijpi. Shina nijpiga “paigui” ni pudinchi. Shinalladi chai fiestagunabi imamunda na participashcada yachangabu munajpiga, parrlanallami gangui.
Na testigo de Jehová cusa o huarmi shuj fiestamun familiagunaun micullun invitajpi. Canbu conciencia rrillun saquijpiga, chai fiestabi na alli costumbreguna tiyajpi imamunda na participana gashcadami parrlana gangui.
Canbu jefe navidad quillabi ashtaun cullquida cujpi. ¿Rechazanallu gangui? Narij decidish cai tapuigunabi yuyai: ¿Cullquida japijpiga canbu jefega chai fiestabi participajushcadallu yuyanga? ¿O alli trabajador gashcamundallu cunga?
Fiesta quillabi majinbish shuj regaloda cujpi. Tal vez chai personaga cashnami ninga: “Cai fiestabi na participashcadaga yachanimi, pero cai regalodami cusha nini”. Tal vez paiga juyaida rricuchingabumi regaloda cusha ninga. Pero caibimi yuyana gangui: De pronto paiga, can Diosda cazushcada o na cazushcada rricungabumi regaloda convidasha ninga. Caibi yuyashca jipami, chai regaloda chasquinada o na chasquinada decidina gangui. Ima decisionda agllashash ñucunchi conciencia tranquilo sintirillun y Jehová Diosda tucuibi cazushcadami rricuchina ganchi (Hechos 23:1).
Capítulo 44, punto 1-mun vueltai
6. Contagioso unguiguna
Gentegunada juyashcamundami, shuj contagioso unguida charishaga ama cutishujgunamun contagiangabu cuidadoda charina ganchi. Chaimunda contagioso unguida charishaga o sintishash ama contagiangabu cuidadoda charinchi. Bibliami: “Can juyarishca shina cutishujgunada juyangui” nish mandan (Romanos 13:8-10).
¿Imashinadi cai mandashcada fajtachi pudinchi? Pish contagioso unguida charishaga cutishujgunaun na tandanajunallu gan, shinalladi ugllarish o maquida cush na saludanallu gan. Huaquin huauquipaniguna familiada cuidashcamunda, ungushca huauquida o panida paibu huasimun na invitajpiga na resintirinallu gan. Shinalladi shuj contagioso unguida charishaga narij bautizarismi ancianogunabu coordinador huauquimun huillana gan. Shinami cutishujgunada juyashcada rricuchingui. Narij novioguna tucushmi contagioso unguida charishcada yuyashaga, examen de sangreda rrurrana gan. Caida rrurrashaga na ñucunchi propio beneficioda mascashun, sino cutishujguna beneficiarillunmi mascashun (Filipenses 2:4).
Capítulo 56, punto 2-mun vueltai
7. Negocioguna y juicioguna
Shuj negocioda rrurrash o cullquida mañachishaga shuj contratodami rrurrana ganchi, shinami problemagunada na charishun. Huauqui o pani gajpish caida rrurranami alli gan (Jeremías 32:9-12). Huaquinbiga huauquipanipurami cullquimunda o negociomunda problemagunada chari pudin. Shina tucujpiga chai problemada paigunapurami na fiñarinajush rrato arreglangabu esforzarina gan.
Cullquida shuhuajpi o huashada rrimash llaquichijpiga, ¿imashinadi chai problemagunada arreglai pudingui? (Mateo 18:15-17-da liyi). Jesusmi cai quimsa consejogunada curca.
Paigunapurami problemada arreglangabu esforzarina gan (versículo 15-da rricui).
Problemada cangunapura na arreglai pudishaga congregacionmunda espiritualmente shinchi gaj shuj o ishqui huauquipanigunada acompañallun mañai (versículo 16-da rricui).
Caida rrurrashca jipa problemada na arreglai pudishaga, ancianogunaunmi parrlai pudingui (versículo 17-da rricui).
Problemagunada charishaga ñucunchi huauquipanigunada juiciogunamunga na apanallu ganchi, chashna rrurrashaga Jehová Diosda y congregaciondash pingaibi saquichishun (1 Corintios 6:1-8). Pero divorcio tiyajpi, huahuaguna piun saquirina gashcada yachangabu, pensionda pasachingabu, seguromunda pagallun, quiebrabi saquirish o testamentoda rrurrachingabumi leyda utilizash arreglana ganchi. Cashna shuj huauqui o pani problemagunada tranquilo arreglangabu leyda utilizashaga Diosbu ñaupujpiga allimi ganga.
Chashnalladimi huauquipanigunaga violacionmunda, tacashcamunda, shuhuashcamunda, huañuchishcamunda y huahuagunada maltratashcamunda autoridadgunamun denunciai pudin. Chaida rrurranaga na malollu gan.
a Huata 455 a.e.c. hasta 1 a.e.c. huatagamaga, 454 huatagunami tiyan. Huata 1 a.e.c. hasta 1 e.c. shuj huatallami gan, huata ceroga na tiyanllu. Y huata 1 e.c. hasta 29 e.c. huatagunagamaga 28 huatagunami gan. Cai huatagunada (454, más 1 y más 28-da) sumajpiga total 483 huatagunami gan.