INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
quichua (chimborazo)
ꞌ
  • Cꞌ
  • cꞌ
  • CHꞌ
  • chꞌ
  • Pꞌ
  • pꞌ
  • Qꞌ
  • qꞌ
  • Tꞌ
  • tꞌ
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONCUNA
  • TANDANACUICUNA
  • bt yachai 12 págs. 93-99
  • ‘Diospaj shutipimi mana manchashpa huillarcacuna’

Can mashcacushcaca mana tiyanchu.

Quishpichihuai, videoca mana ricurinchu.

  • ‘Diospaj shutipimi mana manchashpa huillarcacuna’
  • “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • Subtitulocuna
  • Caitapish mashcai
  • “Achca judiocunapish, griego shimita parlaj gentecunapish Jesusta catijcuna tucurca” (Hechos 14:1-7)
  • “Causaj Diosta adorachunmi” invitarca (Hechos 14:8-19)
  • “Jehová Dios cuidachunmi saquircacuna” (Hechos 14:20-28)
  • ‘Espíritu santohuan junda cashpami cushicushpa catircacuna’
    “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • ‘Congregacioncunatami sinchiyachircacuna’
    “Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
  • Discipulocunaca achca llajtacunapimi predicarcacuna
    Bibliamanta yachana ñuca libro
“Diospaj Gobiernomanta tucuita” huillashunchij
bt yachai 12 págs. 93-99

YACHAI 12

‘Diospaj shutipimi mana manchashpa huillarcacuna’

Pablopish, Bernabepish humildes cashcata, ahuantashcata, mana manchaj cashcatami ricuchircacuna

Hechos 14:1-manta 28-cama japishcami can

1, 2. ¿Pablopish Bernabepish Listra llajtapi imataj tucurca?

CHAIMI Zeuspaj sacerdoteca sisacunahuan rurashca coronacunata apamurca. Shinallataj paicunamanca sacrificiota shinami huagracunatapish cusha nirca. Chaimantami Pablopish, Bernabepish paicunapaj churanacunata lliquirishpa, gentecunapaj chaupiman rishpaca paicunata ama adorachunmi rogarcacuna. Shinapish achcacunaca mana cazusha nircacunachu.

2 Iconio llajtamanta, Antioquía de Pisidiamanta judiocunaca chaiman chayashpa apostolcunamanta llullashpami Listrapi caj gentecunata crichircacuna. Chaimantami Pablota adorasha nijcunallataj cunanca huañuchisha nircacuna. Paipaj muyundijta shayarishpa rumicunata shitajpimi huañushca shina saquirirca. Chashna rurashca qꞌuipami chai llajtamanta sirijta aisashpa canllaman shitarcacuna.

3. ¿Cai capitulopica ima tapuicunamantataj yachashun?

3 ¿Pablotapish, Bernabetapish rumicunata manaraj shitajpica imataj tucurca? ¿Pablomantapish, Bernabemantapish Listrapi gentecuna paicunapaj yuyaicunata cambiashcamantapish imatataj yachanchij? ¿Pablopish, Bernabepish ‘Diospaj shutipi mana manchashpa huillashcamantaca’ congregacionta pushajcunaca imatataj yachai tucuncuna? (Hech. 14:3).

“Achca judiocunapish, griego shimita parlaj gentecunapish Jesusta catijcuna tucurca” (Hechos 14:1-7)

4, 5. a) ¿Pablopish Bernabepish imamantataj Iconio llajtaman rircacuna? b) ¿Chaipica imataj tucurca?

4 Pablopish, Bernabepish Antioquía de Pisidiamanta judiocuna colerashpa llujshichishpa cachajpipish paicunaca mana desanimarircacunachu. Shinapish paicuna pꞌiñarinapaj randica ‘chaquicunamanta ñutu allpata chaspirishpa shujtaj llajtaman rircacunallami’. Chashnami chai gentecunata Diospaj maquipi saquishcata ricuchircacuna (Hech. 13:50-52; 18:5, 6; 20:26; Mat. 10:14). Chaimanta llujshishca qꞌuipaca cushicushpami paicunaca 150 kilometrocunatami viajashpa Cordillera del Tauro, shinallataj montes del Sultán alaja allpacunaman chayarcacuna.

5 Puntapica griego costumbreta catij Iconiomanmi chayarcacuna. Chaica Provincia de Galaciapimi saquirirca.a Chaipica judiocunapish, mana judiocunapishmi causajcuna carca. Paicunapaj costumbrecunata catishpami Pablopish, Bernabepish sinagogapi Diospaj shimita huillai callarircacuna (Hech. 13:5, 14). “Paicuna alli parlashcata uyashpami achca judiocunapish, griego shimita parlaj gentecunapish Jesusta catijcuna tucurca” (Hech. 14:1).

ICONIO, FRIGIOCUNAPAJ LLAJTA

Iconioca shuj loma jahuapimi carca. Chaipica alaja allpa, achca yacupishmi tiyarca. Caimantami comerciantecunaca Siria, Roma, Grecia, Asia llajtaman ringapaj jahualla carca.

Chaipica tucuicunami huahuacunata charingapaj diosa Cibelesta adorajcuna carca. Cai diosata adorajcunaca griegocunapaj religionhuanmi chagrushca carca. Cai ciudadtaca huata 65 Jesús manaraj huacharijpimi romanocuna japirca. Apostolcunapaj punllapica achca comercio, agriculturami tiyarca. Achca judiocuna chaipi causajpipish griegocunapaj costumbrecunatami catijcuna carca. Hechos libropimi judiocunamanta, ‘griegocunamanta’ parlan (Hech. 14:1).

Iconiopaj lindecunaca Licaonia, Frigiapishmi carca. Pero Cicerón y Estrabonca Licaoniapaj parte cashcatami nircacuna. Iconiopica ‘licaonica shimita’ parlashcamantami Lucasca caicunata mana churarca (Hech. 14:1-6, 11). Chaimantami huaquin yachajcunaca Hechos librotaca mana valichircacuna. Arqueologocunaca 1910 huatapi Iconio llajtapi Pablopish, Bernabepish visitashcata 200 huatacuna huashacama frigio shimita parlacushcatapishmi yachaj chayarcacuna. Lucasca alli yachashcamantami Iconioca Licaoniapaj parte cashcata mana churarca.

6. a)¿Pablopish Bernabepish imamantataj alli yachachijcuna carca? b) ¿Ima shinataj paicunapaj ejemplota cati tucunchij?

6 ¿Paicunaca imamantataj alli huillajcuna carca? Pabloca Diospaj Shimita alli yachaj cashcamantami Jesús Mesías cashcata, Bibliapaj historiacunamanta, Moisesman cushca leymanta, profeciacunamantapishmi alli intindirca (Hech. 13:15-31; 26:22, 23). Cutin Bernabeca shujtajcunapi preocuparishcatami ricuchij carca (Hech. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24). Paicunapaj yuyaicunata yachachinapaj randica ‘Diospaj shutipi parlajcuna carca’. ¿Huillacushpaca ima shinataj cai ejemplota cati tucunchij? Bibliata estudiashpa, animachij textocunata utilizashpa, shujtajcunamanta preocuparishpa, ñucanchij yuyaicunamanta yachachinapaj randica Diospaj Shimimanta yachachishunchij.

7. a) ¿Alli huillaicunata huillashcamantaca imataj tucushca? b) ¿Huaquin familiacuna jarcaicunata churajpica imatataj yuyarina canchij?

7 Ashtahuanpish Lucasca Iconiopi mana tucuicuna alli huillaicunataca chasquircachu nircami. “Mana crij judiocunaca shujtaj llajtamanta gentecunata tandachishpami chai huauquicunapaj contra jatarichircacuna”. Shinapish cai apostolcunaca chaipi saquirinata decidishpami Diospaj shutipimi mana manchashpa huillarcacuna. “Shinapish chai llajtapi causaj gentecunaca chaupirinacushpami maijancunaca judiocunapaj parte, cutin shujtajcunaca apostolcunapaj parte tucurcacuna” (Hech. 14:2-4). Cunan punllacunapish huaquincunaca alli huillaicunata chasquincunami, cutin shujtajcunaca mana chasquincunachu (Mat. 10:34-36). ¿Ñucanchij familiacunapish ama huillachun jarcancunachu? Shina cajpica ñucanchijmanta mana allicunata nishcamantami huaquin familiacunaca ñucanchijpaj contra tucushcata yuyarina canchij. Ñucanchij alli comportarijpica paicuna uyashca llulla cashcatami cuentata cungacuna (1 Ped. 2:12; 3:1, 2).

8. a) ¿Pablopish Bernabepish imamantataj Iconiomanta llujshircacuna? b) ¿Paicunamantaca imatataj yachai tucunchij?

8 Qꞌuipaca Pablopish, Bernabepish paicunata llaquichinata yachaj chayashpami shujtaj llajtapi huillanaman rircacuna (Hech. 14:5-7). Ñucanchijpish chashnallatajmi ruranchij. Ñucanchijtaca llaquichisha nijpipish huillanataca mana saquinchijchu (Filip. 1:7; 1 Ped. 3:13-15). Pero gentecuna ama huillachun nishpa jatarijpica alli yuyashpami ñucanchij huauqui panicunata ama peligropi churangapajmi chaimanta anchurinchij (Prov. 22:3).

“Causaj Diosta adorachunmi” invitarca (Hechos 14:8-19)

9, 10. a) ¿Listraca maipitaj saquirirca? b) ¿Chaipi causajcunamantaca imatataj yachanchij?

9 Qꞌuipataca Listraman chayangapajca 30 kilometrocunatami viajarcacuna. Chaipica achca romanocunami causaj carca. Cutin judiocunaca ashallacunami carca. Listraca Antioquía de Pisidiahuanmi alli apanacujcuna carca. Listrapica griego shimita, licaonio shimitapishmi rimajcuna carca. Chaipi tal vez sinagoga mana tiyashcamantami plazacunapi, mercadocunapimi Pablopish, Bernabepish huillashcangacuna. Caipimi Jerusalenpi Pedro milagrota rurashca shinallataj, Pablopish mana puri tucuj runata alliyachirca (Hech. 14:8-10). Pedro milagrota rurajpica achcacunami Jesusta cati callarircacuna. Cutin Pablo milagrota rurajpica mana chashna tucurcachu (Hech. 3:1-10).

10 Cai callari capitulopi ricushca shina mana puri tucuj runa purijta ricushpami Listra llajta gentecunaca Bernabeca Zeus dios cashcata, cutin Pablo paipaj churi Hermes dioscunapaj huillaj cashcatami crircacuna (“Listrapimi Zeustapish, Hermestapish adorajcuna carca” nishca recuadrota ricui). Pablopish, Bernabepish Jehová Diospaj poderta charishcamanta chai milagrota rurashcatami alli intindichircacuna (Hech. 14:11-14).

LISTRAPIMI ZEUSTAPISH HERMESTAPISH ADORAJCUNA CARCA

Listraca principal ñancunamanta caru pambapimi carca. Mandaj César Augustomi cai llajtataca Julia Felix Gemina Lustra nishpa shutichirca. Romapaj parte cachunpishmi churarca. Urcucunapi causajcuna Galacia provinciata ama llaquichichunmi chaipica soldadocuna tiyarca. Listrapica romanocunapaj leycunatami catijcuna carca. Soldadocuna ima rangota charishcata ricuchingapajmi romanocuna churashca shuticunata utilizajcuna carca. Listra llajtata romanocuna mandajpipish gentecunaca Licaoniapaj costumbrecunatami catijcuna carca. Hechos libropica Listrapi causajcuna licaónica shimita parlajcuna cashcatami nin.

Arqueologocunaca Listra c’uchullapimi Hermes nishca diospaj rurashca monumentota tarircacuna. Chai monumentopica “Zeuspaj sacerdotecunapaj” shuticunata quillcashcatami ricurcacuna. Cai ishqui dioscunapaj rurashca altartapishmi tarircacuna.

Poeta romano Ovidioca shuj parlotami quillcarca (43 J.m.h.-17 J.h.q.). Chaita liyishpami Hechos libropi ima nishcata ashtahuan intindinchij. Ovidio nishca shinaca Júpiter y Mercurioca romanocunapaj dioscunami carca. Chai dioscunaca runacuna shina tucushpami Frigia urcucunapi causaj gentecunata visitarcacuna. Paicunaca Frigiapi causajcunata pozadata mañajpipish ni pi mana curcachu. Pero mayorlla cusa huarmimi paicunapaj ujsha huasipi paicunataca chasquircacuna. Paicunaca Filemón y Baucis shuticunami carca. Chai dioscunaca agradicingapajmi chai ujsha huasitaca marmolhuan, orohuan shuj jatun templotami rurarcacuna. Filemón y Baucistata paicunapaj sacerdotecuna cachunmi agllarcacuna. Cutin mana pozachijcunapaj huasicunataca tucuitami tucuchircacuna. (Greciapica Júpiter y Mercuriotaca Zeus y Hermes nishpami rijsijcuna carca). Shuj libropica: “Listrapi cajcuna cai parlota yachashcamantami Pablopish, Bernabepish mana puri tucuj runata alliyachishcata ricushpaca paicunaman sacrificiocunata cushpa jatunyachinata munarcacuna” ninmi (The Book of Acts in Its Graeco-Roman Setting).

Pablopish Bernabepish Listrapica mana paicunata jatunyachichun saquircacunachu. Gentecunaca musicata tocacuncuna, sacrificiocunata ruracuncuna, cai ishqui runacunata adoracuncuna.

“Cai yanga ruraicunata saquishpa causaj Diosta adorachunmi alli huillaicunata huillacunchij. Diosmi jahua pachata, cai pachata, mama cuchata, chaicunapi tucui imalla tiyashcatapish rurarca” (Hechos 14:15).

11-13. a) ¿Pablopish Bernabepish Listrapi causajcunataca imatataj nircacuna? b) ¿Caicunamantaca puntapica imatataj yachai tucunchij?

11 Cai ciudadpi gentecuna panda yuyashcamantami Pablopish Bernabepish alli huillaicunahuan gentecunapaj shunguman chayasha nircacuna. Pabloca cai shimicunata nishpami ñucanchijmanca shuj alli ejemplota saquirca: “Runacuna, ¿imamantataj caita ruranguichij? Ñucanchijpish cancuna shinallataj llaquita charij runacunami canchij. Cai yanga ruraicunata saquishpa causaj Diosta adorachunmi alli huillaicunata huillacunchij. Diosmi jahua pachata, cai pachata, mama cuchata, chaicunapi tucui imalla tiyashcatapish rurarca. Paica ñaupa tiempopica tucui llajtacuna paicuna munashcata rurachunmi saquirca. Shinapish Diosca allicunata rurashpami pai ima shina cashcata cancunaman ricuchinataca mana saquirca. Chaimantami paica jahua pachamanta tamyata cushpa, achca granocunata pꞌucuchishpa, achca micunata cushpa, cancunapaj shungutapish cushichirca” nircacunami (Hech. 14:15-17).

12 Puntapica ¿caicunamantaca imatataj yachanchij? Alli huillaicunata huillacushpaca uyacujcunata yallica mana sintirinachu canchij. Pablopish Bernabepish humildadhuanmi paicunapish juchayujcuna cashcatami ricuchircacuna. Paicunaca verdadta yachashcamanta, espíritu santota chasquishcamanta jahua pachaman rina esperanzata charishpapish mana jatun tucurcacunachu. Listrapi causajcunapish Jesusta catij tucushpaca chai bendicioncunallataj chasquina oportunidadta charina cashcatami ricuchircacuna.

13 ¿Huillacushpaca imatataj yuyaipi charina canchij? ¿Uyajcunataca ñucanchijhuan igual cashcatachu ricunchij? ¿Alli huillaicunamanta ñucanchijta jatunyachijpica Pablopaj Bernabepaj ejemplotachu catinchij? Cai tapuicunata cutichingapajca huauqui Charles Taze Russellpaj ejemplomanta parlashun. Paica 1870 huatamanta 1916 huatacama alli huillaicunata puntaman pusharca. Paica: “Ñucanchijtapish, ñucanchij escribishcacunatapish jatunyachichunca mana munanchijchu. Shinallataj Reverendo o Rabí nichunca mana munanchijchu” nishpami escribirca. Cai huauquica Pablo y Bernabé shina humilde cashcatami ricuchirca. Ñaupa tiempo shina ñucanchijpish huillacushpaca ñucanchijta jatunyachinapaj randica “causaj Diospajman cutirichunmi” munanchij.

14-16. ¿Pablo, Bernabepish Listrapi ima nishcamantaca imatataj yachai tucunchij?

14 Ishquipica gentecunata allimi ricuna canchij. Listrapi cajcunaca judiocunapaj yachachishcacunata catijcuna shina Diospaj Shimimanta, Diospaj pueblomantapishmi ashallata yacharcacuna o huaquincunaca imatapish mana yachashcangacunachu. Paicunaca paicunapaj causan lugarpica alli climata charishcamanta, alaja allpata tarpungapaj charishcamantaca granocunata tarpunataca allimi yacharcacuna. Chaimantami Diosmantapish, paipaj cualidadcunamantapishmi rato yachai tucurcacuna. Caicunahuan fácil intindichina cashcamantami Pablopish Bernabepish granocunamanta parlashpa callarircacuna (Rom. 1:19, 20).

15 ¿Ñucanchijpish gentecunapi yuyashpachu huillanchij? Shuj tarpuj runaca chai muyucunallataj tarpushpapish allpataca mana siempre chashnallataj allichinchu. Huaquin allpacunaca tarpungapaj listomi can. Cutin shujtajcunataca sinchita trabajanami tucun. Ñucanchijpish muyucunata tarpuj shinami Diospaj Reinomanta huillanchij. Shinapish Pablo, Bernabé shinallatajmi chꞌican chꞌican religioncunapi crij gentecunaman huillangapaj prepararina canchij (Luc. 8:11, 15).

16 Quimsapica gentecuna Diospaj Shimita mana uyasha nijpipish mana preocuparinachu canchij. ¿Imamanta? Diospaj Shimita alli tarpujpipish ñapishmi chai muyucunata anchuchi tucun. Mana cashpaca rumi jahuapimi urmai tucun (Mat. 13:18-21). Qꞌuipa romanocunaman Pablo nishca shinaca: “Cada uno Diospaj Shimita uyajcunapish imata rurashcataca Diosman ricuchishun” nircami (Rom. 14:12).

“Jehová Dios cuidachunmi saquircacuna” (Hechos 14:20-28)

17. a) ¿Pablopish, Bernabepish Derbe llajtamantaca maimantaj rircacuna? b) ¿Imapajtaj chaiman rircacuna?

17 Ña ricushca shina Listramanta gentecunaca Pablota rumicunata shitashpa, ña huañushcata yuyashpami ciudad canllapi shitashpa tigrarcacuna. Shinapish caishuj discipulocuna Pablopajman chayajpica cutin chai ciudadllamanta tigrashpa samarirca. Cayandij punllaca Bernabehuan Derbe llajtaman chayangacama 100 kilometrocunatami viajarcacuna. Rumicunahuan shitashca cashcamantami Pabloca achca nanaihuanmi viajashcanga. Achcata esforzarishpa chaiman chayashpaca ‘Jesusta catijcuna tucuchunmi achca gentecunata ayudarcacuna’. Cercalla ñanta Antioquía de Siria llajtaman tigranapaj randica ‘Listra, Iconio, Antioquía de Pisidia llajtacunamanmi tigrarcacuna’. ¿Imapajtaj chai llajtacunaman tigrarcacuna? “Jesusta catijcunata crishcapi sinchiyarishpa catichunmi animarcacuna” (Hech. 14:20-22). Paicunaca shuj alli ejemplotami saquircacuna. Paicunallapi yuyanapaj randica congregacionpi caj huauqui panicunapimi yuyarcacuna. Cunan tiempopipish misionerocunapish, superintendente de circuitocunapish chai ejemplollatajmi catishcacuna.

18. ¿Mushuj ancianocunataca ima shinataj nombrancuna?

18 Paicunapaj ejemplohuan shujtaj discipulocunata sinchiyachishca qꞌuipaca ishquindijllatajmi “cada congregacioncunapi ancianocunata nombrarcacuna”. Caita rurangapaj espíritu santota charishpapish paicunaca ‘Diosta mañashpa, ayunashpaca mushuj ancianocunata Jehová Dios cuidachunmi saquircacuna’ (Hech. 13:1-4; 14:23). Cunan punllacunapish ancianocunaca shuj huauquita nombrasha nishpaca puntapica Yaya Diostami mañancuna. Q’uipaca chai huauqui anciano cangapaj Biblia ima nishcata pajtachicushcatami ricuncuna (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Sant. 3:17, 18; 1 Ped. 5:2, 3). Mashna tiempo testigo de Jehová cashcataca mana ricuncunachu. Chaipaj randica paipaj rimaipi, paipaj causaipi ima shina cashcatami ricuncuna. Shinallataj Diospaj espíritu santo paita pushachun saquishcata, shuj alli michij shina huauqui panicunata cuidangapaj allichirishca cashcatapishmi ricuncuna (Gál. 5:22, 23). Shinapish superintendente de circuito huauquimi chai nombramientocunata ruran (1 Timoteo 5:22-ta ricui).

19. a) ¿Ancianocunaca imatataj yachana can? b) ¿Ima shinataj Pablopaj Bernabepaj ejemplota catincuna?

19 Ancianocunaca paicuna imalla rurashcataca Diosmanmi ricuchingacuna nishcataca allimi yachana can (Heb. 13:17). Pablo y Bernabé shina paicunami alli huillaicunata ñaupajman pushan, paicunapaj rimaicunahuanpishmi huauqui panicunata sinchiyachincuna. Shinallataj paicunallapi yuyanapaj randica congregacionpimi yuyancuna (Filip. 2:3, 4).

20. ¿Huauqui panicunapaj ejemplocunata liyishpaca ima shinataj ñucanchijta ayudan?

20 Pablopish, Bernabepish “Siriapi saquirij Antioquía llajtaman chayashpaca congregacionpi caj huauqui panicunata tandachishpami Dios ayudajpi paicuna imallata rurashcata tucuita parlarcacuna. Shinallataj shujtaj llajtacunamanta gentecunapish crichun Dios ayudashcatami parlarcacuna” (Hech. 14:27). Huauqui panicuna mana manchashpa huillashcata yachashpaca, ¿nachu ñucanchijpish ‘mana manchashpa Diospaj shutimanta huillasha ninchij’?

a “Iconio Frigiocunapaj llajta” nishca recuadrota ricui.

    Quichua Chimborazo Publicacioncuna (2008-2026)
    Llujshingapaj
    Yaicungapaj
    • quichua (chimborazo)
    • Shujtajcunaman cachai
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Caita Yuyari
    • Huaquichishca Datocuna
    • Can nishca shina configurai
    • JW.ORG
    • Yaicungapaj
    Shujtajcunaman cachai