Noviembre

Sichus wawayoq kanki chayqa, paykunatan yanapawaq atisqankuman jina juñunakuykunapi comentanankupaq. Mayninpin juñunakuykunapiqa rimakun casado kausaymanta, qhelli juchakunapi ama purinanchismanta ima. Chhayna kaqtinqa manapaschá wawaykiqa comentayta atinqachu, ichaqa kanqapunin iskay kinsa parrafokunallapas comentanankupaq. ¿Imatawanmi ruwawaq? Wawaykitan yachachinayki imanaqtinsi mana sapa makinta oqarispachu comentayta atinqa chayta. Chaytachus yachachinki chayqa, manan llakisqachu kanqaku mana comentasqankumanta (1 Tim. 6:18). Llapanchismi kallpachakusunman comentaspa Jehová Diosta jatunchananchispaq, iñiqmasinchiskunatapas kallpachananchispaq (Prov. 25:11). Mayninpiqa atisunmanmi vidanchismanta juj chhikanta rimayta, ichaqa manan noqallanchismantaqa nishutaqa rimananchischu (Prov. 27:2; 2 Cor. 10:18). Aswanpas comentaspaqa Jehová Diostan jatunchananchis, jinaspapas Diospa palabranmanta llaqtanmanta iman astawanqa rimananchis (Apo. 4:11). w23.04 25 párrs. 17, 18

Munakuyqa allintan yanapawasun yuyaynillanchispi kananchispaq (Mat. 22:​37-39). Munakusunchus Diosta chayqa, mana sayaspan simintaqa willashallasun, imaña kaqtinpas ñaupaqllamanmi risun (2 Tim. 1:​7, 8). Runamasinchistapas munakusun chayqa, imapiña creenku chaypas kallpachakusunmi Diospa siminta paykunaman willananchispaq. Chaymantapas manan paykunataqa mana uyarikuqta jinachu qhawarisun, aswanmi pacienciawan suyasunchis jayk’aqllapas cambianankuta (Ezeq. 18:​27, 28). Munakunanchismi iñiqmasinchiskunatapas, chaytan rikuchisunchis paykunata sonqochaspanchis kallpachaspanchis ima (1 Tes. 5:11). Yaqapaschá mana munashaspa mayqen iñiqmasinchistapas k’irirusunman, ichaqa manapunin jayk’aqpas yuyaypiqa chaytaqa ruwasunmanchu (1 Tes. 5:​13, 15). Chaymantapas iñiq t’aqapi umalliqkunatan respetananchis (1 Tes. 5:12). w23.06 10 párr. 6; 11 párrs. 10, 11

Iñiyninchista wiñachinanchispaqqa Jesús noqanchisrayku wañusqanpin piensananchis. Jesús wañusqanraykun Jehová Diosqa llapa promesankunata junt’anqa. Chaymanta ama iskayananchispaqqa tiempotan orqonanchis Jehová Dios wawanta noqanchisrayku kachamusqanpi piensananchispaq. Chaymantapas chay ruwasqanwan Jehová Dios mayta munakuwasqanchispin piensanallanchistaq. Chayta ruwasunchis chayqa, manan Jehová Dios juj mosoq pacha apamunanmantaqa iskayasunchu, nitaq chay paraisopi wiñay-wiñaypaq tiyananchismantapas iskayasunchu. ¿Imaraykun chayta ninchis? Jehová Diosqa imaymanatan ruwarqan wawanta noqanchisrayku kachamunanpaq. Jesusmi karqan ñaupaq kamasqan wawanqa, chaymi wawanwanqa anchata munanakurqanku. Chhaynaña kaqtinpas kay pachamanmi kachamurqan ch’uya runa jina nacenanpaq. Kay pachapi kashaspaqa imaymana sasachakuykunapin Jesusqa tarikurqan, khuyayta ñak’arichispan paytaqa wañuchirqanku. Noqanchisraykun Jehová Diosqa wawanta khuyayta ñak’arichisqankuta aguantarqan. Mana munakuwasunmanchu karqan chayqa, manan chaytaqa ruwanmanchu karqan (Juan 3:16; 1 Ped. 1:​18, 19). Jehová Diosqa manan yanqapaqchu wawantaqa qorqan, payqa qowasunpunin wiñay kausaytaqa juj mosoq pachapi. w23.04 27 párrs. 8, 9

Jehová Diosqa munanmi wañusqakunata kausarichimpuyta. Chaymi wakin runakunawan Bibliapi qelqachirqan kausarimpuy kananmanta (Isa. 26:19; Apo. 20:​11-13). Jehová Diosqa junt’anpunin ima prometesqantapas (Jos. 23:14). Jobqa allintan yacharqan wañupuqtin Jehová Dios kausarichimpunanta. Chaymi nirqan: “Kamasqayki runatan mayta rikuyta munanki”, nispa (Job 14:​14, 15). Jehová Diosqa munanmi llapa serviqninkunata jujmanta kausarichimpuyta, munantaqmi qhalilla kusisqa kausanankutapas. Ichaqa, ¿iman pasanqa Jehová Diosta mana reqsispa wañupuq runakunawan? Jehová Diosqa maytan munashan paykunatapas kausarichimpuyta (Hech. 24:15). Arí, Jehová Diosqa munanmi paykunapas jujmanta kausarimpuspa payta reqsinankuta, chhaynapi paywan amigontin kapunankupaq, jinaspa kay pachapi kusisqa wiñaypaq kausanankupaq (Juan 3:16). w23.04 9 párrs. 5, 6

¿Imatan ruwawaq Diospa promesankunata tukuy sonqo suyakunaykipaq? Bibliapi chaymanta rimaq textokunata leey, jinaspa chaypi yuyaymanay (Isa. 25:8; 32:​16-18). Sichus Diospa gobiernonpi imaynachus kausay kanqa chaypi piensasun chayqa, ima llakiña jamunqa chaypas juj tiempollapaq pisillapaq jinan chaykunata qhawarisun (2 Cor. 4:17). Ichaqa sichus ima pruebapipas tarikushanki chayqa, Diospa llaqtanpi ima ruwaytapas mana ruwayta atishankichu chayqa, tukuy sonqo Diospa yanapayninta mañakuy; simin qelqatapas tukuy yuyaywan estudiay. Chaymantapas hermanokunaq yanapayninta sumaqta chaskikuy, tukuy sonqotaq suyakuy Diospa promesankunatapas. Chaykunatachus ruwanki chayqa, “jatun atiyninwanmi” Jehová Diosqa kallpachasunki, “chhaynapin pacienciawan kusikuywan ima tukuy imatapas aguantanki” (Col. 1:11). w23.10 17 párrs. 19, 20

Jehová Diostan “gracias” nisunman lliu imaymana qowasqanchismanta. Paymantan jamun tukuy allin kaqkunaqa (Sant. 1:17). Chaymantapas “gracias” nisunmanmi kay tiyasqanchis jallp’ata munayta ruwasqanmanta, familianchismanta, amigonchiskunamanta, jamuq tiempopaq sumaq kausayta prometewasqanchismanta, paypa amigon kayta atisqanchismanta ima. Jehová Diostaqa imaymanamantan “gracias” ninanchis. Ichaqa askha runakunan mana agradecekuq kanku. Paykunaqa imachus munasqallankumantan astawanqa llakikunku, manan piensallankupaschu Jehová Diosman gracias qoytapas. Sichus noqanchispas chay runakuna jina piensayta qallarisunman chayqa, imachus necesitasqanchista qowanallanchispaqmi mañakusunman. Ichaqa chay ama pasawananchispaqqa kallpachakunanchismi agradecekuq kananchispaq, lliu imaymanakuna qowasqanchismanta Diosta “gracias” ninanchispaqpas (Luc. 6:45). w23.05 4 párrs. 8, 9

Jehová Diosqa munakuwanchismi, manataqmi munanchu imapipas ñak’arinanchista (Isa. 63:9). Payqa manapaschá llapa llakikuykunamantachu librawasun (Isa. 43:2). Ichaqa yanapawasunpunin chaykunata aguantananchispaq, manan payqa munanqachu nishukama sufrinanchistaqa. Chaymantapas payqa atiynintan espirituntan qowasun chaykunata aguantananchispaq (Luc. 11:13; Filip. 4:13). Jehová Diosqa paypi confiananchistan munan (Heb. 11:6). Yaqapaschá sinchi llakipi tarikuspa nisunman: “Manachus jina Jehová Diosqa yanapawanmanchu”, nispa; chhaynapitaq iskayayta qallarisunman. Ichaqa Bibliaq nisqan jina, “Diospa atiyninwanqa may alto perqatapas seqarullasunmanmi” (Sal. 18:29). Chhaynaqa amapuni jayk’aqpas Diosmantaqa iskayasunchu, aswanpas tukuy sonqo mañakusun yanapayninta (Sant. 1:​6, 7). w23.11 22 párrs. 8, 9

¡May sumaqmi chay simikunaqa! Esposaq qosaq munanakusqankuqa wiñaypaqmi kanman. Qosapas esposapas tukuy atisqankutan kallpachakunanku munakuyninku ama chiriyananpaq. Munakuyqa nina jinan, mana wañunanpaqqa llant’atan churanayki, chayta mana ruwaqtiykiqa chay ninaqa wañurapunmanmi. Chhaynan casado kausaypi munakuywanpas. Mayninpin ichaqa imaymana sasachakuykuna kaqtin chay munakuy chiriyapunman, yaqapaschá qolqe mana kanmanchu otaq ima onqoykunapas kanman, wawakunata uywaypas sasan kanman. Casado kausaypi munakuy ama chiriyananpaqqa, qosapas esposapas iskayninkun kallpachakunanku Jehová Diosta astawan munakunankupaq. w23.05 20, 21 párrs. 1-3

Papanchispas mamitanchispas mana manchakuq valiente runaña kankuman chaypas, chay valiente kayqa manan herencia jinachu. Aswanmi sapankanchis kallpachakunanchis chhayna kananchispaq. Chayqa ima ruwaytapas yachay jinan. Mana manchakuq kanapaqpas, chhayna kaq runakunatan allinta qhawananchis paykuna jinataq ruwananchis. Allintan Bibliata estudiananchis, Jehová Dioswanmi allin amigontin kananchis, tukuy sonqomantan paywan parlananchis, tukuy sonqon Jehová Diospi confiananchis. Chaykunatachus ruwasun chayqa manan manchakusunchu imatapas, ima pruebaña jamunqa chaypas atipasunmi. Sichus mana manchakuspa iñisqanchismanta rimasun chayqa respetasqan kasun. Chaymantapas yaqapaschá jujkunaqa astawan Diosmanta yachayta munanqaku. w23.08 2 párr. 2; 4 párrs. 8, 9

Griego rimaypiqa “t’aqwiychis” nispaqa qoritapas imatapas cheqaqchus manachus chayta allinta qhawanamantan rimashan. Chhaynatan noqanchispas ruwananchis, allintan qhawarinanchis uyarisqanchispas leesqanchispas cheqaqchus manachus chayta. Ima willakuytapas noticiatapas usqhaylla creenamantaqa aswanpas Bibliaq nisqanwan, Diospa llaqtanpi imachus nikusqanwan ima chaykunataqa tupanachisun. Chayta ruwasun chayqa, manan supaykunamanta jamuq ima willakuywanpas engañachikusunchu (Prov. 14:15; 1 Tim. 4:1). Manan yachakunchu imas sapankanchismanta paqarin kanqa chaytaqa (Sant. 4:14). Kausashaqña manaña pasasun manchay ñak’ariy tiempota chaypas, Jehová Diosqa wiñay kausaytan qowasunchis sichus pay sonqolla kasun chayqa. Chay p’unchay chayamunankamaqa chay munay kausaypi yuyayninchis kachun, preparasqataq kashasun Jehová Diospa p’unchayninpaq. w23.06 13 párrs. 15, 16

Manan yachakunchu imaynatapunis Bibliaq willasqan wakin profeciakuna junt’akunqa chaytaqa (Dan. 12:​8, 9). Jehová Diosqa tiempollanpin chaykunataqa sut’inchawasun. Llapa nacionkunan qonqaylla ninqaku: “¡Thajmi kasunchis, allin waqaychasqan kasunchis!”, nispa (1 Tes. 5:3). Chayllamanmi qonqay llapa kay pacha gobiernokuna pantasqa religionkunaman phawaykunqaku, jinaspa ch’usaqman tukuchipunqaku (Apo. 17:​16, 17). Chaymantataq Diospa llaqtanman phawaykamunqaku (Ezeq. 38:​18, 19). Chay qhepamantaq Armagedón guerra qallaripunqa (Apo. 16:​14, 16). Chaykunaqa ñan qallarinan patapiña kashan, manan chaymantaqa iskayananchischu. Chaykamaqa janaq pacha taytanchista “gracias” nisqanchista rikuchisun, chay profeciakunata tukuy yuyaywan estudiaspa; jujkunatapas yanapasun chayta ruwanankupaq. w23.08 13 párrs. 19, 20

Apóstol Pablon iñiymanta, suyakuymanta, munakuymantawan rimashaspa nirqan: “Kinsantinmanta kuraqmi ichaqa munakuy”, nispa (1 Cor. 13:13). ¿Imaraykun chayta ninman karqan? Jamuq tiempomanqa, manañan Diospa promesankunapi iñinanchis kanqachu. Ichaqa munakushanallanchismi kanqa Jehová Diostapas runamasinchiskunatapas. Chayta ruwaspan rikuchisun Jesuspa cheqaq qatikuqkuna kasqanchista (Juan 13:35). Munanakusun chayqa jujllan kasunchis. Pablo nirqan: “Munakuymi lliuta allintapuni jujllaman tukuchin”, nispa (Col. 3:14). Apóstol Juanmi nirqan: “Diospa kamachikuyninman jinaqa, pipas payta munakuqqa munakunallantaqmi wayqentapas”, nispa (1 Juan 4:21). Chhaynaqa iñiqmasinchiskunata munakuspaqa Jehová Dios munakusqanchistan rikuchishanchis. w23.11 8 párrs. 1, 3

Bibliaq nisqanman jinaqa, Diosta serviqkunaqa juj carrerapin kashanchis. Tukuqkunaqa wiñay kausay premiotan chaskinqaku (2 Tim. 4:​7, 8). Ñan phawayta tukunanchis cercapiña kashanchis, chaymi tukuy atisqanchista kallpachakunanchis phawashanallanchispaq. Apóstol Pablon willarqan imachus yanapawasunman chayta. Paymi nirqan: “Imachus llasawaqninchista wijch’uspa […] ama pisipaspa phawashallasun kay phawananchis kaq carrerata”, nispa. Payqa manan mana ima apayusqa q’aralla phawaymantachu rimasharqan, aswanpas wakin mana apana q’epita wijch’unamantan rimasharqan. Chaymi allinta qhawarikunanchis, yaqapaschá imatapas yanqa apashasunman, chaykunataqa wijch’upunanchismi. Ichaqa kanmi juj q’epikunapas, chaykunataqa apananchispunin; manachus apasunman chayqa manan atisunmanchu chay carrerapi phawayta (2 Tim. 2:5). w23.08 26 párrs. 1, 2

Llamp’u sonqochus entiendeqchus kasun chayqa, respetasunmi jujkunaq imayna piensasqankuta, manan “khaynan kanan, jaqaynan kanan” nisunchu. Chaytachus ruwasunman chayqa, jujkunatan pisipachisunman, t’aqanakuyta iman jatarichisunman (1 Cor. 8:9; 10:​23, 24). Jehová Diosqa manan willanchu imaynatapunis p’achakuna chaytaqa, aswanmi chaypaq imaymana yuyaychaykunata qowanchis. Ichaqa p’achanchisqa Diosta jatunchanapaq jinan kanan, chaymantapas “p’enqakuywan allin yuyaywan” iman p’achakunanchis (1 Tim. 2:​9, 10). Chaymantapas manan munasunmanchu imayna p’achakusqanchista jujnirayta qhawanankutaqa. Bibliapi yuyaychaykunaqa allintan yanapanman umalliqkunatapas, chhaynapi ama ima kamachikuytapas churanankupaq. w23.07 23, 24 párrs. 13, 14

“Mana yuyayniyoq warmiq” invitasqanta kasukuqkunaqa qhelli kausaypin puriyta munanku, chaywanmi paykunaqa misk’illikunkuraq. Paykunaqa “Sepulturapin” tukunqaku (Prov. 9:​13, 17, 18). “Cheqaq yachaypa” invitasqanta kasukuqkunan ichaqa kusisqa kanqaku (Prov. 9:1). Jehová Diospa nisqantan kasukunanchis, chhaynapin paypa munakusqanta munakusun, cheqnikusqantataq cheqnikusun (Sal. 97:10). Chaymantapas Proverbios 9 capitulopi willasqan jujnin warmiq kamachinkuna jinan kananchis. Paykuna jinan wajakunanchis: “¡Llapa mana yachayniyoqkuna, kayman jamuychis!”, nispa. Chayta ruwasun chayqa, imaymana bendiciontan chaskisunchis, uyariwaqninchis runakunapas chaytan chaskinqaku. Chhaynaqa “allin reparaq kaywan pusachikusun”, chhaynapin wiñaypaq kausasunchis (Prov. 9:​3, 4, 6). w23.06 24 párrs. 17, 18

Yaqapaschá escuelapi otaq llank’anapi mayqen compañeroykipas imapichus creesqaykimanta tapurqasunki, jinaspa chhikan manchasqa kasharanki. Ichaqa tapukusqankupin reparasun imatas piensashan imaynatas qhawariwanchis chaytapas. Paykunataq tapukushanku chayqa, faciltan Diosmanta willasun. Ichaqa wakin runakuna colerasqa renegasqan tapukunku (Hech. 28:22). Chaymantapas “tukukuy p’unchaykunapi” runakunaqa “mana uyakuq k’ullukuna”, “sinchi k’araq sonqokunan” kananku karqan (2 Tim. 3:​1, 3). ¿Iman yanapawasun chhaynapi tarikuqtinchis? Llamp’u sonqo kaymi. Llamp’u sonqo runaqa manan faciltachu imawanpas phiñakun, turiyankuña k’aminkuña chaypas tranquilollan kashan. w23.09 14 párrs. 1, 2

Jehová Diospa llaqtanpiqa qowallanchismi consejokunataqa, chhaynapi ama Diosmanta karunchakunanchispaq (Isa. 48:​17, 18; 1 Tim. 6:​9, 10). Jehová Diosqa manchay ñak’ariy tiempopipas, Jesuspa gobiernasqan waranqa watapipas runakunawanmi pusawasunchis. Chay tiempokuna chayamuqtin, ¿pusachikullasunchu paykunawan manaña munayninchisman jinachu kanqa chaypas? Ari, chaymi kunanmantapacha yachananchis kasukuq kayta. Chhaynaqa kasukushallasun Diospa siminta (Isa. 32:​1, 2; Heb. 13:17). Askha razonkunan kashan pusawaqninchis Jehová Diospi confiananchispaq. Paypa yanapayninwanqa manan llaqtanmanta karunchakusunchu, allillanmi mosoq kausayman chayasunchis. Chaypiqa wiñay-wiñaypaqmi kausasunchis. w24.02 25 párrs. 17, 18

Apóstol Pabloqa kusisqan Diosta serviq, chaywanpas mayninpiqa imaymana mana allinkunapin tarikuq. Payqa karutan puriq, purisqan wakin ñankunaqa manan fácil puriychu karqan. Wakin ñankunapiqa jatunmi mayukuna kaq, suwakunapas askhan kaq. Mayninqa juj runakunaq maqasqanmi Pabloqa karqan (2 Cor. 11:​23-27). Wakin iñiqmasinkunapas manan valoraqkuchu paykunarayku imaymana ruwasqanta (2 Cor. 10:10; Filip. 4:15). Chhayna sasachakuykunapiña tarikurqan chaypas, ¿iman apóstol Pablota yanapanman karqan Diosta servishanallanpaq? Payqa Biblia estudiasqanpi vidanpi iman repararqan Jehová Diosqa munakuq kasqanta. Chaymi mana pisipaspa paypa munayninta ruwarqan (Rom. 8:​38, 39; Efes. 2:​4, 5). Dios imaynachus kasqanta yachaspan Pablopas tukuy sonqo paytaqa munakurqan. Payta munakusqantan rikuchirqan iñiqmasikunata servispa (Heb. 6:10). w23.07 9 párrs. 5, 6

Yaqa llapa runakunan acuerdopi kashanku gobiernokuna kananmantaqa, chay autoridadkunaq orqomusqan kamachikuykunata kasukunamantapas. Ichaqa ima kamachikuytapas mana allinpaq jina qhawarinku chayqa, manañan munankuchu kasukuytaqa. Bibliaq nisqanman jinaqa, gobiernokunaqa nishutan runakunata ñak’arichinku. Chaymantapas paykunaqa Satanaspa makinpin kashanku, pisi tiempomantataqmi ch’usaqman tukuchisqa kanqaku (Sal. 110:​5, 6; Ecl. 8:9; Luc. 4:​5, 6). Jehová Diosqa jinallatan qhawashan gobernantekuna kananta, chhaynapi llaqtakunapi imapas allillan kananpaq; chaymi paykunataqa respetananchis kasukunanchis ima, impuestotapas pagananchis (Rom. 13:​1-7). Ima kamachikuypas Diospa kamachikusqan contrapi kanqa chayllan paykunataqa mana kasukunanchischu (Hech. 5:29). w23.10 8 párrs. 9, 10

Sansón nacenanpaqqa Filistea runakunaq makinpin Israel runakuna kasharqanku (Juec. 13:1). Filistea runakunaqa sinchitan Israel runakunata sufrichiqku. Chaymi Jehová Diosqa Sansonta ajllakurqan llaqtanta librananpaq (Juec. 13:5). Ichaqa Jehová Diospin Sansonqa confianan karqan. Juj kutipin juj grupo Filistea soldadokuna Leí ladoman rirqanku Sansonta jap’iq. Judá runakunaqa sinchitan mancharikurqanku. Jinan Sansonta jap’ispa mosoq waskhakunawan watarusqata Filistea runakunaman entregarqanku (Juec. 15:​9-13). Ichaqa “Jehová Diospa espiritunmi Sansonman junt’aykurqan”, jinan Sansonqa llapa chaykunata p’itirparirqan. Chayllamanmi tarirqan “manaraq unay wañusqa orqo asnoq qhaqllinta”, chayta oqarispan, ¡waranqa Filistea runakunata wañuchirqan! (Juec. 15:​14-16). w23.09 2 párrs. 3, 4

Jehová Diosqa “imaymanatan ruwan munayninta junt’ananpaq” (Prov. 16:4). Chaymantapas paypa ima ruwasqanpas wiñaypaqmi. Ichaqa, ¿imataq Diospa munayninri? ¿Imakunatan ruwarqan munaynin junt’akunanpaq? Jehová Diosqa ñaupa tiempopin willarqan imatachus runakunapaq munasharqan chayta. Paymi nirqan: “Askha wawakunayoq kaychis, […] pachantinman junt’aykuychis, chaypi munayniyoq kaychis. Kamachiychistaq tukuy kausaq animalkunatapas”, nispa (Gén. 1:28). Adanwan Evawanqa manan kasukurqankuchu Diosta, chhaynapin juchata paqarichirqanku. Ichaqa manan chaywanchu Diospa munasqanqa qollupurqan. Janaq pachapi juj gobierno kananpaqmi yuyaykurqan, chay gobiernon munasqanta junt’anan karqan (Mat. 25:34). w23.10 19, 20 párrs. 6, 7

Jehová Diosqa yanapawasunmanmi mana pisipaspa ñaupaqllaman rinanchispaq. Ichaqa yaqapaschá noqanchispaqqa sasa kashan mana allin kaqta saqey (Sal. 94:​18, 19). Chaypaq yachasunchis juj hermanomanta. Payqa manaraq Diosta reqsishaspaqa qhelli kausaypis puriq. Saqepurqanña chay mana allin kausayta chaypas, mayninqa mana allin piensaykunas yuyayninman jamuq. ¿Iman payta yanaparqan? Paymi nin: “Jehová Diospa yanapaynillanwanmi chaykunata atipani. […] Paypa espiritunpa yanapayninwanqa [ . . . ] imapas atikuqllan, chay yanapaywanmi cheqaq kaq ñanllapi purishani”, nispa. Nillarqantaqmi: “Maytan Jehová Diosta gracias nini. Juchasapaña kani chaypas payqa sumaqtan qhawariwan, yanapayninwanmi ñaupaqllaman rishani”, nispa. w23.09 23 párr. 12

Waynallaraq kashanki chayqa, manan usqhayllachu allin iñiyniyoq poqosqa cristiano kapunki. Chayqa manan ñawinchista ch’illmiruy jinallachu, aswanpas Dios sonqo runakunaq ejemplontan qatikunayki, allin yuyaykuqmi, confianapaq jinataqmi kanaykipas. Chaymantapas imaymana ruwaytan yachanayki, jamuq tiempopi ima llank’ayta chaskinaykipaqpas kunanmantapachan preparakunayki. Waynakuna, qankunapaqqa imaymanan ruwanaykichis kashan. Ichaqa yaqapaschá chaykunata sasapaq jina qhawariwaqchis, chaywanqa amapuni pisipaychischu. Munasqa waynakuna, Jehová Diospa yanapayninwanqa atillankichismi (Isa. 41:​10, 13). Iñiq t’aqapi hermanokunapas yanapasunkichismi. Sichus Jehová Diospa munasqanman jina imatapas ruwankichis chayqa, kusisqan kankichis, paymi bendecisunkichis. w23.12 29 párrs. 19, 20

Yaqapaschá wakin hermanokunawan sumaqta pasarishankichis, tukuytataq fotota orqokunkichis. Ichaqa manapaschá jujllatachu orqonki, kinsata imapaschá orqonki. Jujnin kaq fotopi juj hermano mana allintachu lloqsirunman chayqa, chay fotota borraspachá iskaynin fotota waqaychawaq, chaypi hermanokunaqa munayta lloqsisqankurayku. Fotokunaqa iñiqmasinchiskunawan sumaqta pasarisqanchistan yuyarichiwanchis. Ichaqa chay p’unchaypi mayqen hermanopas ima mana allintapas rimarqan otaq ruwarqan chayri, ¿imatan chaywan ruwasunman? Yuyashanallamantaqa mana allin lloqsiq fotota jinan borrapunanchis (Efes. 4:32). Chay hermanowanqa tukuy tiempotaq sumaqta pasariq kanchis chayqa, borrapusun imapipas pantarusqanta, allinkuna ruwasqantataq sonqonchispi waqaychasun. Chhaynapin allin kaq fotokunatapas waqaychashasunman jinata ruwasunchis. w23.11 12 párrs. 16, 17

Griego rimaypiqa cristianakuna allin jap’iq p’achawan p’achakuymantan rimashan, chaymantapas jujkunaq imayna piensasqankutan qhawarinallankutaq. Allin reparaq kayqa kaqllan yuyayllapi kaywanqa. Chhayna kaqkunaqa allintan reparanku imas allin imataqsi mana allin chayta, jinaspa chay allin kaqta ruwanku. Chaypaq Abigailpi piensasun. Paymi yacharurqan imaynas qosan mana allinta ruwarqan chayta, jinan wasinpi kaqkuna ñak’ariypi tarikunankuta yachaspa tukuy atisqanta ruwarqan qosanpa imachus ruwasqanta allichananpaq. Chayta ruwasqanraykun wasinpi runakunaqa wañuymanta librakurqanku (1 Sam. 25:​14-23, 32-35). Allin reparaq kayqa yanapawasunmi imay ratu rimananchispaq imay ratu ch’in kananchispaqpas. Yanapawasunmi jujkunapi piensananchispaqpas, ichaqa paykunata yanapaspaqa allin yuyaywanmi ruwana (1 Tes. 4:11). w23.12 20 párrs. 8, 9

Apóstol Pabloqa Roma llaqtapi iñiqkunamanmi chay textopi nisqan simikunataqa qelqarqan. Paykunaqa Diosmanta Jesusmantawanmi yacharqanku, chaymantataq paykunapi iñirqanku. Jinan Diosqa iñisqankurayku paykunata “chaninpaq jap’irqan”, jinaspa santo espiritunwan jawirqan otaq ajllarqan (Rom. 5:1). Apóstol Pabloqa Éfeso llaqtapi iñiqkunaman qelqashaspan willarqan Diospa “ancha sumaq qhapaq herencia qonanmanta” (Efes. 1:18). Colosas llaqtapi iñiqkunaman qelqashaspataq willarqan imaynas chay suyakusqankuqa “janaq pachapi” kasharqan chayta (Col. 1:​4, 5). Chhaynaqa, chay ajllasqa iñiqkunaqa janaq pachamanmi ripunqaku, chaypin wiñaypaq kausanqaku; chaypin Cristowan kuska gobiernanqaku (1 Tes. 4:​13-17; Apo. 20:6). w23.12 9 párrs. 4, 5

“Waqaychanqa” nisqa simiqa griego rimaypiqa soldadokunaq rimayninmantan jamun. Chhaynatan niqku llaqtata cuidaq soldadokunata. Paykuna llaqtata cuidasqankuraykun chaypi tiyaq runakunaqa thajlla tranquilolla kaqku. Kaqllataqmi Diospa qosqan thaj kaypas yanapawasun sonqonchis yuyayninchis thaj kananpaq (Sal. 4:8). Manaña sasachakuyninchis ratuchu allichakuqtinpas, Ana jinan thaj kasunchis (1 Sam. 1:​16-18). Ñaupa tiempo runakunaqa atiqkun soldadokunaq yanapaynin mañakuyta, paykuna jinan noqanchispas Jehová Diospa yanapayninta mañakunanchis thaj kayta qowananchispaq (Luc. 11:9; 1 Tes. 5:17). Qanpas mañakushallay Diospa yanapayninta. Payqa thaj kaytan qosunki, sonqoykitan tiyaykachinqa, allin yuyaytapas qosunkin (Rom. 12:12). w24.01 21 párrs. 5, 6

Jesusqa imaymanakunatan pasarqan Diospa sutinta ch’uyanchananpaq, paytaqa ñak’arichirqanku k’amirqanku iman, yanqan imaymanamanta tumparqanku. Chaykunataña ruwaqtinkupas manan payqa p’enqakuqchu (Heb. 12:2). Chaymantapas payqa allintan yacharqan chaykunaqa Satanasmanta jamusqanta (Luc. 22:​2-4; 23:​33, 34). Satanasqa Jehová Diosmanta Jesús t’aqakunantan munasharqan, ichaqa manan atirqanchu. Jesusqa sut’itan rikuchirqan Satanasqa llulla kasqanta, Diosta serviqkunaqa imapiña rikukuspapas mana paymanta t’aqakunkuchu chaytawan. ¿Munawaqchu reyninchis Jesucristota kusichiyta? Munanki chayqa Jehová Diospa sutinta jatunchay, jujkunamanpas willay imaynachus Jehová Dios kasqanta. Chayta ruwanki chayqa Jesustan qatikunki (1 Ped. 2:21). Chaymantapas Jesús jinan Jehová Diosta kusichinki, rikuchinkitaq Satanás llulla kasqanta. w24.02 11, 12 párrs. 11-13

Kay watakunapin juj millón más runakunaña bautizakushanku Testigo jina. Bautizakuq runaqa ñaupaqtan Diosman entregakunan. Ichaqa, ¿imataq Diosman entregakuyri? Pipas Diosman entregakuqqa, Jesusta qatikunanpaq Diospa munayninta ñaupaqman churananpaq iman promesata ruwashan. Jesuspa nisqantan kasukunan, paymi nirqan: “Pipas qhepayta jamuyta munaqqa pay kikinta negakuchun”, nispa (Mat. 16:24). Chaypi nisqan jina, Jesusta qatikuqqa Jehová Diosman imachá mana gustanchu chaykunatan “manan” ninan (2 Cor. 5:​14, 15). Chaykunamanta wakinmi kanman “aychaq munasqan millay ruwaykuna”, llapa qhelli ruwaykuna (Gál. 5:​19-21; 1 Cor. 6:18). Sichus tukuy sonqo Jehová Diosta munakunki, allintataq reparanki kamachikuyninkunaqa allinniykipaq kasqanta chayqa, faciltan kasukunki (Sal. 119:97; Isa. 48:​17, 18). w24.03 2 párr. 1; 3 párr. 4

Jehová Diosqa espirituntan qon munakusqan runakunaman (Mat. 12:18). Tapukuy: “¿Rikukushanchu noqapi espirituq rurun?”, nispa. Chaypaq kaypi piensay, ¿ñaupaqmanta aswan pacienciakuqchu kunan kapunki? Chhayna kashan chayqa qanwanpunin Jehová Diosqa kashan. Jehová Diosqa paypa allinpaq qhawarisqan runakunapaqmi valechin Jesuspa sacrificiontapas (1 Tim. 2:​5, 6). Ichaqa yaqapaschá pipas iñinmanña Jesuspa sacrificio ruwasqanpi chaypas, bautizasqaña kashanman chaypas, “manachus jina Diosqa allinpaqqa qhawariwanmanchu” ninman. Chhaynata piensashanki chayqa manan piensasqaykipiqa confianaykichu, aswanpas Jehová Diospin mana iskayaspa confianayki. Paypaqqa pipas Jesuspa sacrificio ruwasqanpi iñin chayqa chanin runan chay runaqa, imaymana bendiciontataqmi paymanqa qonqapas (Sal. 5:12; Rom. 3:26). w24.03 30 párr. 15; 31 párr. 17