Octubre

¿Sasachu qanpaq jujkunata kasukuy? Davidpaqpas sasan karqan kasukuyqa. Chaymi Diosmanta mañakurqan: “Kasukuq kayta sonqoyman churaway”, nispa (Sal. 51:12). Noqanchispas mayninqa chhaynapin tarikusunman. ¿Imarayku? Juj: Noqanchispipunin kashan chhayna mana kasukuq kayqa. Iskay: Satanasqa maytan munashan mana kasukuq kananchista (2 Cor. 11:3). Kinsa: Kay pacha runakunaqa manañan pitapas kasukuyta munankuñachu; wayra jinan chayqa kashan, “chay wayraqa mana kasukuqkunata kallpachaq espiritun” (Efes. 2:2). Chhaynataq chayqa, Jehová Diosta jinallataq churasqan autoridadkunata kasukunanchispaqqa tukuy atisqanchistan kallpachakunanchis juchasapa cuerponchis contra, Satanás contra, kamachisqan mundo contra ima qaqata sayananchispaq. w23.10 6 párr. 1

Jesusqa manan unuta vinoman tukuchisqanmantaqa jatunchakurqanchu. Payqa manan jayk’aqpas ima ruwasqanmantapas jatunchakuqchu, aswanpas payqa k’umuykukuqmi karqan. Llapa ima ruwasqanmantapas Jehová Diosllatan jatunchaq (Juan 5:​19, 30; 8:28). Noqanchispas Jesús jinan k’umuykukuq kananchis, manan ima ruwasqanchismantapas jatunchakunanchischu. Ima ruwaytaña atinchis chaypas, manapunin alabakunanchischu. Aswanpas Jehová Diosllatan jatunchananchis (Jer. 9:​23, 24). Arí, payllan jatunchasqaqa kanan. Mana paypa yanapayninwanqa manan imatapas ruwayta atisunmanchu (1 Cor. 1:​26-31). K’umuykukuq runaqa manan jujkunata yanapasqanmantaqa jatunchasqa kaytachu munan, aswanpas chay ruwasqanmanta Jehová Dios yachanallantan munan (tupanachiy Mateo 6:​2-4; Heb. 13:16 textokunawan). Jehová Diosqa anchatan kusikun Jesús jina k’umuykukuq kananchispaq kallpachakuqtinchisqa (1 Ped. 5:6). w23.04 3 párr. 9; 5 párrs. 11, 12

Diospa yuyaychasqan kaspan apóstol Pabloqa jujkunaq munayninta maskhananchispaq kallpachawarqanchis. ¿Imaynatan chay yuyaychasqanta juñunakuykunapi kasukusunman? Chaypaqqa jujkunapas comentayta munasqankutan yuyarinanchis. Kaypi yuyaykusun, amigonchiskunawan rimaspaqa manan noqallanchischu tukuy tiempo rimanchis. Aswanpas munanchismi paykunapas rimanankuta. Chhaynan juñunakuyninchiskunapipas, manan noqallanchischu rimayta munanchis, aswanpas munanchismi hermanonchiskunapas rimanankuta. Chayta ruwaspan iñiqmasinchiskunaq allinninta maskhashanchis. Paykunapas comentaspaqa kallpachasqan kanqaku (1 Cor. 10:24). Chhaynaqa pisillatan iskay kinsa simikunallawan kutichinanchis. Chhaynapin askha hermanokuna comentanankupaq tiempo aypanqa. Chaymantapas comentaspaqa manan llapantachu comentananchis. Parrafopi llapa kaqta comentarapusunman chayqa, manañan wakin hermanonchiskunapaq comentanankupaq kapunmanñachu. w23.04 22, 23 párrs. 11-13

Diosmanta willashaspaqa pikunawanchus rimashanchis chayman jinan willananchis. Rimapayasqanchis runakunaqa sapankapas jujniraymi kanku, chaypaqmi Apóstol Pabloq ejemplon yanapawasun (Rom. 11:13). Payqa askha nacionkunapin purirqan, chaypin imaymana clase runakunawan rimarqan. Paykunaq sonqonman chayananpaqmi Pabloqa “imaymanata ruwarqan” (1 Cor. 9:​19-22). Chaymantapas Pabloqa imayna costumbreyoqsi kanku, imakunapis creenku chayman jinan willaq. ¿Imatan chaymanta yachasunman? Diosmanta willaypi imapas allin lloqsiwananchispaqqa yachanan pikunawanchus rimashanchis chayman jina rimayta. Sapanka runatan rimapayananchis imaynachus kanku, imapichus piensanku chayman jina. w23.07 23 párrs. 11, 12

Wakinqa mana kallpayoq qheweta jinan qhawarinku llamp’u sonqo runakunataqa, ichaqa manan chhaynachu. Llamp’u sonqo kanapaqqa sonqonchispin kallpata fuerzata jap’inanchis. Chaymantapas llamp’u sonqo kayqa santo espirituq jujnin rurunmi (Gál. 5:​22, 23). Mayninqa griego rimaypi “llamp’u sonqo” nispaqa salqa caballota mansoyachiymantan rimashan. Caballoqa mansoñan kapun ichaqa fuerten. Noqanchisri, ¿imaynatan llamp’u sonqotaq fuertetaq kasunman? Noqallanchismantaqa manan atisunmanchu, Diospa espirituntan mañakunanchis. Askha hermanokunan rikuchirqanku chhayna kasqankuta. Jujkuna paykunawan discutiyta munaqtinkun sumaqllata rimapayarqanku, chayta rikuspan juj runakunapas admirakurqanku (2 Tim. 2:​24, 25). w23.09 15 párr. 3

Apóstol Juanmi juj rijuriypi rikurqan iskay chunka tawayoq kuraq runakuna Jehová Diosta cielopi adorashasqankuta (Apo. 4:​10, 11). Angelkunapas Jehová Diostaqa jatunchankun. Paykunaqa Dioswan kuskan cielopi kashanku, allintataqmi yachanku Diosninchis imayna kasqanta, chaytaqa yachanku imakunachus ruwasqanpin, chaymi paykunaqa sonqomanta Diosta jatunchanku (Job 38:​4-7). Noqanchispas mañakushaspaqa Jehová Diostan jatunchananchis. Chaymi mañakuspaqa willananchis imakunas paymanta gustawanchis chayta, imaraykus payta munakunchis chaytapas. Bibliata estudiashaspaqa kallpachakunaykin Jehová Dios imayna kasqanta yachanaykipaq (Job 37:23; Rom. 11:33). Chaymantataq mañakushaspa Diosta agredecekuwaq imaynachus kasqanmanta. Jehová Diostaqa jatunchallasunmantaqmi yanapawasqanchismantapas jujkunata yanapasqanmantapas (1 Sam. 2:​1, 2). w23.05 3, 4 párrs. 6, 7

Pantasqa religionkunaqa 1919 watamantapachan manaña Diospa llaqtantaqa engañayta atirqanchu. Chay watamantapachan “allin yuyayniyoq junt’aq kamachiqa” Dios sonqo runakunata “Ch’uya Ñanpi” purinankupaq yanaparqan (Mat. 24:​45-47; Isa. 35:8). Chay ñanta allichaypi yanapakusqankuraykun wakin runakunapas chay ñanninta puriyta qallarirqanku, Jehová Diosmantapas munayninmantapas astawan yacharqanku (Prov. 4:18). Chaymantapas Diospa munayninman jina kausanankupaqmi imaymana mana allin ruwaykunata saqepurqanku. Chhaynatan Jehová Diosqa pisi-pisimanta llaqtanta ch’uyancharqan. Juj ñan allillan kananpaqqa sapa ratun chay ñanta allichana. Chhaynatan “Ch’uya Ñanpas” 1919 watamantapacha allichakurqan, chhaynapi aswan askha runakuna Jatun Babilonia nisqamanta lloqsipunankupaq. w23.05 17 párr. 15; 19 párr. 16

Umalliq T’aqamanta hermanokunaqa sapankankun yanapaqnin hermanokunata allinta capacitashanku. Chay capacitasqa hermanokunaqa allintañan llank’ashanku, allin preparasqañan kashanku Cristoq ovejankunata qhawarinankupaq. Ajllasqa hermanokuna janaq pachaman apasqa kaqtinkuqa, kay pachapi Dios sonqo runakunaqa servishallanqakun Diostaqa. Jesusmi paykunataqa umallinqa. Paykunamanqa juñunasqa nacionkunan phawaykamunqa (Ezeq. 38:​18-20). Ichaqa manan chay nacionkunaqa imananqakupaschu, manataqmi Dios servisqankutapas sayachiyta atinqakuchu, aswanmi Jehová Dios paykunataqa libranqa. Juj rijuriypin apóstol Juan rikurqan “mana piqpa yupay atinan ancha askha runakunata”, paykunaqa Cristoq waj ovejankunan kanku. Apóstol Juanpa nisqanman jina, chay “ancha askha runakunaqa” “manchay ñak’ariymantan” lloqsimusharqanku. Chhaynaqa Diosta serviqkunaqa librasqapunin kanqaku (Apo. 7:​9, 14). w24.02 5, 6 párrs. 13, 14

¿Imatan ruwananchis Jehová Dios espiritunta qowananchispaq? Mañakunanchismi chay espirituta, simin qelqatan estudiananchis. Chaymantapas espiritunwan pusasqan llaqtallapin kananchis, chhaynapin espirituqa noqanchispi imaymana allinkunata ruruchinqa (Gál. 5:​22, 23). Ch’uya kausaytan apananchis, yuyayninchispas ch’uyan kanan. Sichus mana allin piensaykuna sonqonchisman jaykunqa chaywantaq apachikusun chayqa, qechupuwasunmi Diosqa espiritunta (1 Tes. 4:​7, 8). Apóstol Pabloq nisqan jina “manan pisichananchischu profeciakunata” (1 Tes. 5:20). Chaypiqa “profecía” nispaqa nishan Jehová Dios espiritunwan willachisqan willakuykunatan. Chay willakuykunamanta wakinmi kashan Jehová Diospa p’unchayninqa cercapiña kasqanmanta willakuy. Diospa p’unchaynintaqa kaypiñapas kashanman jinatan qhawarinanchis. Chaymantapas “Dios sonqo runakuna jinapunin” tukuy imatapas ruwananchis (2 Ped. 3:​11, 12). w23.06 12 párrs. 13, 14

Manapunin pornografía nisqataqa qhawananchischu. Chaypaqqa yanapawasun Jehová Diospa munakuyninpi piensaymi, manapunin imapas kanmanchu paywan amigo kay jinaqa. Kanmi wakin fotokuna dibujokunapas. Chaytaqa manapaschá wakinqa pornografía nisqapaq jinachu qhawarinkuman. ¿Qhawasunmanchu chaykunata? Manapunin. Chaykunapas mana allin yuyaykunatan umanchispi rijurichinman. Manapunin munasunmanchu sonqollanchispipas qhelli jucha ruwaytaqa (Mat. 5:​28, 29). Juj umalliq hermanon nin: “Noqaqa sapa kutillanmi tapukuni: ¿Munanmanchu Jehová Dios kaykuna qhawanayta? Fotolla dibujolla kashan chaypas, ¿allinpaqchu qhawarinman?, nispa. Chhaynata piensasqaymi yanapawan amapuni sonqoy chaykunaman aysawananpaq”, nispa. Jehová Diosninchistachus manchakusun, manachus munasun sonqon k’iriytapas chayqa allin yuyaywanmi imatapas ruwasun. w23.06 23 párrs. 12, 13

¿Imataq ukhu wasiri? Chayta nispaqa yaqapaschá sapanka iñiq t’aqamanta rimashan. Sichus noqanchis juj sonqolla juj yuyaylla kasunchis chayqa, prometesqanman jinan Jehová Diosqa pakaykuwasunchis. “Jehová Diospa jatun p’unchayninqa” llapa runakunapaqmi sinchi ñak’ariy p’unchay kanqa (Sof. 1:​14, 15). Jehová Diosta serviqkunapas imaymana sasachakuypin tarikusun. Ichaqa sichus kunanmantapacha alistakusun chayqa, allin sayasqan kasun. Aguantaq kaymi yanapawasun imaña jamunqa chaypas ama chaywan atipachikunanchispaq. Khuyapayakuq kaytaq yanapawasun llakipi tarikuq hermanonchiskunata yanapananchispaq. Munakuq kaypas juj sonqolla juj yuyaylla kananchispaqmi yanapawasun. Chaykunapaqchus kallpachakusun chayqa, Jehová Diosmi wiñay kausayta qowasun. Chay kausaypiqa manañan kanqachu ima ñak’ariypas ni ima llakikuypas (Isa. 65:17). w23.07 7 párrs. 16, 17

Rey Davidqa mayninqa “mana kuyuriq orqota jinan” qhawarikurqan, mayninmi ichaqa manchasqa llakisqa tarikurqan (Sal. 30:7). Sansonpas Jehová Diospa espiritunta chaskispaqa mana atipana kallpayoqmanmi tukuq, ichaqa mana chaskiqtinqa “común runakuna jinallan mana kallpayoq karqan” (Juec. 14:​5, 6; 16:17). Chay runakunaq kallpanqa Jehová Diosmantan jamurqan. Pablopas allintan yacharqan Jehová Diospa kallpallanwan imatapas ruway atinanta (2 Cor. 12:​9, 10). Pabloqa noqanchis jinan onqoykunapi tarikuq (Gál. 4:​13, 14). Chaymantapas payqa tukuy atisqantan kallpachakunan karqan allin kaqta ruwananpaq (Rom. 7:​18, 19). Mayninqa imaymanamantan llakikuq, wañuchinankumanta iman llakikuq (2 Cor. 1:​8, 9). Chaywanpas payqa nirqanmi: “Pisi kallpa kaspan noqaqa atiyniyoq kani”, nispa. Jehová Diosmi kallpata qoq, paymi kallpasapaman mana manchakuqman tukuchiq. w23.10 12 párrs. 1, 2

Mayninpi pisipaq jina qhawarikunchis chayqa, kaytan allinta yuyarinanchis: Jehová Diosmi llaqtanmanqa pusamuwarqanchis (Juan 6:44). Payqa allintan rikushan imakunas sonqonchispi kashan chayta, ¡maytan paypaqqa valenchis! (2 Crón. 6:30). Chhaynatataq Dios qhawariwanchis chayqa, manan iskayananchischu, creenanchismi paypiqa (1 Juan 3:​19, 20). Wakinqa manaraq Diosta reqsishaspa imachus ruwasqanchismantapaschá sonqo nanasqa kashanchis (1 Ped. 4:3). Ichaqa manan noqallanchischu chhayna kashanchis, Apóstol Pablopas imakunachus ruwasqanpi piensaspan mana valeqpaq jina qhawarikuq (Rom. 7:24). Juchanmanta arrepientekuspa bautizakurqanña chaypas, juj “apostolkunamanta aswan juch’uypaqmi” qhawarikuq, “juchasapakunamanta aswan juchasapapaqmi” qhawarikuq (1 Cor. 15:9; 1 Tim. 1:15). w24.03 27 párrs. 5, 6

¿Imatan yachasunman Jehoasmanta? Allin yuyaywanmi amigokunata ajllakuna. Amigokunaqa apawasunmanmi allinmanpas mana allinmanpas, chaymi Dios sonqo runakunata amigonchis kananpaq ajllakunanchis. Amigoykikunapi piensariy, jinaspa tapukuy: “¿Jehová Diospi confianaypaqchu yanapawanku? ¿Payta kasukunaypaqchu kallpachawanku? ¿Jehová Diosmantachu icha jujkunamantachu rimanku? ¿Respetankuchu Diospa kamachikuyninkunata? ¿Yuyaychawankuchu imapipas pantaqtiy?”, nispa (Prov. 27:​5, 6, 17). Sichus amigoyki mana Jehová Diosta munakunchu chayqa, saqepunaykin. Ichaqa amigoyki Jehová Diosta munakuqtinqa, valoranaykin, payqa allin ñanmanmi apasunki (Prov. 13:20). w23.09 9, 10 párrs. 6, 7

Griego rimay abecedariopi ñaupaq kaq letraqa alfa nisqan, último kaqtaq omega nisqa. “Noqan kani alfapas omegapas” nispa nisqanwanmi Jehová Diosqa rikuchisharqan imaynas payqa imata qallarispapas tukunpuni chayta. Adanta Evatawanmi Jehová Diosqa nirqan: “Askha wawakunayoq kaychis, […] chaypi munayniyoq kaychis”, nispa (Gén. 1:28). Imachus munasqanta Jehová Dios paykunaman willaspaqa “alfa” nispapas nishanman jinan karqan. Tiempowanqa Adán Evaq mirayninmanta allin sonqo runakunan kay pachapi junt’a kanqa, paykunan kay pachata paraisoman tukuchinqaku. Chay junt’akuqtinqa Jehová Diospas “omega” nishanman jinan kanqa. Kamayta tukuspan Jehová Diosqa qanchis kaq p’unchaypi samarqan. Chaywanmi rikuchisharqan imaynas Jehová Diospa runakunapaq imachus munasqanqa junt’akunqapuni chayta, chay qanchis kaq p’unchay tukuytan payqa chayta junt’anqa (Gén. 2:​1-3). w23.11 5 párrs. 13, 14

Babilonia llaqtamanta Israel llaqtakama riyqa sasa puriymi karqan. Jehová Diosmi ichaqa paykunaman prometerqan chay ñanta allichachinanpaq, chhaynapi chay ñanninta facil-llata purinankupaq. Israel llaqtaman kutinankupaqqa imaymanatan judío runakunaqa saqepunanku karqan, ichaqa askha bendicionkunatan chaskinanku karqan. Aswan jatun bendicionqa karqan Jehová Diosta yupaychaymi. Babiloniapiqa manan ni juj templollapas Jehová Diosta yupaychanankupaqqa karqanchu. Chaymantapas pantasqa dioskunata yupaychaqkunaqa askhan karqanku, Jehová Diospa kamachikuyninkunata kasukuqkunan ichaqa pisilla karqanku. Chaymi Jehová Diospa sonqonta kusichiyta munaq judío runakunaqa maytapuni munasharqanku llaqtankuman kutipuyta, chhaynapi Jehová Diosta jujmanta yupaychayta qallarinankupaq. w23.05 14, 15 párrs. 3, 4

K’anchaypi puriqkuna jina kausanapaqqa Diospa espiritunwan iman yanapachikunanchis. ¿Imarayku? Kay pachapiqa millay kausaytaq junt’a kashan chayqa manan noqallanchismantaqa atisunmanchu limpio kausaytaqa (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8). Chaykunapin Diospa espiritunqa yanapawasun. Chaymantapas kay pacha piensaykuna contra qaqata sayananchispaqmi yanapawasun. Yanapawasunmi “sumaq sonqowan”, chanin kayman jina, cheqaq kayman jina imata ruwananchispaqpas (Efes. 5:9). Jesuspa nisqan jina, Jehová Diospa “espiritunta” chaskinanchispaqqa mañakunanchismi (Luc. 11:13). Chaymantapas juñunakuykunapi Diosta jatunchaspan chay espiritutaqa chaskillasuntaq (Efes. 5:​19, 20). Diospa espiritunwan pusachikusun chayqa Diospa munayninman jinan kausasunchis. w24.03 23, 24 párrs. 13-15

Jehová Diosmanta mañakuy pacienciayoq kanaykipaq. Pacienciaqa espirituq jujnin rurunmi (Gál. 5:​22, 23). Chayrayku Jehová Diosmanta mañakusun espiritunta, chhaynapi noqanchispi rurunkunata wiñachinanpaq. Sichus reparakunchis paciencia faltawasqanchista chayqa, astawanmi Diospa espiritunta mañakunanchis (Luc. 11:13). Chaymantapas Jehová Dios jinan imatapas qhawarinanchis, chaypaqqa paypa yanapaynintan mañakunanchis. Sichus tukuy atisqanchista kallpachakusun chayqa, pisi-pisimantan aswan pacienciakuq kasunchis. Bibliapi pacienciakuq runakunamanta kaq ejemplokunapi piensaypas yanapawasunmi paykuna jina kananchispaq. w23.08 22, 23 párrs. 10, 11

Kausarimpusqan qhepamanmi Jesusqa juj milagrota ruwarqan, yapamantan Pedrowan juj apostolkunapiwan askha challwata orqorqanku (Juan 21:​4-6). Chaywanmi Pedroqa rikurqan imaynas Jehová Diosqa yanapananpuni karqan chayta. Chay kutipiqa yuyarirqanchá Diospa gobiernonta maskhaqkunaqa mana qonqasqachu kanankuta (Mat. 6:33). Chay qhepamanqa Diospa munayninta ruwaymanmi qokurqan. 33 watapi Pentecostés Fiesta p’unchaypipas askha runakunatan yanaparqan allin willakuykunata chaskikunankupaq (Hech. 2:​14, 37-41). Samaria llaqtayoq runakunata mana judío runakunata iman yanaparqan Jesuspa discipulonkuna kanankupaq (Hech. 8:​14-17; 10:​44-48). Pedroqa allin herramienta jinan karqan Jehová Diospa makinpi, paywanmi askha runakunata yanapachirqan llaqtanman jamunankupaq. w23.09 20 párr. 1; 23 párr. 11

Rey Nabucodonosormi mosqoyninpi juj jatun idolota rikusqa. Jinan Babiloniapi llapa yachayniyoq runakunata Danieltawan nirqan imatachus mosqokurqan, imaninanchus chay mosqokusqan chayta willanankupaq. Mana atiqtinkuqa wañunankun karqan (Dan. 2:​3-5). Jinan Danielqa “reyman rispa astawan tiempota mañakurqan mosqokusqanta […] sut’inchananpaq” (Dan. 2:16). Chay kutikamaqa Danielqa manachus jina pimanpas ima mosqoytapas willanmanraqchu karqan. Danielqa apurayllan amigonkunawan rimarqan “Paykunatan valekurqan reypa mosqokusqanta janaq pacha Dios sut’inchananpaq khuyapayakuyninta rogakunankupaq” (Dan. 2:18). Jehová Diosqa uyarimurqanmi mañakusqankuta. Chhaynapin Danielwan amigonkunapiwan wañuymanta librakurqanku. w23.08 2 párr. 4

Pacienciayoq kaspaqa kusisqan kausasun, manataqmi imawanpas colerasunpachachu. Pacienciakuq kayqa allinmi saludninchispaqpas yuyayninchispaqpas. Allintan jujkunawanpas apanakusun, jujllan kasun iñiq t’aqapipas. Jujkuna imataña ruwankuman chaypas manan phiñakusunchu, aswanmi thajlla kasun (Sal. 37:8; Prov. 14:29). Astawanqa Jehová Dioswanmi allin amigontin kasun; pacienciakuq kaspaqa paytan qatikushanchis. Manaña facilchu pacienciakuq kay chaypas, Jehová Diospa yanapayninwanqa atillasunmi pacienciakuq kayta. Pacienciallawanmi gobiernontapas suyakusun. Yachasqanchis jina, “Jehová Diospa ñawinqa manchakuqninkunapin kashan, paypa ñawinqa mana tukukuq munakuyninta suyakuqkunapin kashan” (Sal. 33:18). Chhaynaqa kallpachakushallasun pacienciayoq kananchispaq. w23.08 22 párr. 7; 25 párrs. 16, 17

Mayqen cristianopas qhapaqkunata allinpaq qhawarinman wajchakunatataq pisichanman chayqa, iñinmanña chaypas, ruwasqanwanmi rikuchishan yanqa iñiq kasqanta (Sant. 2:​1-5, 9). Iskay kaq ejemplo: pipas hermananta hermanontapas rikunman pisi p’achayoqta mana mijunayoqta, manataq yanaparinmanchu chayqa, iñiqña kanman chaypas, yanqa iñiqmi kashanman (Sant. 2:​14-16). Santiagoq Rahabmanta rimarqan (Sant. 2:​25, 26). Rahabqa allintan yacharqan pis Jehová Dios karqan, imaynas Israel runakunatapas yanapasharqan chaytapas (Jos. 2:​9-11). Iskay Israel runakunatan pakarqan llaqtamasin runakuna ama wañuchinanpaq. Chayta ruwasqanraykun chaninpaq jap’isqa karqan. Paymanta Bibliapi willasqanmi sut’ita rikuchin imaynas iñiq kasqanchistaqa ruwasqanchiswan rikuchinanchis chayta. w23.12 5, 6 párrs. 12, 13

Jesusta qatikuqkunaqa manan imachus yachasqallanchiswanchu contentakunanchis. Aswanmi “Diospa pakasqa yachayninkunatawan” allinta t’aqwinanchis, chaypaqqa santo espiritun yanapawasun (1 Cor. 2:​9, 10). ¿Imakunatan t’aqwiriwaq Jehová Diosta astawan munakunaykipaq? Yaqapaschá estudiawaq imaynatas Jehová Dios ñaupa tiempopi kamachinkuna munakusqanta, imaynas noqanchistapas munakuwanchis chayta. Imaynata adoranankupaqsi Jehová Dios Israel runakunata kamachirqan, chaytataq tupanachiwaq imaynatas kunan tiempopi adorashanchis chaywan. Yaqapaschá yanapasunkiman Índice de las publicaciones Watch Tower nisqa, jinallataq Guía de estudio para los testigos de Jehová nisqa. Chaykunata estudianki chayqa fuerten iñiyniyki kanqa, allintataqmi Diostaqa reqsinki (Prov. 2:​4, 5). w23.10 18, 19 párrs. 3-5

Apóstol Pedroq imachus nisqanta allinta t’aqwirisun. Qallariypin nishan: “Tukuy sonqowan munanakuychis”, nispa. Griego rimaypiqa “tukuy sonqowan” nispaqa “mast’arispa” otaq “chutarispa” ninantan nishan. Qatiqninpin rimashan imaynas munakuyqa juchakunata pampachan chaymanta. Chaypiqa “pampachay” otaq “pakay” nispaqa nishan ima juchatapas perdonaymantan. Imaynan juj telaqa ima qhellitapas pakanman, chhaynatan munakuyqa runamasinchispa ima mana allin ruwasqantapas pakan. Iñiqmasinchiskunapaq munakuyninchisqa jatunmi kanan. Munakuyninchis jatun kanqa chayqa perdonasunmi imapi pantasqankutapas. Sasaña kanqa chaypas perdonasunmi (Col. 3:13). Jujkunaq pantasqankutachus perdonasun pampachapusun chayqa, paykunata tukuy sonqo munakusqanchistan rikuchisun, Jehová Diostapas kusichisunmi. w23.11 10, 11 párrs. 13-15

Rey Josiasqa Diospa wasintan allichachiyta qallarirqan, chaypin tarirqanku “Moisesman Jehová Diospa qosqan kamachikuy qelqata”. Chay qelqapi imachus nisqanta uyarispan Josiasqa usqhaylla imaymanata ruwarqan (2 Crón. 34:​14, 19). Qhepamanqa Josiasqa mana allintan ruwarqan, chay ruwasqanmi wañuyman aparqan. Jehová Diospa yanapayninta mañakunanmantaqa pay kikillanpin confiarqan (2 Crón. 35:​20-25). ¿Imatan chaymanta yachasunman? Jehová Diostaqa maskhashanallanchismi. Chaypaqqa paypa yanapaynintan mañakunanchis, Bibliatan estudiananchis, Dios sonqo iñiqmasikunaq consejontan uyarikunanchis. Sichus chayta ruwasun chayqa, manan faciltachu jatun juchakunaman urmasun, aswanmi kusisqalla kausasun (Sant. 1:25). w23.09 12 párrs. 15, 16

Bibliapiqa willashanmi ñaupa tiempopi Dios sonqo warmikunamanta. Paykunaqa “ima ruwasqankupipas [allintan] controlakuqku, tukuy imapitaqmi junt’aq kaqku” (1 Tim. 3:11). Chhayna hermanakunaqa kanpunichá iñiq t’aqaykipiqa, paykunamantaqa imaymanatan yachawaq. Sichus sipasllaraq kashanki chayqa, qhawariy iñiq t’aqaykipi allin iñiyniyoq allin yuyayniyoq hermanakunata, jinaspa kallpachakuy paykuna jina kanaykipaq. Humilde sonqo hermanaqa Jehová Dioswanmi allin amigontin, jujkunawanpas allintan apanakun. Chhayna warmiqa tukuy sonqon janaq pacha Diosta munakun, payta munakusqanraykun iñiq t’aqapi umalliqkunata kasukun, familianpipas umalliqninta respetan (1 Cor. 11:3). w23.12 18, 19 párrs. 3-5

Jehová Diosqa munanmi qosakuna esposankuta anchata munakunankuta, imachus necesitasqankuta qonankuta, iñiyninkupipas yanaparinankuta. Chaypaqqa allin yuyaykuqmi kanayki, respetanaykin warmikunata, confianapaq jinataqmi kanaykipas. Casarakusqayki qhepamanqa wawayoqpaschá kapunki. Ichaqa allin tayta kanaykipaqqa Jehová Diosmanta yachaymi yanapasunki (Efes. 6:4). Jehová Diosqa mana iskayaspan wawan Jesusta nirqan payta anchata munakusqanta (Mat. 3:17). Qanpas yachanaykin wawaykikunata “munakuykin” nispa niyta. Allinkuna ruwasqanmantan “kusa wawáy” nispa ninayki. Jehová Dios jina munakuq taytaqa wawantan yanapan allin iñiyniyoq poqosqa kananpaq. Chaypaqqa kunanmantapachan familiaykita hermanokunatapas sumaqta qhawarinayki (Juan 15:9). w23.12 28, 29 párrs. 17, 18

Jehová Diosta serviqkunaqa llapa runakuna jinan sasachakuykunapi tarikunchis, onqonchis iman. Chaymantapas Diospa llaqtanta cheqnikuq runakunatan aguantananchis. Jehová Diosqa manapaschá chaykunamantaqa jark’awasunchu, ichaqa promesanman jinan yanapawasun (Isa. 41:10). Paypa yanapayninwanqa atisunmi kusisqa kayta, allin yuyaywanmi imatapas decidisun, manataqmi paymantaqa karunchakusunchu. Bibliaq nisqan jina payqa “thaj kaytan” qowasun (Filip. 4:​6, 7). Jehová Diospa thaj kayninqa sonqonchistan tiyaykachinqa, thaj nichinqa, chaytaqa amigonkunamanmi payqa qon, chay thaj kayqa jatunpunin, “runaq mana entiendey atisqanmi”. Yaqapaschá sinchi llakipi tarikushaspa tukuy sonqo Jehová Diosmanta mañakurqanki, jinan thaj kapurqanki. Chayqa Diospa qosqan “thaj kaymi karqan”. w24.01 20 párr. 2; 21 párr. 4

Diosta munakuqkunaqa tukuy sonqomantan paypa sutinta alabayta munanku. Rey Davidpaqqa Jehová Diospa sutinta alabaypas, Dios kikinta alabaypas kaqllan karqan. Diospa sutinmanta rimaspaqa rimashanchis imayna Dios kasqanmantan, tukuy imata kamasqanmantawanmi. Davidqa taytan Jehová Diospa sutintan ch’uyanchayta alabayta ima munarqan. Tukuy kausayninwanmi chaytaqa ruwayta munarqan. Leví runakunapas paykunallamantan Jehová Diosta alabarqanku. K’umuykukuspan paykunaqa sut’ita rikuchirqanku ima jatunchaymantapas ima alabanzamantapas Jehová Diospa sutinta jatunchay aswan importante kasqanta (Neh. 9:5). ¡Paykunaq tukuy sonqomanta alabasqankuta uyarispaqa kusisqachá Jehová Diosqa karqan! w24.02 9 párr. 6

Maytaña kallpachakushaspapas mayninpiqa manan imachus ruway munasqanchisman aypayta atisunmanchu. ¿Imaraykun chay pasanman? Yaqapaschá imachus ruway munasqanchis mana atinanchispaq jina kasqanrayku. Chaywanqa manan Jehová Diosqa phiñakunqachu, payqa imachus ruway atisqallanchistan mañawanchis (2 Cor. 8:12). Biblian nin: “Diosqa chaninpunin, payqa manapunin qonqanqachu imachus ruwasqaykichista”, nispa (Heb. 6:10). Chhaynatan qanpas mana qonqanaykichu kunankama imachus ruwasqaykita. Imachus ruwasqaykiwanmi kusikunayki, reparanaykin imaynatas Jehová Dios bendecisunki chayta, imaynatas kunankama yanapashasunki chaytapas (2 Cor. 4:7). Chhaynaqa kallpachakushallay, chhaynapin imaymana bendicionkunata chaskinki (Gál. 6:9). w23.05 31 párrs. 16-18

Jehová Diosqa munakunmi kamachinkunataqa, kusisqan paykunawan kashan. Jesustapas “munakuykin” nirqanmi (Mat. 3:17; 17:5). ¿Munawaqchu Jehová Dios “munakuykin” ninasuykita? Munasunmanmi ¿riki? Ichaqa manapaschá payqa cielomantapachaqa chaytaqa nimuwasunmanchu, simin qelqapin ichaqa chhayna rimasqan kashan. Yachasqanchis jinapas Jesusqa Papan jinan karqan. Jesusqa juchasapaña discipulonkuna karqan chaypas munakuqmi paykunata (Juan 15:​9, 15). Sasachakuykunapi tarikuspaqa manan ninanchischu: “Manañachá Diosqa munakuwanchu”, nispaqa. Aswanmi chhaynakunapi tarikuspa rikuchinanchis maytas payta munakunchis chayta (Sant. 1:12). w24.03 28 párrs. 10, 11