Jesuspa Chaquita Catishpa Causashunchi Yachachishunchi tandanajuipi yachajungapaj hojapa referenciacuna
5-11 DE MARZO
BIBLIAPA VALISHCA YUYAICUNA | MATEO 20, 21
“Maijambash mandaj tucungapaj munashpaca, cangunapurapi servishpa causachun”
dibujocuna videocuna nwtsty
Plazacuna
Huaquin plazacunaca Tandanajuipi yachajungapaj hojapa dibujopi plazacunashnami carca. Chai plazacunapi negociantecuna jatuna pushtucunata ñangunapi churajpimi maita yalinapash na tiarca. Chai llactamanda gentecunaca huasipa cosascunata, ceramicacunata, vidriohuan rurashca valishca cosascunata, chairalla cozechashca cosascunatami randin carca. Chai punllacunapica micunata alichitaca na ushanllu carca. Huaglinllami carca. Chaimi gentecunaca yanungapaj cada punlla plazapi randigrin carca. Plazapi randigrijcunaca negociantecunapa, caru llactamanda shamuj gentecunapa parlocunatami uyan carca. Chai plazacunapica huahuacunapashmi pugllan carca. Shinallata pipash trabajachichunmi huaquingunaca plazaman rin carca. Shuj plazapimi Jesusca ungushcacunata jambirca. Apóstol Pablopashmi plazacunapi villachirca (Hch 17:17). Fariseocuna, escriba nishcacunaca jatun tucushcacuna caimandami plazacunapi paicunata alicachishpa saludachun munan carca.
(Mateo 20:20, 21, MTQI) “Chai jipallami Zebedeopaj huarmica paipaj ishcai churicunandi Jesuspaj ladoman quimirirca. Chai huarmi cungurishpaca: ¿Nacha ñuca mañashcaguta uyahuanguiman? nircami. 21 Shina nijhuanmi: ¿Imagutata mañangui? nishpa Jesusca tapurca. Shina tapujhuanmi chai huarmica cashna nirca: Can mandangapaj tiyarishpaca, cai ñuca ishcai churigucunata ¿nacha shujtaca ali ladoman, shujtaca lluqui ladoman tiyachipanguiman? nircami”.
Mt 20:20, 21pa notacuna nwtsty
Zebedeo runapa churicunapa mama: Caipica apóstol Santiagopa, apóstol Juanba mamamandami parlajun. Chai apostolcunapa mamami Jesushuanga parlagrirca. Shinapash Marcos libropi nishcashnaca ishcandi apostolcunarami Jesuspaman pundapi rirca. Imashinami ricupanchi chai apostolcunami ashtahuan autoridadta charingapaj munarca. Paicunapa mamaca Salomé shutimi carca. Paimi Jesuspa tia cashcanga (Mt 27:55, 56; Mr 15:40, 41; Jn 19:25, NM).
shujtaca ali ladoman, shujtaca lluqui ladoman tiachipangui: Chai shimicunaca autoridadta charinata, respetota chasquinatami ricuchijun. Shinapash ali ladoman tiachina nishpaca, ashtahuan respetota chasquinatami ricuchin (Sl 110:1; Hch 7:55, 56; Ro 8:34).
Mt 20:26pa notacuna nwtsty
‘sirvij’: Na jatun tucushpa shujcunata sirvijcunamanda parlangapami, Bibliapica griego shimimanda diákonos shimita utilizan. Jesús imashina cashcata ricuchingapami diákonos shimita utilizan (Ro 15:8). Shinallata Jesusta sirvijcunamanda, congregacionda ñaupaman pushajcunata ayudaj huauquicunamanda parlangapapashmi chai shimitaca utilizan (1Co 3:5-7; Col 1:23; Flp 1:1; 1Ti 3:8). Shuj huasipi sirvishpa causajcunamanda, mandajcunata ayudajcunamanda parlangapapashmi diákonos shimitaca utilizan (Jn 2:5, 9; Ro 13:4).
Bibliapa Valishca Yuyaicunata Mascashunchi
Mt 21:9pa notacuna nwtsty
Alicachi tucushca cachun o quishpichihuayari nishpa mañana: Cai shimicunaca “Hosanna” nisha ninmi. Chai shimica hebreo shimipica “quishpichihuayari nishpa mañapani” nisha ninmi. Taita Dios salvachun munashpa, imatapash mishangapaj Taita Dios ayudachun mañangapapashmi shina nin. Shinallata chai shimica ‘quishpichipayari’ nisha ninmi. Tiempohuanga chai shimicunataca Diosta mañangapaj, Diosta alicachingapami utilizai callarirca. Chai shimica Salmo 118:25pipashmi ricurin. Caica Salmo capítulo 113manda 118caman salmocunamandami can. Chai salmocunataca Pascua punllacunapimi candan carca. Pascua punllacunapica cushijushpami gentecunaca chai salmocunataca candan carca. Davidpa Churita quishpichipayari nishpa mañashcataca ¿imashinata Taita Diosca uyashcata ricuchirca? Jesusta causachishpami uyashcata ricuchirca. Jesusca Salmo 118:22, 23pi shimicunata japishpami Mateo 21:42pi shimicunataca nirca. Chai shimicuna Mesiaspi pactarina cashcatapashmi ricuchirca.
Davidpa Churi: Cai shimicunaca Jesús Davidpa miraimanda cashcatami ricuchijun. Shinallata Jesús Mesías cashcata ricuchingapami chai shimitaca nin.
jy-S pág. 244 párrs. 4-6
Jigos yurata utilizashpami feta charina minishtirishca cashcata yachachirca
Jesusca ¿imamandata jigos yurataca chaquichirca? Jesusllatami cashna nirca: “Na llullashpami, cangunataca cashna nini: Na ishcai shungu tucushpa aliguta crishpaca, cai jigos yurata ñuca chaquichishcatapash yalitami rurai ushanguichi. Canguna crishpa, cai urcuta: ‘Caimanda anchurishpa, mama cuchaman huashajui’ nijpica, huashajungallami. Tucui shunguhuan crishpa, Taita Diosta mañashpaca, imagutapash japinguichipachami” nishpa (Mateo 21:21, 22). Feta charishpaca imatapash rurai ushanalla cashcatami Jesusca cutin yarichijurca (Mateo 17:20).
Jigos yurata chaquichishpami Jesusca, Taita Diospi feta charina cashcata yachachirca. Jesusca nircami: “Diosta tucui shunguhuan crishpa, japishapachami yashpa mañajpica, chaica pactangallami” nishpa (Marcos 11:24). Cai yachachishcacunaca tucuilla Jesusta catijcunapami minishtirishcapacha can. Apostolcunaca jatun llaquicunatami chimbapuragrinajurca. Chaimi paicunapaca chai yachachishcacunaca minishtirishcapacha carca. Jigos yurata chaquichishcamandaca ¿imatata ashtahuan yachajui ushapanchi?
Israelitacunaca chai jigos yurashna alishnalla ricurishpapash, ruraicunahuanga shujtami ricuchinajurca. Paicunaca Diospa agllashca llactami carca. Israelitacunaca Diospa mandashcacunata pactachinshnalla ricurishpapash, ruraicunahuanga feta na charishcatami ricuchinajurca. Paicunaca Taita Diospa Churitapashmi na ricunayachirca. Chaimi Jesusca jigos yurata chaquichishpa israelitacunahuan ima tucunata ricuchirca.
12-18 DE MARZO
BIBLIAPA VALISHCA YUYAICUNA | MATEO 22, 23
“Minishtirishca ishcai mandashcacunata pactachipashunchi”
Mt 22:37pa notacuna nwtsty
shungu: Cai shimitaca gentecuna shungu ucupi imashina cashcata parlangapami utilizan. Shinapash ‘yuyai’, ‘alma’, shungu shimicuna igual tiajushpaca gentecunapa munaicunamanda, yuyaicunamanda, imashina sintirishcacunamandami parlajun. Chai quimsa shimicunaca chai yuyaitallami ningapaj munan. Ashtahuanbash chai quimsandi shimicuna tiajushpaca tucui shunguhuan Jehová Diosta juyana cashcatami ricuchin.
alma: O ‘tucui ñucanchi causai’.
yuyai: Pipash Diosta ali rijsingapaj munashpaca paipa tucui yuyaicunatami utilizana can. Shinami Diosta ashtahuan juyanga (Jn 17:3; Ro 12:1). Hebreo shimipica Deuteronomio 6:5pica shungu, alma, tucui ushai nishpami churashca. Shinapash griego shimipi Mateo libropica ‘tucui ushai’ ninapa randica ‘yuyai’ nishpami churashca. Imamanda shina churashcata ricupashunchi. Primero. Punda tiempo hebreo shimipica ‘yuyai’ shimica na tiarcachu. Chaimi ‘shungu’ nishpa churashca. Cai ishcai shimicuna diferente cashpapash chai yuyaitallatami ricuchijun. Shungu nishpaca gentecuna shungu ucupi imashina cashcata, imashina sintirishcatami ricuchijun. Shinallata ima yuyaihuan, ima munaihuan ruranatami shungu nin (Dt 29:4; Sl 26:2; 64:6; shungu nishca notata ricupangui). Chaimandami hebreo shimipi ‘shungu’ tiajujpipash griego shimiman traducishpaca Septuaginta libropica ‘yuyai’ nishpa churan (Gé 8:21; 17:17; Pr 2:10; Isa 14:13). Segundo. Deuteronomio 6:5pi “tucui ushaihuan” nijujpipash Mateoca ‘yuyai’ nishpami churashca. “Tucui ushaihuan” nishpaca ñucanchi yuyaicunamanda, ñucanchi fuerzamandami parlajun. Imashinami ricupanchi hebreo, griego shimipi escribishca cai quimsa shimicuna diferente cashpapash chai yuyaitallatami ricuchin. Chaimandami Deuteronomio libropi shimicunamanda parlajushpapash Marcos, Lucas, Juan, Mateopash shuj shuj shimicunata churashcanga.
Mt 22:39pa notacuna nwtsty
Cati mandashca: Fariseo runaman Jesús nishca shimicunataca Mateo 22:37pimi ricuita ushapanchi. Fariseo tapujpica Jesusca punda mandashcamandallaca na parlarcachu. Chai textopica cati mandashcamandapashmi Jesusca parlarca (Le 19:18). Shina rurashpami chai ishcai mandashcacuna minishtirishca cashcata ricuchirca. Shinallata chai ishcai mandashcacunami, Moisesman cushca Leyta, ‘Dios ima nishcata villajcuna villashca shimicunatapash sapishna charijushcata’ ricuchirca (Mt 22:40).
cumba runagu: Cai griego shimica “ladopi caj” nisha ninmi. Shina nishpaca ladopi causajcunamandallaca na parlajunllu. Ashtahuangarin tucuilla gentecunamandami parlajun (Lu 10:29-37; Ro 13:8-10).
Mt 22:40pa notacuna nwtsty
Moisesman cushca Ley, Dios ima nishcata villajcuna: Génesis libromanda, Deuteronomio librocaman parlashpami Moisesman cushca Ley can nin. Shinallata ‘Dios ima nishcata villajcuna’ nishpaca Escrituras Hebreasmanda profeciacunata parlaj librocunatami parlajun. Shinapash chai shimicuna ishcandi igual ricurishpaca Escrituras Hebreaspa tucuilla librocunamandami parlajun (Mt 7:12; 22:40; Lu 16:16).
Bibliapa Valishca Yuyaicunata Mascashunchi
Mt 22:21pa notacuna nwtsty
Cesarpa cajpica, Cesarmanllatami cuna canguichi: Roma llactata mandajmandaca shuj viajetallami Jesusca parlashca yarin (Mr 12:17; Lu 20:25). ‘Cesarpa’ cosascuna nishpaca gobiernocunaman impuestota pagana cashcata, autoridadta charijcunata respetana, cazuna cashcatami ricuchijun. Shinapash Taita Diostami ashtahuan cazuna capanchi (Ro 13:1-7).
Taita Diospa cajpica, Taita Diosman cuichi: Cai shimicunata nishpaca Taita Diosta tucui shunguhuan adorana cashcata, tucui almahuan juyana cashcata, tucuipi cazushpa Diosta na saquina cashcatami ricuchijun (Mt 4:10; 22:37, 38; Hch 5:29; Ro 14:8, NM).
Mt 23:24pa notacuna nwtsty
jamzi chuspi huashajujpica shushunatami yachanguichi, shinapash camello animaltaca langanguichimi: Israelitacunapaca uchilla animalcunamandaca chuspimi mapa animal carca. Cutin jatun animalcunamandaca camellomi mapa animal carca (Le 11:4, 21-24). Jesusca chai chimbapuraita nishpami chai tiempopi religionda ñaupaman pushajcuna imashina cashcata intindichirca. Paicunaca ama mapayangapaj nishpami, ufianapi chuspi huashajujpica shushunata yachan carca. Shinapash camellota langanshnami Moisesman cushca Leypa ashtahuan importante mandashcacunataca, na pactachishpa causan carca.
19-25 DE MARZO
BIBLIAPA VALISHCA YUYAICUNA | MATEO 24
“Cai tucurimui punllacunapica espiritualmente rijchariami cana capanchi”
it-1-S pág. 125 párr. 6
Juyana
Juyarishpa causanataca ashtacacunami saquinajunga. Shamuj punllacunapi ima pasanamanda parlashpaca Jesusca nircami, Diospi crinchi nishpapash juyarishpa causanataca saquinajungami nishpa (Mt 24:3, 12). Apóstol Pablopashmi nirca, tucurimui punllacunapica ashtacacunami ‘charijyangapaj munashpalla’ causanga nishpa (2Ti 3:1, 2). Imashinami ricupanchi gentecunaca pundapi juyaita charishpapash, jipamanga chai juyaita saquishpami nalicunata rurai ushan. Chaimi cada punlla ashtahuan ashtahuan juyaita ricuchingapaj esforzarina capanchi. Chaipaca Bibliapi imata yachajushcapi pensarina, Biblia nishcashna causanami ayudanga (Ef 4:15, 22-24).
w99-S 15/11 pág. 19 párr. 5
¿Taita Diospa mandashcata pactachinajunchichu?
5 Cai tucurimui punllacunamanda parlashpaca Jesusca nircami: “Runa Aichayu tucushca ñuca shamui punllapica, Noé causajui punllacunapi tucushcashnami canga. Chai punllacunapica micushpa, ufiashpa, cazarashpa, cazarachishpami gentecunaca causanajurca. Yacuhuan Dios nara tucuchijpica, jatun huambuna huasiman Noé yaicungacamanmi, chashna causanajurca. Chashna causashpami, yacuhuan tucuilla tucuchina punlla chayamungacaman, gentecunaca imatapash na yarirca. Chashnallatami, Runa Aichayu tucushca ñuca shamuna punllapipash canga” nishpa (Mateo 24:37-39). Shinapash micuna, ashata ufiana, cazarana nali cashcataca na ricuchijunllu. Ashtahuanbash cazaranataca Jehová Diosmi callarichirca (Génesis 2:20-24). Chai cosascunatara ñucanchi causaipi pundapi churajushcata cuenta japishpaca Jehová Diostami mañana capanchi. Shina rurajpica Jehovallatami Diospa Reinota pundapi churachun, paipa mandashcata pactachichun ayudanga (Mateo 6:33; Romanos 12:12; 2 Corintios 13:7).
jy-S pág. 259 párr. 4
Apostolcunaca, Jesús ima hora tigramunatami yachangapaj munarca
Jesusca nircami, paipa catijcunaca chapariami causana can nishpa. Chaparia causana minishtirishcata intindichingapami Jesusca shuj chimbapuraita churarca. Paica nircami: ‘Cashnatapash yachanami canguichi: Shuhua shamunata huasiyu yachashpaca, paipa huasita utujushpa shuhuachunga na saquishpami chaparianman. Shinallatami, Runa Aichayu tucushca ñucapash, cungashcapi ñapash shamusha. Cangunaca, alichirishcalla rinallami shuyana canguichi’ nishpa (Mateo 24:43, 44).
Bibliapa Valishca Yuyaicunata Mascashunchi
Mt 24:8pa notacuna nwtsty
jatun llaquicunami shamunga: Cai griego shimica huahuata unguna nanaitami ricuchijun. Imashinami shuj huarmica ña ungugrijushpaca ashtahuan nanachin. Shinallatami Ninan Manllanai Llaqui Punllacuna ña chayamujujpica llaquicuna, problemacunapash ashtahuan ashtahuan miranga. Ninan Manllanai Llaqui Punllacunamandaca Mateo 24:21pimi parlajun.
Mt 24:20pa notacuna nwtsty
tamia punllacunapi: Chai punllacunapica ushashcata tamiajpi chiri chiri cajpimi caru llactacunaman rina, micunata tarina, maipi mingarinapash shinlli carca (Esd 10:9, 13).
sábado punllapi: Moisesman cushca Leyta catishpami Judea llactapi, shuj llactacunapipash sábado punllapica caru llactacunaman richun, llasha quipita aparichunga na saquin carca. Chai llactacunapa pungucunapash sábado punllapica vichashcami yalin carca (Hch 1:12tapash, sgd-S nishca folletopi tema 16tapash ricupangui).
26 DE MARZO-1 DE ABRIL
BIBLIAPA VALISHCA YUYAICUNA | MATEO 25
Bibliapa Valishca Yuyaicunata Mascashunchi
w09-S 15/10 pág. 16 párrs. 16-18
“Quiquingunami ñucapa amigocuna canguichi”
16 Taita Diospa Reino mandajujpi cai alpapi causana esperanzata charijcunaca ¿imashinata Jesuspa huauquicunapa amigocuna cashcata ricuchi ushapanchi? Chaipaca quimsa yuyaicunata ricupashunchi. Primero: Taita Diospa ali villaicunata ashtahuan villachingapami esforzarina capanchi. Jesusca ungidocunatami mundo enteropi villachichun mandarca (Mat. 24:14). Shinapash, cai alpapi ashalla ungidocuna caimandami Jesús mandashcata pactachinaca shinlli can. Chaimi shuj llamagucuna ayudachun minishtin. Shuj llamagucuna villachinaman llujshishpaca, ungidocuna Jesuspa mandashcata pactachichunmi ayudanajun. Shina rurashpaca Jesushuanbash, ungidocunahuanbash ali ali amigocuna cashcatami ricuchinajun.
17 Segundo: Contribuciongunata churashpami villachinataca apoyapanchi. Jesusca nircami, ‘imatapash cashcatapacha na rurashpa charishca culquihuanmi’ amigocunata charina canguichi nishpa (Luc. 16:9). Chai shimicunaca Jehovahuan, Jesushuan amigo canata randinalla cashcataca na nijunllu. Chaipa randica ñucanchi charishca cosascunahuan villachinapi apoyana cashcatami nijun. Shinaca ñucanchicunaca “na shimiIlahuan, na rimashcallahuan juyanimi ninachu canchi. Ashtahuangarin imagutapash rurashpami, juyajpacha cashcataca ricuchina canchi” (1 Juan 3:16-18). Villachinata apoyangapami ñucanchi charishca cosascunata utilizanchi. Shinallata mundo enteropi villachichun, Tandanajui Huasicunata, Jatun Tandanajui Huasicunata shayachichun, arreglachunbashmi contribuciongunata churashpa apoyanchi. Tucui shunguhuan ashaguta o ashtacata cujpipash Jehová Diospash, Jesuspash ninandami agradicin (2 Cor. 9:7).
18 Tercero: Congregacionda ñaupaman pushaj huauquicunata cazushpami Jesuspa amigocuna cashcata ricuchinchi. Chai huauquicunaca Diospa espíritu santohuan agllashcacunami can. Shinallata Jesusmi paicunataca umashna mandajun (Efe. 5:23). Apóstol Pabloca nircami: “Cangunata michijcunataca, cazushpa causaichi. Paicuna mandajpi causaichi” nishpa (Heb. 13:17). Bibliapa yuyaicunata catishpa ancianocuna consejajpipash paicunapa pandarishcacunata ricushpami, huaquinbica chai consejocunata cazuna shinlli ricuringa. Juchayucuna cajpipash Jesusmi ancianocunataca churashca. Jesusmi umashna congregaciondaca ñaupaman pushajun. Ancianocunata na cazushpaca, Jesushuan amigo caitaca na ushashunllu. Ancianocunapa pandarishcacunata ricunapa randica, paicunapa consejocunata cazushpami Jesusta juyashcata ricuchishun.