Jesuspa Chaquita Catishpa Causashunchi Yachachishunchi tandanajuipi yachajungapaj hojapa referenciacuna
6-12 DE AGOSTO
BIBLIAPA VALISHCA YUYAICUNA | LUCAS 17, 18
“Agradicishcata ricuchishunchi”
Lu 17:12, 14pa notacuna nwtsty
lepra ungüihuan chungapura runacuna: Punda tiempopica, lepra ungüita charij gentecunaca paicuna pura ayudaringapami tandanajushca causan carca (2Re 7:3-5). Diospa leypica, lepra ungüita charijcunataca tucuimanda caruyashpa causachun, shinallata ñangunapi purijushpaca carumandallata: “Mapami cani, mapami cani” nishpa caparishpa villachunmi mandajurca (Le 13:45, 46). Lepra ungüita charij 10 runacunaca cai leypi mandashcata cazushcamandami Jesuspaman na quimirishpa carupi shayanajurca.
curacunapajman rishpa ricurigri: Jesús cai Alpapi cashpaca Leypi mandashcacunata, curacuna charishca autoridadtapash respetaimandami, chai 10 runacunataca curacunapaman richun mandarca (Mt 8:4; Mr 1:44). Moisesman cushca Leypi nishca shinaca, lepra ungüita charishca runa ña jambirishca cashcata ricuchingapami curacunapa ñaupaman rina carca. Shinallata Diosman cuchun nishcata cungapami temploman rina carca (Le 14:2-32).
w08-S1/8 pág. 14 párrs. 8, 9
Agradicishcata ricuchinaca minishtirishcami
¿Jesusca imatata rurarca? Jesusca chai 10 runacunaca imamandapashmi na agradicingapaj shamui ushashcanga nishpaca na nijurcachu. Jesusca nircami: “Lepra ungüi illaj tucushcacunaca, ¿nachu chungapura carca? ¿Iscun puracunaca maipita? Taita Diosta punchapambagumi cangui ningapaca, ¿nachu maijambash tigramuna carca? ¿Shuj llactamanda cai runagullachu tigramuna carca?” nircami (Lucas 17:17, 18).
Lepra ungüimanda ali tucushcacunaca ali gentecunami carca. Paicunaca tucuicunapa ñaupapimi Jesuspi shinlli feta charishcata ricuchirca, ashtahuanbash Jerusalenbi curacunapaman rishpami Jesusta cazushcata ricuchirca. Paicuna ali tucushcamandaca Jesustaca ninandami agradicishca cashcanga. Shinapash Jesusta agradicingapaca na tigrarcachu. Chaimandami Jesusca llaquirishcanga. Caimandaca ¿imatata yachajupanchi? Pipash ñucanchimanda imagutapash rurajpica ¿imatata ruranchi? ¿Uchallachu imagumandapash agradicinchi? Tal vez shuj cartaguta escribishpa o imagutapash rurashpami agradicishcata ricuchi ushanchi
Bibliapa Valishca Yuyaicunata Mascashunchi
Lu 17:10pa notacuna nwtsty
yanga servij runacunami canchi: Cai shimicunaca “yanga sirvijcuna”, “imapapash na valijcuna” nisha ninmi. Shinapash Jesús paipa catijcunahuan parlajushpaca paicuna imapapash na valij, na sirvij cashcataca na nijurcachu. Cai textopi nishca shinaca, Jesusca paipa sirvijcunataca, imagutapash alita rurashpaca na jariyashpa, paicunatara alipi churashpa ali ricuchunga na shuyana cashcatami ningapaj munarca. Huaquin estudiashcacunaca ninmi, cai shimicunata Jesús utilizashpaca ricuchijurcami “ñucanchica yanga sirvijcunallami canchi, ñucanchitara alicachishpa ricuchun o tratachunga na mericinchichu” ningapaj munashcata.
Lu 18:8pa notacuna nwtsty
fe: O ‘ali crina’. Ali crinamanda Griego shimipi “ali” shimitara pundapi churashpaca ricuchinmi, Jesús femanda parlashpaca na yanga feta charinamandalla parlajushcatami ricuchin. Ashtahuangarin cai chimbapuraipica Jesús parlashca shuj viuda huarmigu charishca feta shina charinamandami parlajurca (Lu 18:1-8). Cai viuda huarmigushna shinlli feta charijcunaca, Jehová Diosta mañajpi Jehová ayudanata, shinallata Jehová Dios paipa sirvijcunata cuidanatami tucui shunguhuan crin. Jesusca ‘cai pachapi cashna ali crijcunata japij shamushachu imashi’ nishpa tapushpaca, paipa catijcunallata shinlli feta charishcata o na charishcata cuenta japichunmi shina tapushpa saquirca. Jesusca paipa catijcuna shamuj punllacunapi ashtaca llaquicunata charinata ñami villashca carca. Chaimandami shinlli feta charinamanda Jehová Diosta na saquishpa mañanamanda yachachishca chimbapuraica ali pacha carca (Lu 17:22-37).
13-19 DE AGOSTO
BIBLIAPA VALISHCA YUYAICUNA | LUCAS 19, 20
“Ninan valishca 10 mina nishca culqui chimbapuraimandaca ¿imatata yachajunchi?”
jy-S pág. 232 párrs. 2-4
Mina nishca 10 culquihuan parlashca chimbapurai
Cashnami nijurca: “Ninanda alicachi tucushca runaguca, caru llactapi pai mandanata chasquishca jipa tigramungapami rirca” (Lucas 19:12). Caruman rishpa tigramungapaca tiempomi minishtirin. Cai chimbapuraipica Jesusmi “ninanda alicachi tucushca runaguca” can. Shinaca Jesusmi ‘caru llactaman’ rishca runaguca can. Caru llactaman rishca nishpaca cieloman rishcatami ricuchijun. Chaipimi paipa Taita autoridadta cujpi Rey tucuna carca.
Cai chimbapuraipica ‘ninanda alicachi tucushca runagu’ nara caru llactaman rishpallatami paipa 10 sirvijcunata cayashpa, cada unoman shuj ninan valishca mina nishca culquita mingashpa saquin. Shina mingashpami cashna nin: “Cai culquihuanga, ñuca tigramungacaman randishpa, jatushpa mirachinguichi” nishpa (Lucas 19:13). Cuna tiempopi shuj mina culqui mashna cashcata ricujpica, campopi trabajajcuna quimsa quilla yalipi ganashca culquimi can.
Jesuspa catijcunaca cai chimbapuraita uyashpaca seguromi cuenta japishcanga paicuna chai sirvijcuna o esclavocuna shina cashcata. Jesusmi paicunataca cosechashpa trabajachun randishca cuenda carca (Mateo 9:35-38). Shinapash Jesusca granocunata japishpa trabajachunga na mandarcachu, ashtahuangarin shuj gentecunaman Diospa Reinomanda villachunmi mandarca. Chaita pactachingapami paipa catijcuna paicunapa tiempota, fuerzasta, ima charishca cosascunatapash villachinapi utilizan.
jy-S pág. 232 párr. 7
Mina nishca 10 culquihuan parlashca chimbapurai
Jesuspa catijcunaca esclavo shina cashcata cuenta japishpaca, tucui paicunapa charishcacunata utilizashpami gentecunataca Jesuspa catijcuna tucuchun ayudanga. Cashna shinllita esforzarishpa trabajajpi Jesús bendicianataca seguromi can. Shinapash cada unomi paicuna imata rurai ushashcata rurangapaj esforzarin. Jesús jahua cielopi “Rey shina” mandangapaj tiarishpaca, paicuna shinllita esforzarishpa villachishcamandami Jesusca na cungashpa paicunata bendicianga (Mateo 28:19, 20).
jy-S pág. 233 párr. 1
Mina nishca 10 culquihuan parlashca chimbapurai
Shuj esclavoca, amopa mingashcata na mirachishcamandami paiman cushca mina nishca culquitaca quichui tucun. Apostolcunaca Jesús jahua cielopi Rey shina mandachunmi shuyanajurca. Chaimandami Jesús parlashca chimbapuraipi shuj esclavo na trabajashcata uyashpaca, Jesuspa mandashcata pactachingapaj shinllita esforzarina cashcata, na shina rurashpaca Jesushuan jahua cielopi ñana igual mandai ushashcatami cuenta japishcanga.
Bibliapa Valishca Yuyaicunata Mascashunchi
Lu 19:43pa notacuna nwtsty
chaupipi churashpa patata ruranga: O “pushtuta jarcangapaj jatun estaca caspicuna”. Cai viajepillami Griego shimipica kjárax nishca shimitaca Escrituras Griegas cristianaspi escribishpa churashca. kjárax nishpaca “jatun racu cashpi” o “shuj pushtuta jarcangapaj estaca caspi” nisha ninmi. Shinallata shuj pushtuta jarcangapaj soldadocuna rurashca estaca caspicunamandapashmi parlan. Jesuspa cai shimicunaca, romano soldadocunata jatun mandaj Tito, Jerusalenda muyundita jatun estaca caspicunahuan pircacunatashna rurachun mandajpimi, huata 70tapi pactarirca. Shinami cai reyca Jerusalenbi gentecuna micunata ama charichun, ama pacajushpa calpachun, shinallata paicunahuan ama macanajuchunbash caita rurarca. Jerusalenda cashna jatun estaca caspicunahuan jarcangapaca chai pushtupi quirucunatallatami utilizarca.
Lu 20:38pa notacuna nwtsty
Diospaj ñaupajpica, tucuicunami causanajun: Bibliapica ricuchinmi Diospa mandashcata na pactachijcunaca causaj cashpapash huañushcacunashna cashcata (Ef 2:1; 1Ti 5:6). Cutin Jehová Diosta na saquishpa sirvishcacunaca Diospa ñaupapica causajuj shinami can. Paicunataca shuj punlla causachina caimanda shina ricun (Ro 4:16, 17).
20-26 DE AGOSTO
BIBLIAPA VALISHCA YUYAICUNA | LUCAS 21, 22
“Ñucanchi salvarina punllaca ñami chayamujun”
kr-S pág. 226 párr. 9
Diospa Reinoca paipa contracunatami tucuchin
9 Cielopimi imapash jatun manllanai cosascuna ricuringa. Jesusca nircami: “indipash yana yana tucunga. Lunapash, cai pachataca na punchayachingachu. Luzerocunapash, jahuamanda urmamungami” nishpa. Cunan punllapi gentecunaca panda religionda ñaupaman pushaj gentecunataca shuj punllapamba michata shinami ricun. Shinapash ñallami paicunata shina ricuna punllacunaca tucuringa. ¿Jahua cielopi imapash jatun manllanai cosascunata ciertopacha ricurinatachu Jesusca nijurca? Chaitaca nali yachanchichu (Is. 13:9-11; Joel 2:1, 30, 31). Shinapash chai punllacunapi gentecunaca ‘ninan llaquicuna japijpimi pandarinajunga’ (Luc. 21:25; Sof. 1:17). Cai pachapi jatun mandajcunamanda callarishpa, Diospa Reinopa contracunaca, tucuicunami ‘cai pachapica manllanayai llaquicuna ashtahuan tianata yachashpa ña huañugrijunshna tucunajunga’. Paicunaca Jesusmanda pacajungapaj munashpapash na pacajui ushangachu (Luc. 21:26; 23:30; Apoc. 6:15-17).
“Huauquipurashna juyarinataca na cunganachu canguichi”
17 ‘Cushijushca’ o shinlli tucushcami caita ushanchi (Hebreos 13:6, liingui). Jehovapi confiashpaca na manllashpa, shinlli tucushpami jatun llaquicuna ricurijpipash cushilla ñaupaman catishun. Llaquicuna ricurijpipash cushilla canami huauquicunata animachun, cushichichunbash ayudanga. Shinami paicunata juyashcata ricuchishun (1 Tesalonicenses 5:14, 15). Shinallata Jehovapi confiashpaca, Jatun Manllanai Llaqui punllacuna shamujpipash shinlli tucushpa, na manllashpami Jehová salvanata cushijushpa shuyashun (Lucas 21:25-28).
“Cangunata quishpichina punllaca ñallami chayamunga”
13 Bibliapi nishca shinaca, tucuchi tucunata yachashpami chivoshna gentecunaca “ninanda huacanajunga” (Mat. 24:30). Cutin ungidocuna, shuj llamagucuna nishcacunaca Jesús mandashcata cazushpami ‘quishpichina punlla chayamujujpi shinlli tucushpa’ shayaringa (Luc. 21:28).
Bibliapa Valishca Yuyaicunata Mascashunchi
Lu 21:33pa notacuna nwtsty
Jahua pachapash, cai pachapash tucuringami: Cai shimicunamandallata parlashpaca shuj textocunapica cai alpapash, cielopash nunca na tucurinatami ricuchin (Gé 9:16; Sl 104:5; Ec 1:4). Shinapash Jesusca ciertopacha cielo o alpa tucurinamandaca na parlajurcachu. Ashtahuangarin Jesuspa tucui nishcacuna pactarinapacha cashcatami ricuchijurca (Mt 5:18ta ricupangui). Shinapash Jesusca tal vezmi cai Apocalipsis 21:1pi nijushca shimicunamanda parlajushcanga. Caipica ninmi: “Ashtahuangarin punda tiashca jahua pachapash, cai pachapash illarcami” nishpa.
ñuca rimashca shimicunaca napacha tucuringachu: Griego shimipi napacha tucuringa nishca shimica ricuchinmi, Jesuspa nishcacuna napacha tucurishpa tucui paipa nishcacuna pactarinapacha cashcata.
w14 15/10 pág. 16 párrs. 15, 16
“Sacerdotecunashna mandaj” llactami tucunguichi
15 Jesusca paipa 11 apostolcunaman tandata, vinota yalichishca jipaca nircami, cangunapash ñucahuan mandachunmi shuj pactota rurani nishpa. Chaitami Diospa Reinopi Mandangapaj Pacto nin (Lucas 22: 28-30, liingui). Chaishuj pactocunataca Jehová Diosmi rurarca. Cutin cai pactotaca Jesusmi paipa catij ungidocunahuan rurarca. Shinapash ‘ñuca Taita ñuca mandachun ushaita carashcashnalla’ o ñucahuan pactota rurashcashnallatami nishpaca ¿imatata Jesusca nijurca? Jesusca ‘causaita causaicamanmi Melquisedec [sacerdoteshna] cangui’ nishpa, Jehová Dios paihuan pactota rurashcata yarishpami shina nijushcanga (Heb. 5:5, 6).
16 Jesuspa 11 apostolcunaca ima llaquicuna ricurijpipash tucuipimi Jesustaca catinajurca. Diospa Reinopi Mandangapaj Pactoca ungidocuna jahua cieloman rishpa reycuna, sacerdotecuna canatami segurajurca. Shinapash na 11 apostolcunallachu Jesushuan mandangapaj rina carca. Jesusca shuj muscuipishna ricurishpami apóstol Juanmanga nirca: “Nalicunata mishajmanmi, ñuca mandashpa tiarinapi ñucahuan tiajuchun carasha. Ñucapash nalicunata mishashpami, ñuca Taitahuan pai mandashpa tiarinapi tiajuni” nishpa (Apoc. 3:21). Shinaca, Diospa Reinopica Jesusta ali catij 144 mil ungidocunapashmi mandanajunga (Apoc. 5:9, 10; 7:4). Diospa Reinopi Mandangapaj Pacto tiaimandami ungidocunaca Jesushuan jahua cielopi mandanataca seguro caita ushan. Ali intindingapaca shuj ejemplota churapashun. Huaquin llactacunapica reyhuan cazarashpaca huarmipashmi llactataca mandai callarin. Bibliapica ungidocunatami nin, Jesushuan ‘cazaragrijuj huarmigumi’ can nishpa. Ashtahuangarin ungidocunatami ‘jarihuan nara tacarishca cuitsaguhuan’ chimbapuran (Apoc. 19:7, 8; 21:9; 2 Cor. 11:2).
27-2 DE SEPTIEMBRE
BIBLIAPA VALISHCA YUYAICUNA | LUCAS 23, 24
“Siempremi perdonana canchi”
cl-S pág. 297 párr. 16
“Jesuspa juyaita rijsina”
16 Jehová Diospa juyaitaca, Jesusca perdonangapaj listo cashpami, Jehová Dios shina juyashcataca ricuchirca (Salmo 86:5). Jesusca shuj racu caspipi ña huañunalla cashpapash, ¿imamandata parlarca? Jesusca chai nali gentecunata castigapai nishpachu ¿Jehová Diostaca mañarca? Na, na shina mañarcachu. Ña huañugrijushpapash Jesusca cashnami nirca: ‘Ñuca Taitalla, caicunaca na yachaimandami cashna ruranajun perdonapailla’ nircami (Lucas 23:34).
g-S 2/08 pág. 11 párrs. 5, 6
¿Jehová Diosca tucui juchacunatachu perdonan?
Jehová Diosca juchata rurashcatallaca na ricujunllu. Ashtahuangarin juchacunamanda imata paipa shungupi pensashcatami ricun (Isaías 1:16-19). Jesushuan racu caspipi huarcushca ishcai nali runacunapi pensaripashunchi. Chai nali runacunaca shuhuacuna, nali runacuna caimandami chaipi carca. Chaimandami shuj nali runaca cashna nirca: “Ñucanchica nali rurashcamanda, ninanda llaquita apanapacha cashpami, cashna llaquichi tucunajunchi. Ashtahuangarin cai runaguca, ima nalitapash na rurashcachu” nishpa. Chai nali runa shina nishpaca Jesusmanda ashatallapash uyashcatami ricuchirca. Chai uyashcacunami chai nali runa paipa nali ruraicunamanda arripintirichun ayudarca. Chaimandami chai nali runaca uchalla Jesustaca cashna mañarca: “Can mandangapaj shamushpaca, ñucata yarihuangui” nishpa. Chai nali runa Jesusta shina mañajpica ¿imatata Jesusca rurarca? Jesusca ‘na llullashpami, cunanllata candaca cashna nini: paraíso juyailla llactagupimi ñucahuan cangui’ nishpa(Lucas 23:41-43).
Jesús cai alpapi cashpa nishca último shimicunapi pensaripashunchi. Jesuspa shimicunaca, nalita rurashcamanda huañuchi tucuna runata llaquishpa juyaihuan parlashcatami ricuchin. Caita ricushpami Jehová Diospash, Jesuspash ñucanchi punda rurashca juchacunamanda ciertopacha arripintirijpica, jatun juchacuna cajpipash juyaihuan llaquishpa perdonanataca seguro capanchi (Romanos 4:7).
cl-S págs. 297, 298 párrs. 17, 18
“Jesuspa juyaita rijsina”
17 Jesuspa alipacha cualidadtaca, Pedro nalita rurajpipash Jesús perdonashcapimi ricuita ushanchi. Jesusca Pedrotaca ninandami juyashcanga. 14 de Nisán tutapi, Jesús cai alpapi último tutata cajpimi, Pedroca Jesusta cashna nirca: “Apunchi Jesús, prezuna huasiman canda apajpipash, catiriami ripasha. Huañuchi tucugrina cajpipash, canhuan huañuchi tucugrishallami” nishpa. Shinapash huaquin horascuna jipallami Pedroca Jesustaca na rijsinichu nishpa quimsa viajecaman negarca. Bibliapica ninmi quimsa viajepi Pedro ña negajujpimi: “Jesusca, Pedrota tigrarishpa ricurca” nishpa. Chaipimi apóstol Pedroca pandarishcata cuenta japishpa ‘canllaman Ilujshishpa ninandapacha llaquirishpa huacarca’. Chai punllallata Jesús huañujpimi, apóstol Pedroca ñuca pandarishcataca Jesusca perdonahuarcacha nishpa pensarijushcanga (Lucas 22:33, 61, 62).
18 Shinapash, Jesús perdonashcata yachangapaca na yapata shuyana carcachu. Jesusca 16 de Nisán nishca punllapimi causarirca. Chai punllallatami tal vez Pedrota ricungapa rishcanga (Lucas 24:34; 1 Corintios 15:4-8). Pedro nalita rurashca cajpipash Jesusca ¿imamandashi shina juyaihuan ali tratarca? apóstol Pedrota juyashpa catijujta cuenta japichunmi cashna rurashcanga. Shina rurashpami apóstol Pedro tranquilo sintirichun ayudarca.
Bibliapa Valishca Yuyaicunata Mascashunchi
Lu 23:31pa notacuna nwtsty
verde quirushna, [...] chaquishca quirushna: Cai shimicunata Jesús nishpaca tal vez Judá llactamandami parlajushcanga. Jesuspash, shinallata huaquin judío gentecunapash Diospi crishpa catinajushcamandami, Judá llactaca chaquitapacha chaquishca quirucunashnaca na carca. Shinapash Jesusca ñallami huañuchi tucuna carca. Cutin Jehová Diosta na saquishpa ali sirvijcunataca Diospa espiritu santohuan agllajpimi shuj mushuj Israel espiritual tucuna carca (Ro 2:28, 29; Gál 6:16). Shina pasajpimi Israel llactaca espiritualmente huañushpa, shuj chaquishca quirushna tucurca (Mt 21:43).
Dibujocuna, videocuna nwtsty
Talón tullupi shuj clavoshuan clavashca
Cai fotoca talón tulluta 4,5 pulgadas clavoshuan clavashcatami ricuchijun. Cai tulluca romanocunapa tiempomandami cashca. Jerusalén llactapi arqueólogo nishcacuna mascanajushpami 1968 huatapi chai tullutaca tarishca. Chai tiempocunapica pitapash huañuchingapaca shuj racu caspipi clavoscunahuan clavashpami huarcun cashcanga. Chai clavoscunaca, Jesusta shuj racu caspipi clavangapaj romano gentecuna utilizashca clavoscunashnami cashcanga. Chai talón tullutaca huañushca gentecunapa tullucunata churana rumihuan rurashca shuj caja cuendapimi tarirca. Caica racu caspipi huañuchi tucushca gentecunapash pambai tucun cashcatami ricuchin.