INTERNETPI BIBLIOTECA Watchtower
INTERNETPI BIBLIOTECA
Watchtower
Quichua (Imbabura)
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONGUNA
  • TANDANAJUICUNA
  • bt cap. 16 págs. 141-150
  • “Macedoniaman shamushpa ñucanchita ayudahuai”

Cai agllashca videoca nara tiapanllu.

Shuj jarcaimi tiapan, cunan horasca descargaitaca na ushapanguichu.

  • “Macedoniaman shamushpa ñucanchita ayudahuai”
  • Tucui ladocunapi Taita Diospa Gobiernomanda villachipashunchi
  • Subtitulocuna
  • Cai temamandallata parlajuj información
  • “Taita Dios ñucanchita cachashcatami cuenta japircanchi” (Hechos 16:6-15)
  • “Gentecunaca ninanda culirashpa paicunataca rimanajurca” (Hechos 16:16-24)
  • “Chai jipallami [...] bautizarirca” (Hechos 16:25-34)
  • “¿Shinachu cunanga ñucanchita pacalla llujchishpa cachangapaj munanajun?” (Hechos 16:35-40)
  • Taita Dios carashca casilla ali causaitaca pipash na yachai ushanllu
    Jehová Diospa Reinomandami Villajun 2017
  • Carcelta cuidadormi Jehová Diosmanda yachajun
    Bibliapica ¿imatata yachajuni?
  • ‘Taita Dios escribichishca shimicunata intindichun ayudarca’
    Tucui ladocunapi Taita Diospa Gobiernomanda villachipashunchi
Tucui ladocunapi Taita Diospa Gobiernomanda villachipashunchi
bt cap. 16 págs. 141-150

CAPÍTULO 16

“Macedoniaman shamushpa ñucanchita ayudahuai”

Shuj asignacionda chasquishpa y catiriashpa llaquichijpi cushilla aguantashpaca ashtaca bendiciongunatami charipashun

Hechos 16:6-40​manda japishcami can

1-3. a) Jehovapa espíritu santoca Pablota y paipa cumbacunataca ¿imashinata maipi predicanataca ricuchirca? b) ¿Cai capitulopica imatata yachajupashun?

ASHTACA huarmicunami Macedonia llactapa Filipos llactamanda llujshishpa Gangites rioman rinajurca. Chai huarmigucunaca siempre imashna ruranshnallatami río manñapi tiarishpa Jehová Diosta mañan. Jehová Diosca cai huarmigucunamandaca siempremi pendiente carca (2 Crón. 16:9; Sal. 65:2).

2 Listra llactamandami Pablo, Silas y Timoteoca como misionerocuna cuenda llujshishpa rinajun. Galacia llactamanda ura ladopimi Listra llactaca can. Cutin Filipos llactaca 800 kilometrocunata carupimi can. Huaquin punllacuna jipaca Asia llactapa llacta ucuta ringapaj ñanbimi carca. Pablo, Silas y Timoteoca Éfeso llactata y shuj llactacunatapash visitashun yashpami cushilla carca. Chai llactacunapica Taita Diospa shimimanda uyangapaj munaj gentecunami tiarca. Asia llactapi nara villachishpa callarijpillatami Taita Diospa espíritu santoca chaipi ama villachichun jarcarca. Asia Menorta yalishpa, Egeo mar yacuta cruzashpa, Gangites manñata rishpa yalichunmi Jesusca Taita Diospa espíritu santota utilizashpa maita rina cashcata ricuchirca.

3 Jesús Pablota y paipa cumbacunata Macedonia llactaman viajachun pushashcata ricushpaca ñucanchi causaipipashmi ninanda ayudaita ushan. Pabloca paipa segundo viajetaca huata 49​pimi callarirca. Shinaca chai viajepi imacunalla pasashcata ricupashunchi.

“Taita Dios ñucanchita cachashcatami cuenta japircanchi” (Hechos 16:6-15)

4, 5. a) Bitinia llactaman chayanajujpica Pablota y paipa cumbacunataca ¿imata pasarca? b) ¿Pablo y paipa cumbacunaca ima decisiondata japirca y jipaca imata pasarca?

4 Asia llactapi na predicaita ushashpami Pablo y paipa cumbacunaca Bitinia llactapi predicangapaj rinajurca. Bitinia llactaman chayangapaca tauca punllacunata purishpami Frigia y Galacia llactacunata yalina carca. Chai llactacunapica ashalla gentecunallami tiarca. Bitinia llactaman ña chayagrijujpimi Jesusca Taita Diospa espíritu santota utilizashpa Pablo y paipa cumbacunaca chaipi ama predicachun jarcarca (Hech. 16:6, 7). Pablo y paipa cumbacunaca imata predicanata y imashina predicanatapash alimi yacharca. Pero maipi predicana cashcataca na yacharcachu. Chaimandami imata ruranataca na atinashcanga. Asia llactaman chayashpa predicangapaj munashpapash chaipica na predicai usharcachu. Shinallata Bitinia llactapipash na predicai usharcachu. Shinapash Pablo y paipa cumbacunaca na desanimarishpami maipi predicana pushtuta mascarca. Pablo y paipa cumbacunaca shuj decisionda japishpami 550 kilometrocunata purishpa Troas llactaman chayarca. Troas llactamandami Macedonia llactaman yalita usharca (Hech. 16:8). Pablo y paipa cumbacuna Troas llactaman chayajpica Taita Diospa espíritu santoca chaipi predicachunmi saquirca.

5 Troas llactaman Pablo y paipa cumbacuna chayajpimi Lucasca paicunahuan tuparirca. Chaimi Lucasca paicunahuan ima pasashcata parlan: “Pero tutaca, shuj muscuipishnami Pabloca, Macedonia llactamanda shuj runagu ‘Macedoniaman shamushpa ñucanchita ayudahuai’ nishpa paipa ñaupapi rogajujta ricurca. Justo chai muscuipishna ricushca jipallami, Macedonia llactaman ringapaj munarcanchi. Porque chai llactapi ali villaicunata predicachun Taita Dios ñucanchita cachashcatami cuenta japircanchi” (Hech. 16:9, 10).a Por finmi Pabloca maipi predicanataca ña yacharca. Na villachi ushashpa na desanimarishcamandaca cushillami sintirishcanga. Chaimi chuscundi Macedoniaman rirca.

Apóstol Pablo y Timoteoca shuj barcopimi rinajun. Barcopi trabajaj jaricunaca trabajanajunmi cutin Timoteoca imatachari ricushcami maquihuan ricuchijun.

‘Troas llactapimi barcota japircanchi’ (Hechos 16:11).

6, 7. a) Pablota ima pasashcata ricushpaca ¿imatata yachajupanchi? b) Jehovata sirvingapaj esforzarishpaca ¿imatata seguro caita ushapanchi?

6 Pablomanda y paipa cumbacunamandaca ¿imatata yachajupanchi? Caipi pensaripai: Pablo Asia llactaman llujshishca jipallami Taita Diospa espíritu santo imata ruranata ricuchirca. Shinallata Pablo Bitinia llactaman chayashca jipallami Jesusca Taita Diospa espíritu santota utilizashpa imata ruranata ricuchirca. Pablo Troas llactaman chayashca jipallami Macedonia llactaman rina instrucciongunata chasquirca. Cunan punllacunapipash Jesús congregaciongunata umashna mandajuimandami ñucanchicunatapash ñaupaman pushaita ushan (Col. 1:18). Por ejemplo, talvez precursor tucungapaj o villachingapaj minishtirijuj pushtuman ringapaj munapashcanguipashchari. Pero Jesusca ñucanchi metacunata pactachingapaj esforzarijta ricushca jipallami Taita Diospa espíritu santota utilizashpa ñucanchitaca ayudanga. Caita intindingapaca shuj ejemplota ricupashun: carro prindishca cajpillami carrotaca izquierdaman o derechaman manejaita usharin. Shinallatami primeroca ñucanchira imagutapash rurangapaj esforzarina capanchi. Chaimi Jesusca ñucanchita ñaupaman pushanga y predicacionbipash ayudanga.

7 Ñucanchi metacunata pactachingapaj esforzarijushpapash na ñapash chai metacunata pactachita ushashpaca ¿Taita Diospa espíritu santoca na ayudahuajunllu nishpachu desanimarina capanchi? Na. Pabloca predicangapami munarca shinapash huaquin llactacunapica na predicaita usharcachu. Pabloca na desanimarishpami maipi predicanata mascarca. Jehová Diosta ashtahuan sirvingapaj esforzarijpica Jehová Diosca ñucanchitaca bendiciangami (1 Cor. 16:9).

8. a) ¿Filipos llactaca imashinata carca? b) ‘Taita Diosta mañangapaj shuj pushtupi’ cashca huarmigucunaman Pablo predicajpica ¿imata pasarca?

8 Macedonia llactaman chayashpaca, Pablo y paipa cumbacunaca Filipos llactamanmi rirca. Chai llactapi gentecunaca romanocuna canchi nishpami jariyan can. Roma llactamanda llujshishpa rishca soldadocunaca Filipos llactataca Italia llacta cashcatashnami ricun carca. Filipos llacta ladotami Gangites río yacuca yalijurca. Pablo y paipa cumbacunapash río yacu manñapimi ‘Taita Diosta mañangapaj shuj pushtu tian’b yashpa pensanajurca. Paicuna sábado punllata cutin río yacu manñaman rijpica, tauca huarmicuna Taita Diosta adorangapaj tandanajushcatami ricurca. Chaimi paicunahuan parlangapaj tandanajurca. Bibliapi nishcashnaca chai huarmigucunamandaca Lidia huarmigumi “uyajurca” paitami “aliguta uyashpa chasquichun Jehová Diosca ayudarca”. Pablo yachachijujta alicachimandami Lidiapash y paipa familiapash bautizarirca. Lidiaca Pablota y paipa cumbacunataca paipa huasipi quidachunmi cutin cutin mañarca (Hech. 16:13-15).c

9. Huauquipanicunaca ¿imashinata Pablopa ejemplota catita ushashca? Shina rurashcamandaca ¿ima bendiciongunatallata chasquishca?

9 Lidia huarmigu bautizarijta ricushpaca tucuicunami cushilla sintirishcanga. Pabloca Macedonia llactaman rina invitacionda chasquishcamandaca cushillami sintirishcanga. Shinallata huarmigucunapa oracionda contestashcata ricuchingapaj paita y paipa cumbacunatapash Jehová Dios utilizashcamandaca cushillami sintirishcanga. Cunan punllacunapipash jovenguna, solterocuna y cazado huauquipanicunami predicangapaj minishtijuj pushtucunaman sirvingapaj rin. Na tucui perfecto cajpipash Lidia huarmigushna Taita Diosmanda yachangapaj munaj gentecunata tarishpaca, llaquicunata charishpapash cushillami sintirin. Quiquinga ¿quiquinba causaipi cambiocunata rurashpa publicadorcunata minishtijuj pushtucunaman ringapaj munapanguichu? Shina rurajpica Jehová Diosca ninandami bendiciapanga. Por ejemplo, Aaron huauquica joven cashpaca centroamérica llactamanmi rirca. Paica cashnami nin: “Shuj llactaman sirvingapaj rinami espiritualmente shinlli tucuchun y Jehovamanbash ashtahuan quimirichun ayudahuashca. Chaipi predicanataca ninandami gushtani. Cunanga Bibliamandaca 8pura gentecunamanmi yachachijuni” nin. Ashtaca huauquipanicunami chai huauquishnallata cushilla sintirin.

Ishcai panicunaca callepimi shuj jovenman predicanajun. Y shuj jovenga imata parlajushcata ricungapajmi chapajun.

Publicadorcuna minishtirijuj pushtucunapi sirvingapaj ¿imatata rurana capanchi?

“Gentecunaca ninanda culirashpa paicunataca rimanajurca” (Hechos 16:16-24)

10. Pablota y paipa cumbacunata ama uyachunga demoniocunaca ¿imatata rurarca?

10 Ali villaicunata gentecuna uyashpa, paicunapa causaipi cambiocunata rurajta ricushpaca Satanasca ninandami culirashcanga. Porque Satanasmi chai llactacunamanda gentecunataca pandachishpa causajurca. Chaimandami demoniocunaca Pablota y paipa cumbacunatapash ama predicachun jarcashcanga. Por ejemplo, shuj punlla Taita Diosta mañana pushtuman chayashca cajpimi demonio junda shuj joven huarmi tuparirca. Chai huarmica jipa punllacunapi ima pasanata adivinashpami ganashca culquitaca paipa dueñocunaman cun carca. Pablota y paipa cumbacunataca chai huarmica cashna nishpami caparijurca: “Cai runacunaca Jahua Cielopi Taita Diospa esclavocunami can. Paicunaca quiquinguna salvaringapaj imata ruranatami predicanajun” nijurca. Demoniocunaca ¿imamandata chashna nichun chai huarmitaca utilizarca? Chai huarmipa adivinashcapash y Pablopa yachachishcacunapash Taita Diosmanda shamun nishpa gentecuna pensachunmi chashna rurashcanga. Shinallata cristianocunapa yachachishcacunata ama uyachunmi demoniocunaca shina rurarca. Shinapash Pabloca chai huarmi upalla quidachunmi demoniocunata paimanda llujchirca (Hech. 16:16-18).

11. Joven huarmigumanda demoniocunata llujchijpica Pablohuan y Silashuanga ¿imata pasarca?

11 Joven huarmigupa dueñocunaca chai huarmigu ganashca culquita ñana cujpimi culirarca. Shuj juiciota rurachunmi Pablota y Silastaca gobernadorcunapa ñaupaman arrastrashpa aparca. Paicunaca gobernadorcuna judiocunata na uyangapaj munajta, shinallata paicunapa propio costumbrecunata charijta ricushpami Pablomanda y Silasmandaca cashna ninajurca: “Paicunaca judiocunami can. Pero ñucanchica romanocunami canchi. Y paicunaca romanocuna na charina, na rurana costumbrecunatami ñucanchimanga yachachinajun” ninajurcami. Chaimi plazapi cashca gentecunaca Pablota y Silastaca “ninanda culirashpa paicunataca rimanajurca” y jipaca gobernadorcunaca “vara caspihuan macaichi nishpa mandarca”. Chaita rurashca jipami paicunataca carcelman arrastrashpa aparca. “Carcelta cuidadorca ucu calabozopi churashpa, paicunapa chaquicunatapash tablón caspicunapi canichishpa saquirca” (Hech. 16:19-24). Calabozo ucu yana yana cashcamandami Pablo y Silasca paicunapura ricuritapash na ushanajushcanga. Pero Jehová Diosca ima pasajushcataca tucuitami ricujurca (Sal. 139:12).

12. a) Pablo y paipa cumbacunaca catiriashpa llaquichi tucunamandaca ¿imatata yacharca? Chaitaca ¿imamandata yacharca? b) Satanasca ¿imacunata rurashpata ñucanchicunataca llaquichin?

12 Jesusca paipa catijcunataca cashnami nishca carca: “Cangunatapashmi catiriashpa llaquichinga” (Juan 15:20). Pablo y paipa cumbacunaca Macedonia llactapi catiriashpa llaquichina cashcataca alimi yacharca. Paicunaca paicunapa rurashcacunamanda Jehová Dios cushilla cashcataca alimi yacharca. Y más bien Satanaspa culpamanda catiriashpa llaquichi tucunajushcatapash alimi yacharca. Cunan punllacunapipash Diabloca shuj shuj cosascunata rurashpami llaquichijun. Por ejemplo, escuelacunapi, trabajocunapipash ñucanchimanda imatapash llullacunata nishpami catiriashpa llaquichin. Huaquin llactacunapica contracunaca tribunalcunapica cashna nishpami llullan: “Testigo de Jehovacunaca tranquilo causachunga na saquinllu, paicunapa yachachishcacunaca ñucanchi costumbrecunahuanga na igualchu” can ninmi. Shuj llactacunapica ñucanchi huauquipanicunataca macashpami charin y carcelcunapipashmi churan. Pero Jehová Diosca ima pasajushcataca tucuitami ricujun (1 Ped. 3:12).

“Chai jipallami [...] bautizarirca” (Hechos 16:25-34)

13. ¿Imashpata carcelta cuidadorca salvaringapaca ‘¿imatata rurana cani?’ nishpa tapurca?

13 Llaqui tucushcataca Pablopash y Silaspash na fácil cungaita ushashcangachu. Macai tucushcamanda alilla sintirishcamandami chaupi tutaca Pablo y Silasca “Taita Diosta mañanajurca. Shinallata, candashpami paicunaca Taita Diosta alabanajurca”. Na yashcapi shuj terremoto tiajpimi carcelta cuidadorca manllari rijcharishpa cárcel pungu pascariajta ricurca. Carcelta cuidadorca prezocuna llujshishpa rishcanga yashpami pensashcanga. Paita castiganga yashpami “paipa espadata llujchishpa” paillata huañuchirigrijurca. “Ña huañuchiringapaj” cajpimi Pabloca cashna caparirca: “Ama huañuchirichu. Tucuillamari caipi capanchi”. Chaimi carcelta cuidadorca llaquilla cashna nishpa tapurca: “Salvaringapaca ¿imatata rurana capani?”. Pablo y Silasca carcelta cuidador Jesuspi crishpalla salvari ushanataca alimi yacharca. Chaimandami cashna nirca: “Quiquindapash, quiquinba huasipi causajcunatapash Taita Dios salvachunga Señor Jesuspimi crina capanguichi” (Hech. 16:25-31).

14. a) Carcelta cuidadortaca Pablo y Silasca ¿imashinata ayudarca? b) Pablo y Silas llaquicunata aguantashpa catishcamandaca ¿ima bendiciongunatata chasquirca?

14 Carcelta cuidadorca ciertopachachu ¿imata rurana cashcata yachangapaj munarca? Pabloca chai jari ciertopacha yachangapaj munashcataca crircami. Pero carcelta cuidadorca na judío cashcamandami Taita Diospa shimimandaca imatapash na yacharca. Chaimi cristiano tucungapaca Taita Diospa shimimanda yachajuna y paipa causaipi yachajushcata pactachina carca. Chaimandami carcelta cuidadormanga Pablo y Silasca ‘Jehová Diospa shimita’ predicarca. Pablo y Silasca chugrishca cashpapash yachachishpa ocupado cashcamandami nanaitapash cungashcanga. Pero carcelta cuidadorca paicuna chugrishca cashcata ricushpami jambirca. “Chai jipallami carcelta cuidadorpash, carcelta cuidadorpa familiapash bautizarirca”. Pablopash y Silaspash llaquicunata charishpapash aguantashpa catishcamandami Jehová Diospa bendicionda chasquirca (Hech. 16:32-34).

15. a) Pablo y Silaspa ejemplotaca ¿imashinata ashtaca huauquipanicuna catishca? b) Gentecunataca ¿imamandata visitashpa catina capanchi?

15 Pablo y Silas cuendami cunambi ñucanchi huauquipanicunapash carcelpi cashpapash predicashpa catinajushca. Chashna predicashcamandami carcelpi cajcunatapash ayudaita ushashca. Por ejemplo, villachichun na saquij shuj llactapica 40% testigocunaca carcelpi cashpami Taita Diosmanda yachajushca (Is. 54:17). Carcelta cuidadorca terremoto tiashca jipami Taita Diosmanda yachajurca. Chashna cuendami cunanbi gentecunapash paicunapa causaipi imapash llaquicunata charishca jipa Taita Diosmanda yachajungapaj munan. Chaimandami ñucanchi territoriopi gentecunatapash cutin cutin predicana capanchi. Shina predicajpimi talvez Taita Diosmanda yachajungapaj ima horaspash munanga.

“¿Shinachu cunanga ñucanchita pacalla llujchishpa cachangapaj munanajun?” (Hechos 16:35-40)

16. Pablota y Silasta macashca cayandi tutamandaca ¿imata pasarca?

16 Macashca cayandi punllaca gobernadorcunaca Pablota y Silasta carcelmanda llujchichunmi mandarca. Pero Pabloca cashnami nirca: “Romanocuna cajpipash nara juzgashpallatami, paicunaca gentecunapa ñaupapi ñucanchitaca macashpa carcelpi churarca. ¿Shinachu cunanga ñucanchita pacalla llujchishpa cachangapaj munanajun? Ñucanchica na rishunllu. Paicunapacha ñucanchita llujchingapaj shamuchun” nircami. Pablo y Silasca romanocunami carca. Chaimi gobernadorcunaca romanocunata macashcata yachaj chayashpaca ninanda manllarinajurca.d Cunanga gobernadorcunami tucui gentecunapa ñaupapi macashcashnallata tucuicunapa ñaupapi disculpata mañana carca. Gobernadorcuna disculpata mañashca jipaca Pablota y Silastaca Filipos llactamanda richunmi mañarca. Pablo y Silasca Filipos llactamanda nara rishpallatami chaira bautizarishca huauquipanicunataca animangapaj rirca.

17. Pablomanda y Silasmandaca chairalla bautizarishca huauquipanicunaca ¿imatata yachajurca?

17 Pablo y Silasca ¿imashpata romanocunami canchi nishpaca na villarca? Villashca cajpica talvez na macai tucunmanllu carca (Hech. 22:25, 26). Shinapash Pablo y Silas romanocunami canchi nijpica chairalla bautizarishca huauquipanicunaca Jesusmanda na llaquichi tucungapaj munaimandallami shina nishcanga nishpami pensanman carca. Pablo y Silas romanocunami canchi nishpa villashca cajpica na romano huauquipanicunahuanga ¿imata pasanman carca? Porque paicunata protegingapaj shuj leyca na tiarcachu. Pablo y Silas llaquicunata aguantashpaca chairalla bautizarishca huauquipanicunamanga tucui cristianocuna llaquicunata charishpapash aguantai ushana cashcatami yachachirca. Pablo y Silasca romanocunami canchi nishpa villashca jipaca gobernadorcuna tucuicunapa ñaupapi pandarishcanchimi nichunmi mañarca. Chaita rurashpaca jipa punllacunapi cristiano huauquipanicunata ama chashnallata pasachunmi legalmente imatapash rurana cashcata ricuchirca. Jipa punllacunapipash na maltratai ushanalla leycuna tiashcatami huauquipanicunamanga yachachirca.

18. a) Superintendente huauquicunaca ¿imashinata Pablopa ejemplota catin? b) Ali villaicunata predicai ushangapaca ¿imatata rurana capanchi?

18 Cunan punllacunapipash superintendente huauquicunaca paicunapa ejemplohuanmi yachachin. Paicunaca huauquipanicuna imata rurachun mandangapallaca na canllu. Ashtahuangarin paicunapashmi imagutapash rurangapaj dispuesto can. Shinallata Pablo cuendallatami ñucanchita respetachunga imashina, ima hora ñucanchi derechocunata utilizanata ali yachapanchi. Ñucanchi derechocunata difindingapaca ñucanchi llactapa tribunalcunaman o minishtirishcapacha cajpica shuj llactacunapa tribunalcunamanmi rita ushapanchi. Shina rurashpami Jehová Diosta tranquilo sirvita ushapashun. Na yangamandachu tribunalcunamanga rinchi. Ashtahuangarin Pablo Filipos llactapi 10 huatacunata prezo cashca jipa, filipenses huauquipanicunaman imata nishcatami ñucanchipash rurangapaj munapanchi. Pabloca paicunataca nircami: ‘Legalmente ali villaicunata villachingapaj autoridadcunahuan parlapanchi’ (Filip. 1:7). Tribunalcunapi ima pasajpipash, Pablo y paipa cumbacunashnami ñucanchicunapash Jehovapa espíritu santo maiman pushajpipash ali villaicunata predicashpa catingapaj decidido capanchi (Hech. 16:10).

LUCASMI HECHOS LIBROTACA ESCRIBIRCA

Lucasca Hechos libropa callari capitulocunata escribishpaca shujcuna parlashcatami escribirca. Pero Hechos 16:10, 11​manda callarishpaca Lucasca paipacha ima pasashcata ricushpami escribirca. Por ejemplo, Hechos 16:11​pica cashnami nin: “Troas llactapi barcota japishpa, Samotracia llactaman directo rircanchi”. Shinapash Hechos libropi Lucaspa shuti na escribishca tiajujpica ¿imashpata Lucasmi Hechos librota escribishca nipanchi?

Lucasca mesapimi shuj rollota escribijun.

Hechos y Lucas libropa callari versocunapi “Teofilomanda” parlajta ricushpami Lucas Hechos librota escribishcata yachapanchi (Luc. 1:1, 3; Hech. 1:1). Hechos callari versopica cashnami nin: “Quiquin Teofiloman escribishca primer libropica, Jesús jahua cieloman apai tucushca punllacaman Jesús imata rurashcata, imata yachachishcatami tucuita quiquinmanga escribircani”. Lucas Evangelio de Lucasta escribishca caimandami “escribishca primer libropica” cashnami nircani nishpa Lucasca escribin. Y chaihuanga ashtaca alipacha yachajushca jaricunami de acuerdomi can. Shinaca Lucasllatami Hechos librotapash escribishcanga.

Lucasmandaca ¿imata yachapanchi? Lucaspa causaimandaca na yapa yachapanchichu. Bibliapica paipa shutica quimsa viajetallami ricurin. Pabloca Lucastaca “juyashca doctor” nishpami rijsin carca. Shinallata Pablopa ayudadormi carca (Col. 4:14; Filem. 24). Hechos libropica Lucasca Pablohuan Troas llactamanda Filipos llactacaman huata 50​pi rishcatami escribin. Shinapash Pablo Filipos llactamanda rijujpica Lucasca ñana paicunahuanga carcachu. Más o menos huata 56​pica Lucasca cutinmi Pablohuan Filipos llactapimi tuparirca. Y chaimandami 7 huauquicunahuan Jerusalén llactaman rirca. Chaipimi Pablotaca prezo churarca. Ishcai huata jipapash Pabloca prezomi carca y Cesarea de Roma llactaman cachajujpica Lucasca Pablohuanmi rirca (Hech. 16:10-17, 40; 20:5-21:17; 24:27; 27:1-28:16). Pablota Roma llactapi cutin prezo churajpimi Pabloca: “Lucasllami ñucahuan can” nirca (2 Tim. 4:6, 11). Chaita ricushpami Lucasca ali villaigucunata villachimanda shuj shuj llaquicunata charishcata cuenta japipanchi.

Lucasca, Lucas libropi Jesuspa causaimanda escribishpaca paipacha Jesús imacunatalla rurashcata ricurcani nishpaca na escribircachu. Ashtahuangarin shucunata “tucui ima pasashcata ali ali tapushpa escribishca”. Shinallata “imashinapacha pasashcataca callarimandapacha ñucapash escribijupani” nishpami Lucasca nirca (Luc. 1:1-3). Lucas librota liishpaca, Lucas callarimandapacha tucuita aligutapacha escribishcatami ricupanchi. Chaipaca Lucasca Elisabet huarmiguta, Jesuspa mama Mariata y shuj gentecunatapashmi tapushcanga. Lucas libropi tiashca ashtaca informaciongunaca shuj Evangeliocunapica na tianllu (Luc. 1:5-80).

Pabloca Lucas doctormi can nircami. Chaimandami Lucas librota escribishpaca gentecuna nanaihuan cashpa imashina sintirijta Lucasca escribirca. Por ejemplo, demoniocunata charij shuj jarita Jesús jambijpica Lucasca imatapash na rurashpami Jesusca chai runagumandaca demoniocunata llujchirca nircami. Shinallata Lucasca Pedropa ‘suedrami calenturahuan na valijun’ nircami. Jesús ayudashca huarmigumanda parlashpaca Lucasca cashnami nirca: “Shuj demonio llaquichijpi 18 huatacunata curcullagu causajurca. Paica recto shayaritaca nimamanda na ushanllu carca” nircami (Luc. 4:35, 38; 13:11).

Lucas shujcunamanda rijsishca rijsishca cangapaca na munarcachu. Más bien shujcuna Jehovata rijsichunmi ayudangapaj munarca. Lucaspaca “Taita Diospa obrata” ruranami ashtahuan importante carca (1 Cor. 15:58).

MORADO COLOR TELACUNATA JATUJ LIDIA HUARMIGU

Lidia huarmiguca Lidia llactapa Tiatira llactamandami carca. Chai llactacunaca Asia Menorpimi can. Lidia huarmiguca negociomandami Macedonia llactapa Filipos llactaman yalingapaca, Egeo mar yacuta yalishcanga. Lidia huarmiguca morado colorhuan tinishca alfombracunata, tapicecunata, telacunata y morado color tintacunatapashmi jatun cashcanga. Huaquin investigadorcunaca Filipos llactapi morado color telacunata jatuj shuj grupo tiashcatami yachaj chayashca.

Lidiaca shuj telatami carajun.

Bibliapica Lidia huarmigu “Taita Diosta adoraj” cashcatami yachachin. Shinallata judía tucushcami ricuchin (Hech. 16:14). Tiatira llactapimi Jehová Diosta adorai callarishcanga porque Filipos llactapica na shuj sinagoga huasi tiashcachu. Huaquingunaca Filipos llactamanda gentecunami Lidia huarmigutaca, Lidia llactamanda caimandami Lidia nishpa apodota churashcanga nishpa crin. Shinapash huaquin documentocunapica Lidia shutica chai tiempopica shuj propio shuti cashcatami nin.

Jesús cai alpaman shamungapaj 700 o 900 huatacuna faltajpica, Homero shuti jarimi causarca. Homero causashca tiempopica Lidia llactamanda gentecunaca morado colorhuan telacunata tininata alipachami yachan carca. Chaimandami chai llactamanda gentecunaca rijsishca can carca. Brillajuj quidachun y colorcunapash ama llujshichun telacunata tiningapaca Tiatira yacucuna alipacha cashcatami tucui gentecuna yacharca.

Morado colorhuan tinishca telacuna valishca caimandami rico gentecunalla randita ushan carca. Morado tintataca shuj shuj formacunapashmi llujchin carca. Shinapash lino telacunata tiningapaca Mediterráneo mar yacupi tiashca caracolcunamanda llujchishca tintami ashtahuan ali y valishca can carca. Cada caracolmandami ashalla tinta llujshin carca. Chaimi shuj gramo (0,04 onzas) valishca tintata charingapaca 8 mil caracolcunamanda llujchin carca. Chaimandami morado colorhuan tinishca telacunaca yapata valin carca.

Morado color telacunata jatuna negociota charingapaca Lidia huarmiguca ashtaca culquitami charishcanga. Shinallata shuj jatun jatun huasitami charishcanga. Chaimandami Pablota, Silasta, Timoteota y Lucasta mingachishcanga. Bibliapi ‘paipa huasipi tucui causajcuna’ nishpaca talvez Lidiapa familiacunamanda y Lidiapa esclavocunamanda y trabajadorcunamandami parlajunga (Hech. 16:15). Filipos llactamanda nara rishpallatami Pablo y Silasca, Lidiapa huasipi huaquin huauquicunahuan tandanajurca. Chaita ricushpami Filipos llactamanda primer cristianocunaca Lidiapa huasipi Jehovata adorangapaj tandanajun cashcata cuenta japinchi (Hech. 16:40).

10 huatacuna jipaca Pablo Filipos llactamanda huauquipanicunaman shuj cartata escribishpaca Lidia huarmigumandaca na parlanllu. Lidia huarmigumandaca Hechos capítulo 16​pillami parlan.

a “Lucasmi Hechos librotaca escribirca” nishca recuadrota ricupangui.

b Filipos llactapi romano soldadocuna tiashcamandami judiocunaca shuj sinagoga tiachunga na saquishcanga. Shuj sinagoga tiachunga 10pura judío jaricunami tiana carca.

c “Morado color telacunata jatuj Lidia huarmigu” nishca recuadrota ricupangui.

d Romanocunapa leypi nishcashnaca, tucui romano gentecunaca shuj juiciota rurana derechotami charirca. Juiciota nara rurashpallata culpable can nishpalla y shujcunapa ñaupapi macanalla derechotaca ni pipash na charircachu.

    Quichua Imbabura publicacionguna (1993-2026)
    Llujshingapaj
    Caipi yaicupai
    • Quichua (Imbabura)
    • Cai informacionda shujcunaman cachangapaj
    • Configuración
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • ¿Imashinata utilizana can?
    • Quiquinba datocunataca alimi cuidashun
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Caipi yaicupai
    Cai informacionda shujcunaman cachangapaj