А3
Сар и Библија ачхили џи авдиве
О Автори е Библијакоро керѓа са те шај ој те ачхол џи авдиве. Ов водинѓа те овен пишиме акала лафија:
„О лафи амаре Девлескоро ачховела засекогаш“(Исаија 40:8).
Акала лафија тане точна иако џи авдиве на ачхило нијекх таро прва ракописија, ни таро хебрејско-арамејско дело е Библијакоро,a а ни таро грчко дело. Тегани, сар шај те ова сигурна кај о тексти е авдисутне Библијакоро чаче пренесинела адава со сине пишимо ко прва ракописија, а сине водимо те овел пишимо тари е Девлескири сила?
И УЛОГА Е ПРЕПИШУВАЧЕНГИРИ
Кеда керела пе лафи башо хебрејско дело таро Света списија, дело таро одговор шај те аракха ле ко пурано обичај кова со денѓа ле лично о Девел. Ов вакерѓа кај о тексти таро Света списија ваљани те препишинел пе.b На пример, о Јехова родинѓа таро израелска царија те препишинен о Закони (5. Мојсеева 17:18). Освен адава, о Девел е левитенге денѓа задача те гаравен о лил е Законескоро хем те сикавен е народо лестар (5. Мојсеева 31:26; Неемија 8:7). Откеда о Евреија сине ингарде сар робија ко Вавилон, појавинѓа пе јекх група препишувачија, јавере лафенцар писарија (соферимија) (Езра 7:6). Пало несаво време, акала писарија керѓе бут копие таро са о 39 лила таро хебрејско дело тари Библија.
Веконцар, о препишувачија бут претпазливо препишинена сине акала лила. Ко несаве периодија таро средно веко, јекх група еврејска препишувачија, пенџарде сар масоретија, продолжинѓе адаја традиција. О најпурано комплетно масоретско ракопис тано о Ленинградско кодекс кова сој таро 1008/1009 берш, а.е. Ама, ки средина таро 20 веко машкар о свитокија таро Мртво Море аракхле пе околу 220 библиска ракописија хем фрагментија. Адала ракописија тане повише таро милја берша попуране таро Ленинградско кодекс. Кеда спорединѓе пе о свитокија таро Мртво Море хем о Ленинградско кодекс, халили пе јекх бут важно бути: Иако иси разлике ко несаве лафија, нијекх таро адала разлике на влијајнела упри смисла ко тексти.
Со шај те вакерел пе башо 27 лила таро грчко дело тари Библија? Адала лила пишинѓе лен несаве таро е Исус Христосескере апостолија хем некобор јавера ученикија. Ола геле пало пример е еврејска препишуваченгоро хем ола да препишинѓе адала лила (Колошања 4:16). Иако о римско цари о Диоклецијан хем јавера мангле те уништинен са о христијанска списија, повише милја пуране фрагментија хем ракописија ачхиле са џи авдиве.
О лила таро грчко дело тари Библија тане преведиме ко јавера да чхибја. Несаве таро најпуране преводија сине ко чхибја сар сој грузиско, етиопско, ерменско коптско, латинско хем сириско.
О ХЕБРЕЈСКО ХЕМ О ГРЧКО ОРИГИНАЛНО ТЕКСТИ
Машкар о препишиме пуране библиска ракописија, иси несаве разлике. Тегани, сар шај те џана сој точно пишимо ко оригинално тексти?
Те шај те добина о одговор ко акава пучибе, те вакера јекх пример. Јекх учители родела таро пле 100 ученикија те препишинен јекх поглавје таро несаво лил. Ако случајно нашавдило о оригинално тексти таро адава поглавје, шај те спорединен пе о 100 копие таро адава поглавје хем аѓаар ка џана сар изглединела сине о оригинално тексти. Шај о ученикија керѓе несаве грешке џикоте препишинѓе, ама тикне тане о шансе кај са о ученикија керѓе скроз о иста грешке. Слично, кеда о истражувачија спорединена повише милја фрагментија хем преписија таро библиска лила, шај те аракхен грешке ко препишибе хем аѓаар те откринен со пишинела сине ко оригинално тексти.
„Слободно шај те вакера кај нијекх јавер тексти таро пурано време нане добором точно пренесимо“
Шај ли те ова чаче сигурна кај о авдисутно библиско тексти точно пренесинела и смисла таро оригинално тексти? О истражувачи о Вилиам Грин башо хебрејско дело тари Библија коментиринѓа акава: „Слободно шај те вакера кај нијекх јавер тексти таро пурано време нане добором точно пренесимо“. Башо грчко дело тари Библија, кова сој пенџардо хем сар Нево завет, о библиско истражувачи о Фредерик Брус пишинѓа: „Иси бут повише доказија кола со потврдинена кај о тексти таро Нево завет тано точно, него со иси доказија башо несаве класична текстија коленде со никој на би сумнинела пе кај тане точна“. Освен адава ов вакерѓа: „Те овел сине о Нево завет збирка таро световна списија, скоро никој на би сумнинела пе сине ки ленгири точност“.
О 40 поглавје таро лил Исаија ко свиток таро Мртво Море (125–100 англедер а.а.е.)
Кеда сине споредимо е хебрејска ракописенцар кола со сине керде околу милја берша покасно, халило пе кај сине само бут тикне разлике хем адава главно ко начин сар сине пишиме несаве лафија.
О 40 поглавје таро лил Исаија ко Алепо кодекс, јекх важно масоретско ракопис ки хебрејско чхиб (околу 930 а.е.)
Хебрејско дело: О хебрејско дело таро Превод нево свето ки англиско чхиб (1953-1960) темелинела пе ко хебрејско тексти тари Biblia Hebraica таро Рудолф Кител. Покасно сине објавиме неве изданија таро хебрејско тексти Biblia Hebraica Stuttgartensia хем Biblia Hebraica Quinta коленде со сине вклучиме неве информацие со темелинена пе сине ко свитокија таро Мртво Море хем таро јавера пуране ракописија. Ко адава издание тано вклучимо о Ленинградско кодекс, а ко фусноте тане чхивде различна текстија таро јавера изворија. На пример, таро самарјанско Пентатеух, о свитокија таро Мртво Море, и грчко Септуагинта, о арамејска Таргумија, и латинско Вулгата хем и сириско Пешита. Кеда керѓа пе и ревизија таро англиско Превод нево свето користинѓе пе и Biblia Hebraica Stuttgartensia хем и Biblia Hebraica Quinta.
Грчко дело: Ко крајо таро 19 веко, о истражувачија Весткот хем о Хорт спорединѓе о библиска ракописија хем о фрагментија кола со више постојнена сине те шај те керен јекх издание таро грчко тексти кова со најточно би пренесинела сине и смисла таро оригинално тексти. Ки средина таро 20 веко о Одбор башо превод е Библијакоро Превод нево свето, користинѓа адава издание сар темели башо пло превод. О Одбор користинѓа јавера да папирусија коленге со мислинела пе кај тане таро дујто или трито веко а.е. Ама оттегани аракхле пе панда несаве неве папирусија. Освен адава, ко неве изданија таро грчко тексти сар сој о Нестле-Аланд хем окола со објавинѓа лен о Обединето библиско друштво, иси неве информацие кола со аракхле о библиска истражувачија. Несаве таро акала неве истражувања, користинѓе пе ко акава ревидиримо издание.
Адала основна текстија откринена кај ко несаве пуране преводија сар сој о англиско превод King James Version, додајме тане стихија ко грчко дело тари Библија. Адала стихија на аракхљовена ко Света списија, него несаве препишувачија додајнѓе лен покасно. Адалеске, адала стихија нане вклучиме ко бут Библие. Ама, о јавера стихија ачхиле палем иста бројкенцар адалеске со панда ко 16 веко анѓа пе одлука сар те овен поделиме о стихија. О стихија со нане вклучиме тане: Матеј 17:21; 18:11; 23:14; Марко 7:16; 9:44, 46; 11:26; 15:28; Лука 17:36; 23:17; Јован 5:4; Апостолија 8:37; 15:34; 24:7; 28:29 хем Римјања 16:24. Ко акава ревидиримо превод аракхљовена фусноте со одговоринена.
А о дугачко заклучок таро Марко 16 поглавје (стихија 9-20) хем о кратко заклучок таро исто поглавје хем исто аѓаар о тексти таро Јован 7:53 — 8:11, тане доказ кај нијекх таро акала стихија на сине вклучиме ко оригинална ракописија. Адалеске нане чхивде ко акава ревидиримо издание.c
Освен адава, керде тане исто аѓаар промене ко несаве стихија соске о истражувачија мислинена кај адава тано најпаше џи ко оригинално тексти. На пример, спрема несаве ракописија ко Матеј 7:13 пишинела: „Кхувен таро тесно удар, соске бувло тано о удар хем бувло тано о друмо со ингарела ко уништибе“. Ко англуно издание таро Превод Нево свето, о лафи „о удар“ на спомнинела пе ко дујто дело таро стихо. Ама кеда повише истражинѓа пе, халило пе кај адава лафи сепак аракхљола ко дујто дело таро стихо ко оригинално тексти. Адалеске, о стихо ко акава издание тано менимо. Иси јавера да промене слична сар акаја. Ама акала тане бут тикне промене хем ола на влијајнена упро хабери со иси ко е Девлескоро Лафи.
Ракопис ко папирус таро 2. Коринќања 4:13 — 5:4 (околу 200 берш а.е.)
a Те шај те овел поедноставно, потеле ко тексти ка користина о лафија „хебрејско дело таро Света списија“.
b Јекх причина соске о ракописија мора сине те овен препишиме, тани адаја со о оригинално тексти сине пишимо ко материјали кова со распадинела пе сине.
c Повише информацие башо адава соске акала стихија нане вклучиме, шај те аракхе ко фусноте таро акава превод со иклило ко 2025 берш.