«Мэрно царство най кадэлэ миростар»
«Мэ арақаделэмпэ и авелэм андо миро, кай тэ росԥэнав пала чачимос» (ИОАН. 18:37).
1, 2. а) Васо и мануша андо миро инке май фартэ на ладин? б) Пала со амэ подаса дума андэ кадэя статья?
ЕК ԤЭЙ анда Южно Европа росԥэнэн: «Сар мэ сымас цыкнёраса, мэ диқавас кати кода, кай и мануша обжанаспэ аврэнца кадя, сар вонэ на затердэ. Важ када манди на чалёлас, сави политика сас андэ амари страна. Мэ лэм тэ гиндосарав кадя, сар гиндонас и мануша, савэ на даран и стон бут зор, кай тэ парувэн и политика андэ страна. Инке, мэ бут бэрша жувавас манушэса, саво сас террористо». О ԥрал анда Южно Африка росԥэнэн, васо во сас пала кода, кай тэ марэнпэ и тэ умарэн: «Мэ патявас, кай мэрни племя со май лащи, и мэ жылэм андэ политическо партия. Амэн сытярэнас лэ копьёса тэ умарас лэ манушэн, савэ слинэ анда авэр партия, и тэ умарас даже лэ манушэн анда амари племя». Ай ек ԥэй анда Центрально Европа росԥэндя: «Мэ ритяравас и холи пэ мануша, савэ слинэ анда авэр нация чи анда авэр вера».
2 Кадя лэн тэ гиндон бут мануша андэ амари время. И мануша анда бут политически партии жан тэ марэнпэ, кай тэ правин кати вонэ. Важ када кацавэ мануша терэн аврэнди вэрыто. Андэ бут страны найдраго обжанпэ кодэлэнца, ко авэл анда авэр страна. Андэ Библия сас пистромэ, кай англэ, андэ послидни деса, «и мануша на авэна тэ ладин» (2 Тим. 3:1, 3). Сар и христианоря тэ на парашэн тэ авэн ек пала еқэстэ, кала андо миро и мануша лэн инке май фартэ тэ на ладин? Погиндосарам, со сас лэ Иисусоса, саво жувэлас андэ страна, кай слинэ бут политически партии. И мануша андар лэндэ машкар пэстэ ханаспэ. Андэ кадэя статья амэ уӷанаса акэ пала со. Васо о Иисусо на сԥандёласпэ нисавя политическона партияса? Сар во сыкадя, кай лэ Дэвлэстирэ мануша на трэбуй тэ залэн никастири риг андэ политика? И сар о Иисусо сытярдя амэн, кай амэ никала тэ на мараспэ и тэ на умарас?
СО О ИИСУСО ГИНДОЯС ПАЛА КОДА, КАЙ И МАНУША ДОМАРДЁНАСПЭ, КАЙ ТЭ ПРАВИН?
3, 4. а) Со камэнас тэ терэн бут иудеёря андэ лэ Иисусостирэ деса? б) Со сас по ди кадэлэстар кай лэ Иисусостирэ ученикоря?
3 Андэ пэрво вико бут иудеёря, савэнди о Иисусо росԥэнэнас пала царство, фартэ камэнас, кай лэнца тэ на правин и римляноря. Андо еврейско народо слинэ и мануша, савэ ритярэнас фартэ бари холи пэ мануша анда авэр нации. Пэ кадэла мануша ԥэнэнас зелоторя. Андэ кодэя время сас о Иуда анда Галилея. И зелоторя жанас пала лэстэ. Кадэва Иуда дилярдя бутэ манушэн, важ кода кай во вистолас пэс, кабута во о Христос. О еврейско историко о Иосифо Флавиё ԥэндя, кай кодэва Иуда кадя дя дума лэ евреёнэнца, кай вонэ закамлэ тэ домардёнпэ, кай тэ правин андэ пэстири страна, вонэ, ай най и римляноря. Кодэлэн, ко потинэнас лэ римлянонэнди и налоӷоря, кадэва Иуда лажаварэлас. Тоди и римляноря умардэ лэ Иудас (Деян. 5:37). Дэсавэ зелоторя, даже линэ тэ умарэн, кай тэ домардёнпэ кода, со вонэ камэнас.
4 Но найвсаворэ иудеёря андярэнас пэс, сар и зелоторя. Слинэ кодэла, ко аштярэнас, кала авэла о Христос. Вонэ гиндонас, кай о Христос улэла лэндар лэ римлянонэн, кай вонэ тэ на авэн пэр лэндэ хулая. Инке вонэ гиндонас, кай о Израилё авэла кацаво, саво сас (Луки 2:38; 3:15). Бут мануша патянас, кай о Христос стерэла, кай упалэ тэ авэл лэ Израилёско царство. Тоди, кала када авэла, всаворэ евреёря, савэ жувэнас андэ разни ҭана, ринапэ андо Израилё. Даже о Иоанно Крестителё еқвар пушля кай о Иисусо: «Ту кодэва, ко трэбуй сас тэ авэл, чи амэнди тэ аштярас аврэс?» (Матф. 11:2, 3). Файма, о Иоанно камэлас тэ ӷанэн, авэла варико авэр, ко улэла лэндар лэ римлянонэн, кай вонэ тэ на авэн пэр лэндэ хулая. Май англэ и дуй ученикоря жанас андо Еммаусо и па дром диқлэпэ лэ Иисусоса, саво рисайля каринг и жизня. Вонэ кадяжэ аштярэнас, кай о Иисусо улэла лэндар лэ римлянонэн. (Адиносар Луки 24:21a). Йто после када и апостолоря пушлэ кай о Иисусо: «Ӷосподо, най андэ кадэя время ту терэс, кай упалэ тэ авэл лэ Израилёско царство?» (Деян. 1:6).
5. а) Васо кодэла, ко жувэнас андэ Галилея камэнас тэ стон лэ Иисусос царёса? б) Со ԥэндя о Иисусо, кай вонэ тэ парувэн пэстирэ гиндоря?
5 И евреёря аштярэнас, кай о Христос улэла лэнго ԥаримос. Акэ, файма, васо и мануша, савэ жувэнас андэ Галилея, камэнас тэ стон лэ Иисусос царёса. Файма, вонэ гиндонас, кай во авэла со май лашо правителё. Май драго лэстар нико на дэлас дума. Во праварэлас лэ боқалэн и рисарэлас о зор лэ насвалэнди. После када, сар о Иисусо правардя варикай панч тысяч муршэн, во поля, пала со вонэ гиндон. Андэ Библия пистромэ: «О Иисусо ӷанэнас, кай вонэ камэн тэ авэн и тэ схутилэн лэс, кай тэ стон царёса, важ када во упалэ ужыля екжэно по плай» (Иоан. 6:10—15). Пэ авэр дес и мануша, файма, улинэпэ. Тоди о Иисусо росԥэндя лэнди, кай во авеля тэ росԥэнэн пала царство, ай най кай тэ дэл лэнди кода, со трэбуй важ и жизня. Во ԥэндя лэнди: «Терэн дила, най кай тэ авэл о хамос, саво римойпэ, но кай тэ авэл о хамос, саво ашэлпэ и анэн вечно жизня» (Иоан. 6:25—27).
6. Со ԥэндя о Иисусо, кай и мануша тэ полэн, кай во на камэл тэ авэл царёса пэ ԥув? (Диқэн и картинка англа статья.)
6 Англа кода, сар тэ мэрэл, о Иисусо поля акэ со. Дэсавэ мануша, савэ жан пала лэстэ аштярэн, кай во лэла тэ правий андо Иерусалимо. О Иисусо росԥэндя лэнди пала мины, кай вонэ тэ полэн, кай во на лэла тэ правий андо Иерусалимо. И важ када во росԥэндя лэнди пала «мануш анда ашунгло ери». Во ԥэндя када пала пэстэ, кай во трэбуй най пэ долӷонэстэ тэ ужалтар андэ дурутни страна (Луки 19:11—13, 15). Инке, кала о Иисусо дэлас дума лэ Пилатоса, во драго сыкадя, кай на ӷулел андэ политика. О Пилато пушля кай о Иисусо: «Ту царё андэ Иуда?» (Иоан. 18:33). Файма, о Пилато даралас, кай о Иисусо ваздэла лэ манушэн против лэстэ. Но о Иисусо ԥэндя: «Мэрно царство най кадэлэ миростар» (Иоан. 18:36). О Иисусо на ӷулелас андэ политика, важ кода кай лэско царство трэбуй сас тэ авэл най пэ ԥув, ай по нэбо. Во ԥэндя лэ Пилатости, кай авеля пэ ԥув тэ росԥэнэн пала чачимос. (Адиносар Иоанна 18:37b).
Пала со тумэ вся время гиндон, пала ԥаримос, саво андэ кадэва миро чи пала лэ Дэвлэско царство? (Диқэн о абзацо 7.)
7. Васо может тэ авэл ԥарэс, даже андо ди тэ на залас никастири риг андэ политика?
7 О Иисусо поля, сави дила во трэбуй сас тэ терэл пэ ԥув. Кала амэ полас, сави дила амэнди дя о Дэл тэ терас, тоди амэ на ӷуляса андэ политика. Амэ даже андо ди на ласа тэ залас никастири риг андэ политика. Када най вся время вушэро. Ек разъездно надзирателё ԥэндя пала ҭана, кай во служий: «И мануша на даран тэ стон бут зор, кай тэ парувэн и политика андэ страна. Вонэ фартэ заваздэн о шэро, важ кода кай гиндон, кай лэндири страна май лащи. Инке вонэ гиндон, кай лэндири жизня авелоп фэдэр, сар лэнго правителё тэ авелоп варико анда лэндири нация. Сар дэ драго, кай и ԥрала и ԥэя всаек ашэнпэ ек пала еқэстэ. Вонэ вся пэско зор стон, кай тэ росԥэнэн и лащи весть важ о царство. Вонэ патян, кай кати о Дэл улэла о ԥаримос и улэла кода, кай и мануша обжанпэ аврэнца кадя, сар вонэ на затердэ».
СО О ИИСУСО ГИНДОЯС, КАЛА И МАНУША ВАЗДЭНАСПЭ ПРОТИВ И ПОЛИТИКА?
8. Росԥэнэн, саво ԥаримос сас кай и иудеёря андэ пэрво вико?
8 И мануша диқэн, кай аврэ манушэнца обжанпэ кадя, сар вонэ на затердэ. И через када, вонэ лэн тэ ӷулен андэ политика. Андэ лэ Иисусостирэ деса и мануша бут споринаспэ пала налоӷоря. Васо о Иуда, саво сас анда Галилея, вазгля лэ манушэн против о Римо? Важ кода кай и римляноря пэрэпистронас лэ манушэн, кай тэ ӷанэн, потинэн вонэ налоӷоря чи най. Слинэ бут разни налоӷоря. Сас налоӷо пала хабэ, пала ԥув, пала цэра и инке бут савэ. Но кодэла, ко стидэнас и налоӷоря, терэнас кадэва ԥаримос инке май ԥаро. Кодэла, ко стидэнас и налоӷоря, дэкала подтинэнас лэ барэ манушэн андэ пэстири страна, кай лэндэ тэ авэл кадэя бути. Ай тоди вонэ барвадёнас через кода, кай стидэнас и налоӷоря. Кацаво мануш сас о Закхеё. Во сас баро мануш машкар кодэла, ко стидэнас и налоӷоря. О Закхеё барваделя, кай вицырдэлас лэ манушэндар и ловэ (Луки 19:2, 8). И кадя терэлас най кати во.
9, 10. а) Со терэнас лэ Иисусостирэ вороӷоря, кай во тэ залэл варикастири риг андэ политика? б) Сости во сытярдя амэн? (Диқэн и картинка англа статья.)
9 Еқвар лэ Иисусостирэ вороӷоря линэ тэ дэн дума лэса кадя, кай во тэ залэл варикастири риг. Када сас, кала жалас дума пала налоӷо, саво лэнас кажнонэ манушэстар. Када сас о налоӷо андо ек динариё. Кадэва налоӷо трэбуй сас тэ потинэн всаворэ евреёря. (Адиносар Матфея 22:16—18c). Иудеёря фартэ вэрыцынас кадэва налоӷо, важ кода кай через лэстэ вонэ сэрэнас, кай и римляноря слинэ пэр лэндэ хулая. И дума пала кода, кай тэ потинэн о налоӷо важ кажно мануш, вазглэ лэ Иродостирэ мануша. Тэ ԥэндоп о Иисусо, кай на трэбуй тэ потинэн кадэва налоӷо, тоди лэс дошалярдоп, кай во ваздэл лэ манушэн против о Римо. Но тэ ԥэндоп о Иисусо, кай вонэ трэбуй тэ потинэн кадэва налоӷо, тоди через кадэла алава лэстирэ мануша холяйлоп.
10 О Иисусо на заля никастири риг андэ кадэя дума. Во ԥэндя: «Отдэн лэ царёско лэ царёсти, ай лэ Дэвлэско лэ Дэвлэсти» (Матф. 22:21). О Иисусо ӷанэнас, кай бут анда кодэла, ко стидэнас и налоӷоря, слинэ хохавнэ. Но во на камэлас тэ гиндой пала када май бут, чем пала лэ Дэвлэско царство, саво улэла вся о ԥаримос. Кадэлэса о Иисусо сытярдя амэн. Амэ на трэбуй тэ залас никастири риг андэ политика, даже кала здэлпэ, кай исин васо. И христианоря гиндон, кай трэбуй тэ родэн спэрва лэ Дэвлэско царство и лэ Дэвлэско чачимос. Кадяжэ тэ на гиндон, со андэ политика лашо, ай со най, чи тэ на виԥэнэн варисо пэско (Матф. 6:33).
11. Сар амэ тэ поможысарас аврэнди тэ виарақэн о чачимос и о лашимос?
11 Бут лэ Иеговастирэ свидетеля, сар инке на ӷанэнас лэс, фартэ залэнаспэ ла политикаса и лэндэ када драго вижалас. Акэ, со росԥэнэн ек ԥэй анда Великобритания: «Мэ сытювавас по социолоӷо, када наука пала мануша. И лэм бут тэ гиндосарав пала политика и камавас варисо тэ парував андэ амари страна. Мэ камавас тэ зашавпэ пала калэ мануша, важ кода кай амэнца най еқвар обжанаспэ кадя, сар амэ на затердям. Кала мэ спорисававас пала политика, мэ бут разоря вицэлавас. Но всаек мандэ сас ԥарэс по ди. Мэ на полавас, васо и мануша анда разни нации на полэн ек аврэс. Инке мэ на полавас, кай када о мануш трэбуй тэ улэл анда оди. Кала мэ лэм тэ сытював па Библия, кати тоди мэ полэм, кай трэбуй тэ парував кода, со мандэ андо ди. Поможысардя манди андэ када ек парни ԥэй. Акана мэ служисарав пионероса андэ собрания пэ мутицко шыб и росԥэнав важ о царство лэ манушэнди анда разни нации».
«РИСАР ПЭСКО МЕЧО ПО ҬАН»
12. Пала савэ «дрожжи» о Иисусо ԥэнэнас пэстирэ учениконэнди?
12 Андэ лэ Иисусостири время, барэ мануша андэ веры, най еқвар ӷуленас андэ политика. Андэ ек книжка пистромэ: «Иудеёря, савэ ԥэнэнас, кай патян андо Дэл, слинэ анда разни секты. И кадэла секты слинэ политически партии» (Daily Life in Palestine at the Time of Christ). Важ када о Иисусо фэрисардя пэстирэ учениконэн кацавэ алавэнца: «Диқэн, фэринпэ лэ фарисеёнэндирэ и лэ Иродостирэ дрожжендар» (Мар. 8:15). Катэ о Иисусо ԥэнэнас пала Иродо и, файма, во гиндояс пала лэ Иродостири партия. Кадяжэ сас авэр партия, када и фарисеёря. Вонэ камэнас, кай и римляноря тэ на авэн хулая пэ евреёря. Ай андэ книӷа Матфея пистромэ, кай о Иисусо фэрияс пэстирэ учениконэн инке и лэ саддукеёнэндар. И саддукеёря камэнас, кай о Римо тэ на парашэл тэ правий лэ евреёнэнца. Важ кода кай тоди и саддукеёря авелоп барэ манушэнца. О Иисусо ворта ԥэндя пэстирэ учениконэнди, кай вонэ тэ ритярдёнпэ май дур лэ дрожжендар, када кодэлэстар, сости сытярэн лэ Иродостирэ мануша, и фарисеёря и саддукеёря (Матф. 16:6, 12). Шам сама, кай о Иисусо фэрисардя пэстирэ учениконэн кадэлэ алавэнца йто после кода, сар и мануша камлэ тэ стон лэс царёса.
13, 14. а) Росԥэнэн, сар кода, кай и мануша анда вера ӷулен андэ политика, анэн кода, кай и мануша марэнпэ и умарэн и анэн каринг кода, кай и мануша обжанпэ аврэнца кадя, сар вонэ на затердэ. б) Васо нащи тэ марэнпэ и тэ умарэн даже, кала амэнца обжанпэ кадя, сар амэ на затердям? (Диқэн и картинка англа статья.)
13 Кала и мануша андэ вера ӷулен андэ политика, када бут, кала анэн каринг и бида. О Иисусо сытярэлас пэстирэ учениконэн, кай вонэ тэ на залэн никастири риг. Акэ васо и барэ рашая камэнас тэ умарэн лэ Иисусос. И рашая и фарисеёря даранас, кай и мануша жана пала Иисусо и вонэ хасарэна пэстири власть андэ политика и пэ мануша, савэ патян лэнди. Вонэ ԥэнэнас: «Сар када вся кадя тэ ашавас, всаворэ патяна андэр лэстэ и тоди авэна и римляноря и залэна амэндар амаро ҭан и лэ народос» (Иоан. 11:48). Важ када о само баро рашай о Каиафа стердя вся кадя, кай лэ Иисусос тэ умарэн (Иоан. 11:49—53; 18:14).
14 О Каиафа и рят бишалдя лэ воинонэн, кай вонэ тэ схутилэн лэ Иисусос. Но о Иисусо ӷанэнас, кай лэс камэн тэ умарэн. Важ када, кала во послиднё разо бэшэлас халас пэстирэ учениконэнца, во ԥэндя лэнди, кай вонэ тэ лэн пэса дуй мечоря. Во камля лэн тэ сытярэл, важ када и ԥэндя тэ лэн кати дуй мечоря (Луки 22:36—38). Май англэ андэ кодэя рят, кала и вороӷоря авелэ тэ залэн лэ Иисусос, о Пётро андэ холи вихутилдя о мечо и отшындя о кан еқэсти анда кадэла вороӷоря (Иоан. 18:10). Но о Иисусо ԥэндя лэсти: «Рисар пэско мечо по ҭан, важ кода кай всаворэ, ко лэна о мечо лэ мечостар и мэрэна» (Матф. 26:52, 53). Сости сытярдя лэн о Иисусо? Вонэ трэбуй сас тэ авэн най кадэлэ миростар. Во пала када и мангэласпэ май англал андэ кодэя рят. (Адиносар Иоанна 17:16d). Кати кай о Дэл исин право тэ улэл кода, кай и мануша обжанпэ аврэнца кадя, сар вонэ на затердэ.
15, 16. а) Сар лэ Дэвлэско алав поможый тэ на ӷулен андэ политика, кала споринпэ? б) Со о Иегова диқэл андэ кадэва миро, но со исин кай лэско народо?
15 И ԥэй анда Южно Европа, пала сави ԥэнэнпэ андэ пэрви абзацоря поля акэ со. Вой росԥэнэн: «Кода, кай и мануша марэнпэ и умарэн, на анэна каринг кода, кай и мануша тэ обжанпэ аврэнца кадя, сар вонэ затердэ. Бутэн анда кодэла, ко витидя кацаво дром, умардэ. Ай авэр ашэлэ фартэ холинатирэ. Сар мэ сымас дэ лошали тэ уӷанав анда Библия, кай кати о Дэл стерэла пэ ԥув кадя, кай и мануша авэна па чачимастэ тэ обжанпэ аврэнца кадя, сар вонэ затердэ! Пала када мэ и росԥэнав послидни 25 бэрш». Ԥрал анда Южно Африка парудя пэско копьё по духоско мечо, када лэ Дэвлэско алав. И акана во росԥэнэн, кай и мануша авэна тэ ладин кодэлэнца, ко анда разни племена (Эф. 6:17). Кала и ԥэй анда Центрально Европа ашэля лэ Иеговаско свидетелё, вой вижыля пала ԥрал анда народо, савэс варикала вэрыцыяс. Всаворэ кадэлэ манушэндэ вижыля тэ парувэн пэстири жизня, важ кода кай вонэ камэнас тэ терэн кадя, сар о Христос.
16 Дицол, пэ скати дэ фартэ трэбуй тэ парувэн пэстири жизня! Андэ Библия ԥэнэнпэ, кай и мануша сар и моря, пэ сави барэ волны и сави никала на улэлпэ (Ис. 17:12; 57:20, 21; Отк. 13:1). Через и политика и мануша споринпэ, марэнпэ и умарэн. Но амэ машкар пэстэ ладисарас и амэ ек пала еқэстэ. О Иегова диқэл, сар андэ кадэва миро и мануша на ладин ек аврэса. Но во фартэ лошавэл, кала диқэл, сар андэ лэско народо всаворэ ек пала еқэстэ. (Адиносар Софония 3:17e).
17. а) Со амэнди тэ терас, кай тэ авас ек пала еқэстэ? б) Пала со амэ подаса дума андэ авэр статья?
17 Андэ кадэя статья амэ уӷанглям, кай амэндэ вижала тэ авас ек пала еқэстэ акэ сар. Пэрво, тэ патяс, кай лэ Дэвлэско царство улэла, кай и мануша обжанпэ аврэнца кадя, сар вонэ на затердэ. Дуйто, тэ на залас никастири риг андэ политика. И трито, тэ на мараспэ и тэ на умарас. Но исин кода, через со амэ можем тэ парашас тэ авас ек пала еқэстэ. Када, кала амэ лас тэ диқас, анда сави нация о мануш, анда саво ери во и барвало во чи най. Андэ авэр статья амэ подаса дума, со амэнди трэбуй тэ терас, кай амэ тэ на гиндосарас вэрыто пала авэр и сар када терэнас и христианоря андэ пэрво вико.
a Луки 24:21: «Ай амэ аштярасас англэ о лашимос, кай во кодэва, ко трэбуй тэ одмэкэл о Израилё анда рабство. Ай инке, уже жал трито дес кодэла времятар, сар када стердяпэ».
b Иоанна 18:37: «Тоди о Пилато ԥэндя лэсти: „Так со, вижал ту царё?“ О Иисусо ԥэндя: „Ту екжэно ԥэнэс, кай мэ царё. Мэ арақаделэмпэ и авелэм андо миро, кай тэ росԥэнав пала чачимос. Кажно, ко тердёл пэ риг кай о чачимос, терэл кода, со мэ ԥэнав“».
c Матфея 22:16—18: «Вонэ бишалдэ пэстирэ учениконэн еқэҭанэ кодэлэнца, ко жалас пала Иродо, кай тэ ԥэнэн лэсти: „Учителё, амэ ӷанас, кай ту ԥэнэс кати о чачимос и ту сытярэс лэ Дэвлэстирэ дромэсти па чачимастэ и пэ кода, со ԥэнэн авэр, ту на шос сама. Важ кода кай тути всаек, залэл о мануш баро ҭан чи най. Тоди ԥэн амэнди, сар ту гиндос, трэбуй кажно тэ потинэл о налоӷо лэ царёсти чи най?“ Но о Иисусо, важ кода кай ӷанэнас, кай вонэ загиндосардэ вэрыто, ԥэндя: „Тумэ кодэла, ко притерэнпэ, васо тумэ камэн тэ астарэн ман по алав?“».
d Иоанна 17:16: «Вонэ най кадэлэ миростар, сар и мэ най кадэлэ миростар».
e Софония 3:17: «Тиро Дэл машкар тутэ. Во зорало, во спасыя. Во авэла фартэ лошало, кала диқэла пэр тутэ. Лэстэ авэла драго по ди, важ кода кай любий. Во лэла тэ лошавэл, кала диқэла пэр тутэ и лэла тэ цыпий ла лошатар!».