Antu Akimbin Mwom wa Chikupu

KUDIOSH kamu pasak, antu asotining kamu kushakam chikupu. Pakwez, rusot rau ni katat kand kal riwanyina—kwikil muntu ap umwing watwishina kal kukangesh rufu. Mu mivu ya katat kamu ey, kukimbijol kwa amingang kwaletin kand ruchingej anch chitwishikin chakin kulepishaku mwom wa muntu. Tal mitapu yivud ya malejan masadinau mulong wa kukimb kwijik piur pa mwom.

In kwilej Bioloji akat kupim mulad umwing wa proteyin upidilau anch enzyme telomères mulong wa kupakish kuvudishaku kudandamen kwa kuvulijan kwa maselil ma mwom. In Siyans ij anch maselil makur, mayipina kal akat kumadioshang ni kumaswinkan kud maselil masu. Chakin, yikunku yikemp-yikemp yivud ya mujimbu yikat kwikalang chisu ni chisu yisu pachidiay muntu ni mwom. Anch kwading mutapu wa kudandamen kwikadish maselil masu ma mwom, in kukimbijol atongin anch, “ing mujimbu wa muntu welang awinau kudandamen kwikalaku mu chisu chilemp nakash—ap chikupu.”

Kuvudish kwa yid yikemp yikemp nakash yikweta mwom mu mutapu wa chimwingang (clonage thérapeutique), ap maselil, kuletina ntad pakach pa in kukimbijol, kukutwish kuyinkish antu ayedina yid ya mujimbu yiwapishinau yakad kutwish kulik mud michim yijaal, makund, ap rudung ya kutek mu muntu mukwau. Yid ya mujimbu mud yiney akutwish kuyiwapish nich kusadil mulad kanang wa maselil makata kuvalijan ma mujimbu wa muntu uyedina.

In kukimbijol akata kusadil mikroskop mulong wa kukimb ni kushinshikin yikunku yikemp-yikemp nakash ya mwom achingejin ni kwitiyij anch kukez kwikal chisu chikezau adokiter kutan mashiny makweta kujimb kwa selil makezau kwandjik mu mijir musutidiling mash mulong wa kutan ni kujip maselil ma kanser ni atupwapu awonsu akutwisha kulet mayej. Antu amwing itiyijin anch in siyans akutwish kusal mwamu, pamwing nich kwokan kwa kusadil mbut ya mwom, yikez kutwishish mujimbu wa muntu kwikalaku mivu ni minang.

Atubwebu a kutekang mijimbu yafila nich mayej mu mashik makash akat kutek mijimbu ya antu afila mu mashik makash. Chitongijok chau chidi cha kulam mijimbu yiney kushik ni pakezau kutwishin adokiter kwok mayej mayijipa, kudioshaku yibudikin ya upal, ni kuyichirishin antu inay afa kal mwom ni ukash wau wa mujimbu. Jurnal umwing (American Journal of Geriatric Psychiatry) utazukin chitongijok chinech anch “udi mutapu wa katat wa kulam mijimbu ya antu afa kal wisikena ni wasalangau in Idjibit a pasak.”

Kukimb pakad kupim kukimbinau antu kuburen kufa kumekeshin mutapu chikasikena kwitiyij chitongijok chikash cha rufu. Ov, chitwishikin chakin kud antu kushiken ku mwom wa chikupu? Yom ik yilondilay Bibil pa mulong winou? Mutu wa mulong ulondwilaku ou ukez kwakul.