En Ansand—londulany Ntong Jimutumbishina Nzamb
“Ifumbila amwiney ku kuwap kwa Nzamb.”—1 TIMOTE 4:7.
1, 2. (a) Ov, mulong wak Paul wamujikitisha Timote? (b) Mutapu ik ilel ansand ‘wifumbidilau ayinau ku kuwap kwa Nzamb’?
“KINIKWETIP muntu mukwau ukweta muchim mudi ndiy wa kukutalany anch ushichany nawamp. . . . Mudi mwan ukat kumusadil tatuku, chawiy ndiy ukat kusal mudimu ni yamam mu kupalangesh kwa rusangu ruwamp.” (Filip 2:20, 22) Kambuy Paul wateka kujikitish kwinoku kusangareshina mu mukand wend wayifundilay in Kristu in Filip a mu mivu chitot ya kusambish. Wadinga umwisambidin nany? Wadinga umwisambidin Timote, murund nend nsand wadingay kwendangan nend. Tongin bil musangar ik wovay Timote pa kutesh mazu minam ma rukat ni ma ruchingej ma Paul!
2 Ansand akata kumwov Nzamb wom mudi Timote ading yom ya mudimu ya usey mukach mwa antu a Yehova. (Kuseng 110:3) Ilel, dirijek dia Nzamb didi diyukishinau nich ansand avud asadila mudi ayibol, amishoner, atung in kwikatin, ni in ku Bethel. Tuyijikitishin kand nakash, in akata kusal nich mushiku mijikit mu chikumangen oku akat kuwanyish yisend yikwau-yikwau. Ansand inay akwet musangar wakin udiokilinga ku kulondul ntong jimutumbishina Tatukwetu wa mwiur, Yehova. Chakin kamu akat ‘Kwifumbil ayinau ku kuwap kwa Nzamb.’—1 Timote 4:7, 8.
3. Yipul ik tukushinshikina mu mutu wa mulong winou?
3 Chiudia nsand, ov, ukat kuwanyish yitinau mulong wa ntong kanang ja mu spiritu? Ov, kwisu ukutwisha kutan ukwash ni dikasikesh dia kusal mwamu? Ov, mutapu ik ukutwisha kujijaman ku chipwichik cha kusot mapit ma mangand? Yiyukish ik ukutwisha kuchingejin kutan anch walondul ntong jimutumbishina Nzamb? Tukimbany yakul ku yipul yiney kusutil ku kushinshikin mwom ni mudimu wa Timote.
Mashakamin wa Timote
4. Isambina mu wiswimp mudimu wa Timote mudi mwin Kristu.
4 Timote wapamina mu Listra, kaul ka mu Galatia teritwar wa Rom. Wileja Uyakin padingay nich dikum dia mivu, palejanay Paul mu Listra piswimp ni muvu wa 47 mu chirung chetu. Timote wikala nich ntumb yiwamp swa, mukach mwa akadivar in Kristu a pol pau. Pachirikay ku Listra kupwa kwa mivu yaad ni pateshay ya kuya kwend kurutu, Paul wamutonda Timote kwikal mbay nend wa mudimu wa umishoner. (Midimu 14:5-20; 16:1-3) Papamay Timote, amwinkisha yisend yijim nakash, pamwing nich midimu yijim nakash ya kuyikasikesh akadivar. Pamufundilau Timote kudi Paul padingay mu rukan ku Rom piswinp ni muvu wa 65 mu chirung chetu, Timote wadinga usadil mudi mukurump mwin Kristu mu Efes.
5. Kukwatijan ni 2 Timote 3:14, 15, yom ik yaad yamukwasha Timote akwata mupak wa kulondul ntong ja mu spiritu?
5 Chimeken patok anch Timote watonda kulondul ntong ja mu spiritu. Chad chom ik chamubachika kusal mwamu? Mu mukand wend wa kaad wamufundinay Timote, Paul ujimbwil yom yaad yijim. “Dandamen mu malejan miwileja ni mu yom yiwitiyija anch yidi yakin, wij kand anany akuleja yom yiney. Kudiokal ku wanikanch wey, ey wij kal Mikand Yitumbila.” (2 Timote 3:14, 15, Manswik Masu) El tushinshikinany bil cha kusambish yasalau antu akwau mu yom yatonday Timote.
Taninanyamu mu Usu Uwamp wa Antu Akwau
6. Kumufumb ik kwamufumbau Timote, ni wakwitiyija nchik?
6 Timote amulila mu dijuku diaurikina mu difukwil. Tatukwend wadinga mwin Grek, ni makwend, Yunise, ni ngakend mband Lois adinga in Yuda. (Midimu 16:1) Yunise ni Lois amuleja Timote uyakin udia mu Mikand ya Hebreu kudiokal mu wanikanch wend. Pikalau in Kristu, pakad kwidjidjek amwitiyijisha Timote malejan ma Ukristu. Choviken patok anch, Timote wataninamu nakash mu kumufumb kwinoku kuwamp. Paul wafunda anch: “Nikat kuvurik ritiy ra kashinsh ridia mu ey, rasambila kusok mwi ngakey Lois ni makwey Yunise; ni yam niyitil anch rawiy ridia kand mu ey.”—2 Timote 1:5.
7. Chiyukish ik chikwetau ansand avud, ni mutapu ik ukatau kutaninamu?
7 Ilel, ansand avud adi ayukina pa kwikal ni anvaj ni angak au amwovila Nzamb wom, mudi Lois ni Yunise, akata kujingunin usey ujim wa ntong ja mu spiritu. Chilakej, nikatat Samira, uvurikining minsamb yilemp yadingay kwisamb ni anvaj end padingay uchikwet dikum dia mivu. Ndiy ulondil anch: “Maku ni Tatuku anleja kwikal nich chitong cha Yehova piur pa yom ni kutek mudimu wa kulejan pa ndond ya kusambish. Adinga ni kwinkasikesh chisu ni chisu nisala mudimu wa chisu chawonsu.” Samira witiyija dikasikesh dia anvaj end ni katat usangaredin chisend cha kusadil mudi chid cha dijuku dia Bethel mwi ngand yend. Anch dikasikesh dia anvaj ey didi dia kwasin pa ntong ja mu spiritu, tang muchim nakash ku chiyul chau. Akusotidin wikal nich machuku mawamp kurutu.—Jinswir 1:5.
8. Timote wataninamu nchik mu urund utungina wa in Kristu?
8 Chidi kand cha usey kudi ey kuyikimb arund atungina mukach mwa akadivar in Kristu. Timote wijikana nawamp kudi amakurump in Kristu a mu chikumangen chend ni kudi adinga mu Ikonium, ku chintampu cha makilometre 30. (Midimu 16:1, 2) Wata urund wa piswimp nakash ni Paul, muntu umwing chifuvu ni mwin yitong yiwamp. (Filip 3:14) Mikand ya Paul yilejen anch Timote witiyija chiyul ni anch wadinga uswapela kwimburij yilakej ya ritiy. (1 Korint 4:17; 1 Timote 4:6, 12-16) Paul wafunda anch: “Ey walondwil kal dilejan diamam, ni yinadinga ni kusot mu mwom wam, ritiy ram, kushimpish muchim, rukat, kudandamen.” (2 Timote 3:10) Mwaning, Timote wamwimburija nakash Paul. Chilik chimwing, anch wasejin piswimp ni antu akash mu spiritu adia mu chikumangen, akez kukukwash kukudish ntong jiwamp ja mu spiritu.—2 Timote 2:20–22.
Ilejany “Mikand Yitumbila”
9. Kuwejin pa kutond arund awamp, chom ik ufanyidina kusal chakwel ‘kwifumb nich kuwap kwa Nzamb mudi diloz diey’?
9 Ov, chakwel kuwanyish ntong ja mu spiritu ching anch wikal ni arund awamp? Bwat. Mudi Timote, niyey uswiridin kushinshikin nawamp “mikand yitumbila.” Pamwing ap ukatiningap nakash kwilej, pakwez vurikany anch Timote ‘wifumba amwinend ku kuwap kwa Nzamb.’ Chisu chivud in kubambel akat kwifumb nakash mu angond avud chakwel ashikena diloz diau. Chawiy chimwing, chakwel kuwanyish ntong ja mu spiritu kwitin kwipan ni usu ukash. (1 Timote 4:7, 8, 10) Ukutwish wiyipul anch, ‘ov, kwilej Bibil kukutwish nchik kwinkwash kuwanyish ntong jam?’ Tushinshikinany katat jinjil jisatu.
10, 11. Ov, mutapu ik ukeza Bibil kukubachik kuwanyish ntong ja mu spiritu? Let chilakej.
10 Cha kusambish, Bibil ukez kutek mudi ey chibachikin chiwamp. Bibil ukat kujingunin untu wamushena wa Tatukwetu wa mwiur, chisal chend chijim cha rukat mulong wetwetu, ni chiyukish cha chikupu chiyitekidinay atushalapol end ashinshamena. (Amos 3:7; Yohan 3:16; Rom 15:4) Mudi muyila kupam ronganyin rey piur pa Yehova, mwawiy kand rukat rey mulong wendendiy ni impu yey ya kwipan kudi ndiy yikupam.
11 Ansand avud in Kristu alondining anch dilejan dia Bibil diakad kujing dia muntu ipend didi mufulandal wa kuyikwash kwak uyakin wikal iwau. Chilakej, Adele, wapamina mu dijuku dia Ukristu pakwez kandikal itekinangap ntong ja mu spiritu. Ulondil anch: “Anvaj am adinga kuya niyamam ku Chot cha Want, pakwez kinadingap kwilej amwinam ap kutesh yilondilau ku yikumangen.” Kupwa kwa kubatishiu kwa nambaz wend, Adele wasambisha kukwat uyakin nich makas maad. “Nitekina program wa kutang Bibil mawonsu. Nadinga nikutang yom yikemp ni kufund yirumburil piur pa yom yinada ni kutang. Nichikwet ni katat yom yinadinga nikufund. Namutanga Bibil mwawonsu mu muvu umwing.” Mudi chibudikin, Adele wova chibachikin cha kupan mwom wend kudi Yehova. Chikalap nchik ubid ukash wa mujimbu, katat udi chibol, ap anch mwin kulejan wa chisu chawonsu.
12, 13. (a) Kwilej Bibil kukutwish kumukwash nsand kusal yikarumuk ik, ni mutapu ik? (b) Let yilakej ya manangu masadila madia mu Dizu dia Nzamb.
12 Cha kaad, Bibil ukukukwash usala kukarumuk kuswiridikina mu mwom wey. Paul wamuleja Timote anch: “mikand yitumbila” yidi ya “kulejan nich, ni kukand nich, kupup nich, ni kuyilej nich antu mu kutentam. Chakwel muntu wa Nzamb ukwikal uwanyidina ni kwikal kand nich ukash wa kusal midimu yawonsu yiwamp.” (2 Timote 3:16, 17, MM) Kusutil ku kutongijokin chisu ni chisu pa milong yikwatina ku Dizu dia Nzamb ni kusadil yijil ya Bibil, ukez kutwishish mwiku wa Nzamb uwapish untu wey. Yikez kukudish mudi ey ngikadil ya usey, mudi kwitudish, kudandamen, mushiku, ni rukat rakin mulong wa ambay in Kristu. (1 Timote 4:15) Timote wadinga nich ngikadil yiney, ni yamwikadisha nkwash wa Paul ni wa yikumangen yasadilay Timote.—Filip 2:20-22.
13 Cha kasatu, Dizu dia Nzamb didi nkil ya manangu masadila. (Kuseng 1:1-3; 19:7; 2 Timote 2:7; 3:15) Dikukukwash kutond nich manangu arund ney, kutond kwipuwangesh kuwamp, ni mutapu wa kupwish yikokujol kushalijan. (Disambishil 34:1, 2; Kuseng 119:37; 1 Korint 7:36) Kukwat mipak ya manangu kudi kwa usey katat chakwel uwanyisha ntong jey ja mu spiritu.
“Rish Kurish Kuwamp”
14. Ov, mulong wak chiswapelingap kulondul ntong ja mu spiritu?
14 Chidi cha manangu nakash kutek pa ndond ya kusambish ntong jimutumbishina Yehova pakwez kudingap kuswapela ap pakemp. Chilakej, pa chisu cha kutond mudimu wa kusal mu mwom, ukutwish kurish nich chipwichik cha anamaku, arund, ni in kulejan akweta yitong yiwamp itiyijina anch kwilej nakash ni kusal mudimu wa nfalang yawiy nfungul ya kupandakan kwakin ni musangar. (Rom 12:2) Mudi Timote, ukuswiriken ‘kurish, kurish kuwamp kwa ritiy’ chakwel ulamata ku “mwom wa chikupu” ukutekidinay Yehova.—1 Timote 6:12; 2 Timote 3:12.
15. Rupompat ik ra rishay nich Timote?
15 Anch anamakwey alik kutond kwey, choziu chikutwish kwikal chikash. Chitwishikin, chamwita Timote kupandakan rupompat mudi riner. Kukwatijan nich buku umwing, chimeken anch dijuku dia Timote “diadinga dia in kwilej ni ampich nakash.” Tatukwend pamwing ap wadinga umuchingejin anch ileja nakash ni adandamena nich mudimu wa kwisak wa dijuku.a Tongany bil mutapu wasalay tatukwend a Timote pijikay anch Timote wadinga ukatin kusal mudimu wa umishoner wa yak ni wa uzwendj pamwing ni Paul!
16. Mutapu ik warishay nich nsand umwing rupompat ra anvaj?
16 Ilel ansand in Kristu niyawiy arishin nich yom mudi yiney. Mateu, usadila ku biro wa mutiy wa Atuman a Yehova, uvurikin anch: “Panasambisha kusal mudi chibol, tatukwam walika nakash. Wiyova mudi anch ‘nashesha’ shikol yam pa kusal mudimu wa ukalam mulong wa kwikwash mu mujikit wam. Wadinga ni kwinsaal, ni kwivurish anch nfalang jinch nikutwisha kwikal nich anch nasal mudimu wa chisu chawonsu.” Chom ik chasalay Mateu mulong wa kurish nich rupompat riner? “Nitekina program mukash wa kutang Bibil ni kulembilang chisu ni chisu, pakampwil pa yisu nadinga ni kushadish musangar wam.” Kujijaman kwa Mateu kwikal nich difut. Pa kusut kwa chisu, urund wend ni tatukwend wawapa. Mateu wamushejina Yehova piswimp nakash. Mateu ulondil anch: “Namana mutapu wanbanginay Yehova, wankasikesha, ni wanchidija ku kukwat mipak yiyimp. Kinelap kuman yom yiney yawonsu anch nakanganya kuwanish ntong ja mu spiritu.”
Salany Ntong ja mu Spiritu Jikal Diloz
17. Ov, mutapu ik ukutwishau antu amwing kurumbuk pakatau kuyiziyish antu itenchikina kusal mudimu wa chisu chawonsu? (Mateu 16:22)
17 Ambay netu akaritiy akutwish kwikal musul ujingamina ukutwisha kukuziyish chakwel ulika kulondul ntong ja mu spiritu. Amwing akutwish kukwipul anch: ‘Mulong wak usotila kwikal chibol? Ukutwish kwikal nich mwom uwamp oku ukat kulejan. Kimb mudimu uwamp ni diking dia nfalang.’ Chiyul chinech chikutwish kwikal chipandikena kuwap, pakwez ukutwish chakin kamu kwifumb amwiney nich kuwap kwa Nzamb mudi diloz diey anch watesh chiyul chinech?
18, 19. (a) Ov, mutapu ik ukutwisha kudandamen kwasin pa ntong ja mu spiritu? (b) Rumburil kwipan ik en, ansand, usadilanya mulong wa Want.
18 Mu chisu cha Timote in Kristu amwing adinga ni yitongijok mudi yiney. (1 Timote 6:17) Chakwel kumukwash Timote kudandamen kutal pa ntong ja mu spiritu, Paul wamukasikesha, pamulejay anch: “Kwikil isalay udia pa mudimu wend ulabijok amwinend ku yom yikwau ya kupand kwinoku, chakwel amusangarish wamuteka ku usalay.” (2 Timote 2:4) Isalay udia mu mudimu kakusotap kuzuwol nich kusot yom ya ku mujimbu. Mwom wend ni mwom wa antu akwau wimanyidin pa kwikal kwend tayad kusal yimulejinau kudi mukurump wend. Mudi isalay wa Kristu, niyey ufanyidin nich manangu mamwing kusu ni kwipuk kwiyandjik mu milong ya chamwamu ya kusot mapit yikutwisha kukangesh kuwanish kusal mudimu wey wa kupandish mwom.—Mateu 6:24; 1 Timote 4:16; 2 Timote 4:2, 5.
19 Pa ndond pa kukwat mupak wa kwikal nich rutong ra mwom uswapela, kudishany spiritu wa kwipan. “Mana mar ni yamam mudi isalay muwamp wa Yesu Kristu.” (2 Timote 2:3) Padingay Timote mu urund ni Paul, wileja ujindj wa kusanger ap mu ngikadil yikash nakash mudiay. (Filip 4:11, 12; 1 Timote 6:6-8) Niyey ukutwish wasal mwamu. Ov, chakin kamu ukat kwipanany mulong wa Want?
Yiyukish ya Katat ni ya Kurutu
20, 21. (a) Jimbul yimwing ya yiyukish yidiokilinga ku kulondul ntong ja mu spiritu. (b) Wakwatinany kal mupak wa kusal ik?
20 Timote wasala pamwing ni Paul mu mivu piswimp 15. Timote wamana mutapu wasambisha yikumangen yisu piradinga ni kupalangan rusangu ruwamp mu mwab wawonsu wa kurand kwa Mediterane. Mwom wend wadinga usangareshina ni wa mazang kupandakanamu chelay kutonday kushakam mu mwom “uwamp”. Kusutil kulondul ntong ja mu spiritu, niyey ukez kwangul yiyukish ya mu spiritu. Ukez kwikal piswimp nakash ni Yehova ni kutan rukat ni kalimish kudi ambay in Kristu. Pa ndond pa kuman mar ni minan yidiokila ku kusot mapit ma ku mujimbu, ukez kwikal nich musangar wakin udiokila ku kupan kwakin. Avud a pakach pen, ukez kutambulany “kupand kwakin”—mwom wa chikupu mu paradis pa divu.—1 Timote 6:9, 10, 17-19; Midimu 20:35.
21 Chawiy anch kandikal usala mwamu, tukukasikeshin usambish kamu katat kwifumbil amwiney ku kuwap kwa Nzamb mudi diloz diey dia kusambish. Shejinany piswimp ni antu adia mu chikumangen akutwisha kukukwashany kuwanish ntong ja mu spiritu, ni sotany umutakel wau. Tekany kwilej Dizu dia Nzamb pa ndond ya kusambish. Kwatany mupak wa kwiyep spiritu wa mangand wa kusot mapit. Ni vurikany chisu chawonsu anch Nzamb “ukat kutwinkish rupit ra yom yawonsu kutusangarish nich” yakushilamu yiukweta ya yiyukish yivud kusambish katat ni kurutu anch watond ntong jimutumbishina Nzamb.—1 Timote 6:17.
[Mazu madia kwishin kwa paj]
a Chisak cha in Grek chadinga ni kukasikeshin nakash pa usey wa kwilej. Plutarque, wadingaku pa chirung chimwing ni Timote, wafunda anch: “Kwilej kuwamp kudi nsambishil ni musul wa kuwap. . . . Nilondil anch, kwilej kuwamp, kuwejidin ni kukwashin kwikal nich ngikadil yiwamp ni kutan chisambu. . . . Ya kwisakin yikwau yawonsu yidi yipan ya untu, ni ya chamwamu, ni yiwanyishinap maswir metu majim.”—Moralia, I, “The Education of Children.”
Ov, Uvurikin?
• Kwisu kukutwishau ansand kutan ukwash chakwel awanisha ntong ja mu spiritu?
• Ov, mulong wak dilejan dia Bibil didi dia usey nakash?
• Mutapu ik ukutwishau ansand kwipuk chipwichik cha mangand cha kusot mapit?
• Yiyukish ik yidiokilinga ku kukimb ntong ja mu spiritu?
[Picture on page 28]
Timote walondula ntong jiwamp
[Picture on page 29]
Usu ik uwamp wamukwasha Timote?
[Picture on page 31]
Ov, uwanishin yitinau mulong wa ntong ja mu spiritu?