Mareferance mulong wa Mudimu ni Mashakamin ma in Kristu Mukand wa Chikumangan
NGOND WA 7 RUBING RA 2-8
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | LUKA 6-7
“Chilik Ukusadina Mulong wa Kupan”
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 6:37, NWT.
Dandamenany kuyilikishin akwen, niyen akez kukulikishinany: Ap “Kudandamen kulikishin, niyen akukulikishinany.” Dizu dia Grek dikamumwinau anch “kulikishin” dirumburikin “kuvuramen; kulik kushinshikin pa yom kanang; kumulikishaku (chilakej, kumulikishaku muntu mu rukan).” Anch dizu dinen adisadin mu mutapu windjing ni mu mutapu wa kufishan nich, dikutwish kumekesh chitongijok cha kwitiy ni kulikishin, ap anch muntu winou afanyidin kumupup ap kumufish nich.
w08 15/5 paj 9-10 par. 13-14
Dandamenay Kusal Kuwap
13 Rusangu Ruwamp ra Mateu rilondil anch Yesu walonda anch: “Kangal warumburishany, chakwel ni yen ez anirumburish.” (Mat. 7:1) Kukwatijan nenday Luka, Yesu walonda anch: “Kangal warumburishany, ni yen kakez kanirumburiship; kangal wafishanany, ni yen kakez kanifiship nich; likishilany, ni yen akez kanilikishil.” (Luka 6: 37) Afaris a mu chitot cha kusambish ayirumburisha akwau nayimp, nich kudandamen kusal yishankur yakad kulondul Bibil. In kumutesh Yesu adinga ni kusal mwamu afanyidina ‘kulik kurumburishan.’ Chinyim ni chinech, afanyidina adandamen nich ‘kulikishin,’ charumburik, kuyilikish akwau kurumbuk kwau. Kambuy Paul niyend waleta chiyul cha chilik chimwing piur pa kulikishin, mudi mulejenau kwiur oku.
14 Ku kulikishin, in kwilej a Yesu ela kuyibachik antu ashikena ku kwikal nich muchim wa kulikishin. Yesu walonda anch: “Mulong nich dirumburish diukurumburishanya en, diawiy dikunirumburishau ni yen; chilik chiukwilikany nich en chawiy chikanilikinau nich ni yen.” (Mat. 7:2) Nich mutapu tuyisadidila akwetu, tukupol chawonsu tukukuna.—Gal. 6:7.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 6:38
Yinkishany akwen: Ap “Dandamenany kupan.” Dizu dia Grek disadidinau pinap dikutwish kurumburik anch “kupan” ni dimekeshin chisal chidandamedina.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 6:38
chom chawonsu ukupimanya nich: Dizu dia Grek dined dirumburikin “yom yipiminau yitekinauku makas mulong yizwula nich musong, yom yiney yikushik djat ni kwi ntul” pakwez mu mutapu winou yidi mudi muntu udjadina mukab mulong wa kukwatish nich masun madjitay. ‘Kutek mu chom cha kupim nich’ chikutwish kurumburik chaku chadingau nich in kuladinsh izwishang mwi ntwuk ni yom yiwamp yaladangau kudi in kulandish.
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
w07 1/8 paj 4 par. 5
Mwikadil wa Mu Spiritu Wakin—Mutapu Ik Ukutwisha Kuutan?
Yesu wasutisha yisu yivud mu malembil. (Yohan 17:1-26) Chilakej, kurutu kwa kuyitond antu 12 ela kwikal apostol end, Yesu “wabudika waya ku mukandu ni kulembil; [wasutisha] uchuku wawonsu kwinikwa ni kulembil kudi Nzamb.” (Luka 6:12) Ap anch chidiap cha usey kusutish uchuku wawonsu mu kulembil, antu akweta mwikadil wa mu spiritu akat kulondul chilakej cha Yesu. Kurutu kwa kukwat mupak wawonsu ukash mu mwom, akat kwitekin chisu chifanyidina mulong wa kumulembil Nzamb, kukimb umutakel wa spiritu utumbila mu kukwat mipak yikasikeshina mwikadil wau wa mu spiritu.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 7:35
anend: Pinap manangu amamekeshin mudi muntu, ni muntu winou ukwet an. Mu kwisikesh ni mazu madia Mt 11:19, manangu amamekeshin mudi makwet “yisal.” An a manangu ap yisal—yawiy yamekeshau patok kudi Yohan Mubatish ni kudi Yesu—yimekeshin anch kufishan kwayifishau nich kwading kwa makasu. Chawiy chalonday Yesu anch: ‘Talany yisalijok yiwamp ni mikadil, ni ukwijikany anch kufishan nich kudi kwa makasu.’
NGOND WA 7 RUBING RA 9-15
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | LUKA 8-9
“Kwikal Mwin Kwilej—Kwitin Ik?”
it-2-F paj 399-400
Chinswal
Pamulejau Yesu kudi mulej umwing wa yijil anch: “Mulej, am nikukulondul ey kwawonsu kuuyila.” Yesu wamwakula anch: “Amiyeu akwet jindond jau ja kulal, niyau atujil akwet yinswal yau, pakwez Mwan a muntu kakwetap pa kulal ap pa kwiswedishin.” (Mt 8:19, 20; Lk 9:57, 58) Pinap Yesu wamekesha patok anch mulong wa kwikal mwin kwilej wend, muntu winou wafanyina kulik kutongijokin pa yom ya ku mujimbu yadingay nich ni yom yawonsu yamuletinanga musangar ni wafanyina kutek ritiy rend rawonsu mudiay Yehova. Mazu minam amamekeshin patok mu malembil ma chilakej mayifundishau in kwilej kudi Yesu anch: “Itwinkisha ilel unou yakudia yetu ya pichuku pichuku,” ni wayileja kand anch: “Chawiy chimwing kand, kwikil umwing wenen ukutwisha kwikal mwin kwilej wam wakad kusha yom yawonsu yikwetay.”—Mt 6:11; Lk 14:33.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 9:59, 60
nikamujik tatukwam: Dizu dined dimekeshinap pamwing ap anch muntu winou wading wafishang kal tatukwend ni kipulap mutapu wafanyinay kutechik chidil chinech. Anch chading mwamu, kakimbap pamwing ap kwikal pinipa chakwel ambamba ni Yesu. Ku Moyen-Orient mukur, muntu anch wafa, kalabangap kumujik, chawiy afanyina kumujik dichuku dinidia diafay. Chawiy chimeken anch tatukwend wa muntu winou wanding muyej nakash ap wading ipal, pakwez wading kand kal afa. Chikwau kand Yesu kamulejap muntu winou anch amulika nvaj wend wading uyedina ni wading ukweta kuzwir kwa ukwash, pakwez kwading antu akwau a mu dijuku diend afanyina kuwanish mazwir ma nvaj wend. (Mr 7:9-13) Pakwez muntu winou walonda anch, ‘Nikukulondul, pakwez, nikukulondulap pinap. Nichingedin ching anch tatuku wafa ni namujik.’ Pakwez Yesu wamana anch muntu winou katekap yisakin ya Want wa Nzamb mu mwom wend pa ndond ya kushambish.—LK 9:60, 62.
Nlika bil nikamujik tatukwam: Mudi mulejenau mu yom ya kwilej yidia mu Lk 9:59, tatukwend a muntu wisambay nend Yesu wading pamwing ap uyedin nakash ni wading ipal, pakwez wading kand kal afa. Chawiy chalonday Yesu anch: ‘Yisha antu afila kal mu spiritu ayijika afu,’ komb muntu winou wafanyina kuyishil anamakwend akwau chisend cha kumulam tatukwau djat ni pakufilay ni chad amujika. Anch ikundj winou wamulondula Yesu, wela kutan mwom wa chikupu ni kafanyinap kwikal pakach pa antu afila kal mu spiritu mu mes ma Nzamb. Pamwakulay muntu winou, Yesu wamekesha anch kutek Want wa Nzamb pa ndond ya kusambish chawiy chom chidia cha usey nakash chakwel muntu andandamena kushal mwom mu spiritu.
nwtsty yom yikwau
Kudim
Yisu yivud mudimu wa kudim wasadikang pa chisu cha ruval mulong pa chirung chinicha divu daziyang mulong kwadingap chishipu. (Tal Ukwash Mulong wa Kwilej Dizu dia Nzamb, chikunku cha 19.) Njikasu jimwing jakudimish nich angomb jading ja mabay jisonginau nawamp pamwing ap ajisonga ni yikunku yimwing ya yikung yakasangau ku mabay majim chakwel ajisend kudi annam. Kupwa kwa kudim, akunang mbut. Mu Mifund ya Hebereu, mudimu wa kudim wading wijiken nakash ni awusadinanga nakash mu yilakej. (Ank 14:18; Isa 2:4; Jer 4:3; Mk 4:3) Yesu wasadinanga yisu yivud chilakej cha mudimu wa kudim mulong wa kufundish malejan ma usey. Chilakej, pinap wasadina chilakej cha kudim mulong wa kufundish dilejan dia usey mulong wa kwikal mwin kwilej wend wakin. (Lk 9:62) Anch mwin kudim kashinshikinap pa mudimu wend, matumbu mela kupengam. Chilik chimwing kand, mwin kwilej wa Kristu ukweta kampuw ap wakad kushinshikin nawamp pa chisend chend ukutwish kushadish chisend chend cha kwandam mu Want wa Nzamb.
w12 1/4 paj 21-22 par. 11-13
Lam Muchim Wey Wawonsu Kudiay Yehova
11 Chakwel tutana dilejan mu chilakej chapanay Yesu patok mu wiswimp, wejany amboku ulombu ni kachom pa kachom ku chipich chinech cha dizu. Mwin kudim chir usadil mudimu ukash. Padiminay, ndiy kafanyidinap kwiman chakwel asambisha kutongin piur pa chikumbu chend kudia dijuku, arund, yakudia, muzik, ni kusip, ni urel. Ndiy uyisotin nakash. Kupwa kwa kudim chikunku chiwamp cha divu, maku ma mwin kudim piur pa yom yiney yisangareshina mu mwom makusambish kumupandiken ni kusal anch asambisha kutal “[yom yidia] kwinyim.” Ap anch kuchidi mudimu ukash wa kusal kurutu kwa kukun mu chir, mwin kudim ukwikal uzuwodilau ni mudimu wend ukufa. Chakin kamu, Mwant wa mwin kudim ukwov kuyip mulong wa kuburen kujijaman kwa mwin kudim.
12 Katat shinshikin yom yidia chilik chimwing nlel unou. Mwin kudim ukutwish kufanikesh mwin Kristu mwawonsu umekena anch udi kamu mu ubaj wa muspiritu nlel unou. Mulong wa kwilikej, tonginany amboku piur pa mukadivar wasadila mudimu ukash mu kulejan. Pakwez, ap anch ukat kukumangan ni kulejan mu mudimu wa chingand, ukutwish kudandamen kutongin pa mikadil yimwing ya mwom wa mangand yimenay anch yimusangareshin. Mutapu yidia mu muchim wend, uyikatin nakash. Pakwez, kupwa kwa kusal mudimu wend wa kulejan mu mivu yivud, maku mend piur pa yom yimwing ya mangand minam makutwish kumupandiken ni kuchirik kwinyimp chakwel atala “[yom yidia] kwinyim.” Ap anch kuchidi mudimu ukash wa kusal mu mudimu wa kulejan, ndiy kakutwishap ‘kulam ba dizu dia kupand,’ ni mudimu wend mu mijikit ya uteokras ukufa. (Fil. 2: 16, TMK) Yehova, “Mwant wa jimbut,” woviling ushon mulong wa kuburen kwinoku kwa kujijaman.— Luka 10:2, TMK.
13 Dilejan dioviken. Chisangareshin anch tukat kwipan chisu chawonsu mu mijikit yiney yiwamp mudi kukumangan ku yikumangan ya chikumangen ni kulejan mu mudimu wa chingand. Pakwez kumusadil Yehova nich muchim wawonsu kwitin yom yivud. (2 Jnsg. 25:1, 2, 27) Anch mu muchim wend mwin Kristu udandamedin kukatish “[yom yidia] kwinyim”—mudi mikadil yimwing ya mashakamin ma mangand—ndiy udi mu ubaj wa kushadish urund wend uwamp nenday Nzamb. (Luka 17:32) Ching kusu anch ‘twakisany yom yawonsu yiyimp ni kulamat ku yom yawonsu yiwamp’ tukez ‘kuwanyin kwikal mu Want wa Nzamb.’ (Rom 12:9; Luka 9:62) Pakwez, etwawonsu tufanyidin kwikal nich kashinsh anch kwikil chom mu mangand ma Satan, chikalap nchik cha usey ap chisangareshina chikutwisha kutukangesh kuwanyish yisakin ya Want nich muchim wetu wawonsu.—2 Kor. 11:14; tang Filip 3:13, 14.
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 8:3
apananga yom yau mulong wa kuyikwash: Ap “Ayikwashang.” Dizu dia Grek diakonéô dikutwish kwisambin ukwash wa ku mujimbu ukutwishau kutambul antu akwau, kuyisukin yakudia ni kunyinkish yakudia yiney chakwel adia. Dizu dined adisadina kand mu mutapu wawiy umwing mu Lk 10:40 (‘kusal midimu’), Lk 12:37 (“kuyisadil mudimu”), Lk 17:8 (‘kusal mudimu’), ni Mid 6:2 (“kwangan yakudia”), pakwez dizu dined dikutwish kand kurumburik midimu kushalijan ya chilik chimwing yisadiningay muntu. Pinap dizu dinend dimekeshin mutapu amband ajimbwilau mu verse 2 ni 3 wamukwashau Yesu nau in kwilejend chakwel awanyisha yisend yau yanyikishau kudi Nzamb. Pasalangau mwamu, amband inay amutumbisha Nzamb, kupwa Nzamb wasangera yom yasalau chawiy chasala anch rusangu rau rimekeshina muchim wa kupan arifunda mu Bibil chakwel arutanga ku michid yawonsu. (Jnsw 19:17; Heb 6:10) Dizu dined dia Grek adisadina kand piur pa amband ajimbwilau mu Mt 27:55; Mar 15:41.
w08 15/3 paj 31 par. 3
Dizu dia Yehova Didi Diom
Manans Majim ma Buku wa Luka
9:49, 50—Ov, mulong wak Yesu kamulikishap muntu wadinga ni kubudish ayilembil, ap anch muntu winou kadingap ni kumulondul? Yesu kamulikishap muntu winou mulong kikwadingap chikumangen cha Ukristu pa chisu chinicha. Chawiy, kichadingap chimwitina muntu winou anch ching amulondul Yesu chakwel amekesha lel anch witiyijin mu dijin dia Yesu ni ayibudish ayilembil.—Mar. 9:38-40.
NGOND WA 7 RUBING RA 16-22
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | LUKA 10-11
“Chishimu cha Mwin Samaria”
nwtsty yom yikwau kand
Njil Yidiokila ku Yerusalem Yiyil ku Yeriko
Njil (1) yilejenau mu ka video kinak yidi pamwing ap njil ya pakur yadiokala ku Yerusalem mulong wa kuya ku Yeriko. Njil yiney yading ya makilometre 20, ni yading ni mukandu wa kilometre 1 kudiokal ku Yerusalem mulong wa kushik ku Yeriko. Njil yiney ya mpay mwading yisu yivud ij, chawiy chatekaum chisak cha amasalay mulong wa kuyiking antu ading kuya mu weny. Kudiokal mu Rom mulong wa kushik ku Yeriko (2) njil yiney yading ya mpay djat kushik ni ku Yudeya. Kudiokal ku musumb ukur wa Yeriko (3) kushik ku musumb wa Rom pading makilometre piswimp 2.
w02-F 1/9 paj 16 par. 14-15
“Kayilejangap Pakad Kuyitil Yishimu”
14 Cha kaad, tufanyidin kuvurik chishimu cha mwin Samaria. Yesu walonda anch: ‘Kwading muntu umwing wadiokala ku Yerusalem uyil ku Yeriko. Ampompol, amubuwa yom yend yawonsu, amubul, amusha ukat kulengumwok.’ (Luka 10:30) Chakin kamu, Yesu wasadina chilakej chinech cha njil ‘yidiokala ku Yerusalem yiyila ku Yeriko’ mulong wa kwisambin dilejan dia usey. Pading pisambidinay chishimu chinech, ndiy wading mu Yudeya, musumb wading piswimp ni Yerusalem, chawiy antu ading amuteshina ading ij nawamp njil yiney. Pakampwil njil yiney yading yijikena mulong yading ya ubaj anch muntu waya amwinend mu weny. Njil yiney ya mpay yading yizwil ampompol.
15 Kudi yom yikwau ya usey yisambinay Yesu piur pa njil ‘yidiokala ku Yerusalem yiyila ku Yeriko.’ Kukwatijan ni rusangu riner, chakusambish mwin kupesh kupwa mwin Levi asuta mwi njil yiney—pakad kwiman mulong wa kumukwash muntu kanang wabulau. (Luka 10:31, 32) In kupesh asalang mu tempel wa mu Yerusalem pamwing ni in Lev ayikwashang kusal mudimu. In kupesh avud nau in Lev ading an a ngand a mu Yeriko chisu chadingau pakad mudimu mu tempel, Yeriko wading kusu mu makilometre 23 mulong wa kushik ku Yerusalem. Chawiy, yisu yivud awiy asutanga mwi njil yiney mulog wa kuya mu weny. Ijik kand anch in Kupesh nau in Lev anyanga pamwing mwi njil, “yidiokila ku Yerusalem” mulong wa kuya mu tempel. Chikwau kand, kwikil muntu pakach pau wela kuyiyingish nich mukulond anch: ‘Amwiyepa muntu winou pamwing ap mulong wading wafang kal ap alika kukwat mujimbu wend mulong chisal chinech chakimba kuyikangesh kusal mudimu mu tempel.’ (In Lev 21:1; Kuchind Michid 19:11, 16) Ov chading cha usey kudi Yesu kusadin chilakej chinech chading chijau nawamp kudi antu amutesha?
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 10:33, 34
mwin Samaria: Yisu yivud, in Yuda ayiswingishang in Samaria ni kakatangap ap pakemp kambamb nau. (Yh 4:9) In Yuda amwing amanang anch kulond anch “In Samaria” chading chom chijondila. (Yh 8:48) Rabi umwing walonda mazu mamwing madia mu buku wa Mishna anch: “Muntu ukudia mikat yau in Samaria udi mudi muntu udila mbij ja chibond.” (Cheviit 8:10) In Yuda avud kitiyangap uman wa in Samaria ap kitiyangap kuyisadin mudimu. Pajinguninay yisal yiyimp yadingau nich in Yuda, Yesu wasadina chilakej chinech mulong wa kumekesh nany udia mutej muwamp ap mwin Samaria.
wamupan many pa yitat, chad wamwichilap maar ma nviny, wamukasap: Pinap dokiter Luka urumburil nawamp chilakej cha Yesu mu kumekesh mutapu wokangau yitat chisu chinicha. Many ni maar ma nviny amasadinga yisu yivud kudi antu mulong wa kokan nich yitat. Asadinang yisu yimwing many mulong wa kukepish kuswan kwa yitat (ilikej ni Is 1:6), ni maar ma nviny makwet usu wa kokan nich, madi mudi mon ukata kujip atupopu ni kowish yitat pakad kuyiswanish ap kukangesh kand atupopu kupalangan. Luka urumburil kand mutapu wakasangau yitat mulong wa kuyikangesh kuvuk.
chikumbu cha kulal aeny: Dizu dia Grek dined dikutwish kurumburik “ndond yayakinangau angendj awonsu.” Antu ayangang mu weny nau annam au afanyina kutan ndond ja kulal mudi yinej. In kwak angendj ayikinshang angendj yom yadingau nich kuswir, chawiy angendj afanyina kuyifut in kwak angendj mulong wa mudimu wayisadinangau.
w98-F 1/7 paj 31 par. 2
Mwin Samaria Umekeshin Patok Anch Udi Mutej Muwamp
Chishimu cha Yesu chimekeshin anch muntu muwamp kakatap ching kusu kuziyil ku yijil ya Nzamb, pakwez wimburijining kand mikadil ya Yesu. (Efes 5:1) Chilakej Bibil utulejina anch: “Nzamb kakwetap kasolikany.” (Mudimu 10:34) Ov tukat kumwimburij Nzamb pa mulong winou? Chilakej cha Yesu chikasikeshin anch amutej netu akin kafanyidinap kwikwal antu a muchid umwing, akweta mashakamin ma mutapu umwing ap tudia nau mu relijon umwing. Chakin kamu, in Kristu ayilejin ‘kuyisadin antu awonsu nawamp’—chidiap ching kudi antu akweta mashakamin ma mutapu umwing ni mawawiy, ulombu wa chikit umwing ap muchid umwing ap kand anamakwau in Kristu.—Galatia 6:10.
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 10:18
Namumen Satan udiokil mwiur wawa mudi mulayilay: Yesu walonda mazu ma uprofet minam mudi yom yiney yading yasadika kal palonday anch umumen Satan amudjibwil pansh. Kuj 12:7-9 wisambidin piur pa njit jasadika mwiur jasala anch Satan nau ayilembil end ayopata mwiur, pawiy pasambisha Want wa Umesiya. Pinap Yesu wading ulondindin piur pa kukangay kuwin kwa Satan nau ayilembil end piur pa njit jikweza kurutu, mulong chisu chinicha Nzamb wanyinkisha in kwilej a Yesu akad kuwanyin 70 usu wa kudiosh nich ayilembil.—Lk 10:17.
w08 15/3 paj 31 par. 11
Manans Majim ma Buku wa Luka
10:18—Chom ik chadinga chisambidinay Yesu payilejay in kwilej 70 anch: “Am namumen Satan amuturil mwiur mudi nzaj”? Yesu kadingap ulondil anch Satan amudiosh kal mwiur. Mulong chom chinech kichasadikap kachisu kakemp kupwa kwa kumudish Kristu Want mwiur mu muvu wa 1914. (Kubur. 12:1-10) Ap anch kitukutwishap kulond nich uyakin wawonsu, nich kwisambin chinship cha kurutu mudi chasadika kal pakur, Yesu wadinga chakin kamu ukasikeshidin anch chikez kusadik chakin kamu.
nwtsty yom ya kwilej yiadia mu Lk 11:5-9
Murund nam, nsondjikap mabot masatu: Ku Moyen-Orient, antu ading ni chaku cha kwakan ni akatang kwikal a kusambish mu kwak angendj mudi mulondinau mu chilakej chinech. Ap anch angendj ayangang pakad kukan ni ashikang mukach ni mukach mwa uchuku, yom yimwing yimekeshin anch angendj ayangang ni ashikang pa chisu chakad kutongin, chading chiyikasikedin in kuyak angendj yisu yimwing kuyinkish angendj au yakudia. Iyovang anch afanyinang kuyikokal amutej nau pa chisu chinicha mulong wa kuyisondjik yakudia yifanyidinau kunyinkish angendj au.
Kangal wanswidiosh: Mutej wisambidinau mu chilakej chinech walika kupan ukwash wend, kalikap anch mulong muntu weza kumwit kadingap murund nend, pakwez walika mulong wading walalang kal. Yikumbu ya mu chirung chinicha, pakampwil yikumbu yau atuzwendj, yading ya kapalikany kamwing. Anch muntu udia mu chikumbu walank, wafanyina kuyilangwish antu awonsu adia alele kuwejinaku nau an.
wadandamen kal kwit: Dizu dia Grek disadidinau pinap dikutwish kurumburik “kuburen kwitudish” ap “kuburen usany.” Pakwez, kukwatijan ni dizu dined, chisal chinech chidi cha kudandamen kwit pakad kuziy. Muntu wa mu chishimu cha Yesu kwovap usany ap kaziyap kudandamen kwit yom yading yizwirikedinay, chawiy Yesu wayileja in kwilejend anch afanyidin kudandamen kulembil pakad kuziy.—Lk 11:9, 10.
NGOND WA 7 RUBING RA 23-29
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | LUKA 12-13
“En Ukwetany Usey Uvud Kuyipandakanamu Amiswesu Avud!”
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 12:6
amiswesu: Dizu dia Grek strouthion dikutwish kurumburik mitapu kushalijan ya atujil awonsu akemp akemp, pakwez yisu yivud dirumburiking kand amiswesu alandishiningau ku usey ukemp mudi yakudia.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 12:7
nswich ja ku mitu yen ajichindil kal: Alondining anch nswich jawonsu jidinga ku mutu wa muntu jiding pamwing ap 100000. Pijingay kamu Yehova nawamp uvud wa nswich jinej chimekeshin patok anch Yehova ukat kuyisanger in Kristu awonsu.
Kwikil Chom Chikutwisha “Kutwauril”
4 Chakusambish, Bibil ulejen anch atushalapol a Nzamb akwet usey awonsu muntu ni muntu kurutu kwend. Chilakej, Yesu walonda anch: “Akat kulandish amiswesu aad ku rufalang rumwing, pakwez kwikil muswesu ukutwisha kuwa pansh wakad Tatukwen kwitiy. Chawiy niyen, Nzamb wachindil kal nswich jawonsu jidia ku mitu yen. Chad en, kangal wovany wom, mulong ukwetany usey uvud kupandakanamu amiswesu avud!” (Mateu 10:29-31) Shinshikinany piur pa kurumburik kwa mazu minan kudi in kutesh a pa chirung cha Yesu.
5 Ukutwish kwiyipul mulong wak muntu kanang wela kwikal nich chitongijok cha kuland ap muswesu umwing. Pa chirung cha Yesu, muswesu wading kajil wakad usey nakash kadingau ni kulandish mulong wa kudia. Chimeken anch alanda amiswesu aad nich nfalang jaad jakaad usey. Kupwa Yesu washikena ku kulond anch ang muntu wading ni nfalang jaad ja kaad usey kelap kutambul kusu amiswesu anying, pakwez wafanyina kutambul atan. Muswesu wa katan winou wawejaku amumana mudi wakad usey. Chimeken pamwing ap anch atujil inay kadingap kwau nich usey ku mes kwa antu, pakwez chading nchik kudi Sakatang? Yesu walonda anch: “Pakwez Nzamb kakuvuramenap muswesu ap umwing [ap mukwau wadingau ni kuwejaku].” (Luka 12:6, 7) Katat tukutwish kutesh kurumburik kwa yom yasotay Yesu kulond. Anch Yehova ukwatin nich usey mwamu muswesu umwing, ov, muntu ukwikal nich usey nakash mud ik! Mudi mwarumburilay Yesu, Yehova wij kachom pa kachom piur petu. Chawiy lel ukutwish kuchind ap nswich jidia ku mitu yetu!
Kukimbijol Mapit ma mu Spiritu
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 13:24
Rishany: Ap “Dandamenany kurish.” Yesu wakasikeshina pa maswir ma kusal usu wawonsu mulong wa kwandam mu kachis kiwongina. Kukwatijan ni kulond kwinoku, mareference mavud makarumwin mazu minam mudi “Kusal usu wawonsu; ap Kusal usu nakash pakad kuziy.” Dizu dia Grek agôn didiokil ku dizu dia Grek agônizomaï diasadinangau nakash mulong wa kwisambin in kusengan masengan ma kubambil. Mu mukand wa Heb 12:1, dizu dined adisadidin mu mutapu wa chifanikesh piur pa ‘kubambil’ mulong wa mwom wa in Kristu. Adisadina kand mu mitapu yivud mulong wa “kurish” (Fl 1:30; Kol 2:1) ap ‘kurishikish’ (1Tm 6:12; 2Ti 4:7). Dizu dikwau dia Grek diasadinau mu Lk 13:24 didi “Kuwin” (1Ko 9:25), “kwikasikesh [ayinetu]” (Kol 1:29; 4:12; 1Tm 4:10), ni “kurish” (1Tm 6:12). Mulong dizu dined dikwatijadin kamu ni masengan ma in kubambel, chawiy antu amwing atongining anch Yesu wisambina nakash pamwing ap usu usadiningau in kubambil mulong wa kuwin ap usu usadiningau mulong wa kutambul yom yikimbinau.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 13:33
kichifanyidinap: Ap “Chifanyidinap.” Ap anch kwikil uprofet wa Bibil umekeshina patok kamu anch Mesia wafanyina kufil mu Yerusalem, pakwez kudi chitongijok chimwing chilejenau mu Dan 9:24-26. Chikwau kand, chimeken kamu patok anch, ang in Yuda afanyina kumujip muprofet pakampwil Mesia, awiy afanyina kumujipin ching mu musumb winiwa. Antu 71 in Sanedrin ni antu akwau a ku dirumburish dijim awonsu atanijana mu Yerusalem mulong wa kuyifish nich aprofet awonsu amanau anch ading amakasu. Yesu wading wij pamwing ap kand anch Yerusalem yading ndond yamupeshinangau Nzamb yakupesh ni yawiy kand ndond yamujipinau mwan a mukoku wa Pasak. Kuwanyin kwa yom yiney, kwawiy kwasala anch mazu malonday Yesu mikala makin. Yesu amutwala kurutu kwa in Sanedrin mu Yerusalem chad amufish nich. Mu Yerusalem piswimp ni jimbumbu ja musumb winou kwawiy kwamujipinau ‘mwan a mukoku wa Pasak.’—1Ko 5:7.
NGOND WA 7 RUBING RA 30–5 NGOND WA 8
YOM YA USEY YIDIA MU DIZU DIA NZAMB | LUKA 14-16
“Chishimu cha Mwan Washadika”
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 15:11-16
muntu umwing wading ni an amakundj aad: Yom yimwing yidia mu chishimu cha mwan washadika yidi ya pakampwil. Chawiy chishimu chidia chilemp nakash pa yishimu yawonsu yisambinay Yesu. Yesu wisambina mu chishimu chinech urund wa piswimp udinga mu dijuku. Mu yishimu yikwau, Yesu walondinang nakash pa yom mudi mbut kushalijan, divu dia mitapu kushalijan ap urund wadinga pakach pa mukurump wa mudimu ni atushalapol end. (Mt 13:18-30; 25:14-30; Lk 19:12-27) Pakwez, mu chishimu chinech, Yesu walondina nakash pa urund udia pakach pa tatuku ni anend. Antu avud atesha chishimu chinech, pamwing ap ading kand kal amanap tatuku wa mutapu winou ukweta rukat rukash. Chishimu chinech chamekesha kamu ranaken ni rukat mudi rikwetay Tatukwetu wa mwiur mulong wa anend awonsu adia pansh adandamedina kushal piswimp ni ndiy ni asadina usu wa kumuchirikin kupwa kwa kumubwambwil.
mwanikanch: Kukwatijan ni Chijil chamwinkishau Moises, mwan wa kusambish ndiy wafanyina kusend uswan tupamp twaad kusutamu akwau. (Kuv 21:17) Chawiy, anch mwan mukurump wisambidinau mu chishimu chinech ndiy wadinga mwan wa kusambish, chawiy komb ndiy wafanyina kusend chikunku cha uswan wa mwanchend.
washesha: Dizu dia Grek disadidinau pinap dirumburikin “kushesh yom mu mutapu uyimp.” (Lk 1:51; Mid 5:37) Mu mukand wa Mt 25:24, 26, dizu dinend adikarumwin anch “kupalangesh.” Pinap dizu dined dirumburik kupalangesh ap kushesh yom mudi muntu usupina.
mashakamin mayimp: Ap “mwin kushesh yom.” Dizu dined dia Grek adisadidin kand mu Ef 5:18; Tt 1:6; 1Pi 4:4. Mulong dizu dia Grek dined dikutwish kand kumekesh chitongijok cha kushesh yom ap kupalangesh, chawiy ma Bibil mavud makat kusadin dizu “ nich mwom ushadikina.”
ayibond: Kukwatijan ni Chijil chamwinkishau Moise annam inay ading ijondina, chawiy in Yuda ashinshikina nakash pa mulong winou.—Lev 11:7, 8.
Yisomp: Yidi yom yidiokiling ku mabuj mudi ku kabak wa misil yikweta ulombu mudi ujal kukwatijan ni dizu dia Grek dirumburikin (kération, “miseng yikemp”), yidi mudi miseng. Yisomp akat kuyisadin ni katat mulong wa kuyidish nich atubar, angomb ni ayibond. Mashakamin mayimp mamushikena nsand winou mading makwikatin kudi amwinend, chawiy chasala kand anch adia yakudia ya ayibond.—Tal yom ya kwilej yidia mu Lk 15:15.
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 15:17-24
kudi ey: Ap “ku mes mey.” Dizu dia Grek énôpion, dirumburikin “kurutu; ap ku mes mey,” adisadidin kand mu mutapu umwing ni mu 1Sam 20:1 mu Septante. Mu verse winou David wamwipula Jonatan anch: “Ov, chitil ik nasadina kudi tatukwey?”
muntu wa mudimu: Pachirikay kwol kwau, mwan winou wintechika kurutu kwa chisu chakwel amwita tatukwend anch kangal amwitiya mudi mwanend, pakwez amwitiya kwend mudi muntu wend wa mudimu. Muntu mudi winou kafanyinap kumukwat nich usey mudi mwading muyikwatinau atushalapol, pakwez wading mudi muntu wa mudimu ukat kufutau pa dichuku.—Mt 20:1, 2, 8.
wamubwikata nich rukat: Ap “kumwak nich rukat.” Dizu dia Grek dikarumwinau anch “kubwikat nich rukat” dimekeshin yovil yikash ya dizu philéô, yisu yimwing akat kudikarumun anch “kususu” (Mt 26:48; Mar 14:44; Lk 22:47) pakwez, yisu yivud dirumburikining kand ‘rukat mulong wa’ (Yh 5:20; 11:3; 16:27). Pamulangwishay mwanend nich chirungul ap mudi murunend wa piswimp, tatuku wisambidinau mu chishimu chinech wamekesh patok anch umwezishinaku mwanend wachirika kwit dilikishin.
kwintazuk anch nidi mwaney: Ma maniskri mamwing mawejidinaku anch: “Nteka kwam mudi muntwey a mudimu,” pakwez chitongijok cha verse winou chikwatijadinap kamu ni mazu madia mu ma maniskri makur. In kukimbijol amwing amening anch awejinaku mazu mu verse winou chakwel makwatijana ni mazu madia mu verse udia mu Lk 15:19.
nkandj . . . kaziy . . . yisapat: Nkandj winou kadingap wa usey ukemp pakwez wading nkandj wa usey nakash—pamwing ap wading nkandj umwing wadjalangau kudi ampich padingau kuya kwi ndond kanang chakwel ayaka nich kalimish. Pamudjikau mwan winou kaziy kudi tatuku ku chikas, tatukwend wamekesha patok anch wamukwata mwanend nich usey ap nich kalimish. Kaziy ni yisapat yadingap yom yadjalangau yisu yivud kudi atushalapol. Chawiy, tatuku winou wamekesha patok anch wamwaka kamu mwanend winou mudi mwan wa mu dijuku.
Kukimbijol Mapit ma mu spiritu
nwtsty yom ya kwilej yidia mu Lk 14:26, TMK.
kukis: Mu Bibil, dizu “kukis” dirumburikin yom yivud. Dikutwish kurumburik yovil yikash yikata kumubachik muntu akisa yom kanang ap ayipwakej antu akwau. Ap kand dikutwish kurumburik yovil yikash ya kukis ap kumukis kamu muntu ap yom mu mutapu uyimp, yawiy yikutwisha kumushikij muntu amwipuka muntu kanang ap alika kusal yom kanang pamwing nend. Ap kand dikutwish kurumburik kumekesh rukat rikemp kudiay muntu. Chilakej, palonday Jacob anch “umukisin” Leya ni umukatin Rachel, kwawiy kulond anch wamukata nakash Rachel kusutamu Leya (Dis 29:31, De 21:15), ni dizu dined adisadina kand mu mikand yikur ya in Yuda. Chawiy, Yesu kalondap anch in kwilejend afanyin kwikal ni yovil ya kukis majuku mau ap kwikis ayinau bwat, mulong kulond mwamu kwelap kukwatijan ni yom yikwau yidia mu Bibil. (Ilakej ni Mar 12:29-31; Ef 5:28, 29, 33.) Kukwatijan ni yom yiney, dizu “kukis” dikutwish kurumburik ‘kumukat muntu pakemp.’
w17.07 paj 4-5 par. 7-8
Kimbany Mapit Makin
7 Tang Luka 16:10-13. Kashalapol wa mu rusangu ra Yesu wikala nau arund mulong wa kutaninamu amwinend. Pakwez, Yesu wakata anch in kwilejend ikala nau arund mwiur mulong wa mayingishin makad choy. Wakata twijika anch mutapu tusadidina mapit makad kutentam ukutwish kumekesh anch tumushinshamedin Nzamb ap bwat. Mutapu ik tukutwisha kusal mwamu?
8 Mutapu umwing wa kumekesh kushinshaman nich yom yetu ya ku mujimbu udi wa kupan yipan mulong wa mudimu wa kulejan usadikina pa mangand mawonsu wasambelau kulejan kudi Yesu anch ukusadik. (Mateu 24:14) Changadim umwing uchidia mukemp wa mu Inde wasala kamushet kend kakemp ni watekangamu nfalang chisu chawonsu. Walika ni kuland yom yend ya kusengan nich mulong wa kusal mwamu. Pizula kamushet kinak, wapana nfalang jinej jawonsu jalamay mulong wa kujisadin mu mudimu wa kulejan. Mukadivar umwing wa mu Inde wading ni chir cha mis ya koko (noix de coco). Wapanang mis yivud ku biro wa in kukarumun wa ku Malayalam. Mulong biro ukweting kuswir kwa kuland mis ya koko, wamana anch chipan chend chiding cha usey nakash kusutamu kulet nfalang. Kwawiy kwinoku ‘kusadin manangu.’ Mutapu wawiy umwing, akadivar a mu Grèce akat kupan chisu chawonsu many ma mpach, mantek ni yakudia yikwau ku dijuku dia Betel.