MUTU WA MULONG WA KWILEJ WA 12
MUMINY 77 Chitokish mu Mangand ma Mididim
Ipuk mu Mididim—Dandamen Kwendin mu Chitokish
“Wadingany mu mididim, pakwez katat udiany mu [chitokish].”—EF. 5:8.
YIDA MU MUTU WA MULONG WINOU
Yom tukutwisha kwilejin ku mazu mididim ni chitokish masadinay Paul mu Efes shapitre 5.
1-2. (a) Paul wading mu yishiken ik payifundinay in Efes, ni mulong wak wayifundina? (b) Yom ik tukushinshikina?
PADINGAY mu rukan mu Rom, kambuy Paul wakata kuyikasikesh ambay nend in Kristu. Kadingap ni mutapu wa kuyendin, chawiy wayifundina mikand. Wafunda mukand winou kud in Efes piswimp mu muvu wa 60 ap 61 C.C.—Ef. 1:1; 4:1.
2 Kusut kwa mivu dikum, Paul wasutisha chisu mu Efes, wafundisha ni kulejan rusangu ruwamp. (Mid. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Wading uyikatin akadivar nend nakash ni wasota kuyikwash mulong wa kushal ashinshamena kud Yehova. Pakwez mulong wak wayifundinay in Kristu azizidinau many piur pa mididim ni chitokish? Ni dilejan ik dikutwishau in Kristu awonsu kwilejin ku chiyul chend? El tutanany yakul ku yipul yiney.
KUDOKAL KU MIDIDIM KUYA KU CHITOKISH
3. Mazu ik masadinay Paul mu mukand wayifundinay in ku Efes?
3 Paul wayifundina in Kristu a ku Efes anch: “wadingany mu mididim, pakwez katat udiany mu [chitokish].” (Ef. 5:8) Pinap Paul wasadina mazu mididim ni chitokish mulong wa kurumburil yom yishalijadina. El tushinshikin mulong wak Paul wayela in Efes anch ading pakur “mu mididim.”
4. Mu mutapu ik wadingau in Efes mu mididim ya relijon?
4 Marelijon ma makasu. Kurutu ileja uyakin ni kwikal in Kristu, in Efes afundinau kud Paul ading asuk a mafundish ma marelijon ma makasu. Musumb wa Efes mwading tempel wa Aritemis nzamb wa in Grek, mulong pakur antu amumana mud nzamb wachidijang yom yatungangau. Antu ifukwila kwinakwa asadina atupwany. Antu asonga ni kulandish atupwany anzamb winou mband ikala ni dikut nakash. (Mid. 19:23-27) Chikwau kand, Antu avud a mu Efes asala yom ya maji.—Mid. 19:19.
5. Mu mutapu ik wadingau in Efes mu mididim ya mikadil yijondina?
5 Kwijond. Antu a mu Efes ading kusalang yom yijondina nakash ni kadingap ni usany wa kusal yom yiyimp. Mu masengan masenganangau ni misambu ya chirelijon alondangamu mazu ma masaal. (Ef. 5:3) In Efes avud ading “kusal yom yiyimp,” Mazu marumburikina anch “Awiy kakwovangap kand kwau usany.” (Ef. 4:17-19) Kurutu ileja kwauril yom yiwamp ni yiyimp, In Efes kovangap kwau kusansan kwa yom yiyimp yasalangau, kadingap kand kubangin piur pa mutapu wiyovangay Yehova mulong wa yaku yau. Mawiy mayingishin mamubachika Paul kulond anch “manangu mau madi mu mididim. Awiy kakwetap uswan ku mwom ukat kupanay Nzamb.”
6. Mulong wak Paul wayela in Efes anch ad “katat mu chitokish”?
6 In Efes amwing, adokala mu mididim. Paul wafunda anch ading ‘katat mu kutok mwi Nsalejetu.’ (Ef. 5:8) Ikala mu chitokish cha uyakin wa Mifund. (Ks. 119:105) In Efes inay adokala mu yisalijok ya relijon wa makasu ni kulik kand mikadil yijondina. Ikala ‘in kumwimburij Nzamb’ ni asala usu wa kumwifukwil Yehova ni kumusangaresh.—Ef. 5:1.
7. Yom turishina nich yifanijadin nchik ni ya in Kristu avud a mu Efes?
7 Chilik chimwing kurutu twileja uyakin twading mu marelijon ni mu yaku ya mididim. Amwing a pakach petu ifukwila machuku matumbila ma chirelijon, akwau ading ni mashakamin mijondina. Pakwez twileja uyakin piur pa mbil ja Yehova ja kwijik kwauril yom yiwamp ni yiyimp, twaswimpa. Twasambisha kushakam kukwatijan ni mbil jend jishitwila. Mud chibudikin, twasangera yiyukish yivud. (Is. 48:17) Nlel, turishin ni yikokujol ya chisu chawonsu. Tufanyidin kwiyauril kulemp ni mididim ya twasha ni ‘kwikal nich yaku yiwamp mudi antu ada mu chitokish.’ Mutapu ik tukutwish kusal mwamu?
Yipich yasendinau kusutin yom ya elektronik kusutin mbil ya chisak cha Papyrology, Graduate Library, Universite wa Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0
Paul ukat kuyifundin in Efes chiyul cha rukat tukutwish kusadin niyetu nlel (Tal paragraf 7)b
KWIPU KWENDIN MU MIDIDIM
8. Kukwatijan ni Efes 5:3-5, yom ik yading yifanyidinau in Efes kwipuk?
8 Tang Efes 5:3-5. Mulong wa kulik kwendin mu mididim, in Kristu a ku Efes adandamena kulik yisalijok yading yimukisishina Yehova. Pakach pa yom yiney pading yisalijok ya masandj ni kulond mazu ma masaal. Paul wayivurisha in Efes anch afanyina kwipuk yom yading yifanyidina kuyikangesh “kuswan Want wa Kristu ni wa Nzamb.”
9. Mulong wak tufanyidin kwipuk chom chin chawonsu chikutwisha kutushikij ku kusal yom yijondina?
9 Niyetu tufanyidin kudandamen kurish mulong kangal twandam mu “yisalijok yiyimp yikat kusalau antu mu mididim.” (Ef. 5:11) Kashinsh kad anch, ang muntu wasambish kutal, kutesh, ap kulond yom yijondina, chikumuswapel kusambish kusal yom yiyimp. (Dis. 3:6; Yak. 1:14, 15) Mwi ngand yimwing, akadivar asadin kal yisak ya arund pa kapend mulong wa kwambamb. Cha kusambish, avud apakach pau akat kwisambin piur pa Yehova ni uyakin. Pakwez pakemp pakemp akat kusambish kwisambin yom yakad kumusangaresh Yehova. Ni akat kwisambin yom ya masandj. Akadivar avud pakach pau akat kushiken kusal masandj.
10. Mutapu ik ukatay kupakish Satan kutupumbul? (Efes 5:6)
10 Mangand ma satan mapakishin kutudimb chakwel twitiyija anch yom yilondinay Yehova anch yijondin yawonsu yiyipinap kwau. (2 Pi. 2:19) Chinech chitushimokishinap! Djabul ukat kupakish kuyitek antu mu kanrumbangesh mulong wa kukangany kwijik kwauril yom yiwamp ni yiyimp. (Is. 5:20; 2 Ko. 4:4) Chidap cha kushimok pa kuman yom yiney mu mafilim mavud, ku matelevizion, ni pa ma internet akat kupalangesh yitongijok yishalijadina ni mbil jitentamina ja Yehova! Satan ukat kupakish kutudimb kusutin kutong anch yaku yijondina ni mitapu yakudjal yiyimp yipalangena pa mangand nlel yiyipinap kwau, pakwez yid yiwamp ni yikat kukwashan.—Tang Efes 5:6.
11. Yom yamushikena Angela yimekeshin mutapu ik anch kusadin yiyul yida mu Efes 5:7 kud kwa manangu? (Tal kand chipich.)
11 Satan ukatin anch twibomba nau antu akad kuziyin kwi mbil ja Yehova. Chawiy chamubachika Paul kuyibabesh in Efes anch: “Kangal wibombany nau antu a mutapu winou,” akata kusal yom yida yiyimp ku mes ma Nzamb. (Ef. 5:7) Tufanyidin kuvurik anch urund wetu wimedinap kwau ching pa antu tukata kusutish nau chisu. Kuwejaku kand antu tutanijadina nau pa tupend twakupalangeshin jinsangu, ubaj walikau kurish nich in Efes a pakur. Angela,a ushicha mu Aziy, wimenap ubaj uda pa tupend twakupalangeshin jinsangu. Ulondin anch: “Pakemp pakemp, yitongijok yam yasambisha kuswimp. Nashika mu chilik cha kulik kuman ubaj wakwikal nau arund akad kulimish mbil ja Bibil. Chakin kamu, nasambisha kutong anch chiwapin kwau kwikal ni mashakamin mamukisishina Yehova.” Tujikitishin mulong amakurump akweta rukat amukwasha Angela kuswimp kwadingay nich kuswir. Ulondin anch: “Katat nishinshikidin pa yom ya mu spiritu kulik pa yom yida pa tupend twakupalangeshin jinsangu.”
Kutond arund awamp kukutuswapel kulondul mbil ja Yehova (Tal paragraf 11)
12. Yom ik yikutwisha kutukwash kulamat kwi mbil ja Yehova ja kwauril kuwap ni kuyip?
12 Tufanyidin kurish ni yitongijok ya mangand ya kwitiyij anch yaku yijondina yid kwau yiwamp. Twij anch yid yiyimp. (Ef. 4:19, 20) Tufanyidin kwiyipul anch: ‘Ov, nitekidin kal mupak wa kulik kwikal mu uruund ni ambay a ku mudimu, ku shikol ap antu akwau akad kulimish mbil jitentamin ja Yehova? Ov, nikat kulam ni kutakaman mbil ja Yehova ap anch antu akwau angel anch upandakeshin?’ Mud mulejenau mu 2 Timote 2:20-22, tufanyidin kubabal chisu tutondina arund ap mukach mwa chikumangen cha win Kristu. Tufanyidin kulam mu manangu anch amwing kakutwishap kutukwash kushal ashinshamena kud Yehova.
ENDANY “MUD ANTU ADA MU CHITOKISH”
13. Chirumburikin ik “kwikal nich yaku yiwamp mudi antu adia mu [chitokish]”? (Efes 5:7-9)
13 Paul kayikasikeshap kwend in Kristu a ku Efes kudokal ching ku mididim pakwez wayileja kand “ikalany nich yaku yiwamp mudi antu adia mu kutok.” (Tang Efes 5:7-9.) Chom chinech chirumburikin ik? Mu wiswimp chirumburikin kwiyendish chisu chawonsu mud in Kristu. Mutapu umwing wa kusal mwamu ud wa kwitekin rutong ra kutang ni kwilej Bibil kusutil yichap yetu. Pakampwil chid cha usey kulondul chilakej ni mafundish ma Yesu Kristu uda, “chitokish cha mangand.”—Yoh. 8:12; Jsw. 6:23.
14. Mutapu ik ukutwishay spiritu utumbila kutukwash?
14 Tukwet kand kuswir kwa ukwash wa spiritu utumbila wa Nzamb ukutwisha kutukwash kudandamen kwend mud “antu adia mu [chitokish].” Mulong wak? Mulong chiswapelap kushal ishitwila mu mangand minam mijondina. (1 Ts. 4:3-5, 7, 8) Spiritu utumbila ukutwish kutukwash kurish ni yitongijok ya mangand minam kuwejaku ni ma filozofi ni yitongijok ya antu yikata kurishikish yitongijok ya Nzamb. Spiritu utumbila ukutwish kutukwash kand kukudish “yom yiwamp ya mitapu yawonsu, ni kutentam.”—Ef. 5:9.
15. Mu mitapu ik tukutwish kutambul spiritu utumbila? (Efes 5:19, 20)
15 Mutapu umwing tukutwisha kutambul spiritu utumbila ud wa kumwit mu malembil. Yesu walonda anch Yehova ukat “kupan [spiritu] utumbila kudi awonsu akata kwit.” (Luk. 11:13) Ni tukat kutambul kand spiritu utumbila anch twamutumbish Yehova pamwing ku yikumangan ya win Kristu. (Tang Efes 5:19, 20.) Spiritu utumbila ukutwish kutukwash kushakam mu mutapu umusangareshina Nzamb.
16. Yom ik yikutwisha kutukwash kukwat mipak ya manangu? (Efes 5:10, 17)
16 Anch tukimbin kukwat mupak wa usey, tufanyidin kudandamen “kushinshik rusot ra [Yehova]” ni kusal yom kukwatijan ni rusot rend. (Tang Efes 5:10, 17.) Anch twajingunin mbil ja Bibil jikwatijadina ni yom turishina nich, chakin kamu tukukimb chitongijok cha Nzamb chikwatijadina ni mulong winou. Anch twasadin mbil jinej tukutwish kukwat mipak yiwamp.
17. Mutapu ik tukutwisha kusadin chisu chetu nich manangu? (Efes 5:15, 16) (Tal kand chipich.)
17 Paul wayiyula kand in Kristu a ku Efes kusadin chisu chau ni manangu. (Tang Efes 5:15, 16.) “Sakudimban,” mukankuny netu Satan, ukatin anch tukwatikan nakash mu kusal yom ya mangand minam, chakwel tulika kwikal ni chisu cha kumusadin Nzamb. (1 Yh. 5:19) Mwin Kristu ukutwish kwitekin chisu cha kukimb nfalang, kwilej mashikol malemp, ap kusal midimu yivud yikutwisha kumukangesh kwikal ni chisu cha ku musadin Yehova. Anch wasal mwamu, ukutwish kumekesh anch wasambish kal kutong mud antu akad kumwifukwil Yehova. Chakin kamu, yitongijok yiney yiyipinap kwau, pakwez yifanyidinap kwikal pa ndond yakusambish mu mwom wetu. Mulong wa kwend “mud antu ada [mu chitokish],” tukwet kuswir ‘kwa kusadin chisu chetu nawamp,’ charumburik anch kushinshikin pa yom ya usey nakash.
In Kristu a ku Efes asadina chisu chau nawamp (Tal paragraf 17)
18. Yom ik yasalay Donald mulong wa kusadin nawamp chisu chend?
18 Kimb mitapu ya kumusadin Yehova nakash. Yawiy yom yasalay Donald, ushicha mu Afrique du sud. Ulondin anch: “Natonga mulong wa mwom wam ni namulembila Yehova chikurikina mulong wa kwinkwash kusal yom yivud mu mudimu wend. Nalembila mulong wa kuman mudimu ukutwisha kwinkwash kwikal ni chisu cha kusal mudimu wa kulejan. Yehova wankwasha kuman mudimu uwanyidina. Am ni mukajam twasambisha kusal mudimu wa chisu chawonsu.”
19. Mutapu ik tukutwisha kudandamen kwend mud “antu ada mu chitokish”?
19 Mukand wafunday Paul kud in Efes wayikwasha kushal ashinshamena kud Yehova. Yiyul yiney yipepidinau yikutwish kutukwash niyetu. Mud mutapu twileja kal, yikutwish kutukwash kutond kwipuwangej ni arund netu nich manangu. Yikutukasikesh kudandamen kwendin mu chitokish cha uyakin kusutil kwikal ni program muwamp wa kwilej Bibil ni mushiku. Ni yakasikeshin kal pa usey wa spiritu utumbil ukutwisha kutukwash kukudish mikadil yiwamp. Kusadin yom yafunday Paul kukutwish kutukwash kukwat mipak yiwamp yikwatijadina ni chitongijok cha Yehova. Kusutin kusal yom yiney, kukutukwash kwipuk kwendin mu mididim ya mangand minam ni kudandamen kwendin mu chitokish!
UKWAKUL NCHIK?
“Mididim” ni “chitokish” yilejenau mu Efes 5:8 yading yimekeshin ik?
Mutapu ik tukutwisha kwipuk “mididim”?
Mutapu ik tukutwisha “kwend mud antu ada mu chitokish”?
MUMINY 95 Chitokish Chidandamedin Kuzaz
a Majin mamwing a maswimp.
b KURUMBURIL CHIPICH: chimekeshin kopi wa pakur wa mukand wa yituminau in Efes kud Paul.