RUSANG RA MWOM
“Nadingap Kamu Amwinam”
YOM yivud yikata kushiken mu mwom yikat kusal anch twiyova mud tud ayinetu. Chilakej, kufish mukatish netu, kubuukin kwi ndond yisu ni anch tud ayinetu. Nasutidin kal mu yom yiney yawonsu. Pakwez, anch natongijokin pa mwom wam, nikat kuman chakin anch komb nadingap kamu amwinam. El nikulejany mulong wak nilondina mwamu.
CHILAKEJ CHA ANVAJAM
Tatuku ni Maku ading in Katolik akweta mushiku nakash. Pakwez pilejau mu Bibil anch Nzamb dijin dend Yehova, awonsu aad ikala Atuman End ashinshamena. Tatuku walikap kusong atupwany mulong wa kumufanakesh nich Yesu. Pakwez, wasadina chad ukaliweny wend wa winsong a mabay mulong wa kukarumun kapalakany ketu ka pansh kwikal Chot cha Want. Chawiy chikala Chot cha kusambish mu mukal wa San Juan del Monte uda mu musumb ujim wa Manila, mu Filipin.
Nid pamwing ni anvajam ni anamakwam tuvadikina nau
Navadika mu muvu wa 1952. Anvajam anfumba nawamp mu spiritu mud mwasalau kand kud ayayam amakundj anying ni ayayam amband asatu. Pinading niyila mu kupam, tatukwam wankasikesha kutangang shapitre umwing wa mukand wa Bibil pa dichuku, ni wanfundisha Bibil nich mikand kushalijan. Yisu yimwing, anvajam ayitazukang atulam a munyingumuku ni akadivar asadinang ku Betel kulal kwol kwetu. Dijuku detu dikalang ni musangar nakash ni datambulang dikasikesh kusutin nsang jatulejangau ja yom yayishikena akadivar inay, chawiy yom yiney yatukasikeshang kutek mudimu wa kulejan pa ndond ya kusambish mu mwom wetu.
Nileja yom yivud kusutin chilakej cha anvajam, ading ashinshamen nakash kud Yehova. Kupwa kwa makwam mukatish kufa, am ni tatuku twasambisha kusal mud ayibol mu muvu wa 1971. Pinawanyisha mivu 20 mu muvu wa 1973, tatuku niyend wafa. Kufish anvajam awonsu aad kwasala niyova anch nashal kal kwam wamwamu ni amwinam. Pakwez ruchingej ‘rakin ni riminya daang’ ritwinkishinay Bibil rikala mud nkal kud am, rankwasha kutek manang mwi ndond ni kwiman daang mu spiritu. (Heb. 6:19) Kupwa kwa rufu ra tatukwam, nitiya pakad kulab kusal mud chibol wa pakampwil mu ditung da Koron, mu provens wa Palawan.
AMWINAM MU YISEND YIKASH
Pinashika mu Koron, nading ni mivu 21. Mulong napamina mu musumb ujim, nashimwoka pa kujingunin anch pa ditung dined pading antu akemp akweta kasu, mem, ni motak. Ap anch pading akadivar akemp, kwadingap chibol mukwau nafanyinang kulejan nend, ni yisu yimwing nalejanang amwinam. Mwi ngond wa kusambish, natongang nakash dijuku dam ni arunam. Uchuku natalang atutumbu mwiur, oku mansonj manwurumuk lel. Nading novil mud jakulikap chisend cham chakwel nichirika kwam ku chikumbu.
Mu yirung yiney niyovang anch nid amwinam, namufungwilang Yehova muchim wam. Navurikang yitongijok yikasikeshina yinatangang mu Bibil ni mu mikand yetu. Navurikang yisu yawonsu Kuseng 19:14. Najingunina anch Yehova wading “mwin kwinchidij [ni] mukamunin wam” anch natongijokin pa yom yiwamp, mud midimu ni mikadil yend. Mutu wa mulong wa Chinong cha Kalam ulondina anch “Vous n’êtes jamais seul”a wankwasha nakash. Nautanga tupamp ni tupamp. Chisu niyovang mud nid amwinam, chawiy chisu namanang anch nid ni Yehova, chawiy kand chisu nalembilang, nilejang, ni natongijokinang.
Chisu chikemp kupwa kwa kushik mu Koron, nikala mukurump wa chikumangen. Mulong nading mukurump amwinam, nasambisha kutakel yikumangan ya Shikol ya Mudimu wa Uteokras, Chikumangan cha Mudimu, Dilejan da Buku da Chikumangen, ni Dilejan da Chinong cha Kalam. Nasalang kand madiskur rubing ni rubing. Uyakin ud anch, nadingap kand ni chisu cha kwiyov anch nid amwinam!
Nasangera mudimu wam mu Koron, wadinga ni yibudikin yiwamp—in kwilejam a Bibil amwing ayibatisha. Pakwez narisha kand ni yikokujol. Yisu yimwing nendang chikunku cha dichuku mulong wa kushik mu teritwar, pakad kwijik kwisu nikulala anch nashik. Teritwar wa chikumangen wading kand ni tumatung tuvud. Yisu yivud naukinang mu mabato makweta moter pa aturung akweta mambek makash mulong wa kushik mu materitwar minam, pakwez nadingap nija kwisay. Yehova wanchidija ni kwinkwash mu yikokujol yiney yawonsu. Mu kusut kwa chisu, najingunina anch Yehova wading ukat kwinfumb mulong wa kurish ni yikokujol yikash nafanyina kurish nich mu chisend chikwau chading chinchingedina kurutu.
PAPOUASIE-NOUVELLE-GUINÉE
Mu muvu wa 1978, antuma kusadin mu Papouasie-Nouvelle-Guinée, kwiyand kwa Ostrali. Ngand yiney ya mikandu yijimbin kamu niyau mud Espany. Nashimwoka nakash pa kwijik anch mwi ngand yiney mwading kwau antu amiliyon asatu pakwez alondang mazu 800. Chamusangar, antu avud alondang dizu da Pidjin wa Melanezi, ditazukinau anch Tok Pisin.
Antuma mu chisu kanang mu chikumangen cha Anglais cha mu musumb ujim, Port Moresby. Kupwa naya mu chikumangen cha dizu da Tok Pisin ni nasambisha kwilej dizu dined ku shikol. Nasadinang yom nilejang ku shikol mu mudimu wa kulejan. Chinech chankwasha kwilej dizu pakad kulab. Mu chisu chikemp, natwisha kusal diskur mu dizu da Tok Pisin. Nashimwoka nakash, mulong nading kand kal niwanyish ap muvu umwing kudosh nashika mu Papouasie-Nouvelle-Guinée, pakwez nikala kalam wa munyingumuku, mulong wa kusambish kwendin yikumangen ya dizu da Tok Pisin yadinga mu maprovens majim.
Mulong yikumangen yading palemp palemp, nafanyinang kwend nakash ni kurijek yitentam ya munyingumuku yivud. Kwinsambishin niyova anch nid amwinam mwi ndond mwa wingendj—mwi ngand ya wingendj, dizu disu, ni yaku nakad kwijidin. Mulong mikandu yading yivudin ni jinjil jading jiyipin nakash, nafanyinap kutwish kusutin mu jinjil chisu nendinang yikumangen. Chawiy rubing rin rawonsu nafanyina kwendin mu avion. Yisu yimwing ansendang kwam amwinam mu avion. Ma weny minam mu avion mading kamu ni mawiy ma yakamish nakash mud minasalang mu bato!
Antu akemp awiy adinga ni matelefon, chawiy nambambang ni yikumangen kusutin kufund mikand. Yisu yivud nashikang kurutu kwa mikand ni nayipulang antu mulong wa kwinlej kudau in kulejan. Chisu chawonsu nayitanang, angakang nich musangar nakash, chinech chanvurishang usey wa usu nasalang. Namana ukwash wa Yehova mu mitapu yivud, ni urund wam ni ndiy wakula nakash.
Ku chikumangan cham cha kusambish pa ditung ditazukinau anch Bougainville, ikundj umwing ni mukajend ading akat kumwemwet, ni ansejina angipul anch: “Ov, utuvurikin kand?” Navurika anch nayileja rusang ruwamp pinashikinap kamu mu Port Moresby. Nasambisha kuyifundish Bibil kupwa namuleja mukadivar umwing kudandamen kwilej nau. Pinap awonsu aad ading ayibatishin kal! Chinech chading pakach pa yiyukish yivud nasangera mu mivu yisatu mu Papouasie-Nouvelle-Guinée.
KA DIJUKU KAKEMP PAKWEZ KAKWATAKENA
Am ni Adel
Kurutu kwa kudokal mu Koron mu muvu wa 1978, nijikijana ni Adel, nambaz usangareshina ni mwin kwipan nakash. Wading chibol wa rawonsu ni wading ulidin anend aad, Samuel ni Shirley. Pa chisu chinicha, wading umulamin kand makwend wapamina kal. Mwi Ngond wa 5 1981, nachirika ku Filipin mulong wa kumwat Adel. Kupwa kwa uruw wetu, twikala ayibol a pakampwil ni twalama dijuku pamwing.
Mu Palawan—pamwing ni Adel, nau anetu Samuel, nend Shirley
Ap anch nading ni chisend cha an, antuma kand kusal mud chibol wa pakampwil pa ditung da Linapakan, mu provens wa Palawan. Dijuku da kabuj dabuukina pa ditung dined padinga pakad Kaman ap umwing. Kupwa kwa muvu umwing, makwend a Adel wafa. Pakwez, twadandamena kukwatakan ni mudimu wetu wa kulejan, kusal mwamu kwatukwasha kujijamen chikokujol chinech. Twasambisha kuyifundish antu avud Bibil ku Linapakan, ni malejan maya kurutu, chawiy chasala anch twikala pakad kulab ni kuswir kwa Chot cha Want chikemp, chawiy twatungaku chimwing ayinetu. Mivu yisatu kupwa kwa kushik pa ditung da Linapakan, twasangera kuman antu 110 akumangana ku Chivurikish, avud pakach pau adandamena kuya kurutu ni ayibatisha kwinyim kwetu.
Mu muvu wa 1986, antuma pa ditung da Kulion, kwi ndond kwading ayej avud a musong wa kasu. Kupwa, Adel niyend wikala chibol wa pakampwil. Kwisambishin, chading chitusadin nayimp pa kulejan kud antu ajindangena yifu mulong wa musong wa kasu. Pakwez in kulejan twatana atwinkisha kashinsh anch antu ayedina mayej minam ading ayokin, ni chading chikasiken kumusamburishin muntu mayej minam. Amwing pakach pa ayej inay akumangenang ku chikumbu cha nambaz umwing. Twijidina pakad kulab ni twikala ni musangar wa kulejan ruchingej ra Bibil kud antu ading iyovila mud kakwetap usey kud Nzamb ni kud antu akwau. Chatwovisha musangar nakash pa kuman antu ading ayedina mwamu akat kusangar mulong wa ruchingej ra kwikal ni mwom uwanyidina.—Luka 5:12, 13.
Mutapu ik watwishau anetu kwijidin mashakamin ma ku Kulion? Mulong wa kuyikwash, am ni Adel twayita anambaz ayangadim aad a ku Koron kwibomb netu, chakwel anetu ikala nau arund awamp. Samuel, Shirley ni anambaz ayangadim inay aad atana yibudikin yiwamp mu mudimu wau wa kulejan: Ilejang nau an avud, pakwez etu twilejang nau anvaj a an inay. Yisu yimwing, twilejang Bibil ni majuku 11. Pakad kulab, twatakela malejan mavud mading mayila kurutu ni kupwa twasala chikumangen.
Kwinsambishil, nading mukurump amwinam ndond yiney. Chawiy biro wa mutiy wangita kutakel chikumangan cha mukach mwa rubing ku Kulion, kwi ndond kwadinga in kulejan chinan; ni kusal kand mwamu ku ul wa Marily, kwadinga in kulejan chidivu. Ul winou wading pa chintamp cha kwend mu asaa asatu mu bato. Kupwa kwa yikumangan ku Marily, dijuku detu dasalang asaa avud mwi ndond ja mikandu mulong wa kuya kutakel malejan ma Bibil mu ul utazukinau anch Halsey.
Dinsuden, kwikala antu avud itiya uyakin ku Marily ni ku Halsey, chawiy twatunga Yot ya Want jindond jinej jaad. Akadivar nau anambaz a ndond jinej ni antu ading asangaredina uyakin awiy aleta yom yimwing ya kutung nich, ni asala mudimu ukash mud mutapu uchadinga kand ku Linapakan. Mu Chot cha ku Marily mwafanyina kukumangan antu 200; ni mulong chading ni mutapu wa kuchijimbish, twasadinamu kand yitentam.
USHON, KWIYOV ANCH NID AMWINAM, NI KWIKAL KAND NI MUSANGAR
Mu muvu wa 1993 padingau an apamin kal, am ni Adel atutuma mu mudimu wa munyingumuku mu Filipin. Mu muvu wa 2000, anfumba ku Shikol Ya Diyiy da Mudimu, mulong Betel wading ukatin anch niyam nikala mwin kufumban ku shikol yiney. Niyova anch nikutwishap kuwanyish chisend chinech, pakwez Adel wankasikesha. Wanvurisha anch Yehova ukwinginkish usu mulong wa kuchiwanyish. (Flp. 4:13) Adel wading ulondin mwamu mulong wa yom yading yijay: wading udandamedin mu mudimu wend ap anch kadingap ni ukash wa mujimbu uwamp.
Mu muvu wa 2006 pinading mwin kufumban, amukwata Adel mayej ma Parkinson. Twaziya nakash! Pinamuleja anch twimik mudimu wetu chakwel tumana mutapu wa kumubangin, Adel wakula anch: “Bwat amboku, kimbap dokter ukutwisha kwingok, ni Yehova ukutukwash kudandamen.” Mu mivu musamban yalondulaku, Adel wading udandamedin kumusadin Yehova pakad minan. Chisu chasambishay kukangany kwend, walejanang ushich mu chitwam cha ayilim. Pamukasikena kulond, wakulang mu mazu maad ap dimwing ku yikumangan. Yisu yivud akadivar amutuminang Adel uruu wa kumujikitish nich mulong wa chilakej chend chiwamp cha kujijaman djat ni pafilay mu muvu wa 2013. Nasutisha mivu 30 ni kusut pamwing ni Adel, mband ukweta rukat ni ushinshamena, chawiy pafay nasambisha kand kurish nakash ni yovil ya kwikal amwinam ni ushon.
Adel wading ukatin anch nidandadamen ni mudimu, ni yawiy yom nasala. Nadandamena kukwatakan mu chisend cham, yawiy yom yankwashina kupandakan yovil ya kwikal amwinam. Kudosh muvu wa 2014 djat 2017, nendina yikumangen ya dizu da Tagalog mu jingand mwading mukangeshinau mudimu wetu. Kupwa nendina yikumangen ya dizu da Tagalog ya mu Tayiwan, États-Unis, ni mu Kanada. Mu muvu wa 2019, nikala mwin kufumban ku Shikol ya In Kulejan a Want mu End ni mu Tayiland; mashikol masadikang mu Anglais. Nikala ni musangar nakash mu yisend yam yiney yawonsu. Nikat kwikal kand ni musangar kupandakan anch nipan nakash mu kumusadin Yehova.
TUKWETING CHISU CHAWONSU UKWASH TUSWIRIKEDINA
Mu chisend cham chawonsu chisu, nakatang nakash akadivar nau anambaz natanang, chawiy chadingap chinswapedina kuyisha. Mu yirung mud yiney, nileja kumuchingejin Yehova nich muchim wam wawonsu. Namana yisu yivud ukwash wend, ni chinech chankwashang kwitiy nich muchim umwing kuswimp kwin kwawonsu kwashikenang. Nlel nid chibol wa pakampwil mu Filipin. Nijididin chikumangen cham chisu, chikadina kal mud dijuku dam dikata kwinkwash, kwinkasikesh ni kwinlam. Nikwet kand musangar pa kumuman Samuel ni Shirley pamekeshinau ritiy mud ra makwau.—3 Yohan 4.
Chikumangen chikala dijuku dam
Chid kamu chakin anch narisha ni yikokujol yikash, mud kumuman mukajam ukat kuman mar ni kushiken kufa nich mayej makash. Natwisha kand kupandakan yishiken yisu. Pakwez namana kamu anch Yehova “kadap kulemp ni muntu mwawonsu.” (Mid. 17:27) Yehova ‘kaburedinap usu’ wa kuyikwash ni kuyikasikesh nich atushalapol end, ap anch ad ku jindond ja kulemp. (Isay 59:1) Yehova, Dipat dam, wading nam mu mwom wam wawonsu, nimujikitishin nakash. Nadingap kamu amwinam.
a Tal Chinong cha Kalam cha 15 Ngond wa 12, 1972, paj 745-751, mu Franse.