Ruchingej ra Kashinsh
“Kudiosh pa chisu cha kuvadik kudaku ditwishik didandamedina dia kwel anch muntu ukutwish kufa pa chisu ap chisu; ni ditwishik dined chakin dikat kamu kushiken.”—NGANG-A-YISHIMU MWIN INGLAND, ARNOLD TOYNBEE.
NNANY ukutwisha kutadikish uyakin winou wa chisu chawonsu? Ukamuntu pichuku pichuku ufanyidin kwitiy ukinakin wakamishina wa rufu. Mud tudinga akad usu wa kumukwash mukatish kampand pafilay! Kumushadish kumekening lel kwa chikupu ni chikupu. Ov chitwishikin kwikal pamwing nau akatish netu afila? Baibel upanin ruchingej ik piur pa afu? Shinshikin rusangu rilondwila.
‘Murund Netu Wafa Kal’
2 Wadinga muvu wa 32 C.C. Mu kamusumb ka Betaniya, pa chintamp cha akilometre asatu pol pa Yerusalem, mwasokanga Lazaras nau anambaz end Mata ni Mariy. Adinga arund nakash a Yesu. Dichuku dimwing, Lazaras wayela nakash. Kapamp kamwing, anambaz end akamina, amutumina Yesu rusangu riner padingay uchid ushad wa Wit Yordan. Yesu wayikata nakash Lazaras nau anambaz end, kushik kuyang chisu ni chisu ku Betaniya. Mwi njil Yesu wayileja in kwilej end anch: “Murund netu Lazaras widjibulang kal mu tul, pakwez naya kal nikamulangwisha mu tul.” Mulong in kwilej kateshap kapamp kamwing kurumburik kwa mazu minam, Yesu walonda patok anch: “Lazaras wafang kal.”—Yohan 11:1-15.
3 Chateshay anch Yesu ukat kwez ku Betaniya, Mata waya mau kumusankan. Kwishonang mulong wa runeng rend rujim, Yesu wamwela anch: “Mwanamakwey ukulank kand kwend.” Mata wamwakula anch: “Am nij kal ndiy ukez kavumbuk kand mu disanguk ku dichuku dia kwisudiel.” Chawiy lel Yesu wamuleja anch: “Yam disanguk ni mwom; ukwitiyija kudi am, anch wafap nchik pakwez ukez kwikal mwom.”—Yohan 11:20-25.
4 Chad lel Yesu waya kwi nzay ni wapana mbil anch anzurila diyal. Kwinyim kwa kulembil nich dizu dizambukina, wabarik nich dizu dikash anch: “Lazaras, budik!” Ni mud chazazimukinanga mes mawonsu kwi nzay, Lazaras wabudika chakin. Yesu wasangula Lazaras—kuchirishang mwom wa muntu wadinga wafang kal machuku manying!—Yohan 11:38-44.
5 Mata wadinga kal ni ritiy mu kushilamu kwa disanguk. (Yohan 5:28, 29; 11:23, 24) Chishimokish cha disanguk dia Lazaras chakasikesha ritiy rend ni chayinkisha akwau ritiy. (Yohan 11:45) Chawiy lel, dizu “disanguk” dirumburikin ik?
“Ukulank Kand”
6 Dizu “disanguk” adikarumwin kudiok ku dizu dia Ugrek a·naʹsta·sis, dizu dirumburikina anch “kwiman kand.” In kukarumun Ahebreu a rudim ra Ugrek akarumuna dizu a-naʹsta·sis nich mazu ma Uhebreu techi- yathʹ ham·me·thimʹ, marumburikina “kwikal ni mwom kwa afu.”a Chawiy lel, disanguk dirumburikin kulangwish muntu kudiok mu ukad-mwom—kumuchirishin muntu mulad wa mwom.
7 Kwikalang mwin manangu kupandikan ni mwin chivurikish chiwanyidina, Yehova Nzamb ukutwish kamu kusangul muntu. Kuvurik mulad wa mwom wa afu—untu wau, yadingau yijau, ni tuyom tukemp tukemp piur pa untu wau— udap mulong kud ndiy. (Yob 12:13, NW; isikej Isaya 40:26, NW.) Yehova udi kand Sakatang wa mwom. Chawiy lel, ukutwish kumuchirish muntu umwing umwing ku mwom, kumwinkish untu wa chilik chimwing mu mujimbu usu. Kupandikan, mud chimekeshina chilikej cha Lazaras, Yesu Kristu usotin ni ukutwish kusangul afu.—Isikej Luka 7:11-17; 8:40-56.
8 Pakwez difundish dia Mifund dia disanguk, diambatenap ni difundish dia mupim wakad kufang. Anch mupim wakad kufang ukat kupand ku rufu, kwikil muntu ap umwing ukuswiridina disanguk, kuchirishiu ku mwom. Chakin, Mata kamekeshap chitongijok piur pa mupim wakad kufang wadinga ni mwom ndond kanang kwinyim kwa rufu. Kitiyinap anch Lazaras wadinga mwi ndond ya muspiritu chakwel kwikadilimu ni mwom wend. Chinyim nich, wamekesha ritiy rend mu rutong ra Nzamb ra kudiosh yikwamushen ya rufu. Walonda anch: “Am nij kal ndiy ukez kavumbuk kand mu disanguk ku dichuku dia kwisudiel.” (Yohan 11:23, 24) Chilik chimwing, Lazaras amwinend kalejanap yom yimwing yamanay mu rufu. Kikwadingap chom ap chimwing cha kulejan.
9 Chidi patok anch, kulondulijan ni Baibel, mupim ukat kufang ni mon wa rufu udi disanguk. Pakwez tutikit twa antu akat kufa kudiosh pa muntu wa kusambish, Adam, pa divu diawonsu. Chawiy lel nnany ukezau kasangul, ni kwisu?
‘Awonsu Adia mwi Nzay ya [Chivurish]’
10 Yesu Kristu walonda anch: “Muten ukat kwez ukeza kateshau awonsu adia mwi nzay [ya chivurish] chidjimin cha dizu diend [dia Yesu], ni kubudik.” (Yohan 5:28, 29) Mwaning, Yesu Kristu washilamu anch awonsu adia mu chivurish cha Yehova akez kayisangul. Tutikit twa antu eza kwikaliku ni kufa. Annany pakach pau adia mu chivurish cha Nzamb, achingedina disanguk?
11 Awiy alondwila njil yitentamina mud atushalapol a Yehova akez kayisangul. Pakwez mamiliyon makwau ma antu afa wakad kumekesh anch ela kulondwish mwom wau ni yany ya Nzamb. Adinga akad kwijik yitinay Yehova ap aburena chisu chifanyidina chakwel kukarumuk. Inay ni yawiy kand adi mu chivurish cha Nzamb ni akez kayisangul, mulong Baibel ukat kushilimu anch: “Kukez kikal disanguk ni kudi atentamina ni kudi akad kutentam.”—Midimu 24:15, NW.
12 Mupostol Yohan wamana chiman chizangamishina cha antu asangwilau imena kurutu kwa chipwan cha Nzamb. Urumburidin anch: “Ni mem ma karung mayibudisha afu adingamu, ni rufu ni Hades abudiosha afu adingaku, ayirumburisha muntu ni muntu mudi mwadinga midimu yau. Rufu ni Hades ayidjibwila mu karung wa kasu. Riner rawiy rufu ra chaad.” (Kuburik 20:12-14, NW) Tongin dirumburik dia yiney! Afu awonsu adia mu chivurish cha Nzamb akuyidiosh mu Hades, ap Sheol, nzay ya antu awonsu. (Kuseng 16:10; Midimu 2:31) Chad lel “rufu ni Hades” akez kayidjibwila mu yitazukinau anch “karung wa kasu,” ufanikeshina kujiy kwa chikupu. Nzay ya antu awonsu kiyikez kwikalikup kand.
Asangwidilau Kwisu?
13 Amakundj nau amband akemp akez kuyisangwil ku mwom wa mwiur. Inay akez kayikel nend Kristu mud ant ni in kupesh ni kwinungin ku kudiosh yikwamushen yawonsu ya rufu yaswanau antu kudiok ku muntu wa kusambish Adam. (Rome 5:12; Kuburik 5:9, 10) Kulondulijan ni Baibel, kuvul kwau kudi kusu 144 000 ni adi atondinau pakach pa in kumulondul a Kristu, kusambishin padi apostol in kushinshaman. (Luka 22:28-30; Yohan 14:2, 3; Kuburik 7:4; 14:1, 3) Yehova ukez kumwinkish muntu ni muntu ukusangulay mujimbu wa muspiritu chakwel kushakam mwiur.—1 Korint 15:35, 38, 42-45; 1 Pita 3:18.
14 Pakwez, antu avud afila kal akez kayisangwil ku mwom wa pa divu. (Kuseng 37:29; Mateu 6:10) Divu dia mutapu ik? Nlel, divu dizwil nich matend, kumwang mash, kuyipish ndond, ni ubaj. Anch afu afanyidin kuchirikin ku mwom pa divu mud dined, chakin kamu anch musangar ukwikalip wa machuku mavud. Pakwez Sakatang washilamu anch ukez kusulish ditenchik dia mangand ma katat mayikedinau kud Satan. (Jinswir 2:21, 22; Daniel 2:44) Chisak chisu chitentamina cha antu—“divu disu”—dikez kwikal lel ukinakin. (2 Pita 3:13) Pa muten winiwa “kwikil muntu ukeza kulond anch: ‘Niyedil.’ ” (Isaya 33:24, NW) Ap wom wa rufu ukez kupwa, mulong Nzamb “ukez kayikuswol mansoj mawonsu ku mes kwau, kukez kikalip kand rufu; ap kukez kikalip kand madil, ap kushikok kudil ap kusansan kwamwamu kand; mulong yom yikuru yasutil kal.”—Kuburik 21:4.
15 Mu mangand masu mashilayimu Nzamb, itudishila “akez kusangar mu kuvul kwa chisambu.” (Kuseng 37:11) Guvernement wa mwiur wa Kristu Yesu nau in kubombaken nend 144 000 ukez kuchirish pakemp pakemp antu in kuziyil ku kuwanyidin kwashadishau anvaj etu a kusambish, Adam ni Ev. Pakach pa antu akeza kushakam pa divu pakez kwikal akusangulau.—Luka 23:42, 43, NW.
16 Baibel ushingwin musangar ukeza kulet disanguk ku majuku. Tongin musangar wova mwadia-mufu wa mu Nain pimikay Yesu chidil ni kumusangwil mwanend kapokal! (Luka 7:11-17) Kupwa, piswimp ni Karung wa Galilaya, pasangulay Yesu changadim wa mivu 12, anvaj end “ashimoka ni kushimok kujim.”—Mako 5:21-24, 35-42; tal kand 1 Ant 17:17-24, NW; 2 Ant 4:32-37, NW.
17 Piur pa mamiliyon malela katat mu rufu, disanguk dikez kurumburik mwom mu mangand masu ma chisambu. Tongin kusu ruchingej rizangamishina ritiyishina Tommy ni mpich, ajimbwilau mu chikunku cha kufungwil cha broshir winou! Pakezay kulankin Tommy ku mwom mu Paradis pa divu, ukez kwikal chilik chimwing ni Tommy wijikay makwend—pakwez wakad misong. Makwend ukez kutwish kumupukun, kumusend mu makas mend, ni kumukat. Chilik chimwing, chinyim cha kwikal mwi ngikadil wa kuvadiok wakad kupwang; mpich wa mu Inde ukwet ruchingej ripandikena kuwap ra kufunguk mes mu mangand masu ma Nzamb ni kuman aanend amakundj.
18 Kwijikang uyakin piur pa mupim, piur pa yikata kutushiken pitukufanga ni piur pa ruchingej ra disanguk kukutwish kand kwikal ni usu ukurukina piur pa adia aom katat. Likany tutal mutapu ik.
[Footnotes]
a Pidiakadap kumekan dizu “disanguk” mu Mifund ya Uhebreu, ruchingej ra disanguk rimeken patok mu Yob 14:13, NW, Daniel 12:13, ni Hosea 13:14, NW.
[Questions]
1. Ukinakin ik ufanyidinau kwitiy akamuntu, ni uvuvurishin yipul ik?
2-5. (a) Pafay murund nend Lazaras, mutapu ik wamekeshay Yesu rusot rend ni usu wa kumusangul? (b) Pamwing nich kuchirikin kwa Lazaras ku mwom, chishimokish cha disanguk chasala chom ik?
6. Dizu “disanguk” dirumburikin ik?
7. Mulong wak disanguk dia antu dikumukasikenap Yehova Nzamb ni Yesu Kristu?
8, 9. (a) Mulong wak disanguk ni dilejan dia mupim wakad kufang yambatenap? (b) Wisu mon wa rufu?
10. Kushilamu ik kwapanay Yesu piur pa awiy adia mu jinzay ja chivurish?
11. Nnany ukezau kusangul?
12. (a) Chiman ik chatambulay mupostol Yohan piur pa disanguk? (b) Yom ik “yidjibwilau mu karung wa kasu,” ni chinech chirumburikin ik?
13. Mulong wak Nzamb warijekinay amwing disanguk dia mwiur, ni mijimbu ik yikezay Yehova kuyinkish?
14, 15. (a) Antu avud ezina kufa akuyisangwil ku mwom wa mutapu ik? (b) Yiyukish ik yikezau kutambul antu in kuziyil?
16-18. Disanguk dikulet musangar ik ku majuku?
[Caption on page 26]
Disanguk dikulet musangar wa chikupu