SHAPITRE 4
Ov, Mulong Wak Kulimish Wintakel?
“Yilimishany antu awonsu.”—1 PITA 2:17.
1, 2. (a) Ov, mulong wak chiswapelingap kuyiziyil antu akwetinga umutakel? (b) Ov, yipul ik tukushinshikina?
Ov, WAMENAP kal musadiningay mwan pamulejiningau kusal chom chakadiay kukat? Chifu chend chikutwish kumekesh mutapu widjidjekinay. Uteshin chamulejau kal kudi nvaj wend ni wij nawamp anch ufanyidin kuziyil ku umutakel wau. Pakwez, katat kakatinap kumuziyil. Yisu yimwing, etu awonsu twidjidjekining mutapu umwing ou.
2 Yisu yivud, chiswapelingap kuyiziyil antu akweta umutakel. Ov, yikukasikedingaku pamwing ap kuyilimish antu adia kumutu kwey? Anch chidi mwamu, ijik anch kiudiap amwiney bwat. Tudi katat mu machuku makadiau kuyiziyil akweta umutakel kudi antu avud. Pakwez Bibil ulondin anch tufanyidin kuyilimish antu atuyikedina. (Jinswir 24:21) Chawiy kamu tufanyidina kusal anch tukimbin kwilam mu rukat ra Nzamb. Pakwez, kudi yipul yimwing tufanyidina kwiyipul. Ov, mulong wak yitukasikedining kuyilimish antu atutakedilinga? Ov, mulong Yehova utwitin kuyilimish ni chom ik chikutwisha kutukwash chakwel tumulimish? Kupwa, mu jinjil ik tukutwisha kumekesh anch tufanyidin kuyilimish antu atutakedila?
MULONG CHITUKASIKEDININGA KUSAL MWAMU
3, 4. Ov, mutapu ik wasambisha uyimp ni kuburen kuwanyin, ni mulong wak kuburen kuwanyin kwetu kutukangeshining kulimish umutakel?
3 El amboku tushinshikinany yiyingish yaad chakwel twijik mulong wak chikutwish kwikal chikasikena kudi etu kumekesh kalimish kudi antu atutakedila. Chakusambish, tudi antu aburedina kuwanyin; chakad, antu akweta umutakel niyau adi akad kuwanyin. Uyimp ni kuburen kuwanyin kwa antu yasambisha pakur mu chir cha Eden chisu chabwambwilau want wa Nzamb kudi Adam nenday Ev. Chawiy lel, uyimp wasambisha nich wintomboj. Kusambish pa chisu chin chang ni nlel unou, etu awonsu tuvadikining nich chitongijok cha wintomboj.—Disambishil 2:15-17; 3:1-7; Kuseng 51:5; Rom 5:12.
4 Chitudia antu akad kuwanyin kudiok ku chivadik, chiswapel kudi etu kwitutul ni kwibaz, chawiy, tufanyidin kusal usu wa kwishukish ni kushal ikepishina. Ap anch tukat kumusadin Nzamb mudimu kudi katat mivu yivud, tukutwish twitutul. Chilakej, Kore pamwing ni antu ashinshamena a Yehova ajijamena yikokujol yivud nakash. Pakwez, Kore wasota want ni yamushikija ku kuyibachik antu chakwel amubwambwila Moses, wadinga muntu wishukishina pa chisu chin chang. (Kuchind Michid 12:3; 16:1-3) Tushinshikinany kand chilakej chenday Mwant Ozias, kwitutul kwamushikija ku kwandam mu tempel wa Yehova ni kusal mudimu wayen wa in kupesh wa kulambul milambu kudi Nzamb. (2 Jinsangu 26:16-21) Antu inay asheshika rawonsu mulong wa wintomboj wau. Chikwau, chom chinech chayishikena chifanyidin kwikal dilejan dia usey kudi muntu ni mwin mwawonsu pakach petu. Chawiy, tufanyidin kusal usu wa kulik kwitutul mulong kutukangeshining kuyilimish antu akweta umutakel.
5. Ov, chom ik chisadiningau kudi antu akad kuwanyin chisu chikwetingau umutakel?
5 Chikwau, yisal ya antu akweta umutakel yikutwish kuyikangesh antu akwau chakwel aburena kuyilimish. Antakel avud ading in chisum ni ayimeshining antu atakediningau mar. Yom yasadika pasak mu rusangu ra antu yimekeshin anch antakel ayimeshining antu akwau mar. (Tang Mulej 8:9.) Chilakej, Saul wadinga muntu muwamp, wishukishina chisu chamutondau kudi Yehova chakwel ikala mwant. Pakwez, ndiy wasambisha kwitutul ni kwov mukau; ndiy kand wamumesha David mar, muntu wadinga ushinshamen kudiay Nzamb. (1 Samwel 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Kupwa, David wikala mwant muwamp kusut ant akwau awonsu a Isarel. Pakwez want wend wamushikija ku kusal chisal chiyimp pasalay masandj ni mukajend a Uriya mwin Het ni watuma dizu dia kumutek Uriya mu milong ya kusambish mwinjit chakwel amujipa. (2 Samwel 11:1-17) Chakin, kuburen kuwanyin kuyikangeshining antu akwau kutakel nawamp. Anch antu atakedila kamulimishinap Yehova, akwikal mudi antu achinchikina. Kupwa kwa mwin mburamatad umwing wa mu Grande-Bretagne kumekesh mutapu wameshau antu mar nakash kudi apap a in Katolik, ndiy washikena ku kufund anch: “Want uyiyipishining antu, ni anch mwant udi ni muntu wakad kumutuminang dizu, ukuyip kand nakash.” Mutwamanakal mutapu antu akweta umutakel muyimeshiningau akwau mar, twakulany lel katat ku chipul chinech: Ov, mulong wak tufanyidin kuyilimish antu akweta umutakel?
OV, MULONG WAK KULIMISH WINTAKEL?
6, 7. (a) Ov, rukat ritumukatina Nzamb ritubachikining kusal chom ik ni mulong wak? (b) Ov, kuziyil kurumburikin ik ni mutapu ik tukutwisha kukumekesh?
6 Diyingish dijim disadininga chakwel tuyilimish antu akweta umutakel didi rukat—rukat retu kudiay Yehova, kudi ambay netu, ni kudi etu ayinetu. Mulong tumukatining Yehova kusut yom yin yawonsu, chawiy tukatininga kumusangaresh. (Tang Jinswir 27:11; Marko 12:29, 30.) Twij anch Satan wabwambwila ukaleng wa Yehova ni mbil yikwetay ya kutakel yom yawonsu chisu cha wintomboj wend mu chir cha Eden. Kudiok pa chisu chin chang, antu avud alika winyikel wa Yehova ni aya ku mutambu wenday Satan. Pakwez etu tukwet musangar wa kwikal ashinshamena ku want wa Yehova. Pitutangininga mazu madia mu Kujingunik 4:11, twoviling musangar ni mazang mu michim yetu. Musangar mud ik wa kujingunin anch Yehova amwinend ndiy Mukaleng muwamp wa mangand! Twitiyijining ukaleng wend ni tukat kuziyil ku umutakel wend mu mashakamin metu ma pichuku-pichuku.
7 Kumulimish Yehova kurumburikin kumuziyil kamu. Tumuziyidining mulong tumukatin. Pakwez, yisu yimwing, chitukasikedining kumuziyil. Mudi muyilejenau mu chilakej cha mwanikanch twisambinanga kwinsambishin oku, tufanyidin kwilej mutapu wa kuziyil. Tufanyidin kuvurik anch Yesu waziyilanga ku rusot ra Tatukwend ni pa yisu chamukasikenanga kusal mwamu. Chawiy, ndiy wamuleja Tatukwend anch: “Kangal chikala mudi munisotila am, pakwez chikala mudi muusotila ey.”—Luka 22:42.
8. (a) Ov, kuziyil ku umutakel wa Yehova kutwitin kusal ik nlel unou ni chom ik chimekeshininga mutapu ovilingay Yehova pa mulong winou? (b) Ov, chom ik chikutwisha kutukwash chakwel tutesha chiyul ni twitiyija dipup? (Tang jinsangu jidia mu kamushet kakweta mutu wa mulong ulondina anch: “Tesh ku Chiyul ni Kwitiyij Malejan.”)
8 Mwawiy, Yehova kalondiningap kudi muntu ni muntu amwinend nlel unou; pakwez, ndiy usadidining Dizu diend ni dia antimesh adia pa divu. Yisu yivud, tumekeshining kuziyil ku want wa Yehova anch tuyiziyidin antu atekinay ku mutu kwetu ap itiyijinay chakwel atutakela. Anch twayibwambwil antu inay—chilakej, pitulikininga kwitiyij yiyul ni dipup diau kusutil ku Mifund—tumunenganeshining Nzamb. Chisu in Isarel chamunyinyetinau ni chamubwambwilau Moses, Yehova walonda anch amunyinyetina Ndiy ni amubwambwila.—Kuchind Michid 14:26, 27.
9. ov, mulong wak rukat tuyikatininga ambay netu rifanyidin kutubachik ku kuyilimish adia kumutu kwetu? Let chilakej.
9 Niyetu, tumekeshany kand kalimish kudi antakel mulong tuyikatin ambay netu. Ov, mutapu ik? Chiwamp, tong bil anch udi isalay mu chisak kanang cha njit. Chakwel chisak chinech chikal chiwamp ni chiwina njit, chifanyidin isalay mwin mwawonsu amuziyila ntakel udia kumutu kwend pamwing ni kumulimish. Anch walik kuyiziyil adia kumutu kwey, ukutwish kuyitek amasalay ney awonsu mu ubaj. Twij anch yisak yivud ya amasalay nlel unou yisadin yom yivud yiyimp. Pakwez Yehova ukwet chisak cha amasalay chisadininga yom yiwamp. Mu Bibil mudi jindond jivud jimutazukinau Nzamb anch “[Yehova] wa yisak ya amasalay.” (1 Samwel 1:3) Yehova udi utakediling chisak chijim cha angel a usu uvud. Yisu yimwing, ufanikeshining atushalapol end a pa divu nich chisak chijim cha antu ap cha amasalay. (Kuseng 68:11; Ezekiel 37:1-10) Anch twayibwambwil antu atutakedina atekau kudi Yehova, ov, tuyikimbidinap ambay netu amasalay a muspiritu yikokujol? Anch mwin Kristu walik kuyiziyil amakurump atekinau kudiay Yehova, in mu chikumangen amwing akutwish kuman mar pa mulong winou. (1 Korint 12:14, 25, 26) Chisu mwan chikatay kuyibwambwil anvaj end, yid ya mu dijuku yawonsu yikutwish kuman mar. Chawiy, tumekeshining mutapu tuyikatininga ambay netu chisu tuyiziyidininga antu adia kumutu kwetu pamwing ni kukwashijan nau.
10, 11. Ov, mutapu ik maswir metu ma kutan musangar matubachininga kuyiziyil antu akweta umutakel?
10 Tuyilimishining kand antu adia kumutu kwetu mulong kusal mwamu kukutuletin yiyukish. Yisu yivud, patulejiningay Yehova kuyiziyil antakel, ndiy umekeshining yiyukish yitukeza kutambul anch twasal mwamu. Chilakej, uyilejining anikanch anch anch ayiziyl anvay au, awiy akez kutan musangar ni akez kushakam machuku mavud pa divu. (Kuvurik Yijil 5:16; Efes 6:2, 3) Utulejining kand kuyiziyil amakurump adia mu chikumangen mulong anch twalik kuyiziyil urund wetu nend wa piswimp ukuyip. (Hebereu 13:7, 17) Kupwa, utulejin kand kuyilimish antakel adia pa divu mulong wa diking dietu.—Rom 13:4.
11 Ov, utonginap anch chiswapel nakash kulimish umutakel anch twijik kapamp kamwing mulong wak Yehova utwitin kusal mwamu? El tushinshikinany mutapu tukutwisha kumekesh kalimish kudi antakel mu jinjil jisatu ja pakampwil mu mwom wetu.
KULIMISH UMUTAKEL MU DIJUKU
12. Ov, chisend ik Yehova chamwinkishay ikundj ap tatuku mu dijuku ni mutapu ik ufanyidinay kuchiwanyish?
12 Yehova amwinend ndiy wateka ditenchik mu dijuku. Chidiay Nzamb wa chisambu, ndiy watenchika chakwel yom yawonsu yisutang nawamp mu chisambu mu dijuku. (1 Korint 14:33) Ndiy wamuteka ikundj ap tatuku chakwel ikal mutu wa dijuku. Ikundj ufanyidin kumekesh kalimish kudi Mutu wend, Yesu Kristu, kusutil ku kwimburij mutapu Yesu utakediningay chikumangen. (Efes 5:23) Chawiy, ikundj kafanyidinap kudiul mudimu wend wa umutakel, pakwez ufanyidin kuusal nawamp. Kafanyidinap kwikal mwin kulik kuwanyish yisend ap mwin kukakalijan, pakwez, ufanyidin kwikal muntu muwamp, ukweta rukat ni witudishina. Ufanyidin kwijik anch umutakel wend udiap kumutu wa umutakel wa Yehova.
Tatuku mwin Kristu ufanyidin kwimburij mutapu utakedilingay Yesu
13. Ov, mutapu ik ukutwishay mband ap maku kuwanyish chisend chend mu dijuku mu mutapu wa kumusangaresh Yehova?
13 Mband ap maku ukwet chisend cha kumukwash nfumwend. Ukwet niyend umutakel kanang mu dijuku mulong Bibil ulondin anch “malejan ma makwey.” (Jinswir 1:8) Pakwez, umutakel wend udi mwinshin mwa umutakel wa nfumwend. Mband mwin Kristu umekeshining mutapu ulimishiningay umutakel wa nfumwend pamukwashiningay kuwanyish chisend chend mudi mutu wa dijuku. Kamusesiningap ap kamutumidiningap dizu nich rubabek ap katambwilingap ndond yend bwat. Pakwez, ufanyidin kumukwash ni kusal nend mu uumwing. Anch ikundj wakwat mipak yakad kumusangaresh, mband ukutwish kumulej nich kalimish mutapu umenay niyend, pakwez ufanyidin kumuziyil. Anch nfumwend kadiap mwin kwitiyij, ukutwish kutanijan nich yikokujol kanang, pakwez, anch usadin yom yambatena nich mwikadil wend wa kuziyil, pamwing ap nfumwend ukutwish kwikal niyend mwin Kristu.—Tang 1 Pita 3:1.
14. Ov, mutapu ik ukutwisha an kuyisangaresh anvaj au ni kumusangaresh Yehova?
14 An amusangareshining Yehova chisu chikatau kuyiziyil anvaj au. Ayinkishining kand anvaj au ntumb ni musangar. (Jinswir 10:1) Mu majuku madinga nvaj amwinend ukudishila an, an afanyidin kwijik anch nvaj winou uswiridin ukwash wau ni afanyidin kumuziyil. Pawanyishininga chid chawonsu cha mu dijuku chisend chimwinkishinau kudi Nzamb, akushakam mu chisambu ni musangar. Chisal chinech chipandakena kuwap chimekeshin mutapu udiay Yehova Nzamb Sakatang wa majuku mawonsu.—Efes 3:14, 15.
KULIMISH UMUTAKEL MU CHIKUMANGEN
15. (a) Ov, mutapu ik tukutwisha kumekesh anch tulimishin umutakel wa Yehova mu chikumangen? (b) Ov, yany ik yikutwisha kutukwash chakwel tuyiziyil antu atutakedila? (Tang jinsangu jidia mu kamushet kadia pa paj wa 48-49.)
15 Yehova wamuteka Mwanend mudi Ntakel wa chikumangan cha Ukristu. (Kolosay 1:13) Yesu niyend umutekin “kashalapol ushishamena ni kubabal” chakwel ayikwasha antu a Nzamb adia pa divu ku maswir mau ma muspiritu. (Mateu 24:45-47, TMK) Chisak Chitakedila cha Atuman a Yehova chidadil mudi “kashalapol ushinshamena ni kubabal”. Nlel unou, mudi mwadininga yikumangen ya Ukristu ya mivu chitot ya kusambish, Chisak Chitakedila chiyinkishining amakurump yany ni yiyul kapamp kamwing ap ku ukwash wa antu atondinau mudi atulam a minyingumuku nau atulam a distrikt. Pitulimishininga etu awonsu umutakel wa amakurump in Kristu, tumuziyidining Yehova.—Tang 1 Tesalonik 5:12; Hebereu 13:17.
16. Ov, mu mutapu ik tukutwisha kulond anch amakurump ayitondining kusutil usu wa spiritu utumbila?
16 Amakurump nau ankwash a mudimu adi antu aburedina kuwanyin. Niyau asadiling yilim mudi etu.Pakwez Yehova wateka amakurump mudi “yipan” kudi antu chakwel ayikwasha kushal akasikena muspiritu. (Efes 4:8) Ayitondining amakurump inay ku ukwash wa spiritu utumbila. (Midimu 20:28) Ov, mutapu ik? Kurutu kwa kumutond muntu chakwel ikala mukurump, ufanyidin kuwanyish ngikadil jidia mu Dizu dia Nzamb diapepilau kudi spiritu wend piur pa amakurump. (1 Timote 3:1-7, 12; Titus 1:5-9) Kupwa, pakushinshikinau amakurump ngikadil jitinau ja mukadivar ukimbinau kutond chakwel ikala mukurump, akat kulembil nakash pamwing ni kwit usu wa spiritu utumbila kudi Yehova chakwel uyitakel.
17. Ov, mulong wak anambaz netu amwing abwikining ku mitu yau pawanyishiningau yisend yimwing mu chikumangen?
17 Pamwing ap mu chikumangen mukutwish kuburen mukurump ap nkwash a mudimu chakwel awanyisha chisend chifanyidinau kuwanyish ching ayinau, mudi kutakel yikumangan ya mudimu wa chingand. Chisend chinech akutwish kuchiwanyish kudi mukadivar wababatishau kal. Anch kwikil mukadivar wababatishau kal, nambaz chifuvu ukutwish kusal. Pakwez, chisu chiwanyishina nambaz chisend chifanyidinau kuwanyish ching kudi mukadivar, ufanyidin kubwik ku mutu wend nawamp.a (1 Korint 11:3-10) Chany chinech chidiakwap mulong wa kuyipipesh anambaz netu bwat. Pakwez, chidiaku mulong wa kuyikwash kumekesh mutapu ulimishinau yitenchik ya Yehova piur pa umutakel mu dijuku ni mu chikumangen.
KULIMISH UMUTAKEL WA MANGAND
18, 19. (a) Ov, mutapu ik ukutwisha kurumburil yany yisambidinau mu Rom 13:1-7? (b) Ov, mutapu ik tuyilimishininga antakel a mangand?
18 In Kristu akin aziyidining yany yidia mu mukand wa Rom 13:1-7. (Tang.) Piukutanga maverse minam ukutwish kuman anch “in kutakel” adia kumutu ajimbwilau adi antakel a maguvernema. Chiyilikidilay Yehova antakel inay chakwel atakela, asadining midimu yiwamp mulong wa kulam chisambu kanang ni kuyikwash antu mu mitapu yikwau. Tumekeshining kalimish ketu kudi antakel inay pitukata kuziyil ku yijil yitekiningau. Tufanyidin kufut yitad, kwikal nich mikand yawonsu yitinay mburamatad ni kuziyil ku yijil yawonsu yitadina dijuku dietu, mikand ya midimu yetu ya kwisak ap mikand ya yom tukweta. Pakwez, tuyizidiningap ant a mangand chisu chitwitiningau kulik kumuziyil Nzamb. Ni tuyakwiling mudi mwalondau kudi atwimbuy anch: “Tufanyidin kumuziyil Nzamb kupandikan kuyiziyil antu.”—Midimu 5:28, 29; tang jinsangu jidia mu kamushet kakweta mutu wa mulong ulondina anch “Ov, Nany Nifanyidina Kuziyil?”
19 Tumekeshining kand kalimish kudi antakel a mangand kusutil ku yisal yetu ap ku mutapu wetu wa kulond chisu tudinga kurutu kwau. Yisu yimwing, tukutwish kumanijan nau antakel a maguvernema kapamp kamwing. Chilakej, kambuy Paul wamanijana nend Mwant Herod Agripa ni Guverner Festus. Antu inay aad asala yilim yijiam, pakwez Paul wisamba nau nich kalimish. (Midimu 26:2, 25) Tufanyidin kwimburij chilakej cha Paul ap anch mwin mburamatad utwisambina nend ukwet mwaz ujim ap udi mpurish. Ansand in Kristu adinga ku shikol afanyidin kuyilimish alej au ni antakel a shikol pamwing nau antu asadininga midimu kushalijan ku shikol. Chawiy, tufanyidinap kuyilimish ching antu itiyijininga malejan metu, pakwez, tufanyidin kuyilimish ni antu akad kuyikat Atuman a Yehova. Chakin kamu, antu akad kwikal in Kristu netu afanyidin kuman anch tudi antu ayilimishininga akwau.—Tang Rom 12:17, 18; 1 Pita 3:15.
20, 21. Ov, yiyukish ik yimwing tutanininga pitulimishininga antu akweta umutakel?
20 Twikalany amboku ni chaku cha kulimish antu awonsu nich muchim umwing. Kambuy Pita wafunda anch: “Yilimishany antu awonsu.” (1 Pita 2:17) Pameninga antu anch tuyilimishining nich muchim wetu wawonsu, yiyipukuning ku muchim nakash. Tuvurikany anch mwikadil winou wa kalimish ukepidin nakash kudi antu. Pituyilimishininga antu akwau, udi mutapu umwing tuziyidininga mbil ya Yesu yilondininga anch: “Chawiy lel munyikany kutok kwen kurutu kwa antu, chakwel amana midimu yen yiwamp, amutumbish kand Tatukwen udia mwiur.”—Mateu 5:16, TMK.
21 Mu mangand minam ma mididim, antu a michim yiwamp alondwiling chitokish cha mu Bibil. Chawiy, pitulimishininga umutakel mu dijuku, mu chikumangen ni pitulimishininga umutakel wa mangand, tukutwish kuyipwit antu amwing chakwel enda netu pamwing mu chitokish. Chom chamushena mud ik! Ap chisadikinap mwamu, tufanyidin kwikal nich kashinsh anch chisu tuyilimishininga antu tumusangareshining Yehova Nzamb, ni yitukwashining kushal iminya daang mu rukat rend. Ov, difut ik kand dikwau didiaku kusut dined?
a Mutu wa mulong wa Wenjil ulondina anch: “Ov, Chisu ik Chifanyidinay Nambaz Kubwik ku Mutu—Ni Mulong Wak?” umekeshin mitapu yiwamp ya kusadil chany chinech.