Chitwishikin Kuyilimish Antu Awonsu
“Tufanyidin kutung mangand masu—mangand mapandikena kuwap—makeza kwikal nich kalimish ka muntu chikupu.”— HARRY TRUMAN, NYIKEL WA ÉTATS-UNIS, SAN FRANCISCO, CALIFORNIE, ÉTATS-UNIS, NDOL 25, 1945.
MUD mwasalau antu avud mu mivu ya kwinyim kwa Njit ja Mangand ja Kaad, Nyikel Truman witiyija anch antu akutwish ilejin ku yom ya pakur ni kusal “mangand masu” mukwikala kalimish ka antu awonsu. Cha ushon, yinship ya rusangu ra katat yilejen patok anch kimwawiyap mudia yom. “Kalimish ka chikupu ka muntu” adandamedin kukashesh mulong musul wa mulong udiap kud muntu amwinend, pakwez udi kud mukankuny mujim wa muntu.
Musul wa Mulong
Bibil umujimbwil mukankuny winou anch Satan Djabul, chitang chiyimp cha muspiritu ndiy kudiosh kwisambishil ya rusangu ra muntu warishisha mbil ya Nzamb ya kuyikel. Kudiosh pa dichuku disambau Satan ni Eve mu chir cha Eden, rutong rend riding ching kuyipwitin antu kulemp alika kumusadil Sakatang wau. (Disambishil 3:1-5) Tongijokin bil pa yibudikin yiyimp yayishikena Adam ni Eve palondulau chiyul cha Djabul! Chibudikin cha kusambish cha kubwambwil kwau ku chijil cha Nzamb piur pa dibuj diayijidikau chadinga anch awonsu aad “amujingama [Yehova] Nzamb.” Mulong wak? Adam walonda anch: “Novang wom, mulong nadi kanzikis, chawiy najingamang.” (Disambishil 3:8-10) Urund wa Adam ni Tatukwend wa mwiur ni mutapu wend wa kwiman amwinend wakarumuka. Wova usany ni kiyovap nawamp ku mes kwa Yehova.
Ov, mulong wak wasotay Djabul anch kalimish ka Adam kakepa? Mulong muntu amutanga mu chifu cha Nzamb, ni Satan usanger kumuman anch ukat kusal yom mu mutapu umwing upipeshina uyaj wa Nzamb. (Disambishil 1:27; Rome 3:23) Chawiy chinech chitukwashina kutesh mulong wak mu rusangu ra muntu mwizwil yisal ya usany. Chidiay ‘nzamb wa mangand minam,’ Satan wapalangesha kal spiritu winou pakatay ‘muntu kumuyikel muntu mukwau mulong wa kumumesh mar.’ (2 Korint 4:4; Mulej 8:9; 1 Yohan 5:19) Ov, chom chinech chirumburikin anch kalimish ka muntu kasheshika chikupu?
Yehova Ulimishin Yitang Yend
Tongijokin bil kand pa ngikadil yadinga mu chir cha Eden kurutu kwa Adam ni Eve asala chitil. Adinga ni yakudia yivud, mudimu uwamp, ni ukash wa mujimbu uwamp, adinga kand nich mwom wa chikupu mulong wau ayinau ni anau. (Disambishil 1:28) Mulad wawonsu wa mwom wau wakasikeshina rukat ra Nzamb, ni rutong ra kalimish mulong wa antu.
Ov, chitongijok cha Yehova piur pa kalimish ka muntu chakarumuka chisu chasalau Adam ni Eve chitil? Bwat. Yehova wayilimisha mulong wa usany wovau pijikau anch adi kanzikis. Nich rukat, Nzamb wayichimina “maswin ma yikit, wayidjik” mulong wa kuswinkesh pa mayij ma mufung michiminau ayinau. (Disambishil 3:7, 21) Pa ndond pa kuyisha ni usany wau, Nzamb wayisadila nich kalimish.
Kwinyim, pasalay ni muchid wa Isarel, Yehova wayimekeshina riy an anshon, adia-afu, ni angendj—yid ya chisak cha muntu yikatau yisu yivud kusadil nayimp. (Kuseng 72:13) Chilakej, chisu chadingau ni kwangul yir ya mbut jau, ya mpach, ni nviny, in Isarel ayileja kulik kuchirikin mu kupupurol ya kwangul. Pakwez, Nzamb wapana mbil anch yom yiney yadinga kushal pa kwangul “[yikez] kwikal [ya] mweny, ni mwan anshon, ni mwadiamufu.” (Kuvurik Yijil 24:19-21) Padingau ni kusadil yijidik yiney, antu adinga mu maswir kadingap ni kuswal ni chinech chaleta kalimish ap ni kud atuzwendj nakash.
Yesu Wayilimisha Antu Akwau
Padingay pansh, Mwan ikundj wa Nzamb, Yesu Kristu, wasangera kuyilimish antu akwau. Chilakej, padingay mu Galaliya, ikundj umwing wadinga ni musong wa mak uvud wamusejina. Kukwatijan nich Chijil cha Moses, chakwel kwipuk kuyisamburishin antu akwau mayej, mwin musong wa mak amwita kutoy pasutilay anch: “Nijondile! Am nijondile!” (In Levi 13:45) Pakwez, ikundj winou walika kutoy mud dibabesh payay piswimp kud Yesu. Pakwez, wawa wabwikama mpal pansh ni kumulembil Yesu anch: “Mwant, anch ey wakat ukutwish kwintokish am.” (Luka 5:12) Chom ik chasalay Yesu? Yesu kamuswejinap ikundj winou mulong wa kujiril kwend Chijil, ni kamudiulap ap kumwiyep. Pakwez, wamulimisha mwin mak ni wamupukuna, wamwel anch: “Nasot kwam, ikal utokila.”—Luka 5:13.
Pa yisu yikwau, Yesu wamekesha ukaliweny wend wa kwokan pakad kumupukun muntu ku mujimbu—wayoka antu adinga kulemp ni padingay. Pakwez, pa chinech, wasota kumupukun ikundj winou. (Mateu 15:21-28; Mako 10:51, 52; Luka 7:1-10) Mulong ikundj wadinga ni “musong wa [mak] uvud kamu” kwikil chinshilend anch wadinga wasadil kal mivu yivud pakad kumupukun ku mujimbu kud muntu mukwau. Chikala cha rongoj mud ik pa kutesh kakwau kand muntu mukwau ukat kumupukun! Ikundj winou wadinga ni kuchingejin anch amwoka mak mend. Pakwez, mutapu wasadilay Yesu mulong wa kumwok wamukwasha achirisha chom chikwau kand—kalimish ka muntu. Ov, chidi chakin kwitiyij anch kubangin kwinoku mulong wa kuyilimish antu akwau kukutwish kwikalaku ilel mu chisak cha muntu? Anch kalimish kinak kadiaku, mutapu ik kakutwisha kumekan?
Chijil cha Kalimish
Yesu walonda chom chimenau antu avud kwikal malejan mapandikenamu nakash ni kand kal ameletangap piur pa urund pakach pa antu: “Chawiy yom yawonsu yiwovilany ing antu akusadilangany en, ni yen yisadilany kand mwamu awiy; mulong mwamu mulondila yijil ni mazu ma aprofet.” (Mateu 7:12) Chijil chinech Chipandikenamu, mud muchitazukiningau chisu chivud, chikat kumubachik muntu ashikena ku kumulimish mukwau muntu, ni kuchingejin anch niyend ukez kamulimish.
Mud muchilejena rusangu, kusadilang chijil chinech tukatap kuvadik nich—kulik kuchisadilang ni kwawiy kudi kwakin. Ikundj umwing upidilau dia Harold ulondil anch: “Nading chakin kamu ni kusangar nakash kuyikwatish antu akwau usany. Nich mazu makemp kusu, natwishanga kuyovish usany, kuyakamish, ni pa yisu yimwing ishikokin lel kudil.” Pakwez kwasadika chom chimwing chamusala Harold aswimpa mutapu wa kuyisadil antu akwau. “Atuman a Yehova avud asambisha kwingendin. Anch navurik ya kwinyim, noviling usany wa kutongin chimwing cha yom yinalonda ni pa kuman mutapu nadinga ni kuyisadil pa yisu yimwing. Pakwez awiy kalikap kwingendin, ni pakemp-pakemp, uyakin wa Bibil wanshika ku muchim ni wambachika kuswimp.” Ilel, Harold udi mukurump mu chikumangen cha Ukristu.
Harold uletin uman ulejena anch “dizu dia Nzamb didi diom, ni usu, ni kutwa kupandikena mpak ya musamun yitwila mitambu yaad, dikubuz mu mupim ni mu muchim, dikat kubaril manungun ni usongisong, dikutwish kujingunin yitongijok ni rusot rawonsu ridia mu muchim wa muntu.” (Hebreu 4:12) Dizu dia Nzamb dikwet ukash wa kushik ku muchim wa muntu ni kukarumun yitongijok yend ni yaku yend. Chinech chawiy chom cha kusambish cha usey mulong wa kuyilimish antu akwau—rusot rakin ridiokila ku muchim ra kusot kukwash pa ndond pa kusal uyimp, kulimish pa ndond pa kukwatish usany.—Midimu 20:35; Rome 12:10.
Kuchirishiu kwa Kalimish Kafanyidina
Rawiy rusot rimwing rikata kuyibachik Atuman a Yehova kwisamb ni antu akwau piur pa ruchingej ripandikena kuwap risambidinau mu Bibil. (Midimu 5:42) Kwikil njil yiwamp ya kumekeshin kalimish ni ntumb ya ambay netu antu yipandikenamu kuyilej “rusangu ruwamp [ra chom chiwamp].” (Isay 52:7) Mu ‘chom chiwamp’ chinech mud kumudjal “muntu musu,” ukeza kujip “maku mayimp” ma kuyikwatish antu akwau usany. (Kolosai 3:5-10) Mud kand rutong ra Yehova ra kudiosh piswimp ap kamu ngikadil ni manangu madioshina kalimish ka muntu, pamwing ni musul way, Satan Djabul. (Daniel 2:44; Mateu 6:9, 10; Kuburik 20:1, 2, 10) Kupwa, ngand “yikez kizul nich ronganyin ra [Yehova],” pawiy pinap kamu, kukez kwikal kamilish ka antu in awonsu.—Isay 11:9.
Tukwitin kwilej ruchingej riner ripandakena kuwap. Anch wabombakan pamwing ni Atuman a Yehova, ukez kimen amwiney anch kusadil yijil yidia mu Bibil kukat kuyiletin antu akwau kalimish. Ni ukez kutwish kwilej mutapu ukeza piswimp ap Want wa Nzamb kulet ‘mangand masu ni mapandikena kuwap,’ mangand mukeza kwikal chakin kamu “kalimish ka chikupu ka muntu,” kakezap kusheshik kand chikupu.
[Chipich chidia pa paj wa 5]
Yesu wayilimisha antu okay
[Chipich chidia pa paj wa 7]
Atuman a Yehova ayilimishin antu akwau payilejinau ‘rusangu ruwamp ra chom chiwamp’