“Sanger mu Mukajey wa ku Usand Wey”
“Sanger mu mukajey wa ku usand wey, ov, mwanam ikundj, mulong wak umufidila mband wa kusotan?”—JINSWIR 5:18, 20.
1, 2. Mulong wak tukutwisha kulond anch rukat ripandakena ra ikundj ni mband chidi chiyukish?
BIBIL ulondin patok milong ya kwijikijan kwa ikundj ni mband. Mu Jinswir 5:18,19, tutangin anch: “Kuyuk kwikal ku musul wey. Sanger mu mukajey wa ku usand wey, udi mudi ngurung ukatishena, ap mudi kabaj muwamp. Lik rukat rend rikwizula ey mu yisu yawonsu ni musangar. Izul bwafu ni rukat rend machuku mawonsu.”
2 Pinap dizu ‘musul wa mem’ dirumburikin mazang madiokila ku kwijikijan kwa ikundj ni mband. Chidi chiyukish mulong rukat ripandakena ra ikundj ni mband ni mazang yikatau kusanger ambay a uruw chidi chipan chidiokila kud Nzamb. Pakwez, urund winou wa piswimp nakash udi ching kusu wa mu uruw. Chawiy lel, Salomon mwant wa Isarel wa pasak, mwin kufund mukand wa Jinswir, wipula anch: “Ov, mwanam ikundj, mulong wak umufidila mband wa kusotan, ni kubwikat pa ntul ya mband wa usund?”—Jinswir 5:20.
3. (a) Ov, chom ik cha ushon chikata kushiken mu mauruw mavud? (b) Mutapu ik umeningay Nzamb makaj?
3 Pa dichuku dia musambu wau wa uruw, ikundj ni mband akat kushilamu kurutu kwa antu awonsu anch akudandamen kukatijan ni kushinshaman mu uruw. Pakwez, makaj masheshin mauruw mavud. Chawiy lel, kupwa kwa kushinshikin malejan makum maad ni matan, mband umwing mwin kukimbijol washikena mu kulond anch: “Amband 25 pa chitot ni amakundj 44 pa chitot akat kusalang masandj.” Mupostol Paul walonda anch: “Kangal widimbany, mulong antu in kusotijan, ap in kwifukwil akish, ap in kwimik dis, ap in usund wa amakundj ni amakundj . . . kakutwishap kuswan mu Want wa Nzamb.” (1 Korint 6:9, 10, MM ) Ndiy walonda kamu patok. Makaj chidi chitil kud Nzamb, ni in kumwifukwil akin afanyidin kwilam ku kuburen kushinshaman mu uruw. Ov, yom ik yikeza kutukwash ‘kudandamen kulimish uruw, ni kulam ulal wa uruw wakad kwijond’?—Hebreu 13:4.
Babelany Muchim wa Kudimban
4. Mutapu ik ukutwishay mwin Kristu watena kal ap watinau kal kuwil pakad kujingunin mu mupit wa kukatijan nakash ni muntu wakad kwikal mbay nend wa uruw?
4 Mashakamin ma nlel unou mayipin nakash, antu avud “akwet mes mizwila sens ni kusotan chakwel kakutwishap kudiokal ku yitil.” (2 Pita 2:14) Akat kudandamen mu rukat ripandakena ra kwisangaresh ni antu akad kwikal ambay nau a uruw. Mu jingand jimwing amband avud akat kusal mudimu pamwing ni amakundj, ni chinech chafungwil kal njil ya kukudish kukatijan kwa amakundj ni amband. Chikwau kand, ndond ya kwambambin pa Internet ni yawiy yaswapejin kal yom kud antu ap adutina nakash chakwel kusambish kukimbap niyawiy mbay a uruw. Angatan ni angachik avud awidin mu mupit winou wa kukatijan pakad kujingunin yiyishikedina.
5, 6. Mutapu ik mband umwing mwin Kristu wawilay mu mupit umwing uyimp nakash, ni chinech chitufundishin ik?
5 Shinshikin mutapu wiyandjikay mwin Kristu utazukinau anch Mary mu mwikadil wamushikija piswimp ni kusal masandj. Nfumwend wakad kwikal Kaman wa Yehova, kadingap ukatina nakash dijuku diend. Mary ukat kuvurik anch mivu kanang kwinyim yimwing yasuta pamusankanay mbay a mudimu wa nfumwend. Muntu winou wading wilimishin, ni pa chisu chikwau, wading ni kumekesh anch ukatin yitiyij ya relijon wa Mary. Mary ulondin anch: “Muntu winou wading ni muchim uwamp, wading ushalijadin kamu nakash ni nfumwam.” Kupwa kwa machuku makemp, Mary wasambisha kukatijan ni mbay a mudimu wa nfumwend. Mary watonga anch: “Kand kal nisala nend masandj pakwez ndiy ukatin nakash Bibil. Pamwing ap nikutwish kumukwash.”
6 Kurutu kwa kwel anch rukat riner ripandakena rimushikija ku makaj, Mary wajingunina mwikadil wend uyimp. (Galatia 5:19-21; Efesus 4:19) Kom kend kasambisha kumufish nich, ni ndiy warijeka swa milong. Rusang ra Mary rimekeshin anch: “Kwikil chom chikata kudimban mudi muchim wa muntu, muchim uyedil wakad kutwish kuyerik.” (Yeremiy 17:9) Bibil utuyudin anch: “Kupandakan yom yawonsu, lam muchim wey.” (Jinswir 4:23) Ov, mutapu ik tukutwisha kuulam?
‘Muntu wa Manangu Ukat Kwijindjik’
7. Pitumukwashina muntu ukweta milong mu uruw, chiyul ik cha Bibil tukulondula chakwel twilama?
7 Mupostol Paul wafunda anch: “Chifanyidin muntu mwawonsu utongila anch: Niminy dang mu ritiy, ababal, chamwamu ukuwa.” (1 Korint 10:12, MM ) Ni Jinswir 22:3 jilondin anch: “Muntu wa manangu anch waman yom yikash, ukat kwijindjik.” Pa ndond pa kwichingejin ni kutong anch: “Kwikil chom chikwinshikena”, chidi cha manangu kutongin mikadil yikutwisha kukusarumwin milong. Chilakej, ipuk kwikal muntu umwing kusu ukatau kulej ujindj wa uruw kud muntu ukweta milong kanang mu uruw. (Jinswir 11:14) Muleja anch milong ya uruw chiwapidin kuyisamb ni mbay nend a uruw ap ni mwin Kristu ukudina ukweta nend mujimbu umwing usotila anch ushakamany nawamp mu uruw, ap ni amakurump. (Titus 2:3, 4) Amakurump a yikumangen ya Atuman a Yehova aletining chilakej chiwamp mu milong yiney. Anch mukurump usotin kwambamb milong ya ujindj ni nambaz umwing mwin Kristu, ukat kwambambinang nend ndond yidia antu akwau—mudi ku Chot Cha Want.
8. Ov, chom ik cha usey chifanyidina kusal chakwel kwilam ku mudimu?
8 Ku mudimu, babal mulong wa mikadil yikutwisha kukudish urund wa piswimp. Chilakej, kusutish yisu yikwau yivud ku biro mulong wa kusal mudimu pamwing ni muntu wa mujimbu windjing kukutwish kwashikij ku yoziu. Chiudia ngatan ap ngachik, ufanyidin kumekesh patok mu mazu mey ni mu ngikadil yey anch usotinap kukatijan nakash ni muntu wakad kwikal mbay ney a uruw. Mulong udi muntu wa Nzamb, chakin anch ukwipuk kumuladikij ikundj ap mband ni kubudok nend pamwing ap kudjal ni kwileng nayimp. (1 Timoteu 4:8; 6:11; 1 Pita 3:3, 4) Chakwel tusambisha kuvurik ni kuyivurish antu akwau yom tutekina pa ndond ya kusambish tufanyidin kutek mafoto ma mbay netu a uruw ni ma anetu mu biro ni kumatek pa ndond yimekena. Kwat mupak wa kulik kukasikesh dichuku ap dimwing—ap kulikidil —kukudish rukat ripandakena ni muntu wakad kwikal mbay ney a uruw.—Yob 31:1.
“Sanger Mwom ni Mukajey Ukatila”
9. Ov, kulondulijan kwa milong ik kukutwisha kukasikesh urund usu wa kukatijan kwa ikundj ni mband?
9 Kulam muchim kwitin yom yivud kusut kwipuk mwikadil uyimp. Kukatijan nakash ni muntu kanang wakad kwikal nfumwey ap mukajey kukutwish kumekesh anch ikundj ni mband kabangidinap maswir ma muntu ni mukwau mu uruw wau. Chikutwish kumekesh kand anch ikundj kadandamedinap kumubangin mukajend ap mband ukat kumulondol mwin kwend kuns chisu chawonsu. Chawiy lel kapamp kamwing muntu mukwau—ukutwishau kusankan ku mudimu ap ku chikumangen—ukutwish kumekan mud ukweta mikadil yiwamp yimuburedina mband ap ikundj a muntu. Kupwa kwa chisu chikemp rukat rasambish kukul, ni urund usu wasambish kwikal wa piswimp kamu nakash ni muntu mukwau. Kulondulijan kwinoku kwa milong, kumekeshin uyakin wa yilondinay Bibil anch: “Muntu ni muntu ukat kwiyoz amwinend nich maku mend mayimp, mawiy makata kumubachik, chad mamurumbwish.”—Yakob 1:14, MM.
10. Mutapu ik amakundj ni amband ukutwishau kukasikesh urund wau?
10 Pa ndond pa kukimb ukwash pol pa uruw chakwel kuwanyish maswir mau—yikala rukat, urund, ap ukwash mu mar—amakundj ni amband afanyidin kusal usu wa kukasikesh urund wau wa rukat ni ambay nau a uruw. Chawiy lel, sutishany chisu pamwing, ni shejany piswimp umwing kud mukwau. Tongin pa yom yakushikija ku kukatijan nend. Pakish kuchirikin chirungul cha rukat wova mulong wa muntu udia mwin nkwey. Mulembila Nzamb piur pa mulong winou. Nfund-a-kuseng David wamwita Yehova anch: “Ntanga muchim usu, A Nzamb, wingedisha muchim wam wikala wakad kushemunik.” (Kuseng 51:10) Sal usu chakwel ‘usangara ni mukajey ukatila chisu chiudia mwom. Mulong mwom wakwinkishay Nzamb wey udi wakad usey pa mangand.’—Mulej 9:9.
11. Mudimu ik ukweta ronganyin, manangu, ni njingunin mu kukasikesh urund mu uruw?
11 Kangal wavuramen kushinshikin usey wa ronganyin, manangu, ni njingunin mulong wa kukasikesh urund mu uruw. Jinswir 24:3, 4 jilondil anch: “Ku manangu kwawiy kukat kutungilau chikumbu, akat kuchikasikesh nich ronganyin. Ku ronganyin kwawiy kukat kwizwishinau tupalikany nich dipit diawonsu diwamp dia usey ukash.” Pakach pa yom ya usey yikata kulet musangar mu chikumbu mudi rukat, kushinshaman, kumwov Nzamb wom, ni ritiy. Anch tukimbin kwikal nich ngikadil yiney tufanyidin kwikal nich ronganyin ra Nzamb. Chawiy lel, antu atijadina afanyidin kwikal in kwilej a Bibil akashinsh. Ov, manangu ni njingunin yikwet usey ik? Chakwel tutwisha kurish nich milong yikata kutushiken dichuku ni dichuku, tufanyidin kwikal nich manangu, ukaliweny wa kusadil ronganyin ra Bibil. Muntu ukata kujingunin yom ukutwish kwov nawamp yitongijok ni yovil ya mukajend ap ya nfumwend. (Jinswir 20:5) Yehova ulondin kusutil kud Salomon anch: “Mwanam ikundj, tang matu ku manangu mam. Tek matu mey ku ronganyin ram.”—Jinswir 5:1.
Anch “Mar” Mashiken
12. Mulong wak chidiap chom cha kushimok anch ikundj ni mband ikala ni milong?
12 Kwikil uruw uwanyidina. Bibil ulondin anch amakundj ni akajau “akez kuman mar.” (1 Korint 7:28, MM ) Minan, mayej, kuzengol, ni milong yikwau yikutwish kulet yakamish mu uruw. Pakwez, anch kwabudikin milong, ufanyidinany kuyipwish mud ambay a uruw ashinshamena akata kukimb kumusangarish Yehova.
13. Ov, mu mitambu ik yimwing mufanyidinau ikundj ni mband kwishinshikin nakash?
13 Chikwikal nchik anch mu uruw mudi kupwitijan mulong wa yom yikatau kwisadil ikundj ni mband? Chifanyidin kamu kusal usu mulong wa kupwish milong. Chilakej, chitwishikin anch mazu makash masambishin kal pakemp-pakemp kwal mij mu uruw wau ni katat mazu minam mawiy mikadil kal chaku mu uruw. (Jinswir 12:18) Mudi mutapu twisambina mu mutu wa mulong wasutina, mazu makash makutwish kulet milong yikash. Jinwir jimwing ja mu Bibil jilondil anch: “Chidi chiwamp kushakam mwi ngand ya mpay kupandikan kushakam nend mband wa matend ni ujim.” (Jinswir 21:19) Anch udi mband wa mutapu winou, iyipulap bil amwiney anch: ‘Ov, mwikadil wam ukat kumukangesh nfumwam kushakam pamwing ni yamam?’ Bibil uyilejin amakundj anch: “Muntu ni muntu amukata mukajend wakad kumuzazimwokin.” (Kolosai 3:19, MM ) Anch udi ikundj, iyipulap bil amwiney anch: ‘Ov, kuburen kwam kwa rukat kumubachikin mukajam kukimb rongoj kwindjing?’ Chakin kamu, kwikil dilikishin mulong wa kusal masandj. Pakwez kwijik anch mulong mud winou ukash ukutwish washiken, chifanyidin kwambambin milong patok.
14, 15. Mulong wak kukimb rongoj kud muntu wakad kwikal mukajey ap nfumwey kukutwishap kupwish milong mu uruw?
14 Kukimb rongoj mu kukatijan nakash ni muntu wakad kwikal mukajey ap nfumwey kukutwishap kupwish milong yidia mu uruw. Kwisu kukutwisha kushikij urund wa mutapu winou? Ov, urund winou ukutwish wakuletin uruw usu ni wa musangar? Mwamu mukutwishau kutong antu amwing. Akutwish kulond anch: ‘Muntu winou ukwet kamu yaku niswiridina kuman kud mbay nam a uruw.’ Pakwez, yitongijok yiney yidi ya makasu, mulong muntu umulikina nfumwend ap mukajend—ap ukukasikeshina kumulik mwin nkwey—kalimishinap kutumb kwa uruw. Chikasiken kuchingejin anch urund wa mutapu winou ukushikij ku uruw uwamp.
15 Mary twajimbulang kwisambishil, waleta chitongijok chikash piur pa yibudikin ya yom yasalay, ni mutapu yela kusal anch amwinend ni muntu mukwau ashadisha dilau kurutu kwa Nzamb. (Galatia 6:7) Mary ulondil anch: “Chisu nasambisha kushinshikin yinadinga ni kumutongin mbay a mudimu wa nfumwam namana anch, anch kwading mutapu wa kwel anch muntu winou itiyija ronganyin ra uyakin, yam nela kumukangesh. Uyimp wela kwikal ni yibudikin yiyimp kud mwin kuusal ni kuyipwakesh antu akwau!”—2 Korint 6:3.
Usu Ukasikeshina
16. Ov, yibudikin ik yimwing yidiokila ku mwikadil wijondila?
16 Bibil utubabeshin anch: “Mulong milamu yend mband wa kusotan yikat kudja woch. Mazu mend malemburikin kupandakan many, pakwez disudiel uridil mudi mwaj, usomburikin mudi mpak ya musamun yikweta jimwemu jaad.” (Jinswir 5:3, 4) Yibudikin ya mwikadil wijondila yiletining mar ni yikutwish kumujipesh muntu. Mu yibudikin yiney mudi kurumbangan kwa kom, mayej madiokila ku masandj, ni kusansan ku muchim kwa ikundj ap mband ukweta mbay a uruw wakad kushinshaman. Chakin kamu chinech chawiy tufanyidina kulikin kulondul njil yikutwisha kutushikij ku kuburen kushinshaman mu uruw.
17. Ov, chom ik cha kusambish chitukasikeshina kulam kushinshaman kwetu mu uruw?
17 Chom cha kusambish chimekeshina anch kuburen kushinshaman mu uruu (makaj) kudi kuyimp, chidi mulong Yehova Mwin kusambish uruw ni Mwin kuyinkish ikundj ni mband ukaliweny wa kwijikijan, ulikin kamu nakash chisal chinech. Kusutil kud muprofet Malakiy, Yehova ulondin anch: “Nikez kamekan pakach pen mudi nkalansambu. Nikez kamekan kalet uman wa kuyifish nich . . . in kwimik dis.” (Malakiy 3:5) Kukwatijan nich yitongijok ya Yehova, Jinswir 5:21 jilondil anch: “Mes ma [ Yehova] makat kuman yaku ya muntu. Ndiy ukat kutal kand jinjil jawonsu ja muntu.” Chakin kamu, “yitang yawonsu yimeken patok, ndiy ukat kuman yom yawonsu zwang, kudi ndiy kwawiy ku tukeza kurumburil yisalijok yetu yawonsu.” (Hebreu 4:13) Chawiy lel, usu ukasikeshina chakwel kushinshaman mu uruw, udi wa kwijik anch kwend makaj kwikalap nchik kwa mu ujindj ni yibudikin yau yikalap nchik yikemp ku mujimbu ap mu chisak, chisal chin chawonsu cha kwend masandj chikat kuyipishang urund wetu ni Yehova.
18, 19. Milong yamushikena Josef ni mband wa Potifar yitufundishin chom ik?
18 Chilakej cha Josef, mwan ikundj wa ngakiril Yakob, chimekeshin anch rusot ra kwikal ni urund wa chisambu ni Nzamb udi usu ukasikeshina. Kupwa kwa kwitapil dilau kurutu kwa Potifar, mukurump wa dirumburish dijim dia Farao, Josef wikala nich chisend chijim mu chikumbu cha Potifar. Josef “wading muntu wa chimbu chiwamp ni chifu cha ufun,” chawiy chasala anch amumana kud mband wa Potifar. Dichuku ni dichuku mband winou wapakisha kumukwat Josef chakwel asala nend masandj, pakwez katwishap. Yom ik yamukwasha Josef kwipuk kurumbuk kwinoku? Bibil utulejin anch: “Pakwez Josef walika, wamulej anch: ‘Kwikil chom chinkangeshinay, ching kusu ey kwapwa, mulong ey udi mukajend. Ing am nikutwish nchik lel kusal kuyip mudi kwinoku, ni kusal kand chitil kurutu kwa Nzamb?’ ”—Disambishil 39:1-12.
19 Padingay kand kal atana Josef walama mwikadil wend uwamp palikay kusal masandj ni mband wayen. Jinswir 5:15 jiyilejen angatan anch: “Nang mem ma dijiy diey amwiney, mawiy kamu mem ma dijiy diey.” Ipuk kwiyandjik mu kukatijan kupandakena ni muntu wakad kwikal nfumwey ap mukajey. Sal usu wa kukasikesh rukat ripandakena mu uruw wey, ni pakish kupwish mar min mawonsu ukutwisha kuman. Mu yom yawonsu, “sanger mu mukajey wa ku usand wey.”—Jinswir 5:18.
Ov, Yom ik Wileja Kal?
• Mutapu ik ukutwishay mwin Kristu kwiyandjik wakad kujingunin mu mupit wa kukatijan kwa ikundj ni mband?
• Yom ik yimwing yifanyidina kusal kurutu yikutwisha kumukwash muntu kwipuk kukudish kukatijan nakash ni muntu wakad kwikal nfumwend ap mukajend?
• Pakata kushiken milong mu uruw, yom ik yifanyidinau kusal ikundj ni mband?
• Chom ik cha kusambish chikasikeshina kulam kushinshaman kwetu mu uruw?
[Chipich chidia pa paj wa 12]
Cha ushon, ndond ya mudimu yikutwish yikal ndond yifukina mulong wa “kukatijan kwa amakundj ni amband”