BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • w06 1/11 map. 4 ​-​ 7
  • Yiyul ya Kashinsh Mulong wa Kulil An

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Yiyul ya Kashinsh Mulong wa Kulil An
  • Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2006
  • Tumitu twa milong
  • Yom Yifanakena
  • Shakamany Pamwing ni An
  • Yifundisha Yijidik Yifanyidina
  • Mekeshany Muchim wa Kwitudish
  • Ukwash Udiokila ku Yiyul ya Kashinsh
  • Anvaj—Yikwashany Anen Kumukat Yehova
    Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova (Cha Kwilej)—2022
  • Mutapu ik Ukutwisha Dijuku Diey Kwikal ni Musangar?—Chikunku cha 2
    Sanger Mwom Chikupu!—Ileja Bibil
  • Anvaj Yililany Anen Nich Rukat
    Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2007
  • Anvaj—Yifumbany Anen Chakwel Amukat Yehova
    Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova (Cha Kwilej)—2019
Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2006
w06 1/11 map. 4 ​-​ 7

Yiyul ya Kashinsh Mulong wa Kulil An

RUT ulondin pa mulong wa madikaj mend ma kusambish anch: “Nading nich mivu 19, nading nishich kamu kulemp ni anamakwam, pakad kwirijek.” Chadingay amwinend mwan, kadingap ni kutong nakash anch ukwikal nvaj. Ov, kwisu kwelay kutan yiyul yiwamp?

Ku mutambu ukwau, Jan, udia katat tatuku wa mwan ikundj ni mwan mband, uvurikin anch: “Pa kusambish nadinga nich ruchingej nakash. Pakwez najingunina swa anch nijap yifanyidina kusal.” Chikalap nchik, anch anvaj kijingap mutapu upandikena kuwap wa kulil anau ap anch akat kukangany cha kusal piur pa mulad wa kulil an, ov, kwisu kukutwishau kutan ukwash mulong wa kulil anau?

Ilel, anvaj avud akat kukimb yiyul pa Internet. Pamwing ap ukat kwiyipul anch yiyul yikatau kutan pa Internet yiding kamu yiyul yiwamp. Chifanyidin kamu kubabal. Ov, umwij chakin kamu muntu ukata kupan yiyul yiney pa Internet? Ov, antu akata kupan yiyul yiney atwishin kulil anau nawamp? Chakin anch uwapidil kubabal nakash pa milong yitadina dijuku diey. Yisu yimwing, mudi mulondina mutu wa mulong wasambelang, ap yiyul ya ankaliweny yiding yiyimp. Chawiy lel kwisu ukutwisha kutan yiyul?

Musul upandakena nakash wa yiyul piur pa mutapu wa kulil an udi Yehova Nzamb, Sakasambish wa dijuku. (Efesus 3:15) Ndiy kusu nkaliweny wakin. Mu Dizu diend, Bibil, uletin malejan mawamp ni mafanyidina makata chakin kamu kukwash. (Kuseng 32:8; Isay 48:​17, 18) Pakwez, yetu tufanyidina kusadin yiyul yiney.

Ayita ambay a uruw avud kushimunin yilejau padingau ni kulil anau chakwel ikala amakurump isikena ni amwovila Nzamb wom. Awiy alonda anch, atwisha mulong adinga ni kusadin cha kusambish yijil ya Bibil. Awiy amana anch yiyul ya Bibil yidi yiwamp ilel mudi kamu mutapu yadinga pa chisu chamufundau.

Shakamany Pamwing ni An

Pamwipulau Catherine, maku wa mwan ikundj ni mband, anch chiyul ik cha mukwasha nakash, Catherine walejana kapamp kamwing buku wa Kuvurik Yijil 6:⁠7. Verse winou ulondin anch: “Ukez kumalejanany [malejan ma Bibil] nawamp kudi anen, ukez kumisambangany piukushakamanya mu yikumbu yen, ni piukuyanya mwinjil ni piukulalany, ni piukulankany.” Catherine wajingunina anch mutapu uwamp wa kulondul chiyul chinech udi wa kushakam pamwing ni anend.

Ukutwish kutong anch: ‘Kulond kuswapel kupandakanamu kusal.’ Anch anvaj awonsu aad asadining mudimu, chakwel kuwanyish maswir ma dijuku, ov, mutapu ik ukutwishau kushakam chisu chivud pamwing ni anau? Torlief, nvaj utakedila dijuku dia mwan umwing, ulondin anch kulondul chiyul chidia mu buku wa Kuvurik Yijil chidi chom cha usey nakash. Yisenda aney uya nau ndond ukatina kuya, chawiy lel, ukwikal nich chisu chivud cha kwambamb nau. Torlief ulondin anch: “Am ni mwanam ikundj twading ni kusalang mudimu pamwing mu kutenchik yitongijok ya kusal yom ya dijuku mu machuku ma kurutu. Am ni dijuku diam twading ni kusalang maweny pamwing. Ni twading ni kudia pamwing.” Mudi chibudikin, Torlief ulondin anch: “Mwanetu wiyova anch ukutwish kulond amwinend yom yisotinay nich want ipau.”

Chikwikal nchik, anch kwikil mambamb mawamp ap anch minsamb yasambish kuyip? Yiney yikutwish kushiken yisu yikwau pakatau kukul an. Chikwau kand, kushakam chisu chivud ni an kukutwish kukwash. Ken nfumwend a Catherine uvurikin anch mwanau mband pikalay nich dikum dia mivu, mwan winou wading ukat kwinan anch Ken kadingap ni kumutesh. Mwamu mukatau kwinan an awonsu akweta mivu dikum ni kusut. Yom ik yelay kusal? Ken uvurikin anch: “Nakwata mupak wa kushakam chisu chivud ni mwanam mband, nadinga ni kwisambin yitongijok yend, yovil yend, ni yakamish yend. Kusal mwamu kwakwasha chakin kamu.” (Jinswir 20:⁠5) Pakwez, Ken ulondin anch mutapu winou wa kusal watwishisha mambamb mulong ading ijidina kal kwambamb mu dijuku diau. Ken ulondin anch: “Am ni mwanam mband twading nich urund uwamp, chawiy lel mwanam mband wiyova anch ukutwish kwinlej yom nich want ipend.”

Chisangareshina, dilejan dimwing dia katat dialejen anch an a mivu dikum ni kusut asotining nakash kulond kupandakanamu anvajau, anvaj ni an kakushakamangap pamwing yisu yivud. Chawiy lel, mulong wak chifanyidina kulondul chiyul cha Bibil? Shakam yisu yivud ni aney—pa chisu cha kwiswedish, ku mudimu, ku chikumbu ni mu weny, pamanch piukata kulank ni uchuku kurutu kwa kulal. Anch chitwishikin, yang nau ndond yawonsu usotina kuya. Mudi mulejena buku wa Kuvurik Yijil 6:​7, kwikil chom chikwau chikutwisha kuswinkan pa ndond ya kushakam pamwing ni aney.

Yifundisha Yijidik Yifanyidina

Mario, nzuj ni tatuku wa mwan ikundj ni mwan mband, ukat kuyulan anch: “Yikata an nakash, ni yitangina.” Pakwez, chifanyidinap ching kukasikesh manangu ma aney. Ufanyidin kand kuyifundish mutapu wa kujingunin kuwap ni kuyip. Mario ulondin kand anch: “Yifundisha aney Bibil.”

Pa chinech, Bibil uyibabeshin anvaj anch: “Kangal wayisudishany anen ku michim. Pakwez yilidilany mu kuyikand mu malejan ma Mwant.” (Efesus 6:⁠4) Ilel unou, kukasikeshin yany ya mwikadil kuburedin mu majuku mavud. Amwing akat kutongang anch an, ang apam ikal amakurump akez kwikwatin ayinau mipak piur pa yijidik yitiyijinau. Ov, chinech choviken kudi ey? Mudi kamu mutapu mijimbu ya ansand yiswiridina kudia mutapu ufanyidina chakwel kwikal nich usu ni ukash wa mujimbu, manangu ni michim ya ansand yiswiridin kand kutambul malejan. Anch aney kilejidinap yijidik ya mwikadil kudi ey mu dijuku, akutwish kwimburij yaku ya ambay nau a shikol ni alej ap yiteshinau ni kuman ku yisaj ya kupanin jinsangu.

Bibil ukutwish kuyikwash anvaj kuyifundish anau mutapu wa kujingunin kuwap ni kuyip. (2 Timoteu 3:​16, 17) Jeff, mukurump umwing mwin Kristu nkaliweny walilap kal mwan ikundj ni mwan mband, upanin chiyul anch chiwapin kusadin Bibil mulong wa kuyifundish an yijidik yifanyidina. Ulondin anch: “Kusadin Bibil kuyikwashin an kwijik yitonginay Sakatang piur pa mulong kampand, yidiap kusu kwijik yikatau kutong maku ni tatuku. Chom twija chidi chibudikin chimwing cha pakampwil cha Bibil mu manangu ni mu muchim. Chakwel kurish nich mwikadil uyimp ap yitongijok yiyimp, twadinga ni kukimb verse wa Bibil ufanyidina. Kupwa, twadinga ni kumulik mwan witangin amwinend verse wa Bibil. Yisu yivud mwan wading ni kudil, wadjish lel mansoj. Twading ni kushimok nakash. Bibil wading nich usu ukash kupandakanamu yawonsu twela kutong, kulond ap kusal.”

Hebreu 4:12 urumburil anch: “Mulong dizu dia Nzamb didi diom, ni usu, ni kutwa kupandikena . . . dikutwish kujingunin yitongijok ni rusot rawonsu ridia mu muchim wa muntu.” Uruu wa Bibil udiap kwau yitongijok ya muntu ap yom yayishikena antu asadilau kudi Nzamb mulong wa kumufund. Pakwez, ufanikeshin yitongijok ya Nzamb piur pa milong ya mwikadil. Yiney yisadil anch uruu wa Bibil wikala ushalijadina nich yiyul yikwau. Anch wasadin Bibil mulong wa kuyifundish aney, ukuyikwash kwikal nich yitongijok ya Nzamb pa mikadil. Mafundish mey makwet usu nakash, ni ukutwish kamu kumushik nawamp mwaney ku muchim.

Mwamu mutonginay Catherine, twisambinang kwisambishil. Ulondin anch: “Anch milong yikasiken, twading ni kukimb umutakel mu Dizu dia Nzamb—ni dizu dined diadinga ni kukwash kupwish milong!” Ov, ukutwish kusadin nakash Bibil mu kuyifundish aney mutapu wa kujingunin kuwap ni kuyip?

Mekeshany Muchim wa Kwitudish

Kambuy Paul ujimbwil chijidik chikwau cha usey mu kulil an. Ndiy wayibabesha ambay nend in Kristu anch: “Mekeshany muchim wa kwitudish kudi antu awonsu.” (Filipoi 4:​5, Manswik Masu) Chakin kamu chifanyidin kuyilik anetu amana muchim wetu wa kwitudish. Vurik anch, muchim wa kwitudish umekeshin ‘manangu madiokila mwiur’—Yakob 3:⁠17.

Ov, muchim wa kwitudish ukwet mudimu ik mu kuyifundish anetu? Ap anch tukat kuyikwash mu mitapu yin yawonsu tukutwisha kuyikwash, pakwez tukutwishap kuyikel chisal chau chimwing ni chimwing. Chilakej, Mario, twajimbulang kwisambishil, udi Kaman wa Yehova, uvurikin anch: “Twadandamena kuyikasikesh anetu mulong wa dibabatish, mudimu wa chisu chawonsu, ni ntong jikwau ja mu spiritu. Pakwez twayileja patok anch afanyidin kukwat mupak ayinau pa chisu chifanyidina.” Yom ik yashikena? Katat, anau awonsu aad adi mu mudimu wa in kulejan a chisu chawonsu.

Bibil uyibabeshin atatuku mu Kolosai 3:21 anch: “Kangal wend uyisudishany anen ku michim, mwamu kakez kajijamanip kand.” Catherine ukwatining nich usey verse winou. Anch kushimpish muchim kwa nvaj kwakep, chiswapel kujiman. Pakwez, Catherine, ulondin anch: “Kangal kuchingej anch an asala yom yijim nakash mutapu ukatina amwiney.” Catherine ni ndiy udi Kaman wa Yehova, ulondin kand anch: “Sal anch kumusadin Yehova kwikala kusangareshina.”

Jeff, twisambinanga kwisambishil, upanin chiyul chinech chifanyidina: “Pakatau kupam anetu, murund muwamp watuleja anch ndiy wamana mutapu wading ufanyidinay kulik yom kanang yamwitangau anend. Kuyilikin kwadinga ni kuyinenganesh. Chakwel kwipuk kusal mwamu, ndiy walonda anch tufanyidin kukimb mitapu ya kwitiyijaku yimwing.

Jeff ulondin anch: “Twamana anch chinech chidi chiyul chiwamp, chawiy lel, twayikimbina anetu yisu ya kusal yom pamwing ni akwau mu mikadil tusotina. Mu mutapu winou twatwishanga kuyisejin ni kulond anch: ‘Ov, wadi wijany anch kanang usadin chikampand? Ov, Mulong wak uyilanyap ni yen?’ Ap anch an atwit kuyitwal ndond kanang, twadinga ni kwikasikesh chakwel tuya nau ap anch twaziyang kal. Twasalang mwamu mulong wa kwipuk kulond anch bwat twalik kal.” Kwinoku kwawiy kurumburik kwakin kwa muchim wa kwitudish—kwikal wakad katond, kwikal muwamp, ni kwitiyij pakad kutun yijidik ya Bibil.

Ukwash Udiokila ku Yiyul ya Kashinsh

Ambay a uruw avud akwet ijikuru katat. Akat kusangerang kuman mutapu yijidik yiney ya Bibil yiyikwashina anau kutwish kulil niyawiy anau. Ov, ukutwish kutan ukwash udiokila ku yiyul ya Bibil?

Rut twisambinanga kwisambishil, pikalay nvaj, ndiy ni nfumwend amana mudi kakwetap wa kuyikwash. Pakwez kadingap mwamu. Ading nich yiyul yikash ya Dizu dia Nzamb, Bibil. Atuman a Yehova achapin kal mabuku mawamp mavud mayikwashina antu kwilej Bibil ni makutwisha kuyikwash anvaj. Pakach pa mabuku minam padi buku Ilejina Kudiay Mulej Mujim, Recueil d’histoires bibliques, Les jeunes s’interrogent — Réponses pratiques, Le plus grand homme de tous les temps. Torlief, nfumwend a Rut, ulondin anch: “Ilel unou anvaj akwet yiyul yivud yimedina pa Bibil. Anch kamu asal usu wa kuyisadin, yikutwish kuyikwash kupwish milong yikata kushiken mu kulil an mu mikadil yawonsu ya mwom.”

[Kamushet/Chipich chidia pa paj wa 5]

Yilondinau Ankaliweny mu Kulil kwa An . . . Yilondinay Bibil

Piur pa Kumekesh Rukat:

Mu buku The Psychological Care of Infant and Child (1928), nkaliweny John ­Broadus Watson wayikasikesha anvaj anch: “Kangal wayibwikatany ap kuyisus” anen. “Kangal wayilikany ashakama piswimp niyenen.” Pakwez, katat kamu ak, ankaliweny Vera Lane ni ­Dorothy Molyneaux alejana mu gazet Our Children (Rish 1999) anch: “Kukimbijol kumekeshin anch ansand alikinau kulam nawamp ni kuyikat katwishiningap kuya kurutu.”

Pakwez, Isay 66:12 wisambidin Nzamb uyikatina antu end kusutil ku mazu ma rukat ra nvaj. Chilik chimwing, payikangeshau antu kulet an kudi Yesu, ndiy wayiyula, ni kulond anch: “Yilikany kwau an akemp eza kudi am, kangal wayikojany.” Kupwa, Yesu “wayitambula, wayiyukish, wayanzwok makas mend.”—Mako 10:14, 16.

Piur pa Kufundish Yijidik Yifanyidina:

Mu mutu wa mulong umwing wa New York Times Magazine wa mu 1969, nkaliweny ­Bruno Bettelheim wakasikeshina “mbil ya mwan ya kwikal nich yitongijok yend amwinend, yifanyidinap kwikal yibachikinau kudi muntu wa kumuyul [kudi anvajend], pakwez yifanyidin kwikal yibachikinau kusutil kusu ku yikatay kuman amwinend mu mwom wend.” Pakwez, pasut kal mivu 30, nkaliweny Robert Coles, mwin kufund buku The Moral In­telligence of Children (1997), walonda anch: “An aswiridin kamu nakash kuyifundish kurumburik kwa mwom ni kuyitakel, kuyitekin yijidik” yitiyijinau kudi anvajau ni kudi amakurump akwau.

Jinswir 22:6 jiyikasikeshin anvaj anch: “Mufumbila mwan mwinjil yiwapidilay kuya, mulong pa kukulay kakez kayilikip kand.” Dizu dia Uhebreu dikarumwinau anch “mufumbila” dirumburikin “kwijidish” ni pinap dimekeshin kumufundish mwan yany ya kusambish. Mu mutapu winou anvaj ayikasikeshin kusambish kuyifundish anau yijidik yifanyidina kudiosh ku wanikanch. (2 Timoteu 3:​14, 15) Yawonsu yikatau kwilej mu mivu yiney ya kuyijidish ayichingejin anch akez kuyilam mu manangu.

Piur pa Dipup:

Nkaliweny James Dobson wafunda mu The Strong-Willed Child (1978) anch: “Chibau cha kumubul mwan kudi nvaj wa rukat chidi chom chikutwishay kusadin chakwel kumufundish nich mwan ni kukarumun chaku chend.” Ku mutambu ukwau, mu mutu wa mulong umwing wa dichap dia sambwad dia buku wijikena nakash Baby and Child Care, nkaliweny Benjamin Spock (1998) walonda anch: “Chibau chiyifundishin an anch muntu wananapina kal, muntu ukweta usu nakash ukwet usu wa kusal yom yawonsu yikatinay kusal, ap anch kakwetap mbil ya kuyisal.”

Bibil witiyijin dipup disikena anch diswiridin kwikalaku. Jinswir 29:15 jilondin anch: “Diland ni jinkand yikat kuletang manangu.” Pakwez, kadiap an awonsu itining kubul. Jinswir 17:10 jitulejin anch: “Jinkand akat kujov kudi muntu ukweta manangu kupandakan kumubul chisup tupamp chitot.”

[Chipich]

Sadin Bibil chakwel malejan mashika ku muchim

[Chipich chidia pa paj wa 7]

Anvaj akweta manangu akat kurijekang kwipuwangesh kwa anau

    Mikand ya Uruund (1999-2025)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan