BIBLIOTEK Udia pa Kapend
BIBLIOTEK
UDIA PA KAPEND
Uruund
  • BIBIL
  • MIKAND
  • YIKUMANGAN
  • w07 1/2 p. 15 ​-​ p. 18 par. 8
  • Manans Majim ma Buku wa Muminy

Kwikil video ukimbina

Video winou umukimbinap amboku nawamp.

  • Manans Majim ma Buku wa Muminy
  • Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2007
  • Tumitu twa milong
  • Yom Yifanakena
  • KANGAL AMBOKU ‘WALANGWISHANY RUKAT RAM’
  • (Muminy 1:1–3:5)
  • ‘CHOM IK UMENANY MUDIAY SILAMIT?’
  • (Muminy 3:6–8:4)
  • ‘KASU KA YAH’
  • (Muminy 8:5-14)
  • Ov, Chitwishikin Kwikal nich Rukat Rikash?
    Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2015
  • Changadim Silamit Udi Chilakej Chiwamp cha Kwimburij
    Mudimu ni Mashakamin ma in Kristu—Mukand Wa Chikumangan (2016)
  • Ov, Chidi Chilakej Chiwamp Bil Anch Kubabesh Kudi Ey?
    Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2011
Chinong cha Kalam Chilejen Want wa Yehova—2007
w07 1/2 p. 15 ​-​ p. 18 par. 8

Dizu dia Yehova Didi Diom

Manans Majim ma Buku wa Muminy

“MUDI mudia chisalamb mukach mwa miy, mwamu kand muudia ey, mukarukat nam, mukach mwa ayangadim akwau.” “Mudi mudia mutond wa mabuj mukach mwa mitond yakad kusong mabuj, mwamu kand mudiay mukarukat nam mukach mwa ansangarum akwau.” “Ov, nany uzazila mudi muten wa musas? Ndiy udi wa ufun mudi ngond, ukat kupay mudi muten. Ufun wey ukwamushen mudi muten.” (Muminy 2:2, 3; 6:10) Maverse minam ma buku wa Bibil wa Muminy madi mawamp mudi ik! Buku mwawonsu wa kabuj udi nkumbu jirumburikina nakash ni ja ufun chawiy chimutazukinau anch “muminy wa ufun (upandikena kuwap).”—Muminy 1:1.

Mwant Salomon wa Isarel wa pakur, ndiy wauwanga, chimeken piswimp ni muvu wa 1020 K.C.C., kwisambishil kwin kamu kwa mivu 40 ya winyikel wend, muminy winou udi rusangu ra rukat ra nsangarum kafung ni changadim wa ku makunku, Silamit. Antu akwau ajimbwilau mu muminy winou adi makwend ni akadivar nend a changadim, “ayangadim a mu Yerusalem [ayangadim a mu chipang],” ni “ayangadim a ku Sion, [amband a mu Yerusalem].” (Muminy 1:5; 3:11) Chiding chikash kudiay mwin kutang Bibil kujingunin antu in awonsu isambidinau mu Muminy, pakwez chitwishikin anch twashinshikin yilondilau ni yiyedilau.

udi chikunku cha Dizu dia Nzamb, kudi mayingish maad mawikadishila uruu udia mu Muminy wa usey ujim. (Hebreu 4:12) Dia kusambish, utulejin mutapu udinga rukat rakin pakach pa ikundj ni mband. Dia kaad, muminy ulejen mulad wa rukat ridia pakach pa Yesu Kristu ni chikumangen cha in Kristu azizidilau many.—2 Korint 11:2; Efesus 5:25-31.

KANGAL AMBOKU ‘WALANGWISHANY RUKAT RAM’

(Muminy 1:1–3:5)

“Mbwikata mujimbu wawonsu ni kwinsusu ku kan, mulong rukat rey ruwapil rupandakenamu maar ma nviny.” (Muminy 1:2) Mambamb madia mu Muminy masambishin nich mazu minam ma changadim wa ku makunku wikepishina waletau mu ntent wa mwant Salomon. Mutapu ik washikenay kwinikwa?

Ndiy ulondil anch: “Anamakwam anjimena, chad anteka kwikal mwin kulam chir cha mitond ya nviny.” Anamakwend amujimena mulong nsangarum kafung wadia ukatilay wamuladikija kuya mu kwend nend pa dichuku diwamp dia musaj a nvul. Chakwel kumukangesh kuya, amwinkisha mudimu wa kuyopat “amiyeu, ni anau, mulong akat kushesh mitond ya nviny.” Mudimu winou wawiy wamushikija piswimp ni chibeng cha Salomon. Kuwap kwend kwamekana padingay ni kukurumukin ku “chir cha mitond ya mabuj yikweta mis,” chawiy chamutwalau mu chibeng.—Muminy 1:6; 2:10-15; 6:11.

Mudi mumekeshinay changadim winou runeng mulong wa mukarukat nend kafung, ayangadim a ku chipang amwedil anch ‘mulondula mu jinzau ja amikoku’ ukamukimba. Pakwez Salomon kamwitiyijap kuya. Pamekeshay rukat rend mulong wa kuwap kwend, Salomon wamushilamu anch ukumwinkish “yibab ya utad wa or, ni . . . yileng ya utad wa argent.” Pakwez, changadim, kakashimukap mulong wa yom yiney. Nsangarum kafung wandama mu chibeng cha Salomon, wamuman, ni walond anch: “Mukarukat nam, tal, ey udi wa ufun. Ey upandaken kuwap, mes mey madi ma ufun.” Changadim wayichipisha ayangadim a mu chipang machip anch: ‘Kangal amboku wapakishany kulangwish rukat ram.’—Muminy 1:8-11, 15; 2:7; 3:5.

Yakul ku Yipul Yipwilau Piur pa Bibil:

Muminy 1:2, 3—Ov, mulong wak mazu ma kuvurik rukat ma nsangarum kafung madi mudi maar ma nviny ni dijin diend mudi rupwembu ruwamp? Mudi maar ma nviny makata kusangaresh muchim wa muntu ni kuzizil many pa mutu kuding kutudishina, kuvurik rukat ra nsangarum ni dijin diend kwamukasikesha ni kumwongoj changadim. (Kuseng 23:5; 104:15) In Kristu akin, pakampwil antu azizidilau many, ni yawiy akat kutan usu ni dikasikesh mu kutongijokin piur pa rukat ra Yesu Kristu rayimekeshinau.

Muminy 1:5—Ov, mulong wak changadim wa ku makunku wafanikesha kujal kwa chifu chend ni “minkand ya in Kedar”? Mavuj ma mpemb, masalangau nich maswin, adinga ni kumasadil mu mitapu kushalijan. (Kuchind Michid 31:20) Chilakej, adinga ni kusadil “maswin ma mavuj ma mpemb” mulong wa “kusal mwinkand wa piur pa dizang.” (Kubudik 26:7) Mudi muchidia ku minkand ya Bédouin ni ilel unou, chimeken anch minkand ya Kedar adinga ni kuyisal ni mavuj majal ma mpemb.

Muminy 1:15—Chom ik chasotay kulond nsangarum kafung palonday anch: ‘Mes mey madi mudi ma atwinkudimb’? Nsangarum kafung ulondil anch mes ma murund nend changadim madi malipukina lipu ni mitudishina pa kumaman, mudi mudinga mes ma antwinkudimb.

Muminy 2:7; 3:5—Ov, mulong wak ayangadim a mu chipang achipila machip “kwi nkay ni ngurungu”? Ankay ni angurungu ijikening mulong wa kuwap ni ufun wau. Chakin kamu, changadim Silamit wayishindila ayangadim a mu chipang mu mitapu yin yawonsu anch chiwapin ni chidi cha ufun anch alika kulangwish rukat rend.

Malejan Kudi Etu:

Muminy 1:2; 2:6. Mazu mishitwila ma rukat makutwish mikal mafanyidina pa chisu cha kutondijan. Pakwez, ambay a uruw afanyidin kudimuk chakwel anch mazu minam mikala uman wa rukat rakin ni kangal mikal ma yitongijok yiyimp, yikutwisha kubol njil ya kusal masandj.—Galatia 5:19.

Muminy 1:6; 2:10-15. Anamakwend a Silamit kasotap anch mpanyau aya ni mukatish nend kwi ndond kwa ayinau mu mikandu, pakwez chadingap anch mulong wa masandj ap anch mulong kadingap ni yitongijok yiwamp. Pakwez, akwata mupak wa manangu mulong wa kumukangesh kwikal mu mwikadil ukutwisha kumushikij ku choziu. Didi dilejan kudi antu atondijadina, chiyifanyidin kwipuk kwikal mu jindond ja ayinau.

Muminy 2:1-3, 8, 9. Ap wadinga changadim umwing ntas, Silamit, nich kwikepish wimana amwinend mudi “chisalamb [cha mwamu] cha mwi nkurubuk.” Mulong wa kuwap kwa chifu chend ni kushinshaman kwend kudi Yehova, nsangarum kafung wamutongina mudi “chisalamb mukach mwa miy.” Chom ik chikwau tukutwisha kulond piur pend? Mulong ndiy wadinga ni chifu chiwamp, Silamit wamumananga mudi “nkay.” Nsangarum wadinga kand muntu mwin kumwov Nzamb wom ni mwin kwipan kudi Yehova. Silamit ulondil anch: “Mudi mudia mutond wa mabuj mukach mwa mitond yakad kusong mabuj, mwamu kand mudiay mukarukat nam mukach mwa ansangarum akwau.” Ov, ritiy ni kwipan kudi Nzamb kiyawiyap ngikadil yisangareshina yifanyidinay kwikal nich muntu tusotila kwatijan nend?

Muminy 2:7; 3:5. Changadim wa ku makunku kamukatap Salomon. Wayichipisha kand ayangadim a mu chipang machip anch kangal alangwish rukat rend mulong wa muntu windjing wakad kwikal nsangarum kafung. Chidingap chitwishikina ap chiwamp kumekesh yivol ya rukat mulong wa muntu windjing. Mwin Kristu mujich usotila kwatan ufanyidin kushinshikin ching kusu kashalapol wa Yehova ushinshamena.—1 Korint 7:39.

‘CHOM IK UMENANY MUDIAY SILAMIT?’

(Muminy 3:6–8:4)

Chom kanang “[chimeken] mwi mpay mudi mufund wa mish.” (Muminy 3:6) Chom ik chimenau amband a mu Yerusalem payilau ni kutal? Mwant Salomon uchirikin ni atushalapol end mu musumb! Ni mwant wezin ni changadim Silamit.

Nsangarum kafung wamulondula changadim ni wamana mutapu wa kumanijan nend. Chimumekeshidinay rukat rend, Silamit umekeshin maku mend ma kudiokal mu musumb, nich kulond anch: “Uchuku wawonsu nikushakam ku mukandu wa many ma res ruwamp, ni pa chinanginang cha diseng dia res ruwamp, kushik ni pa kapepil ka pamanch, pakata kupalangen mididim.” Silamit umwitin kafung kwez chakwel “andama mu chir chend, chakwel adia mabuj mend mapandakena kuwap.” Niyend umwakwil anch: “Mukarukat nam, mukajam, nandamang kal mu chir cham.” Amband a mu Yerusalem ayedil anch: “Diangany, nangany kwen kushik ni piukukwachikinany nich rukat!”—Muminy 4:6, 16; 5:1.

Kupwa kwa kuyirumburil ayangandim a mu chipang chilat, changadim Silamit wayileja anch: “Niyedil mulong wa rukat.” Chawiy amwipula anch: “Ov, mukarukat ney ushalijadin nau akwau?” Ndiy wayakula anch: “Mukarukat nam udi muwamp, ukweta usu, upandakenamu antu tunan dikum.” (Muminy 5:2-10) Silamit wamwakula Salomon nich kalimish mulong wa kumutumbish nakash anch: ‘Chom ik umenany mudiay Silamit?’ (Muminy 6:4-13) Pamanay anch chawiy chisu cha kuwin rukat rend, mwant wamujikitisha nakash. Pakwez, changadim, washala dang mu rukat rend mulong wa nsangarum kafung. Kwisik Salomon wamulikishaku wachirik kwol kwau.

Yakul ku Yipul Yipwilau Piur pa Bibil:

Muminy 4:1; 6:5—Ov, mulong wak ufanikeshinau nswich ja changadim nich “unyevu wa ampemb”? Kufanikesh kwinoku kumekeshin anch nswich jend jading ni kulay ni ja ufun mudi unyevu ujal wa ampemb.

Muminy 4:11—Kulond anch ‘milamu ya Silamit yidjil chipwepu cha woch’ ni ‘woch ni mayel yidi mwishin mwa rudim rend’ kurumburikin ik? Chipwepu cha woch chitadiling nakash kupandakanamu woch usutila rinkind. Kufanikesh kwinoku, pamwing ni chitongijok cha kwel anch woch ni mayel yadinga mwishin mwa rudim rend, kukasikeshidin kuwap ni kusangaresh kwa mazu madingay ni kulond Silamit.

Muminy 5:12—Mazu “Mes mend madi ma ufun mudi atwinkudimb ashicha ku mem ma mukwaku. . . . Mudi atwinkudimb akat kwoyishau nich mayel” marumburikin ik? Changadim wisambidin piur pa kuwap kwa mes ma mukarukat nend. Pamwing ap mu kulond kwa nkumbu ufanikeshin kan-a-dis kanyingumukinau nich chikunku chitok cha mes mend nich atwinkudimb atokirikina mulong wa kwowal mu mayel.

Muminy 5:14, 15—Ov, mulong wak urumburilau makas ni mend ma kafung mutapu winou? Chimeken anch changadim ufanikeshin miny ya kafung nich yileng ya or ni nzal jend mudi diyal difiyangena. Ufanikeshin mend yend nich “manguj ma ulal” mulong madi makash ni ma ufun.

Muminy 6:4—Ov, ‘Musumb Usangareshina’ wisambidinau udi Yerusalem? Bwat. ‘Musumb Usangareshina’ udi “Tirisa.” Musumb winou wa in Kanan aukwata kudi Yoshua, ni kupwa, pa chisu cha Salomon wikala musumb ujim wa kusambish wa want wa Isarel wa tubil dikum. (Yoshua 12:7, 24; 1 Ant 16:5, 6, 8, 15, Les Saintes Écritures — Traduction du monde nouveau) Buku umwing ulondil anch: “Chimeken anch musumb winou wadinga uwamp nakash, chawiy chiujimbwilau pinap.”

Muminy 6:13, mazu ma kwishin—‘Maj ma yibeng yaad’ chom ik? Mazu minam akutwish kand kumakarumun anch “maj ma Mahanayim.” Musumb ukweta dijin dined wadinga kwingangel kwa Wiit wa Yordan piswimp ni nkurubuk ya Yabok. (Disambishil 32:2, 22; 2 Samwel 2:29, NW) ‘Maj ma yibeng yaad’ makutwish kwikal maj mamwing madingau ni kuja mu musumb winou pa chisu cha musambu.

Muminy 7:4—Ov, mulong wak Salomon wafanikesha nshing ya Silamite nich ‘mpwembu ya mazeu ma nzavu’? Kwisambishil, amujikitishin changadim anch: ‘Nshing yey yidi mpwembu ya David.’ (Muminy 4:4) Mpwembu yidi yilemp ni yikemp, ni dizeu dia nzavu diding disidila. Salomon ushimokin nakash mulong wa kulep, kukep ni kusil kwa nshing ya changadim.

Malejan Kudi Etu:

Muminy 4:7. Chajijamanay ku mazu ma rukat ma Salomon, Silamit, ap anch wadinga mukayitil, wimekesha kwikal mwin kutentam mu ngikadil. Usu wend wa ngikadil wakasikesha kuwap kwa mujimbu wend. Mwamu chifanyidina kand kwikal ku mutambu wa amband in Kristu.

Muminy 4:12. Mudi chir chiwamp chitekinau mu rupangu, mukutwishau kwandamin ching ku chis chipatiningau, changadim Silamit washa rukat ching kusu mulong wa nfumwend ukezay kwatijan nend. Chilakej chipandikena kuwap mudi ik kudi amband ni amakundj in Kristu atijadina!

‘KASU KA YAH’

(Muminy 8:5-14)

Pachirikinay Silamit kwolikwau anamakwend iyipwil anch: “Ov, nany [mband ik winiwang] udiokila mwi mpay akwatijadil ni mukarukat nend chikas ni chikas?” Kwinyim oku, umwing wau walonda anch: ‘Anch udi mudi mpwembu, tukumutungil mpwembu ya utad wa argent, chad anch udi mudi chis, tukez kumuchidij nich mabay mudi ma kanjadil.’ Katat rukat ra Silamit charitekau mu choziu ni ramekan kwikal rishinshamena, Silamit ulondil anch: “Am nidi mudi rubumbu, mayel mam miminy mudi yimet. Chawiy mukarukat nam wij anch, anch nidi nend piswimp nikwet chisambu.”—Muminy 8:5, 9, 10.

Rukat rakin ridi ‘kasu ka Yah.’ Ov, mulong wak? Mulong rukat mudi riner ridiokil kudi Yehova. Ndiy Watuteka ngikadil yiney ya kukat. Kadi kasu kakweta mizuzu yakad kutwish kujim. Muminy ulejen nawamp anch rukat riner pakach pa ikundj ni mband rikutwish kwikal nich “usu mudi rufu.”—Muminy 8:6.

Muminy upandikena kuwap wa Salomon uletin kand chitokish pa urund udia pakach pa Yesu Kristu ni yid ya “ngachik” wend wa mwiur. (Kuburik 21:2, 9) Rukat ra Yesu mulong wa in Kristu azizidilau many ripandikenamu rukat rin rawonsu rikutwisha kwikal pakach pa ikundj ni mband. Yid ya chisak cha ngachik yishinshamen mu kwipan kwau. Nich rukat Yesu wapana kand mwom mulong wa “amikoku akwau.” (Yohan 10:16) Chawiy lel, in kwifukwil akin awonsu, akutwish kwimburij chilakej cha Silamit cha rukat ni kwipan kushinshamena.

[Chipich chidia pa paj wa 16]

Muminy wa Salomon utulejin chom ik tufanyidina kukimb mu muntu utusotila kwatijan nend?

    Mikand ya Uruund (1999-2025)
    Budik
    Andam
    • Uruund
    • Kwangan
    • Yom ukatina
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mbil ja Kusadin
    • Mbil ja Ujindj
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Andam
    Kwangan