Lik Chikumangen Chijimba
“Chikumbu cha Nzamb . . . chashakama ni chisambu zong, chend chijimba.”—MIDIMU 9:31.
1. Yipul ik yifanyidina kwipul piur pa ‘chikumangen cha Nzamb’?
PA DICHUKU dia Pentekot mu muvu wa 33 pa chirung chetu, Yehova witiyija chisak cha in kwilej a Kristu mudi muchidi usu, “in Isarel a Nzamb.” (Galatia 6:16) In Kristu inay azizidilau many ikala kand chitazukinay Bibil anch ‘chikumangen cha Nzamb.’ (1 Korint 11:22) Chawiy lel, kwikal chikumangen cha Nzamb kurumburikin ik? Mutapu ik wading ufanyidinau kurijek ‘chikumangen cha Nzamb’? Mutapu ik chela kusal mudimu pa divu, yikalap nchik ndond yishicha yid ya chikumangen chinech? Ni mwom wetu ni musangar wetu ayikasidinaku mutapu ik?
2, 3. Mutapu ik walejanay Yesu anch chikumangen akez kuchitenchik nawamp?
2 Mudi mutapu twamanang mu rusangu rasambelang, Yesu wasambela kulejan kwikalaku kwa chikumangen cha in kwilej azizidilau many, wamuleja Pita anch: “Pa diyal dined nikez katungap chikumbu cham; ni yis ya karung wa misiny kiyikudipandikanip usu.” (Mateu 16:18) Chikwau kand, Yesu padingay uchidi nau atwimbuy, walejana mutapu ukezau kusal mudimu mu chikumangen chikezau kutek.
3 Yesu wafundisha ku kan ni mu yisal anch amwing mu chikumangen akez kutakel chikumangen. Mwamu mukezau kusal kusutil ku kuyisadil antu akwau mu chirund chau. Kristu walonda anch: “En wijany kal, akata kutondau kuyikel pa mitu pa in mangand adi ant a piur pau; ant au ajim ayipandaken usu piur pau. Pakwez pakach penen kichidip mwamu; pakwez mwawonsu usotila kwikal mujim pakach penen, ndiy ukwikal mwin kusadil wenen; Ni mwawonsu ukwikala wakusambish pakach pen, ukwikal kashalapol wa awonsu.” (Marko 10:42-44) Choviken, ‘chikumangen cha Nzamb’ chikezap kwikal kusu chisak cha antu aurikina, akad kwovijan amwing ni akwau, chifanikena nich chikumangen chikweta kanvundangesh. Pakwez, kukez kwikal ditenchik, antu asadina mu chikumangen amwing nau akwau.
4, 5. Mutapu ik twija anch chikumangen chikez kwikal nich kuswir kwa malejan ma muspiritu?
4 Yesu udia Mutu wa ‘chikumangen cha Nzamb’ walejana anch atwimbuy end ni antu akwau ilejina kudiay ndiy akez kwikal ni yisend ya pakampwil mulong wa kuyisadin mu chikumangen. Yom ik yikezau kusal? Mudimu wa usey wela kwikal wa kupan mafundish ma mu spiritu kudi antu adia mu chikumangen. Vurik anch pavumbukay, kurutu kwa atwimbuy end amwing, Yesu wamwela Pita anch: “Simon mwan wa Yona, ey winkatil am chipandakenamu inang?” Pita wamwakula anch: “Mwawiy Mwant, ey wij kal anch am nikukatil.” Yesu wamwela anch: “Yidisha anam amikoku. . . . Lama amikoku am. . . . Yidisha amikoku.” (Yohan 21:15-17) Wading mudimu wa usey mudi ik!
5 Tukutwish kuman mu mazu ma Yesu anch antu adia mu chikumangen ayisikejin nau amikoku adia mu diyind. Amikoku inay—in Kristu amakundj, amband ni an—akez kuswiridin kudia mu spiritu ni kuyilam mutapu uwamp. Chikwau kand, mulong Yesu wayinkisha in kwilej end mbil ya kuyifundish antu akwau ni kuyikadish in kwilej, antu awonsu asu ikadina amikoku end akez kwikal nich kuswir kwa kuyilej mutapu wa kusal mudimu wa Nzamb.—Mateu 28:19, 20.
6. Yitenchik ik yasalau mu ‘chikumangen chisu cha Nzamb’?
6 Pasalau “chikumangen cha Nzamb”, antu asala chikumangen adinga ni kukumangan pakad kujing mulong wa kwilej ni kukasikeshijan: “Awiy adandamena mu dilejan dia apostol, ni mu kwibomb nau, ni mu kubukon [kudia] kwa mabot ni kulembil.” (Midimu 2:42, 46, 47) Chom chikwau cha usey chilejenau chidi anch adinga ni kutond amakundj kanang mulong wa kukwash mu kutakel milong kanang yifanyidina. Kayitondap mulong wa mivu yasalau ku shikol, ap pa dishin dia ukaliweny ukwetau. Amakundj inay adinga amakundj “izwila ni spiritu ni chiyul.” Umwing wau wadinga Stefan, ni rusangu rilejen anch ndiy wading “muntu wizwila ni ritiy ni spiritu utumbila.” Mulong ading itenchikin mu chikumangen “dizu dia Nzamb diakula, ni in kwilej avulijana mu Yerusalem nakash.”—Midimu 6:1-7.
Amakundj Asadidilay Nzamb
7, 8. (a) Atwimbuy ni amakurump mu Yerusalem adinga ni kusal mudimu ik pakach pa in Kristu a kusambish? (b) Yom ik yabudikinaku palejanau ya kusal mu yikumangen yawonsu?
7 Chidi patok anch, atwimbuy awiy adinga ni kutakel mu chikumangen cha pasak, pakwez kadingap ayinau bwat. Chisu chimwing, Paul nau ambay nend achirika ku Antiosh wa ku Siria. Midimu 14:17 utulejin anch: “Awiy chezau akumangej in chikumbu cha Nzamb pamwing, ashimunina yom yawonsu yasalau nend Nzamb, ni mudi mwanzurilau kal chis cha ritiy kudi majuku mamwamu.” Padingau achidi mu chikumangen chinicha, kwalanka mulong wa kwijik anch akaritiy adiokila mu michid ading afanyidin kuyitwal ku mukand. Chakwel kupwish mulong, amutuma Paul nend Barnaba “kuya ku Yerusalem kudi apostol ni amakurump,” adinga ni kusal mudi chisak chitakedila.—Midimu 15:1-3.
8 Mukurump mwin Kristu Yakob, mwanamakwend a Yesu, ndiy kadingap kambuy, watakela ‘pakumanganau apostol ni amakurump ni kutenchik mulong winou.’ (Midimu 15:6) Kupwa kwa kushinshikin mulong nawamp nich ukwash wa spiritu utumbila, awiy akwata chiyul chambatena nich Bibil. Ayitumina yikumangen mikand. (Midimu 15:22-32) Antu atambula rusangu riner itiyija ni kurisadil. Yikala nich chibudikin ik? Chayikasikesha akadivar nau anambaz. Bibil utulejin anch: “Chawiy yikumbu ya Nzamb [yikumangen] yakasikana mu ritiy, ni in Kristu avulijana pichuku-pichuku.”—Midimu 16:5.
9. Midimu ik yilejena Bibil mulong wa amakundj awanyishina yitinau?
9 Mutapu ik yadinga yifanyidina yikumangen kusal pichuku-pichuku? Chilakej, cha yikumangen ya ku Kret. Ap anch antu avud adinga ni kushakam kwinikwa adinga ni yaku yiyimp, amwing akarumuka ni kwikal in Kristu akin. (Titus 1:10-12; 2:2, 3) In Kristu a mu Kret adinga ni kushakam mu mal kushalijan, ni mal minam madinga kulemp ni chisak chitakedila chadinga mu Yerusalem. Pakwez, winou wadingap mulong ujim, mulong atonda “amakurump” a mu spiritu mu chikumangen chimwing ni chimwing mu Kret, mudi mwasalau mu jindond jikwau. Amakundj inay adinga awanyishina yom kanang yitinau mu Bibil. Ayitonda kwikal amakurump, ap atulam, akutwisha “kuyikasikesh akwau nich malejan makin . . . kumekesh patok kurumbuk kwa antu akata kupompatijan ni malejan minam.” (Titus 1:5-9, MM; 1 Timote 3:1-7) Amakundj akwau a mu spiritu adinga ni yawiy kuwanyish yitinau chakwel kukwash yikumangen mudi ankwash a mudimu.—1 Timote 3:8-10, 12, 13.
10. Kulondwish nich Mateu 18:15-17, mutapu ik wading ufanyidinau kupwish milong yijim?
10 Yesu walejana anch kukez kwikal ditenchik dia mutapu winou. Vurik rusangu ridia mu Mateu 18:15-17, mulejenau anch yisu yimwing kukutwish kwabudikin milong pakach pa atushalapol aad a Nzamb, umwing ukutwish wamurumbukin mukwau. Muntu warumbukinangau ufanyidin kuya ni kumutal mukwau ni ‘kumulej kurumbuk kwend’ pa ayinau, mwaad wau kusu. Anch rizau riner ripwishinap milong, muntu umwing ap aad akwau ija milong akutwish kuyitazuk mulong wa kukwash. Ing chikwikal nchik anch milong yipwilap? Yesu walonda anch: “Ndiy anch walik kuyitesh awiy, kachilejana ku chikumbu cha Nzamb [chikumangen], ni anch walik kutesh kand kudi chikumbu cha Nzamb, mulika kwey ikala kwend mudi mwin mangand ni mwin kulambwish yitad kudi ey.” Yesu palonday mwamu, in Yuda ading achidi “chikumangen cha Nzamb,” chawiy lel mazu mend mading mayitadin cha kusambish in Yuda.a Pakwez, pasalau kal chikumangen cha Ukristu, chiyul cha Yesu chading chifanyidin kand kuchisadil mu chikumangen cha Ukristu. Winou wawiy uman ukwau umekeshina anch antu a Nzamb akez kuyitenchik mu chikumangen mulong wa kumukasikesh ni kumutakel mwin Kristu umwing ni umwing.
11. Mudimu ik wadingau nich amakurump mu kupwish kwa milong?
11 Chifanyidin kamu anch, amakurump, ap atulam awiy adia antimesh a chikumangen mu kukatul milong ap mu kupwish kwa milong ap kulik kupwish milong ya yitil. Chinech chikwatijadin kamu nakash nich yiyitinau amakurump mu Titus 1:9. Chakin kamu, amakurump adinga antu akad kuwanyin, mudi chadingay Titus, watumay Paul ku yikumangen mulong wa ‘kutenchik yom yashala yakad kufanyin.’ (Titus 1:4, 5) Ilel, antu atongidinau kutond mudi amakurump afanyidin kumekesh ritiy rau ni kwipan kwau mu kusut kwa mivu. Antu akwau mu chikumangen afanyidin kuchingejin yiyul ni umutakel upaninau kusutil ku ditenchik dined.
12. Chisend ik chikwetau amakurump pantaliken ni chikumangen?
12 Paul wayileja amakurump a chikumangen cha Efesus anch: “Babalany ayinen, ni kudi chisak chawonsu cha amikoku mwakuswanishilanyau en atufung a kulam kudi [s]piritu [u]tumbila, kuyidish in chikumbu cha Mwant chalanday nich mash mend amwinend.” (Midimu 20:28) Chidi kand chakin ilel anch atulam a chikumangen ayitondin mulong wa “kuyidish in chikumbu cha Mwant.” Afanyidin kuchisal nich rukat, kangal kuyikel mudi ant piur pa amikoku. (1 Pita 5:2, 3) Atulam afanyidin kusal usu wa kukasikesh ni kukwash ‘amikoku awonsu.’
Tulamatany ku Chikumangen
13. Yisu yimwing, yom ik yikutwisha kubudikin mu chikumangen, ni mulong wak?
13 Amakurump ni antu akwau awonsu mu chikumangen adi antu akad kuwanyin, chawiy lel yisu yimwing ni yikwau, kuburen kwovijan ni milong yikutwish yabudikin, mudi muchadinga mu mivu chitot ya kusambish padingau atwimbuy amwing achidi kwaku. (Filip 4:2, 3) Kalam ap muntu mukwau ukutwish walond yom yikutwisha kumekan yiyimp nakash, yakad kufanyin, ap yakad kwikal yakin. Ap tukutwish kutong anch kudi chom chimwing chisadikina chakad kukwatijan nich Bibil, pakwez chimeken anch amakurump ij mulong, pakwez kasadinap chom ap chimwing mulong wa kurijek. Chakin, chitwishikin anch akat kushinshikin mulong kulondwish nich Bibil ni kulondulijan nich milong yitwakad etu kwijik. Ap anch milong yidi kamu mudi mututongina, shinshikinap bil: Mu chisu kanang, mu chikumangen cha ku Korint, mwadinga chilim chimwing chijim, mu chikumangen chadingay ni kubangin kamu nakash Yehova. Pa chisu chifanyidina, ndiy wasala anch mulong winou aupwisha muchifanyidina ni mutapu uwamp. (1 Korint 5:1, 5, 9-11) Tukutwish kwiyipul anch, ‘Anch nadinga mu Korint pa chisu chinicha, ov, mutapu ik nela kusal?’
14, 15. Mulong wak walikau antu amwing kumulondul Yesu, ni chitufundishin ik?
14 Shinshikin mwikadil ukwau piur pa chikumangen. Tongap bil anch muntu waman anch malejan kanang ma Bibil makasiken kutesh ni kwitiyij. Ukutwish wa kimbijol mu Bibil ni mu mikand yidia mu chikumangen ni kukimb ukwash wa ambay in Kristu akudila kal, ap amakurump. Pakwez, kateshinap malejan ap kumitiyij. Yom ik yikutwishay kusal? Chom chimwing chifanikena nich chinech chasadika piswimp muvu umwing kurutu kwa Yesu kufa. Ndiy walonda anch “yam mabot ma mwom” ni chakwel kushakam chikupu muntu ufanyidin “[kudia] kamu mbij ja Mwan a muntu ni kuna mash mend.” Chinech chayinenganesha in kwilej end amwing. Pa ndond pa kukimb dirumburil ap kuchingel kusu nich ritiy, in kwilej avud “kendap kand nend [ Yesu].” ( Yohan 6:35, 41-66) Kakwau kand, anch twadingap, ov, mutapu ik twela kusal?
15 Mu yisu ya katat, amwing alikin kukumangan pamwing ni chikumangen, ni atongin anch akutwish kumusadil Nzamb mu mutapu ukatinau. Akutwish alond anch chidi mulong ayirumbukina, atongin anch mulong winou kand kal aurijeka, ap kakutwishap kwitiyij malejan kanang. Ov, mutapu winou wa kusal udi uwamp? Ap anch chidi chakin mwin Kristu umwing ni umwing ufanyidin kuta urund wend amwinend ni Nzamb, tukutwishap kulik anch Nzamb ukat kusadil chikumangen chidia pa mangand mawonsu, mudi mwasalay pa chisu cha atwimbuy. Chikwau kand, Yehova wasadila ni kwitiyij yikumangen ya mu mivu chitot ya kusambish, watenchika chakwel anch amakurump nau ankwash a mudimu awanyishinau asala mudimu wa kukwash yikumangen. Mwamu kand chidia ilel.
16. Anch muntu wikal nich chitongijok cha kudiokal mu chikumangen, yom ik yifanyidinay kutongin?
16 Anch mwin Kristu watong anch ukutwish kwimen kusu pa urund wend ni Nzamb, uyil chinyim nich ditenchik dirijekinay Nzamb—chikumangen cha mangand mawonsu ni yikumangen yidia mu jindond kushalijan ya antu a Nzamb. Muntu ukutwish wamwifukwil Nzamb pa rend ap kwibomb kusu nau antu akemp, pakwez ukwash ik ukweta ditenchik dia kwikal nau amakurump ni ankwash a mudimu mu chikumangen? Cha usey nakash, Paul pafundinay chikumangen cha in Kolosai ni kulejan kutang kand mukand winou mu Laodisey, ndiy walonda ya ‘kwikun ni kwitung mwi ndiy [Kristu].’ Antu adia mu yikumangen, kadiap antu aurikina muntu ni muntu pa rend, ela kutaninamu.—Kolosay 2:6, 7; 4:16.
Dinguj dia Diyal Dikash dia Uyakin
17. 1 Timote 3:15 utufundishin ik piur pa chikumangen?
17 Mu mukand wend wa kusambish kudi mukurump mwin Kristu Timote, kambuy Paul walejana ngikadil yiyitinau amakurump ni ankwash a mudimu mu yikumangen. Kupwa kamu kwa kujimbul yom yiney, Paul wajimbula “chikumbu cha Nzamb mwom,” walond anch chikumbu chinech didi “dinguj dia diyal dikash dia uyakin.” (1 Timote 3:15) Chikumangen chawonsu cha in Kristu azizidilau many chamekana chakin kwikal dinguj dia diyal dikash dia uyakin mu mivu chitot ya kusambish. Ni chidi chakin anch ditenchik dia kusambish mulong wa in Kristu kutambul uyakin mudi winou diading diambaten nich chikumangen. Mwawiy mwading mufanyidinau kutesh uyakin ulejenau ni kufundish, ni mwamu mwadinga mufanyidinau kwikasikesh.
18. Mulong wak yikumangan yidi ya usey?
18 Chawiy chimwing, chikumangen cha Ukristu chidia mu mangand mawonsu chidi chikumbu cha Nzamb, “dinguj dia diyal dikash dia uyakin.” Kukumangan kwetu pakad kujing ni kwakul kwetu ku yikumangan tusadining mu yikumangen yetu yidi njil ya usey kudi etu chakwel kwikal atunginau, akasikeshinau mu urund wetu nend Nzamb, ni kwikal arijekinau kusal rusot rend. Pafundinay chikumangen cha Korint, Paul wapwitina yitongijok yadingau ni kulond ku yikumangan mudi yiney. Ndiy wafunda anch wading usotin anch yadingau ni kulond ku yikumangan yau yovakana chakwel antu akumangena ikala ‘akasikeshinau.’ (1 Korint 14:12, 17-19) Ilel tukutwish kwikal atunginau anch twajingunin anch Yehova Nzamb watenchikin kal yikumangen ni kuyikasikesh.
19. Mulong wak ufanyidin kujikitish chikumangen chen?
19 Mwawiy, anch tusotin kwikal akasikeshinau mudi in Kristu, ndond yetu yidi mu chikumangen. Chikumangen didi diking ku mafundish ma makasu, ni Nzamb uchisadidin chakwel anch rusangu ruwamp ra Want wa Mesia arulejana mu mangand mawonsu. Chakin kamu, Nzamb wasadin kal yivud kusutil ku chikumangen cha Ukristu.—Efes 3:9, 10.
Ov, Uvurikin?
• Mulong wak tufanyidina kuchingej anch Nzamb usadidil yikumangen yidia pa divu?
• Yom ik yisadiningau amakurump, ikalap nchik akad kuwanyin, mulong wa chikumangen?
• Mutapu ik chikumangen chikukasikeshina?
[Mazu madia kwishin kwa paj]
a Mwin kwilej milong ya Bibil, Albert Barnes walonda anch chiyul cha Yesu cha ‘kulejamu chikumangen’ chikutwish kurumburik kuyilej “antu akweta ulabu wa kupwish milong—antimesh a chikumbu cha Nzamb, ap antu asadina mu dijin diau. Mu sinagog wa in Yuda mwadinga amakurump adinga ni kukatulang milong ya mutapu winou yadingau ni kuyiletin.”
[Chipich chidia pa paj wa 15]
Atwimbuy nau amakurump mu Yerusalem asadila mudi chisak chitakedila
[Chipich chidia pa paj wa 16]
Amakurump nau ankwash a mudimu atambwil malejan mulong atwisha kuwanyish yisend yau mu chikumangen