Chikumangen Chimushimana Yehova
“Nikez kwijikish dijin diey kudi akadivar, nikez kukushiman mukach mwa antu.”—HEBREU 2:12.
1, 2. Mulong wak chikumangen chidi cha ukwash nakash, ni mudimu ik wa kusambish uchikweta?
MU RUSANGU rawonsu ra muntu, antu atiling urund ni kutan diking mukach mwa dijuku. Pakwez, Bibil ulejen anch ilel kudi dijuku dikwau mudia antu a mangand mawonsu atila urund wa pakampwil ni akweta diking. Dijuku dined chidi chikumangen cha Ukristu. Wikala mu dijuku dined ap bwat, wikala mwin kuyikwash ap bwat, ukutwish ni ufanyidin kusanger yisadinay Nzamb kusutil ku chikumangen. Chakin, anch udi kal mu chikumangen cha Atuman a Yehova, ukutwish chakin kwikal nich uman wa urund wa chirungil ni wa diking ukweta.
2 Chikumangen chidiap kusu chisak cha antu akweta mulad kanang wa mwom. Chidiap chisak cha arund asadining mujikit kanang mudia antu a mikadil kampand ap akweta yisakin yimwing mu masengan ap mu kwipwish usweral pamwing. Pakwez, chikumangen chikwet cha kusambish rutong ra kumushiman Yehova Nzamb. Mwamu chidinga, mudi muchilejenau mu buku wa Kuseng. Mu Kuseng 35:18 tutangin anch: “Nikakujikitishil mu kukumangan kujim, nikakushiman mukach mwa antu avud.” Chawiy chimwing kand, Kuseng 107:31, 32, utukasikeshin anch: “Apana kujikitish kwau kudi [ Yehova] mulong wa rukat rend rudimukina, ni mulong wa midimu yend yijim kudiau an a antu. Inge, amutumbisha mu kukumangan kwa antu, ni kumushiman mukach mwa amakurump.”
3. Kulondwish yalonday Paul, chikumangen chisadining yom ik?
3 Kambuy Paul wisambina mudimu ukwau wa usey wa chikumangen pachisambinay mudi “chikumbu cha Nzamb [chikumangen] mwom, dinguj dia diyal dikash dia uyakin.” (1 Timoteu 3:15) Chikumangen ik chadingay ni kwisambin Paul? Bibil usadidin mutapu ik dizu “chikumangen”? Ov, chinech chifanyidin kwikal nich usu ik pa mwom wetu ni ruchingej retu? Chakwel kutan chakul, tushinshikinany bil mutapu usadidinau dizu “chikumangen” mu Dizu dia Nzamb.
4. Mutapu ik usadidinau dizu “chikumangen” mu Mifund ya Uhebreu?
4 Dizu dia Uhebreu dikatau kukarumun chisu chivud anch “chikumangen” didiokil ku dizu dirumburikina “kukung pamwing” ap “kukumangej.” (Kuvurik Yijil 4:10; 9:10) Nfund-a-kuseng wasadina dizu “chikumangen” mulong wa kwisambin angel a mwiur, ni akutwish kusadin dizu dined pa chisak cha antu ayimp. (Kuseng 26:5; 89:5-7, NW) Pakwez, chisu chivud Mifund ya Uhebreu yisadidining dizu dined padi in Isarel. Nzamb walejana anch Yakob ukez kwikal “chisak cha antu,” ni mwamu cheza kwikal. (Disambishil 28:3; 35:11; 48:4) In Isarel ayita, ap kuyitond kwikal “chisak cha [Yehova],” “chisak cha Nzamb [wakin].”—Kuchind Michid 20:4; Nehemi 13:1; Yoshua 8:35; 1 Samwel 17:47; Mika 2:5.
5. Dizu ik dia Ugrek dikarumwiningau anch “chikumangen,” ni mutapu ik ukutwishau kusadin dizu dined?
5 Dizu dia Ugrek difanijadina nich dizu chikumangen didi dizu ek·kle·siʹa, didiokila ku mazu maad ma Ugrek marumburikina “pol pa” ni “kutazuk.” Akutwish kudisadin ku chisak cha ku mujimbu, mudi “chisak cha antu” chabachikay Demetrius kumuzazimokin Paul mu Efesus. (Midimu 19:32, 39, 41) Pakwez Bibil usadidining chisu chivud dizu dined mulong wa chikumangen cha Ukristu. Yikarumun yimwing yikarumwining dizu dined nich dizu “chikumbu cha Nzamb,” pakwez buku umwing (The Imperial Bible-Dictionary) ulondil anch chikumangen “chidiap chikumbu chitunginau mukatau kukumangen in Kristu mulong wa kulembil.” Pakwez, cha musangar, mu Mifund ya Ukristu ya Ugrek, asadidin dizu “chikumangen” mu mitapu yinying kushalijan.
Chikumangen cha Nzamb cha Azizidilau Many
6. Yom ik yasalay David ni Yesu mu chikumangen?
6 Chasadilay mazu ma David piur pa Yesu madia mu Kuseng 22:22, kambuy Paul wafunda anch: “‘Nikez kwijikish dijin diey kudi akadivar, Nikez kukushiman mukach mwa antu.’ Chawiy chamufanikesha ndiy [Yesu] mu yom yawonsu kwikal mudi ‘anamakwend,’ chakwel ukutwish kwikal mwin kupesh wa pa mutu wa riy ni kushinshaman mu mudimu wa Nzamb, ni kujimangesh yitil ya antu.” (Hebreu 2:12, 17) David wamushimana Nzamb mukach mwa chikumangen cha Isarel wa pasak. (Kuseng 40:9) Pakwez, yom ik yadingay ni kwisambin Paul palonday anch Yesu wamushimana Nzamb “mukach mwa kukumangan”? Ov, chikumangen ik chadingay ni kwisambin?
7. Mutapu ik wa kusambish usadidinau dizu “chikumangen” mu Mifund ya Ugrek ya Ukristu?
7 Yitutangina mu Hebreu 2:12, 17 yidi kamu ya usey nakash. Yimekeshin anch mu kurumburik kujim, Kristu wadinga chid cha chikumangen mwijikishay dijin dia Nzamb kudi anamakwend. Ov, anamakwend inay ading anany? Adinga antu asadina “mbut ya Aburaham,” anamakwend a Kristu azizidilau many, ‘adia pamwing mu kutazuk kwa mwiur.’ (Hebreu 2:16–3:1; Mateu 25:40) Chakin, kurumburik kwa kusambish kwa dizu “chikumangen” mu Mifund ya Ugrek ya Ukristu chidi chisak cha in kwilej a Kristu azizidilau many. Antu inay 144000 azizidilau many asadin “[chikumangen] cha anat akweta majin mafundilau mwiur.”—Hebreu 12:23.
8. Mutapu ik wasambelay Yesu kwisambin kusal kwa chikumangen cha Ukristu?
8 Yesu walejana anch ading afanyidin kusal “chikumangen” chinech cha Ukristu. Piswimp muvu umwing kurutu kwa rufu rend, ndiy wamuleja Pita anch: “Yey Pita, ni pa diyal dined nikez katungip chikumbu cham; ni yis ya karung wa misiny kiyikudipandikanip usu.” (Mateu 16:18) Mwaad wau Pita ni Paul atesha kamu nawamp anch Yesu amwinend wadinga diyal. Pita wafunda anch antu atunginau mudi “mayal ma mwom” ma chikumbu cha mu spiritu pa diyal dia mwak, Kristu adinga “antu a Nzamb amwinend atondilau chakwel kumekesh kuwap” kwendendiy wayitazuka.—1 Pita 2:4-9; Kuseng 118:22; Isay 8:14; 1 Korint 10:1-4.
9. Chisu ik chasambishau kusal chikumangen cha Nzamb?
9 Chisu ik chasambishau “antu a Nzamb amwinend atondilau” kusal chikumangen cha Ukristu? Chading pa chirung cha Pentekot wa muvu wa 33 pa chirung chetu patumay Nzamb spiritu wend utumbila padi in kwilej adinga akumangena mu Yerusalem. Kupwa kwa dichuku dinidia, Pita wayisadila in Yuda ni akamichid adinga ni kulondul yaku ya in Yuda diskur dimwing diwamp nakash. Diskur dined diayipukuna antu avud ku muchim mulong wa rufu ra Yesu; akarumuka ni kutambul dibatish. Tumen mu Bibil anch antu tunan tusatu akarumuka ni kutambul dibatish, ni ikala kapamp kamwing chikunku cha chikumangen chisu cha Nzamb chadinga ni kujimb. (Midimu 2:1-4, 14, 37-47) Chadinga ni kujimb mulong in Yuda avud nau akamichid adinga ni kulondul yaku ya in Yuda itiyija anch in Isarel a ku mujimbu kadingap kand chikumangen cha Nzamb. Pakwez, in Kristu azizidilau many adinga asadina “in Isarel a Nzamb” a mu spiritu ikala chikumangen chakin cha Nzamb.—Galatia 6:16; Midimu 20:28.
10. Urund ik ukwetay Yesu ni chikumangen cha Nzamb?
10 Bibil utekining chisu chivud kushalijan pakach pa Yesu nau antu azizidilau many, mudi mu rutung “nikat kulondil ya Kristu ni chikumbu cha Nzamb [chikumangen].” Yesu udi Mutu wa chikumangen chinech cha in Kristu azizidilau many. Paul wafunda anch Nzamb “[wamupana Yesu] kwikal pa mutu pa yom yawonsu ku chikumbu cha Nzamb, chawiy mujimbu wend kamu.” (Efes 1:22, 23; 5:23, 32; Kolosay 1:18, 24) Ilel, pa divu pachishadin kachisak kakemp kusu ka in Kristu azizidilau many a chikumangen chinech. Chawiy lel, tukutwish kwikal nich kashinsh anch, Mutu wau, Yesu Kristu, uyikatin. Yitongijok yend piur pau ayilejen mu Efes 5:25 anch: “Kristu chikatilay chikumbu cha Nzamb ni kwipaniku amwinend.” Ndiy uyikatin mulong akat kumwinkish Nzamb “yakupesh ya kushiman machuku mawonsu mulong wendendiy, charumburik anch, mabuj ma ku milamu yikata kwitiyil ku dijin diend,” mudi kamu mwasalay Yesu padingay panap pansh.—Hebreu 13:15.
Kurumburik Kukwau kwa Dizu “Chikumangen”
11. Mifund ya Ukristu ya Ugrek yisadidin mutapu ik kurumburik kwa kaad kwa dizu “chikumangen”?
11 Yisu yimwing, Bibil ukat kusadil dizu “chikumangen” mu kurumburik kumwing kwa pakampwil, wakad kukusadil ku chisak chawonsu cha in Kristu azizidilau many 144000, asadila “chikumangen cha Nzamb.” Chilakej, Paul wafundina chisak chimwing cha in Kristu anch: “Kangal wasalany yom ya kupwakesh nich akwen, ap kudi Muyuda, ap Mugrek, ap kudi wa chikumbu cha Nzamb.” (1 Korint 10:32) Mudi mutapu twija, anch mwin Kristu wa mu Korint wa pasak wasala chisal chiyimp, chisal chinech chela kuyipwakesh antu amwing. Ov, chisal chinech chiyimp chela kand kuyipwakesh Agrek awonsu, in Yuda awonsu, ap in Kristu awonsu azizidilau many a pa chirung cha Paul kushik n’ilel? Chakin anch bwat. Chimeken komb anch mu verse winou “chikumangen cha Nzamb” adi in Kristu ashicha pa chirung kanang. Chawiy lel, muntu ukutwish wisambin umutakel wa Nzamb, ukwashinay nich, ap kuyukish chikumangen, charumburik anch in Kristu awonsu ashicha pa chirung kanang, yikalap nchik ndond yidiau. Ap kand tukutwish kwisambin musangar ni chisambu chidia mu chikumangen cha Nzamb ilel, charumburik anch pakach pa akadivar awonsu in Kristu.
12. Kurumburik ik kwa kasatu kusadidilay Bibil dizu “chikumangen”?
12 Mutapu wa kasatu usadidina Bibil dizu “chikumangen” uyatidil in Kristu awonsu adia mwi ndond kanang. Tutangin anch: “Mwamu chikumbu cha Nzamb [chikumangen] mitambu yawonsu ya Yudea ni Galaliya ni Samaria chashakama ni chisambu zong, chend chijimba.” (Midimu 9:31) Kwadinga yisak yivud ya in Kristu mu mitambu yawonsu, pakwez yawonsu yadinga mu Yudea ni mu Galaliya, ni mu Samaria adinga ni kuyitazuk anch “chikumbu cha Nzamb [chikumangen].” Pa kuman uvud wa antu abatishau pa dichuku dia Pentekot mu muvu wa 33 pa chirung chetu ni kupwa, chitwishikin anch kwadinga kand yisak yivud yadinga ni kukumangan pakad kujing mu mwab wa Yerusalem. (Midimu 2:41, 46, 47; 4:4; 6:1, 7) Herod Agripa wa Kusambish wayikela mu Yudea kushik ni ku rufu rend mu muvu wa 44 pa chirung chetu, ni chimeken patok mu 1 Tesalonik 2:14 anch kudiosh kamu mu muvu wa 50 pa chirung chetu, kwadinga yikumangen kanang mu Yudea. Chawiy lel, pitutangina anch Herod “wateka chikas chend kumesh in chikumbu cha Nzamb [chikumangen] amwing mar,” chinech chikutwish kwisambin yikumangen yivud yadinga ni kukumangan mu Yerusalem.—Midimu 12:1.
13. Wisu mutapu wa kanying ni wijikena usadidilay Bibil dizu “chikumangen”?
13 Kusadil kwa kanying, kukweta mimbu nakash ni kwijikena kwa dizu “chikumangen” kwisambidin in Kristu asadina chikumangen chimwing kusu, mudi chidia ku chikumbu. Paul wajimbula “yikumbu ya Nzamb [yikumangen] yidia mu Galatia.” Ku mutambu winou ujim wa winyikel wa Rome kwadinga yikumangen yivud. Paul wasadila tupamp twaad dizu “yikumangen” mu uvud piur pa Galatia, mwadinga yikumangan ya mu Antiosh, Derbe, Listre, ni Ikonium. Adinga ni kutond atulam mu yikumangen yiney. (1 Korint 16:1; Galatia 1:2; Midimu 14:19-23) Kulondwish nich Bibil, yawonsu yiney yadinga “yikumangen ya Nzamb.”—1 Korint 11:16; 2 Tesalonik 1:4.
14. Chom ik tukutwisha kulond piur pa kusadil kwa dizu “chikumangen” mu mifund yikemp?
14 Yisu yimwing, yirund ya yikumangan ya Ukristu yifanyidin kwikal yikemp, yikutwisha kuwanyin mu chikumbu cha muntu. Chikalap nchik mwamu, dizu “chikumangen” adinga ni kudisadil ku yirund yimwing yikemp-yikemp. Yitwijaku yadinga yikumangen yadinga mu yikumbu ya Akila ni Prisil, Nimfa, ni Filimon. (Rom 16:3-5; Kolosay 4:15; Filimon 2) Chinech chifanyidin kuyikasikesh yikumangen ilel yidia yikemp ni yikata kukumangen pakad kujing mu chikumbu cha muntu. Yehova witiyija yikumangen yiney yikemp mu mivu chitot ya kusambish, ni witiyijin kand yikumangen yiney ilel ni ukat kuyiyukish kusutil ku spiritu wend.
Yikumangen Yimushimen Yehova
15. Mutapu ik wadinga ni kumekan mudimu wa spiritu utumbila mu yikumangen yimwing ya pasak?
15 Twalondang anch mu kuwanyin kwa Kuseng 22:22, Yesu wamushimana Nzamb mukach mwa antu [chikumangen]. (Hebreu 2:12) In kwilej end ashinshamena ading afanyidin kusal chilik chimwing. Mu mivu chitot ya kusambish in Kristu akin payizizilau many nich spiritu utumbila chakwel kwikal an a Nzamb ni anamakwend a Kristu, amwing atambula yipan yikwau ya pakampwil ya spiritu. Atambula yipan ya kusal yilay ya spiritu. Spiritu winou wadinga ni kumeken mu kulond kwa pakampwil kwa manangu ap kwa ronganyin, ulabu wa kwokan ap wa kubwak, ap kand ukaliweny wa kulond mu jindim jakad awiy kwijik.—1 Korint 12:4-11.
16. Risu rutong rimwing ra yipan ya spiritu ya kusal yilay?
16 Piur pa kulond mu jindim, Paul walonda anch: “Nikuwang nich mwiku wam, ni kuwang kand nich yitongijok yam.” (1 Korint 14:15, MM) Ndiy wamana anch chadinga cha usey anch antu akwau atesha mazu mend chakwel matwisha kuyifundish. Rutong ra Paul radinga ra kumushiman Yehova mu chikumangen. Ndiy wayikasikesha akwau adinga ni yipan ya spiritu anch: “Kimbany nakash mutapu wa kuyikasikesh in chikumbu cha Nzamb [chikumangen],” charumburik anch chikumangen mumekeshidinau chipan. (1 Korint 14:4, 5, 12, 23) Choviken, Paul wadinga ni kubangin yikumangen, chading chijay anch chikumangen chimwing ni chimwing cha Ukristu chadinga ni mitapu ya kumushiman Nzamb.
17. Piur pa yikumangen ilel, kashinsh ik tukutwisha kwikal nich?
17 Yehova udandamedin kusadil ni kukwash chikumangen chend. Ukat kuyukish chisak cha in Kristu azizidilau many adia pa divu ilel. Chinech chikutwish kumeken ku yakudia yivud ya mu spiritu yikwetau antu a Nzamb. (Luka 12:42) Ukat kuyukish akadivar awonsu adia pa mangand mawonsu. Ni uyukishin yikumangen yidia ndond tudia, mutukata kumushimen Sakatang wetu kusutil ku yisal yetu ni kulond kwetu kukata kuyikasikesh antu akwau. Tukat kutambulang malejan ni diyiy mulong tutwisha kumushiman Nzamb mu yisu yikwau, pitwakad etu kwikal mu chikumangen chetu.
18, 19. Yom ik yifanyidinau kusal in Kristu a kashinsh mu chikumangen chin chawonsu?
18 Vurik anch kambuy Paul wayikasikesh in Kristu a chikumangen cha mu Filipoi, mu Masedon anch: “Chawiy chinech chinikata kulembil, chakwel wizulany nich mabuj ma kutentam madia mu Yesu Kristu, ku uyaj ni kushiman kwa Nzamb.” Chinech chela kuwejaku kuyilej antu akwau, antu akad kwikal mu chikumangen, ya ritiy rau mu Yesu ni ruchingej rau ripandakena kuwap. (Filip 1:9-11; 3:8-11) Chawiy lel, Paul wayikasikesha ambay nend in Kristu anch: “Chawiy lik tupeshany yakupesh ya kushiman kudiay Nzamb machuku mawonsu mulong wendendiy [Yesu], charumburik anch, mabuj ma ku milamu yikata kwitiyil ku dijin diend.”—Hebreu 13:15.
19 Ov, ukweting musangar wa kumushiman Nzamb “mukach mwa antu [chikumangen],” mudi mwasalay Yesu, ov, ukat kusadinang milamu yey mulong wa kumushiman Yehova kurutu kwa antu akad kumwijik ni kumushiman ndiy? (Hebreu 2:12; Rom 15:9-11) Mu chilik kanang, chakul chetu chimedin pa mutapu tukata kutesh mudimu ukweta chikumangen chetu mu rutong ra Nzamb. Mu rusangu rambakedinap, tukushinshikin mutapu utakedinay Yehova ni kusadil chikumangen chetu ni mudimu ufanyidina kwikal nich chikumangen mu mwom wetu ilel.
Ov, Uvurikin?
• Mutapu ik wasambisha “chikumangen cha Nzamb,” cha in Kristu azizidilau many?
• Yisu mitapu yikwau yisatu yisadidilay Bibil dizu “chikumangen”?
• Piur pa chikumangen, yom ik yasotau kusal David, Yesu ni in Kristu a mu mivu chitot ya kusambish, ni mutapu ik chikutwisha kwikal nich usu padi etu?
[Chipich chidia pa paj wa 9]
Yesu wadinga dishin dia chikumangen ik?
[Chipich chidia pa paj wa 10]
Yirund ya in Kristu yadinga ni kukumangan mudi “yikumangen ya Nzamb”
[Chipich chidia pa paj wa 12]
Mudi in Kristu a mu Bénin, tukutwish kumushiman Yehova mu kukumangan