Dizu dia Yehova Didi Diom
Manans Majim ma Mukand wa In Galatia, In Efes, In Filipoi ni wa In Kolosay
PATESHAY anch in Kristu amwing iyep kal ku difukwil diakin mulong wa kusadish kwa difukwil dia in Yuda, mupostol Paul wafunda mukand wa dikand “kudi in yikumbu ya Nzamb adia mu Galatia.” (Gal. 1:2) Wafunday mu muvu wa 50-52 C.C., mukand winou wadinga ukwet chiyul ni dikasikesh dia usu.
Kupwa kwa mivu dikum padingay “mwin rukan wa Kristu Yesu” mu Rome, Paul wafundina yikumangen ya in Efes, in Filipoi, ni in Kolosay, wapana kubabesh kukash ni dikasikesh dia rukat. (Efes 3:1) Niyetu nlel unou tukutwish kutaninaku ang twata kamu matu ku rusangu ra Bibil ra mukand wa In Galatia, In Efes, In Filipoi, ni In Kolosay.—Heb. 4:12.
“WADI UTENTAMINA”—MUTAPU IK?
(Gal. 1:1–6:18)
Pakimbau in Yuda kumutadik Paul, ndiy wachidija upostol wend mu kuyirumburilang yom yashikena mu mwom wend. (Gal. 1:11–2:14) Chajinguninay mafundish mau ma makasu, Paul walonda anch: “Muntu ukat kwiyingishilip ku midimu ya yijil, ching ku ritiy ra mu Yesu Kristu.”—Gal. 2:16.
Paul walonda anch: Kristu “ayikola ading[a] mwishin mwa yijil” ni wayikola chakwel asangera want ipau wa Ukristu. Wayinkisha In Galatia dibabesh dikash anch: “Chawiy jamishany, kangal wandamany kand mwi mpand ya uswik.”—Gal. 4:4, 5; 5:1.
Yakul ku Yipul Yipwilau Piur pa Bibil:
Gal. 3:16-18, 28, 29—Ov, manswik ma Abraham machisadil ni katat? Mwawiy, machisadil. Manswik ma Chijil amawejinaku pakwez kimaswinkanap manswik ma Nzamb ni Abraham. Chawiy lel, manswik ma Abraham madandamena kwikalaku djat ni ‘pajiyishay’ Chijil. (Efes 2:15) Kushilamu kwashika ku “rubut” rakin ra Abraham—Kristu Yesu, wadinga wakusambish, antu adinga “a Kristu.”
Gal. 6:2—“Yijil ya Kristu” yom ik? Yijil yiney yidi mbil ni yom yawonsu yalejanay Yesu. Mudi kand chijil cha kukatijan “muntu ni mukwau.”—Yoh. 13:34.
Gal. 6:8—Mutapu ik ‘tukukunina ku spiritu’? Tusadiling mwamu kusutil ku kulikin spiritu wa Nzamb atutakela mu mwom wetu. Mu kukunyin ku spiritu mudi kusal mijikit yikutwisha kusadish nawamp spiritu nich muchim umwing.
Malejan Kudi Etu:
Gal. 1:6-9. Amakurump in Kristu afanyidin kusal swa-swa anch kwalank milong mu chikumangen. Nich kusadil yitongijok ya Mifund, kukat kuyishikij ku kudjibwil kwa yitongijok yiyimp.
Gal. 2:20. Mulambu wa difut udi chipan chatwinkishay Nzamb amwinend. Mwamu tufanyidina kuchiman.—Yoh. 3:16.
Gal. 5:7-9. Arund ayimp akutwish ‘atukangesh tulika kuziyil ku uyakin.’ Tufanyidin kuyipuk.
Gal. 6:1, 2, 5. Ay ‘akweta [s]piritu’ akutwish atukwash kusend chisend, mudi chom kanang chiturumbangeshina ap chibudikin chimwing chiyimp chidiokila ku kusal chom chimwing chakad etu kwijik. Pakwez pa mulong wa yisend yetu ya muspiritu, tukuyisend ayinetu.
‘KUNUNG MU KRISTU YOM YA MWIUR NI YA PANSH’
(Efes 1:1–6:24)
Pakasikeshinay uumwing wa Ukristu mu mukand wayifundilay In Efes, Paul ulondil anch, “chakwel mu kwinzul kwa muten ndiy ukanunga yom yawonsu mu Kristu, yom ya mwiur ni yom ya pansh.” Kristu wapana “chisak cha antu akwatau” chakwel kuyikwash antu awonsu ‘ashikena ku kuwanyin kwa ritiy.’—Efes 1:10; 4:8, 13.
Chakwel kumutumbish Nzamb ni kukasikeshin uumwing, in Kristu afanyidin amudjala “muntu musu” ni kwikepish “kudi muntu ni mukwau mu wom wa Kristu.” Aswiridin kand kujijamen “kurutu kwa yoziu ya Satan” kusutil ku kudjal yom yawonsu ya njit ya Nzamb.—Efes 4:24; 5:21; 6:11.
Yakul ku Yipul Yipwilau Piur pa Bibil:
Efes 1:4-7—Mutapu ik wayitondau in Kristu azizidilau many kurutu kandi kal avadik? Ayitonda mud chisak, kichadingap muntu ni muntu pa rend. Chom chinech chasadika kurutu antu ikala akayitil. Uprofet udia mu Disambishin 3:15, walonda anch kurutu in yitil amwing avadika pamwing nich rutong ra Nzamb ra kuyikadish in kwilej amwing a Kristu anyikel a mwiur.—Gal. 3:16, 29.
Efes 2:2—Ov, mutapu ik mudiay spiritu wa mangand mud rinkind, ni kwisu kudiokila ulabu wend? “Chiyul cha mangand”—spiritu wa wan ipau ni wakubwambwil—upalangen nakash mudi rinkind utupimina. (1 Kor. 2:12) Ulabu wend, ap anch usu wend, udi ukash, udandamedin ni uyil kamu kurutu.
Efes 2:6—Ov, mutapu ik udiau in Kristu azizidilau many “mu jindond ja mwiur” pa chisu chichidiau pansh? Dizu “mu jindond ja mwiur” jisambidinau pinap kijidiap uswan wau wa mwiur wayishilaumu. Pakwez, jidi ndond jau ja muspiritu ja piur jidiokila ku kutambul “chijingidij cha spiritu utumbila.”—Efes 1:13, 14.
Malejan Kudi Etu:
Efes 4:8, 11-15. Yesu Kristu “wayikwata amakundj,” chirumburikin anch, wayitambula amakundj ku usu wa Satan chakwel ayisadila mud yipan mulong wa kutung chikumangen cha Ukristu. Tukutwish ‘kukul mu rukat ra Kristu’ kusutil ku kuyiziyil in atutakedina ni kusadin pamwing nich yitenchik ya chikumangen.—Heb. 13:7, 17.
Efes 5:22-24, 33. Kuwejin pa kumuyizin nfumwend, mband ufanyidin kumulimish. Ukusal mwamu kusutil ku kwikal “muchim udimukina wa kwitudish” ni kusal usu wa kumulimish mukulond nend nawamp ni kusal chakwel mipak yend yiwanyina.—1 Pita 3:3, 4; Titus 2:3-5.
Efes 5:25, 28, 29. Mudi mukatay ‘kwidish’ amwinend, ngatan ufanyidin kwikal mwin kumubangin nakash mukajend—ku mujimbu, mu manangu, ni muspiritu. Ufanyidin kand kumukat nakash kusutil mu kusutish nend chisu chilemp ni ku kumusadil nich rukat mu kulond ni mu yisal.
Efes 6:10-13. Chakwel kujijamen usu wa ayilembil, tufanyidin kudjal nich muchim umwing yom yawonsu ya njit yitwinkishinay Nzamb.
“TUYANY KUSU KURUTU MU CHILIK CHITWENDILA KAL”
(Filip. 1:1–4:23)
Paul wayifundina in Filipoi mukand wa rukat. Paul ulondil anch: “Chawiy chinech chinikat kulembil, chakwel rukat renen rukujimbijadil mu ronganyin ni mu kujingunin kwawonsu.” Mu kwikwashang kwiyep mupit wa kwitutul, wayikasikesha anch: “Sadilany dipandish dien nich wom ni kwakam.”—Filip. 1:9; 2:12.
Paul wayikasikesh aswira kudandamen “kulamat ku uruu wa mwiur wantazukinau kudi Nzamb.” Walonda anch: “Tuyany kusu kurutu mu chilik chitwendila kal.”—Filip. 3:14-16.
Yakul ku Yipul Yipwilau Piur pa Bibil:
Filip. 1:23—Yom ik “yaad” yamusadishanga Paul, ni “kusot” ik kwadinga kusotinay? Mulong mutapu mwadinga mashakamin mend, Paul yamubachikanga kurish nich yom yaad: mwom ap rufu. (Filip. 1:21) Mutapu mwadingay wakad kwijik chifanyidinay kutond, wamekesha yiswiridinay—“kusot kuya nikashakam nend Kristu.” (Filip. 3:20, 21; 1 Tes. 4:16) “Kusot” kwinoku kumekan kwez kwa Kristu, Paul ukutambul difut diamurudikenau kudi Yehova.—Mat. 24:3.
Filip. 2:12, 13—Mwi njil ik mukatay kutusadil Nzamb “chakwel rusot rend ruwamp arisala”? Spiritu wa Yehova ukusadil mu michim yetu ni mu manangu metu atwala yitongijok yetu kurutu chakwel tusala mudimu uwamp. Tuburediningap ukwash pitudandamedina ‘kusal mudimu mulong wa dipandish dietu.’
Malejan Kudi Etu:
Filip. 1:3-5. Ap anch adingap atuzweny ku mujimbu, in Filipoi asha chilakej chiwamp kudi etu cha kupanang.—2 Kor. 8:1-6.
Filip. 2:5-11. Mudi mulejena chilakej cha Yesu, kwikepish chidiap chijingidij cha kuziy pakwez udi mwikadil uwamp. Pa chinech, Yehova ukat kumuzambwish wikepishina.—Jinsw. 22:4.
Filip. 3:13. “Yom yidia panyim” yikwikal yom mudi mudimu wa nfalang, diking dia ukwash wa dijuku, ap yitil yilimina twasadila chad twez kukarumuk ni “akoyishinany kal ku yitil, akutokishinany kal.” (1 Kor. 6:11, MM) Tufanyidin kuvuramen yom yiney, ni kulik kuyitongin ni “kuril ku yom yidia kurutu.”
“IKASIKESHANY MU RITIY”
(Kol. 1:1–4:18)
Mu mukand winou wa in Kolosay, Paul walonda mulong wa uyimp wa alej a makasu. Dipandish didi, mwamu mwatonginay, kichidip mulong wa kulam Chijil, pakwez “wadandamenany mu ritiy.” Paul wayikasikesha in Kolosay “endilany kamu mwi ndiy. Ikalany ni kwitung mwi ndiy chakwel wakasikeshany mu ritiy.” Kukasikesh kwinoku kwadi kufanyidin kuyisadishaku nchik?—Kol. 1:23; 2:6, 7, MM.
Paul wafunda kand anch: “Ni piur pa yom yiney yawonsu djalany rukat, wawiy mwoj uwanyidina ukasila yawonsu pamwing mu kwovijan. Lik chisambu cha Kristu chiswana mu michim yen.” Mupostol wayileja anch: “Yawonsu ukusalanya salany ni muchim, mudi musadilany kudi Mwant, kudi muntu bwat.” Pakwez ay adinga pol pa chikumangen, walonda anch: “Endilany mu chiyul kudi awiy.”—Kol. 3:14, 15, 23; 4:5.
Yakul ku Yipul Yipwilau Piur pa Bibil:
Kol. 2:8—“Malejan [ik] ma mangand” mababeshay Paul? Madi malejan ma mangand ya Satan—mu yom yiney ap mbil yisadilau mudi kutakel ni kuyibachik. (1 Yoh. 2:16) Pa yom yiney padi filozofi, kukat yom ya ku mujimbu ni marelijon ma makasu ma mangand minam.
Kol. 4:16—Mulong wak mukand kudi in Laodikey ukwetap chikunku mu Bibil? Yimeken anch mukand winou wadiap kwau ufanyidina kwikal ni nsang ja usey mulong wa machuku minam. Ap kand wadi ufanyidin kwau kuchirikin ching yom ya in Laodikea.
Malejan Kudi Etu:
Kol. 1:2, 20. Difut, chipan cha ranaken ra Nzamb chitokishin kom ketu ni kutwink kand chisambu.
Kol. 2:18, 23. “Kwikepish kusu chamwamu”—kuswiriken kwikepish kudi kuyisangaresh akwen pamwingap kudi kulikang yom ya ku mujimbu ap kwitiyij akumesha mar—yimekeshin anch usadidinau ‘kwibaz ni manangu mend ma mujimbu.’